Remigiusz Sobański
"I chierici nel processo di formazione
del Codice pio-benedettino",
Francesco Falchi, Padova 1987 :
[recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 32/3-4, 269-270
R E C E N Z J E
P r a w o K a n o n iczn e ,32 (18®9) n r 3—4
F ran cesco F a l c h i .
I ch ierici p e l p rocesso d i fo rm a zio n e
d e l Cpdice p io -b en ed ettin o , P a d o v a (CEDAM ) il987, ss. 256 + 10 >il. (P u b b lica zio n i d ella U n iv e r sita d l
P a v ia . S tu d i n e lle scien ze g iu rid ich e ,e so c ia li jNS 51).
P r a c a p o d p o w y ż sz y m ty tu łe m u k a z a ła się w s e r ii Q u a d e r n i d e lla c o d ific a z io n e c a n o n ic a , k ie r o w a n e j p rz e z p ro f. G. F e lic ia n i. W p ie r w sz y m ro z d z ia le a u t o r n a ś w ie tla ź ró d ła i fa z y k o d y f ik a c ji z r. 13117. Z a S tu tz e m i V e tu la n im p o d k re ś la w p ły w S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o I n a t ę k o d y fik a c ję . S p e c ja ln ą u w a g ę p o św ię c a p ro p o z y c jo m p rz e d ło ż o n y m p rz e z ta k i c h z w o le n n ik ó w k o d y f ik a c ji j a k D e L u ise , D e sh a y e s, P e z z a n i, Piillet, R u sso o ra z z n a c z e n iu v o tu m O je ttie g o . Z e w z g lę d u n a w y d a n y w r. 190& z e s ta w K lu rrtp e ra n ie tr u d n o d o trz e ć do p o s tu la tó w z g ło sz o n y c h k o m is ji p a p ie s k ie j. G o rz e j m a się s p r a w a z u w a g a m i n a d e s ła n y m i p rz e z b is k u p ó w p o p r z e s ła n iu im (trzecieg o już) s c h e m a tu d o k o n s u lta c ji. A u to r d y s p o n o w a ł je d y n ie z ic h s tre s z c z e n ie m (R ia s-
su n to d e lle o s s e rv a zio n i d e i V e sc o v i e S u p e r io r i■ re g ó la ri al lib ro I e II d e l C o d ice, b e z d a ty w y d a n ia ), m a ją c y m je d n a k c h a r a k t e r dość
w y b ió rc z y . O m ó w ił te ż a u to r i w y k o r z y s ta ł p ię ć k o le jn y c h sc h e m a tó w p o p rz e d z a ją c y c h o s ta te c z n y te k s t K o d e k s u z r. 1&17. C h a r a k te r y s t y k a ź ró d e ł i p rz e b ie g u k o d y fik a c ji p ro w a d z o n a je s t ściśle p o d k ą te m o b r a n e g o t r e n d u . A u to r w s k a z u je , g d zie i ja k i m a t e r i a ł je s t do w y k o rz y s ta n ia . Z a s łu g u je to n a p o d k re ś le n ie ze w z g lę d u n a ro z p o w s z e c h n io n ą — z w ła sz c z a w p r a c a c h d o k to r s k ic h i h a b ilita c y jn y c h — m a n ie r ę p o p rz e d z a n ia w y w o d ó w m e r y to ry c z n y c h n a te m a t sy g n a liz o w a n y w t y tu l e d y s e r ta c ji ro z d z ia łe m m a ją c y m n a r y s o w a ć tło h is to ry c z n e czy te ż k re ś lić c h a r a k t e r y s t y k ę o g ó ln ą p o s ta c i, k tó r e j p o g lą d y czy d o ro b e k w o k re ś lo n y m z a k re s ie się re fe ru je ,, a k tó r y po p r o s t u p r z e d s ta w ia c a łą w ie d z ę w s tę p n ą p isząceg o i p r e z e n t u je ow oce je g o oczy ta n i a się n ie z b ę d n e g o d la p o d ję c ia te m a tu . R o z d z ia ły ta k ie z a w ie r a ją w ó w c z a s w ie d z ę e n c y k lo p e d y c z n ą , n ie p o trz e b n ie o b c ią ż a ją d y s e r ta c ję i p o w ię k s z a ją je j o b ję to ść , p o z o s ta ją w lu ź n y m , z e w n ę trz n y m ty lk o i c z ę sto p rz y p a d k o w y m z w ią z k u z te m a te m i n ie s łu ż ą w e r y f ik a c ji u s ta le ń . F a lc h i u s trz e g ł się t a k i c h b a n a ln o ś c i. J e g o c h a r a k t e r y s t y k a ź ró d e ł d a je o r ie n ta c ję co d o w y k o r z y s ta n e j b a z y , a ty m s a m y m ta k ż e co do w a r to ś c i m o n o g ra fii, z w ła sz c z a że d o ty c z y o n a k o d y fik a c ji s p r z e d p o n a d 70 la t. N liestety a u to r n ie d o ta r ł do d o k u m e n tó w p rz e c h o w y w a n y c h w a r c h iw u m k o m is ji k o d y fik a c y jn e j, g d y ż t e u d o s tę p n io n o dopiero,, g d y k s ią ż k a b y ła ju ż w d r u k u . T e m a t w y m a g a w ięc p o n o w n e g o p o d ję c ia i u z u p e łn ie n ia w z g lę d n ie r e w iz ji w ś w ie tle d o k u
-270 Recenzje [2]
m en/tów o b e c n ie d o s tę p n y c h . O cen ę p ra c y u tr u d n i a p o n a d to b r a k ze s ta w u w y k o rz y s ta n y c h ź ró d e ł i o g a r n ię te j li te r a tu r y .
W n a s tę p n y c h p ię c iu ro z d z ia ła c h o m a w ia k o le jn o p o ję c ie d u c h o w n eg o , in k a r d y n a c ję , p r a w a i p rz y w ile je d u c h o w n y c h , ic h o b o w ią z k i o ra z d y s c y p lin ę d u c h o w n y c h m ię d z y p r a w e m p a r ty k u la r n y m i p o
w sze c h n y m . P o z a o p ty k ą te m a tu p o z o sta ły z a g a d n ie n ia u rz ę d u k o ś c ie l
neg o , w ła d z y z w y c z a jn e j i d e le g o w a n e j o ra z p rz y w ró c e n ia do s ta n u św ieck ieg o .
Z p e rs p e k ty w y d z is ie jsz e j w a r to p rz y jrz e ć się ó w c z e sn y m w y s iłk o m z m ie rz a ją c y m d o u fo r m o w a n ia p o ję c ia „ d u c h o w n e g o ” . W p r o je k ta c h i w p ra c a c h p rz y g o to w a w c z y c h s p o ty k a m y d w a p rz e c iw s ta w n e sp o so b y p o rz ą d k o w a n ia z a g a d n ie n ia . P ille t i R u sso w y c h o d z ili od p ra w n e g o p o ję c ia d u c h o w n e g o , b y n a s tę p n ie p rz e jś ć do d y sp o z y c ji d o ty c z ą c y c h h ie r a r c h i i św ię c e ń i ju r y s d y k c ji. P e z z a n i i D e sh a y e s szli d ro g ą a k u r a t o d w ro tn ą . O je tti s ta w ia n a p o c z ą tk u ro z ró ż n ie n ie m ię d z y d u c h o w n y m i i św ie c k im i, p o te m i lu s t r u je p o d p o rz ą d k o w a n ie w h ie r a r c h i i ś w ię c e ń i ju r y s d y k c ji, b y w k o ń c u d ać o p iso w ą d e fin ic ję d u c h o w n e g o . W p i e r w sz y c h tr z e c h s c h e m a ta c h p r z y ję to k o le jn o ś ć d y sp o z y c ji p r o p o n o w a n ą p rz e z P e z z a n ie g o i D e sh a y e s, w c z w a rty m o d w ró c o n o tę k o le jn o ść . N a w ią z u ją c do d o k tr y n y w ią z a n o p o jęcie d u c h o w n e g o z p rz y ję c ie m
t o n s u T y . D o k try n a r o z r ó ż n ia ła je d n a k m ię d z y p o ję c ie m d u c h o w n e g o in m a te ria fa v o r a b ili o ra z in m a te r ia odiosa. W pierw tszym p r z y p a d
k u p o d c ią g a n o p od n ie ró w n ie ż z a k o n n ik ó w i z a k o n n ic e , w d ru g im je d y n ie „ n iższy ch d u c h o w n y c h ś w ie c k ic h ”. S tą d n p . w p ro p o z y c ji R u s so d u c h o w n i w e w ła ś c iw y m z n a c z e n iu to ci, k tó r z y p rz y ję li to n s u rę , w s z e rsz y m w szy scy , k tó r z y n o s z ą s tr ó j a p r o b o w a n y p rz e z K o śció ł ja k o p o św ię c e n i B ogu. D e s h a y e s w id z ia ł d u c h o w n y c h w z n a c z e n iu sze ro k im (osoba p o św ię c o n a s łu ż b ie B o żej), ś c isły m (p rz y ję c ie to n s u ry ) i n a jś c iś le js z y m (k le r św ie c k i p o n iż e j b is k u p ó w ). R o z ró ż n ie n ia te m i a ły s ta n o w ić b a z ę d la o d n o śn y c h d y sp o z y c ji d y s c y p lin a rn y c h . N a s p e c ja ln ą u w a g ę z a s łu g u je p o z y c ja O je ttie g o . W y c h o d z ą c z z a ło ż e n ia , że ś w ie c k i m oże z o stać w y b r a n y p a p ie ż e m i p r z y jm u ją c w y b ó r z y s k u je n a jw y ż s z ą właidzę w K o ściele, w ią ż e p o ję c ie d u c h o w n e g o z tr w a ły m p o s ia d a n ie m w ła d z y ś w ię c e ń l u b ju r y s d y k c ji, k tó r ą to w ła d z ę z w y k ło się udizielać ty m , k tó r z y p r z y ję li to n s u rę .
N ie t u m ie js c e n a re f e r o w a n ie w y so ce in te re s u ją c e g o m a te r ia łu , ja k i a u to r w y d o b y ł z u w z g lę d n io n y c h ź ró d e ł (je d y n ie zw ię z ła i i n t e r e s u ją c a c h a r a k t e r y s ty k a k a p ła n a X I X w., j a k ą a u to r u z n a ł za p r z y d a tn ą d la z ro z u m ie n ia n a p ię c ia m ię d z y p r a w e m p o w sz e c h n y m i p a r t y k u l a r n y m , o k tó r y m w z a k re s ie o b ra n e g o t e m a tu p isze w ro z d z ia le V I, o p ie ra się n ie n a ź ró d ła c h , lecz o p ra c o w a n ia c h ). K s ią ż k ę c z y ta się z z a in te re s o w a n ie m , je j le to tu ra n ie ty lk o o k a z u je się p r z y d a t n a d la z ro z u m ie n ia d y sp o z y c ji n ie o b o w ią z u ją c e g o ju ż K o d e k s u z r. 1017, lecz w zibogaca n a s z ą z n a jo m o ść K o ścio ła.
