Reguła zgromadzenia sióstr życia Maryi

Julian Kałowski

Reguła zgromadzenia sióstr życia

Maryi

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 25/1-2, 137-150

1982

Praw o Kanoniczne 25 (1982) n r 1—2

KS. JULIAN KAŁOWSKI MIC

REGUŁA ZGROMADZENIA SIÓSTR ŻYCIA MARYI

T r e ś ć : 1. Wstęp. — 2. C harakterystyka ogólna. — 3. Cel z g ro -■ madzenia. — 4. Środki służące do realizacji celu. — 5. Rady ew ange­ liczne w ogólności. — 6. Poszczególne rad y ewangeliczne. •— 7. Dyscy­ plina zakonna. — 8. O rganizacja i zarząd. — 9. Ogólna ocena reguły.

1. W stęp

W X V III w ie k u n a te re n a c h W ielkiego K sięstw a L itew skiego, zaznaczył się c h a ra k te ry sty cz n y , ja k n a ow e czasy, ru c h zak o n o - tw órczy, zap o c zątk o w an y przez ks. Jó zefa T urczynow icza, k a p ła n a d iecezjalnego d ziałającego głów nie w W ilnie p rz y kościele p a r a ­ fia ln y m św. S te fa n a . Około ro k u 1737 ks. J . T urczynow icz założył zgrom adzenie sió str życia M aryi, k tó re w ygasło n a p o czątk u obec­ nego stulecia. G łów nym zad a n iem tego in s ty tu tu było n a w ra c a n ie n a w ia rę k a to lic k ą innow ierców , a szczególnie Ż ydów , oraz tro sk a o zap ew n ie n ie n e o fito m m a te ria ln y c h śro d k ó w do życia.

Ks. J. T urczynow icz ułożył d la sió str życia M a ry i regułę, w k tó ­ re j p rz e d sta w ił p o k ró tc e ceł zg rom adzenia, śro d k i do jego osiąg­ nięcia, ra d y ew angeliczne zaró w n o w ogólności, ja k i w szczegól­ ności, d y scyplinę z ak o n n ą oraz z a rzą d zgrom adzenia.

W sp o m n ian a re g u ła za słu g u je n a szersze om ów ienie zaró w n o dlatego, że in s ty tu t sió str życia M ary i sta n o w i o ry g in a ln y tw ó r polskiej m y śli zakonodaw czej, ja k i z tego w zględu, że w poszu­ k iw a n ia c h sw ych n a tra fiłe m ty lk o n a jej je d e n eg zem plarz b ę d ą ­ cy w p o sia d a n iu b ib lio te k i księży m isjo n a rz y św. W incentego a P au lo w K ra k o w ie p rz y ulicy S trad o m .

2. C h a ra k te ry s ty k a ogólna

W początkow ej fazie p o w sta w a n ia i o rg an izo w an ia in s ty tu tu sió str życia M aryi, ks. T urczynow icz n a k re ślił b ard zo ogólne, o r­ g an iza cy jn e i ascetyczne zasady, k tó ry m i m iały się k iero w ać sio­ s tr y życia M aryi. Z asad y te w y raził la p id a rn ie w słow ach: „ K lau ­ z u ra : w sercu. K la sz to r: św iat cały. Cel p ra c y : naw ró cen ie, n a u k a i. m iłosierdzie. P la n z a b a w y : k a ż d a ży dow ska k arczm a. R e g u ła :

138 Ks. J. Katowski _[2]

k o ch a ć B oga i bliźniego. K oniec: je d e n P a ste rz i je d n a ow czarnia. .Fundusz w niebie. H asło : im ię P a n n y M a ry i” 1.

P o d a n a przez ks. T urczynow icza m a k sy m a n ie je s t osobistym , o ry g in a ln y m tw o rem . Z apożyczył j ą z n iezn aczn y m i m o d y fik a c ja ­ m i z u s ta w św. W incentego a P aulo, przezn aczo n y ch d la sió str m iłosierdzia. Oto one: „Z a k la sz to r b ę d ą zw y czajn ie m ia ły d o m y ubogich, za celę m ieszk an ie chorych, za k ap licę kościół p a r a fia l­ n y , za k la sz to r ulice m ia s ta i sale szp italn e, za k la u z u rę p o słu ­ szeństw o, za k r a tę b o jaź ń Bożą, za w elon św ię tą sk ro m n o ść” 2.

D opiero w późniejszym okresie k sz ta łto w a n ia się in s ty tu tu sió str życia M aryi, tj. po b ezsk u teczn y ch u siło w an ia ch założenia zg ro ­ m a d zen ia m ęskiego, zm uszony koniecznością ks. T urczynow icz n a ­ p isa ł re g u ły d la sió str życia M aryi. W ydano je d ru k ie m sto su n k o ­ w o późno, bo dopiero w 1817 r., w d ru k a r n i b azy lian ó w w W ilnie. C hociaż re g u ły te w yS ano d ru k ie m d o p iero w ro k u 1817, to .je d n a k a u to rstw o ich n ie p o w in n o budzić żad n y ch w ątpliw ości, g d y ż n a stro n ie ty tu ło w e j p rz y p isan o je w y ra ź n ie ks. T urczyno­ w i czowi. P rz e m a w ia za ty m ró w n ież p ro s ty i p o zb aw io n y p re c y ­ z ji p raw n icze j te k s t reguł.

O bjętościow o re g u ły są b ard z o k ró tk ie , gdyż o b e jm u ją zaled­ w ie 18 stro n , z k tó ry c h osiem p rz y p a d a n a w łaściw y te k st, pozo­ sta łe n a to m ia s t stro n ic e o b e jm u ją : B rev e p ap ieża B e n e d y k ta X IV z 15 k w ie tn ia 1752 ro k u , n a d a ją c e o d p u sty i p rz y w ile je sto w arzy ­ szeniu życia M aryi, z dołączonym p ism em b isk u p a w ileńskiego M ichała Z ienkow icza z d n ia 10 listo p a d a 1752 ro k u ; list p o lecają­ cy p ap ieża K lem en sa X IV z 21 m a rc a 1770 ro k u do Ignacego M as­ salskiego, b isk u p a w ileń sk ieg o ; d e k re t b isk u p a Ignacego M assal­ skiego z 13 w rześn ia 1788 r. a p ro b u ją c y i re fo rm u ją c y zg ro m a­ dzen ie sió str życia M a ry i o raz n ie k tó re m o d litw y zalecane do od­ m a w ia n ia sio stro m przez ich założyciela ks. T urczynow icza.

Co się tyczy treści ty c h u staw , to z a w ie ra ją one zasadnicze e le m e n ty odnoszące się do in s ty tu tó w życia w e d łu g ra d ew an g eli­ cznych. N iew iele n a to m ia s t m o żn a w n ic h znaleźć elem en tó w ści­ śle p raw n y ch .

1 K r ó tk a h isto ria zg ro m a d zen ia sió str M arine vita e , Dzieje dobro­ czynności .krajowej i zagranicznej 1(1820)20; G. L. ( G ó r s k i L. ), W iadom ość o za ło żen iu zgro m a d zen ia d u chow nego sióstr M ariae v i ­ ta e , m a r ia w itk a m i zw a n y c h , P a m ię tn ik re lig ijn o -m o ra ln y 5(1843)526— —527; W i e t z -J. K., B o h m a n n P., Rys historyczny zgrom adzeń obojej pici, t. II. Zakony żeńskie, W arszawa 1848, s. 210; K a m i ń ­ s k i M., K ościół św . Stefa,na i k la szto r m a r ia w ite k w W iln ie , Tygod­ nik ilustrow any 1863, s. 311.

2 B o u g a u d E., S w . W in c e n ty a Paulo, Ż y w o t i prace, t. XI, tłu ­ m aczył Roszkowski B., W arszaw a 1912, s. 71; R eg u ły p o spolite sióstr m iło sierd zia słu żą cyc h ub o g im ch o ry m , przepisane roku 1784, rozdz. I, 2; R o c c a G., Figlie della C arita d i S a n V incenzo d e Paoli, Dizio- nario degli istitu ti di perfezione, t. III, Edizioni Paoline 1976, kol. 1542.

13] Reguła sióstr życia Maryi 139

R eg u ły te s k ła d a ją się z sied m iu k ró tk ic h rozdziałów . Oto one: o m iłości B oga i bliźniego; o jed n o ści serca i w spólności rzeczy; ■o odzieniu ze w n ę trz n y m i uło żen iu w e w n ę trz n y m ; o posłuszeń­

stw ie ; o p ro fe sji czyli ślu b ach z a k o n n y ch ; o spow iedzi i k o m u n ii; o p rz y jm o w a n iu do w ia ry św iętej rzy m sk o -k ato lick iej ró żn y ch osób o raz o ro z p o rząd zen iu d n ia codziennego.

R eg u ła lu b k o n sty tu c je in s ty tu tó w ra d ew an gelicznych n a n a ­ cz eln y m m iejscu sta w ia ją za g ad n ien ie tra k tu ją c e zazw yczaj o ce­ lu , a n a stę p n ie z a jm u ją się śro d k a m i p ro w ad zący m i do jego osią­ gnięcia. S to su jąc p o d o b n y p o rz ą d e k n a jp ie rw om ów im y cel ogól­ n y , a n a stę p n ie cel szczegółow y zgrom adzenia.

3. Cel zg ro m a d zen ia

J a k ju ż sam o o k reśle n ie w sk azu je, cel ogólny je s t w sp ó ln y dla w szelkiego ro d z a ju ro d zin zakonnych. N ato m ia st ty m , co odróż­ n ia je d e n in s ty tu t od drugiego, je s t cel szczegółowy, w y zn a czający k o n k re tn e z a d an ia do zrealizow ania.

W edług założeń a u to ra re g u ł i założyciela zg ro m ad zen ia sió str ży cia M ary i członkinie tego in s ty tu tu p o w in n y p rzed e w szy stk im sp ełn iać d w a p o d staw o w e p rz y k a z a n ia Boże, tj. p rz y k a z a n ie m i­ łości B oga i bliźniego 3. P rz y k a z a n ia te bow iem sta n o w ią p o d staw ę życia ch rześcijań sk ieg o i d lateg o w in n i je realizow ać w szyscy w y ­ zn aw cy w ia ry C h ry stu so w ej 4, a ty m b a rd z ie j ci, k tó rz y zobow ią­ z ali się w sposób d o skonalszy w p ro w ad zać w życie zasad y chrześ­ cijańskie.

N ad to sio stry życia M ary i zgodnie z zaleceniem założyciela m a­ j ą p a m ię ta ć o zach o w an iu zgody, jed n o m y śln o ści i in n y ch cnót c h rz e ś c ija ń s k ic h 5. G łów nym zaś m o ty w e m tego je s t pow o łan ie do je d n e g o zg ro m ad zen ia o raz — ja k p o śred n io w y n ik a z te k s tu u - sta w — obow iązek n a śla d o w a n ia życia p ierw szy ch c h rz e ś c ija n 6.

Cel n a to m ia st szczegółowy, ja k w spom nieliśm y, n ależy do specy­ ficzn y ch cech każdego in s ty tu tu życia w e d łu g ra d ew an gelicznych

3 W y p is z o ryginałów u s ta w zgro m a d zen ia panien m a r ia w ite k , R e ­ g uła zg ro m a d ze n ia sióstr M ariae vita e, Wilno 1817, rozdz. I, 1: (cyt. dalej: Reguła zgrom adzenia sióstr M ariae vitae): „Między Innym i po­ w innościam i najpierw iej siostry Zgromadzenia -tego, całe przykładać się m ają do miłości Boga a potem bliźniego, bo te dwa przykazania są nam najpryncypalniej podane, i te są ażebyście w iernie zachowy­ wały, w tym Zgromadzeniu umieszczone, nakazujem y”; R eg u ły pospo­ lite sióstr m iło sierd zia , jw., rozdz. V, 2.

4 R eguła zg ro m a d ze n ia sióstr M ariae v ita e , jw., rozdz. I, 1.

5 Tamże, 2: „Pomnieć m ają na to siostry, iż dla tego w jedno zgro­ madzone jesteście, ażebyście jednom yślnie i ta k zgodnie m ieszkały w domu, iżby jedna dusza, i jedno serce w was było w Bogu”; Por. Dz. Ap. 2, 42—47.

140 Ks. J. K ałowski [41

i p o d y k to w a n y je st p o trz e b a m i K ościoła żyjącego w k o n k re tn y c h w a r u n k a c h 7. N ic w ięc dziw nego, że i re g u ła ułożona przez k s. T u rczynow icza sta w ia p rz e d oczy cel szczegółow y oraz w sk a z u je n a śro d k i n iezb ęd n e do jeg o osiągnięcia. C elem szczegółow ym zg ro m ad zen ia je s t p rz e d e w szy stk im tro s k a o ty c h w szystkich, k tó rz y p ra g n ą p rz y ją ć w ia rę kato lick ą. D latego sio stry w in n y ich w ziąć do siebie i o dpow iednio p rzy g o to w ać do c h rz tu 8.

N ależy n a d to odn o to w ać z n am ien n y fa k t, iż n a k re ślo n y w re ­ g u le cel szczegółow y zg ro m ad zen ia sió str życia M ary i b y ł o w iele b a rd z ie j rozległy, niż cele dotychczas pow szechnie w zgrom adze­ n iu z a k ła d a n e 9. O prócz bow iem tro s k i o k a te c h u m e n k i i n e o fitk i, sio stry ro ztac zały ta k ż e opiekę n a d ubogim i sie ro ta m i z ro d zin sz la c h e c k ic h 10. S io stry m ia ły obow iązek p rz y jm o w a n ia ich do do­ m ó w sw ego zg ro m ad zen ia n ie ty lk o n a zam ieszkanie, lecz ta k ż e i n a n a u k ę n .

4. Ś ro d k i służące do re a liz a c ji celu

W yznaczając zg ro m ad zen iu cel szczegółow y ks. T u rczy n o w ie? w sk azał ró w n ież n a śro d k i n iezb ęd n e do jego osiągnięcia. P rzed e w szy stk im sio stry życia M a ry i p rz y jm u ją c do siebie i pod sw o ją opiekę osoby p ra g n ą c e p rz y ją ć ch rzest p o w in n y o ty m pow iado­ m ić m iejscow ego o r d y n a r iu s z a l2. Ó w czesne bow iem p ra w o p o w ­ 7 Por. N o rm a e se cu n d u m quas S. Cong. E piscoporum et R egularium . p rocedere solet in a p probandis n o vis in s titu tis v o to ru m sim p lic iu m , 28 VI 1901, Typi-s S.C. de Propaganda Fide, 1901, n. 42—47; P a w e ł VI, P rze m ó w ien ie do u c z e stn ik ó w k a p itu ł generalnych, 23 V 1964,. C h a ry zm a t życia zakonnego. P rze m ó w ien ia i d o k u m e n ty , W ybór i opra- <»wa;n,ie Ż u c h o w s k i A., S u ł o w s k a T., P allottinum 1974, s, 85; Tenże, P rze m ó w ien ie do u c z e stn ik ó w k a p itu ły g en era ln ej zg ro m a d ze­ n ia S ło w a Bożego, 22 I 1968, s. 154—155; D ek ret o p rzy sto so w a n e j od­ n o w ie ży cia zakonnego „Perfectae c a rita tis”, Sobór W a ty k a ń s k i II, K o n s ty tu c je , d e k r e ty , d ek la ra c je, Poznań 1968, n. 2; P a o l o VI, Es. A p. E vangelica te stifica tio . II rin n o v a m e n to della vita religiosa secondo il Concilio, n. 11, La vita religiosa. Documenti a cura di Ravazzi A., Milano 1972, s. 555.

8 R eguła zgro m a d zen ia sió str M ariae vita e, jw., rozdz. VI, 1: „Jako zgromadzenie to niniejsze, nie inszym celem i końcem ufundow ane jest, tylko ażeby siostry służąc Bogu i pilnując własnego zbawienia*, starały się być pożytecznymi dla społeczności ludzkiej; tak za n a j- pierw szą i najistotniejszą powołania swego mieć m ają w powinność, ażeby żądających w iarę św iętą przyjąć, do siebie na edukację p rzyj­ m ow ały”.

9 Por. Tamże, 8.

10 Tamże: „Nie tylko zaś żądających w iary świętej przyjm ow ać m ają, ale też umieszczać będą ubogie sieroty szlachcianki nie m ają­ ce sposobu do życia, i onym przyzw oitą edukację daw ać”.

11 Tamże.

12 R eguła zgro m a d zen ia sióstr Mo.riae vita e , jw., rozdz. VI, 2: „Niech tedy siostry znają ten swój obowiązek, iż przyjąw szy osoby pragnące

[5] Regula sióstr życia Maryi 141

szechne n a k a z y w a ło w p rz y p a d k u c h rz tu osoby dorosłej p o w ia ­ dom ić o rd y n a riu sz a m iejsca 13.

P ra w o kościelne w ym agało rów nież, b y osoby p ra g n ą c e p rz y ją ć c h rz e st zo stały s ta ra n n ie do tego s a k ra m e n tu p r z y g o to w a n e u . W celu w ięc b ard ziej św iadom ego i odpow iedzialnego p rz y g o to w a n ia k a te c h u m e n e k do c h rz tu sio stry życia M ary i m ia ły obow iązek uczyć je p o d staw o w y c h zasad w ia ry k ato lick iej, m ów ić o cn o tach c h rz e śc ijań sk ich i o b o jażn i Bożej, je d n y m słow em w sk azy w ać im m o ty w a c ję dobrego p o s tę p o w a n ia 1S. Z a n ajsk u te c z n ie jszy śro d ek d o osiągnięcia tego celu ks. T urczynow icz u w aża ł d a w a n ie osobi­ steg o p rz y k ła d u i z tej ra c ji zalecał go sio stro m w sto su n k u do sw oich p o d o p ie c z n y c h 16. K a te c h u m e n k i zaś p rzed p rzy jęciem c h rz tu w in n y się ćw iczyć w pobożności, uczciwości, p o g ard zie dla w szelkiego g rzech u i w z a m iło w an iu do cnotliw ego życia chrześ­ cija ń sk ieg o 17.

O soby dorosłe p rz e d przy jęc iem c h rz tu w in n y być p rzeeg zam i­ n o w a n e przez o d p o w ied n ią w ładzę kościelną, tj. b isk u p a lu b jego d e le g a ta , w obecności dw óch lu b trz e c h św iad k ó w g o d n y ch za­ u fa n ia 18. E gzam in był sp ra w d z ia n e m zd o b y ty ch w iadom ości re li­ g ijn y c h o raz św iadom ości obow iązków zw iązan y ch z p rzy jęciem c h rz tu .

Ś ro d k i służące do re a liz a c ji szczegółowego celu zgro m ad zen ia, J a k ie m ia ły stosow ać sio stry życia M aryi, n ie o g ran iczały się tylko do p rz y g o to w a n ia k a te c h u m e n ó w do ch rztu . S ty k a ją c się codzien­

C hrztu świętego, m ają dać o tym znać zwierzchności duchownej...”; Por. Sporządzenie protokółu, przez m iejscow e władze w przepisanej

■formie o chęci Ż ydów przyjęcia w iary chrześcijańskiej, Zbiór cyr- kularzy i rozporządzeń państw ow ych w różnych czasach w ydanych oraz rozporządzeń, różnych w skazów ek i w yjaśnień praw nych O rdy­ nariatu Płockiego, Płock 1914, s. 288—289.

18 Rituale sacram entorum ac aliarum Ecclesiae Rom ana — Catho-

licae caeremoniarum, Neum burg 1872, s. 29.

14 Tamże.

16 R eguła zgro m a d zen ia sióstr M ariae vita e, jw., rozdz. VI, 2, 3: a to osoby uczyć m ają artykułów w iary świętej, w pajać onym cnotę, i bojażń Bożą we wszystkim z siebie dobrych obyczajów da­ jąc przykłady. M ają układać, nim do C hrztu świętego doprowadzą, w pobożności, w nabożeństwie, w uczciwości okazując obrzydłość k a ­ żdego w ystępku, a przym ilając cnotę”; Por. D. XLV, 5; C. XV, 1, 3; D.I de poenit. 54, 59; X. III, 52, 3; X. V, 6, 9; Cone. Trid., sess. V I de

iustificatione c. 6, Conciliorum oecum enicorum decreta, curantibus

A l b e r i g o J., D o s s e t t i J. A., J o a n n o u P., L e o n a r d i C., P r o d i P., Bologna 1973, s. 672.

16 Reguła zgromadzenia sióstr Mariae vitae, jw., rozdz. VI, 2. 17 Tamże.

18 Tamże, 4: „Do chrztu świętego przyprow adzać pierw ej nie m ają, aż osoba żądająca chrztu przez zwierzchność duchow ną lub od niej osoby za to wyznaczone w przytom ności świadków dwóch, lub trzech godnych w iary wyegzam inowana będzie”.

142 Ks. J. K ałow ski _[61

nie z tru d n o ściam i, n a ja k ie n a ra ż e n i byli neofici, ks. T u rczy n o - w icz zalecił sio stro m ż y c ia . M aryi, b y ta k ż e po p rz y ję c iu c h rz tu p rzez k a te c h u m e n k i ro ztaczały n a d n im i sw ą opiekę. Z godnie z ty m zaleceniem n a w szy stk ich sio stra ch spoczyw ał obow iązek d o - p o m n o ż e n ia n e o fito m w z a a d a p to w a n iu się do now ego środow iska^ z a p e w n ie n ia im n ie zb ęd n y c h środków , koniecznych do dalszego i uczciw ego ż y c ia 19. W ty m celu sio stry życia M ary i m iały obo­ w iąz ek u czen ia n e o fite k ró żn y ch zaw odów ta k , b y m ogły o n e być d la siebie sa m o w y starczaln e, a d la in n y ch u ż y te c z n e 20.

P o n a d to d la u m o cn ien ia n e o fite k w w ierze k ato lick iej ks. T u r - czynow icz zobow iązał sio stry do d o starcz an ia k ażd ej z n ic h żyw ­ ności i odzienia stosow nie do p o trz e b oraz n a k a z a ł je u trz y m y w a ć n a k o szt zgro m ad zen ia, d opóki n ie b ę d ą m ia ły zap ew n io n ej p rz y ­ szłości, tj. m in im u m koniecznych śro d k ó w do sam odzielnego ży­ cia 21. Z tego w zględu sio stry nie p o w in n y się zb y t szybko ich pozbyw ać. W razie p o trz e b y p o w in n y je polecić osobom g o d n y m z a u fa n ia oraz w m ia rę sw oich m ożliw ości troszczyć się o w y d a n ie ich za m ąż za k a to lik ó w 22. P rze p is te n m iał n a celu ochronę n e - o fite k p rz e d n a w ią z y w a n iem k o n ta k tó w ze śro d o w isk am i n ie p rz y - ja ź n ie n a sta w io n y m i do relig ii k ato lick iej 23.

Co się zaś ty czy śro d k ó w m a te ria ln y c h n ie zb ęd n y ch do u trz y ­ m a n ia k a te c h u m e n ek , n e o fite k oraz ubo g ich sierot, ks. T u rczy n o - w icz polecił, b y an i n ie kw esto w an o , a n i n ie żąd an o ża d n y ch in ­ n y c h ja łm u ż n . W szelkie śro d k i zw iązane z u trz y m a n ie m w spom ­ n ia n y c h osób sio stry m ia ły zdobyw ać w ła sn ą p r a c ą 24. Ks. T u r- czynow icz n ie za b ro n ił n a to m ia st sio stro m p rz y jm o w a n ia d o b ro ­ w o ln y ch o fia r sk ła d a n y c h n a cel zg ro m ad zen ia p rzez w ie r n y c h 2S. Ks. T urczynow icz w sk a z a ł sio stro m w n a d a n e j im re g u le sp o só b p o stę p o w a n ia z d ziew czętam i k rn ą b rn y m i czyli tru d n y m i. R adził w ięc u p o m in ać je, zachęcać do dobrego p o stęp o w an ia, n a p ię tn o w a ć

19 Tamże, 5: „Po chrzcie świętym , m ają układać do różnych robót, i pracy, ażeby te um iały być dla siebie i dla innych użytecznym i”.

20 Tamże.

21 Tamże, 6: „M ają dawać im żywność i odzienie podług możności, i potrzeby, uczciwie, ochendożnie, i dopóty u siebie utrzym yw ać, dopó- kiby dla tych osób nowonawróconych do w iary świętej, nie obmyśli­ ły i nie podały sposobu do życia”.

22 Tamże, 7: „Podług woli nowonawróconych do w iary św iętej, n ie będą prędko i wolno ich wpuszczać, ale na pewne m iejsce rekom en­ dować, lub pewne zamęście obmyślać będą, zapobiegając zdarzyć się mogącej apoisitazji”.

23 Tamże.

24 Tamże, 9: „Kwesty żadnej czynić, ani jałm użny jakiej wymagać- nie będą na utrzym anie ich, ale w łasną pracą rą k swoich żywić i odziewać będą: chybaby dobrowolna czyja hojność i łaska czym opa­ trzyła, tym kontentow ać się m ają”.

[7] Reguła sióstr życia Maryi 143

w ad y , p rz e strz e g a ć p rz e d p ró żn o w an iem oraz u siln ie zachęcać do p ra k ty k o w a n ia m o raln o śc i ch rześcijań sk iej 26.

W tro sce o duchow e i m a te ria ln e dobro n o w o n aw ró co n y ch n ie ­ w ia s t ks. T urczynow icz zalecił siostrom , b y zachęcały je do p r a ­ cow itości, g dyż relig ia k a to lic k a p o c h w ala p racę, a n ie u sp ra w ie ­ dliw ia jak ie g o k o lw ie k p ró żn o w an ia, lecz u staw iczn ie p rz e d nim . p rz e strz e g a 27.

5. R a d y ew an g e lic zn e w ogólności

S p ra w ie ślubów , k tó re sta n o w ią o c h a ra k te rz e i istocie d anego in s ty tu tu , w re g u le sió str życia M a ry i pośw ięcono zaledw ie k ilk a w ierszy w rozdziale IV. C zy tam y ta m : „P ro fe sję czyli ślu b y za­ k o n n e S io stry M ariae V ita e ja k o to : czystości, u b ó stw a, i p osłu­ szeństw a, m a ją czynić w la ta c h z u p ełn y c h w iek u , P ra w a m i K o­ ścioła Bożego p rzep isan y ch , a te m a ją być dożyw otne, i corocz­ n ie p o n aw iać b ę d ą ta k o w e ślu b y w dzień N ajśw iętszego Imienia.. M ary i P a n n y ” 28.

J a k w idzim y, stw ierd z en ie to je s t b a rd zo ogólne i n ie o k reśla a n i n a tu ry , a n i c h a ra k te ru , an i z a k re su obow iązyw alności ślubów . J e s t n a to m ia st pew n e, że nie m ogły to być ślu b y uroczyste, gdyż. z ta k im i w za k o n ach żeńskich zaw sze łączył się obow iązek zacho­ w a n ia k la u z u ry p ap iesk iej 29. S io stry zaś życia M ary i od p o czątk u sw ego istn ie n ia p ro w a d z iły czy n n y sposób życia, d lateg o n ie m o­ g ły być zobow iązane do zach o w an ia k la u z u ry p ap ie sk iej, a w ięc i do sk ła d a n ia ślubów uroczystych. Z te k s tu re g u ł n ie w y n ik a n a w e t w sposób jed n o zn aczn y , czy b y ły to ślu b y p ro ste, czy ty lk o zw y k łe p rzy rzeczen ia p o d o b n e do p rzy rzeczeń sk ła d a n y c h p rzez sio stry m iło sierd zia św. W incentego a P aulo.

U w z g lęd n iając je d n a k fa k t, że s io s try życia M a ry i w w ie lu p rz y ­ p a d k a c h k o rz y sta ły z p rzep isó w p rzezn aczo n y ch d la sió str m iło­ sierd zia św. W incentego a P aulo, oraz bio rąc pod uw ag ę a u to ry ­ ta ty w n e ro zstrzy g n ięcie S ta n isła w a Siestrzeńcew icza, a rc y b isk u p a m o h ile w sk ie g o 30, m ożem y z całą pew nością pow iedzieć, że reguła.

26 Tamże, 10: „K rnąbrne i nieposłuszne, w duchu łagodności C hry­ stusa P ana upominać, i co zdrożnego obaczą napraw iać, i wszelkiego próżnow ania bronić, i do przystojnych obyczajów układać będą”.

27 Tamże, 11: „Owo zgoła, czego po nich Bóg, własne zbawienie,,

i pożyteczność dla ludzi wyciąga; to wszystko nawróconym do w ia­ ry świętej, przypom inając im, że religia katolicka nikogo nie poświęca na próżnowanie, owszem samą pracę zaleca, jak mówi Apostoł, qui non laborat, non m anducet, kto nie pracuje, niech nie je, wszystko w serce w pajać będą”.

28 Tamże, rozdz. IV, 1.

29 yi°_ xil, 26; B o g d a n F., Geneza i rozwój klauzury zakonnej Poznań 1954, s. 290—296.

30 Instrukcja dla w izyta to rki sióstr m ariaw itek, Dzieje dobroczyn­ ności krajow ej i zagranicznej, 1 (1823) 212, 217, 218.

144 Ks. J. Kalowski [8]

m ó w i o zobo w iązan iach po d o b n y ch do sk ła d a n y c h przez sio stry m iło s ie rd z ia 31. Z o b o w iązan ia te, jeśli chodzi o ich zak res, w n i­ czym n ie ró żn iły się od ślubów p ro sty ch . W p ro w ad zen ie zaś przez św. W incentego d la sió str m iłosierdzia przyrzeczeń, pow szechnie zw an y ch dzisiaj ślubam i, p o d y k to w a n e zostało obow iązu jący m w ów czas p ra w e m kościelnym , k tó re n ie pozw alało n a z a k ład an ie żeńskich z g ro m ad zeń zak o n n y ch o ślu b ach pro sty ch , tj. bez obo­ w ią z k u zach o w an ia k la u z u ry p a p ie s E e j 32. N a to m ia st św. W incen­ ty a P au lo z a k ła d a jąc in s ty tu t sió str p ro w ad zący ch czynny tr y b ży cia zm uszony b y ł p rz ep isać dla n ich ta k i w łaśn ie rodzaj zobo­ w iązań , tj. p rzy rzeczeń p o n a w ia n y c h corocznie w św ięto Z w iasto ­ w a n ia M. B. 33.

W p raw d zie nic n ie stało n a przeszkodzie, b y ks. Turczyn-owicz p rz e p isał d la sió str życia M a ry i ślu b y p ro ste, gdyż d a w n e zakazy kościelne o ślu b ach zak o n n y ch ju ż się z m ie n iły M, to je d n a k u zn ał on n a jp ra w d o p o d o b n ie j, że zobow iązania sió str życia M ary i podo­ b n e do zobow iązań sk ła d a n y c h przez sio stry m iłosierdzia, b ęd ą n a jb a rd z ie j odpow iednie dla założonego przez niego in sty tu tu .

Z re g u ł w ięc z d a je się w y n ik a ć, że ślu b y sió str życia M a ry i n ie b y ły w ieczyste w ty m znaczeniu, ja k o b y sk ład an o je ra z n a całe życie. W p raw d zie w re g u le p ow iedziano: „... a te m a ją być doży­ w o tn e ...” 35, ale zaznaczono ró w n ież: ,,... i corocznie p o n aw iać b ę­ d ą ta k o w e śluby, w dzień N ajśw iętszego Im ien ia M ary i P a n n y ” 36. W ypow iedzi te n ależy rozum ieć w ty m znaczeniu, iż chociaż b y ły to zw ykłe p rzy rze cze n ia sk ła d a n e ty lk o n a r o k ,- to je d n a k z m y - . ślą o d n a w ia n ia ich po u p ły w ie czasu oraz z z am iarem nieo d w o ­

łalnego trw a n ia w ra z o b ra n y m in sty tu c ie 37.

Co się ty czy w a ru n k ó w dotyczących w ażności i godziw ości ślu ­ bów sk ła d a n y c h przez sio stry życia M aryi, to re g u ły zre d ag o w a­ n e przez ks. T urczynow icza poleciły stosow ać się do p rzepisów ogólnego p ra w a k o śc ie ln e g o 38. W ym ogi zaś obow iązującego w ów ­

31 R ela tio n es sta tu s in M agno D ucatu L itu a n ia e , vol. II, ed. Rabikaus- kas P., Romae 1978, s. 391 (Relatio archidioecesis Mohiloviensis anni 1789).

32 Por. M u z z a r e l l i F., T ra c ta tu s canonicus de congregationibus iu ris dioecesani, Romae 1943, s. 15—23; G a m b a r i A., In s titu to r u m sa e cu la riu m et co n gregationum religiosarum evolu tio com parata, Com- m entarium pro religiosis et missionariis, 29 (1950) 226—234; Tenże, C ongregazione religiosa, Dizionario degli istituti di perfezione, t. II, Edizioni Paoline 1975, kol. 1560—1568.

33 Por. Bougaud E., jw., s. 74. 34 Por. odnośnik 32.

36 R eguła zg ro m a d zen ia sióstr M ariae vita e , jw., rozdz. IV, 1. 36 Tamże.

37 B a r J. R., P raw o za k o n n e po Soborze W a ty k a ń s k im II, wyd. 3, W arszawa 1971, s. 186.

38 R eguła zg ro m a d zen ia sióstr M ariae vita e, jw., rozdz. IV, 1: „Pro­ c e s ję czyli śluby zakonne Siostry M ariae vitae jako to: ubóstwa, po­

[9] Reguła sióstr życia Maryi 145

czas p ra w a zakonnego dotyczące w ażności zobow iązań sp ro w a d z a ­ ły się do n a stę p u ją c y c h : u kończenie szesnastego ro k u życia; od­ bycie w ażnego n o w ic ja tu ; dopuszczenie i p rzy jęcie ślu b ó w przez w łaściw ego przełożonego lu b jego zastęp cę; d o b ro w o ln e ich złoże­ n ie ; w y ra ż e n ie w ja k iś sposób zgody n a z e w n ą trz o ra z złoże­ n ie ślubów w in sty tu c ie zatw ierd z o n y m przez p ra w o w itą w ładzę k ościelną 39.

6. Poszczególne rady ew angeliczne

R eguły sió str życia M ary i n iew iele p o d a ją m a te ria łu zaró w n o o ślu b ach w ogólności, ja k i o ślu b a ch w szczególności. P oza ogól­ n y m bo w iem z ary sem d y scy p lin y kościelnej n ie w noszą one nic now ego a n i oryginalnego. Je d y n ie ślu b o w i p o słu szeń stw a pośw ię­ cono o d ręb n y , trz eci rozdział. O in n y ch n a to m ia st przyrzeczeniach w spo m n ian o je d y n ie doryw czo n a ró żn y ch m iejscach.

I ta k o u b ó stw ie z n a jd u je m y k ilk a zdaw kow ych szczegółów w rozdziale I, z a ty tu ło w a n y m : O m iłości B oga i bliźniego, o jedności serca i w spólności rzeczy. J a k w sk azu je ty tu ł, je s t ta m m o w a o w sp ó ln y m p o sia d a n iu d ó b r m a te ria ln y c h i o u zależn ien iu k o rzy ­ sta n ia z n ich od w łaściw y ch p rz e ło ż o n y c h 40. D odano też zach ętę do cierpliw ego znoszenia n ie d o statk ó w , lu b b ra k ó w i niew ygód d n ia codziennego 41.

słuszeństwa, m ają czynić w latach zupełnych wieku, praw am i Koś­ cioła Bożego przepisanych...”.

39 Cone. T rid . sess. X X V . De re gularibus et m o n ia lib u s c. 15., C onci-

lio ru m o ec u m en ic o ru m decreta, jw., s. 781; S i x t u s V, const. C um de o m n ib u s 2 nov. 1587, § 5, Fontes I. n. 162; S.C.C. Lucen., 6 aug- 1593, Fontes V, n. 2260; C l e m e n s VIII, dec. S a n c tissim u s 20 iun. 1595, § 1, § 2, Fontes I, n. 186; S.C.C. Sicula 18 nov. 1719, Fontes V, n. 3193; P i u s IX, encycl. N o stis et n o b isc u m 8 dec. 1848, Fontes II, n. 508; S.C.Ep. et Reg., decr. 19 m art. 1857, Fontes IV, n. 1976; S.C. super S tatu Regularium , declar. 12 iun. 1858, Fontes VI, n. 4383; B o u i x D., T ra c ta tu s de iu re reg u la riu m , t. I, Parisiis 1857, s. 604—606; S a n t i R., P raelectiones iu ris canonici, lib. III, Ratisbonae 1886, s. 287; B i e d e r l a c k J., De iu re re g u la riu m praelectiones, Oeniponte 1892, s. 38—49; C e r v i a E., De p rofessione religiosa. T ra c ta tu s iuridico-ca- nonicus, Bologna 1938, s. 136; M u z z a r e l l i V., De p ro fessio n e re li­ giosa a p rim o rd iis ad seac. XII, Romae 1938, s. 138—149.

40 R eguła zgro m a d zen ia sióstr M ariae vita e, jw., rozdz. I, 3: „Nie m iejcie nic ani nazyw ajcie naw et co własnego, lecz wszystko niech będzie wam wspólne, i niech się udziela każdej z was żywność, i odzie­ nie od przełożonej waszej. Jako czytamy w dziejach Apostolskich: było im wszystko wspólne i rozdzielało się każdemu; jako każdego wyciągała potrzeba”; Por. R eg u ły p ospolite sióstr m iło sierd zia , jw., rozdz. II, 1.

41 R eguła zgro m a d zen ia sióstr M ariae vita e, jw. rozdz. I, 4: „Jeśli k tóra z was m iała co na świecie, po w stąpieniu i w niesieniu do zgro­ m adzenia tego-, niech to ma za wspólne. K tóra zaś nie m iała, niech nie szuka tego w zgromadzeniu czego na świecie mieć nie mogła, 10 — P ra w o K a n o n ic z n e

146 Ks. J. Kałow ski [10]

Ślubow i czystości re g u ła pośw ięca zaledw ie k ilk a w ierszy roz­ d ziału II, zaty tu ło w a n e g o : O odzieniu zew n ę trz n y m i ułożeniu w e­ w n ę trz n y m 42. N ie pod an o tu je d n a k żad n y ch w sk aza ń an i śro d ­ ków zaradczych. W spom niano tylko, że sio stry w czasie p rz e b y ­ w a n ia w kościele lu b z osobam i in n ej płci p o w in n y p rzestrz eg ać zasad skrom ności oraz p a m ię ta ć o obecności B o ż e j43.

J a k o in n y ch p rzyrzeczeniach, ta k i o p osłuszeństw ie z n a jd u je ­ m y w reg u le zaledw ie k ilk a ogólnikow ych stw ierdzeń. W ro zd zia­ le trzecim pow iedziano, że sio stry m a ją być posłuszne przełożonej i w e w szy stk im od n iej zależne, p o w in n y też d arzy ć ją n a leżn y m szacunkiem oraz za u fa n ie m 44.

Przełożona zaś w in n a troszczyć się o dobro całego zgrom adzenia, o w szy stk ie jego członkinie oraz sp ra w o w ać n a le ż y tą pieczę n a d n o w o n aw ró co n y m i n a w ia rę k a to lic k ą is. Polecono przełożonej, by sw o ją w ład zę sp ełn iała nie w d u ch u p an o w an ia, lecz w d u ch u m iłości i służebności. N adto m a być szczęśliw a z fa k tu , że może p rzy jść z pom ocą in n y m , tzn. służyć im przez ew angeliczne w y­ k o n y w a n ie w ładzy p rzełożeńskiej 4fi.

P rzełożona m a też przyśw iecać p o d w ład n y m d o b ry m p rz y k ła ­ dem , odznaczać się m iłością i w y ro zu m iało ścią w zględem cho ry ch oraz w e w szy stk im p o w in n a zachow ać łagodność i cierpliw ość. W razie konieczności p o w in n a u pom inać niep o słu szn y ch i k rn ą b rn y c h oraz p am iętać, iż w przyszłości zda p rz ed B ogiem sp raw o zd an ie ze sp ra w o w a n ia sw oich rząd ó w 47.

ale jednak jej niedostatkow i zapobiegać i potrzebie dać się powinno, chociaż ubóstwo jej kiedy była na świecie nie mogło w ystarczyć po­ trzebom swoim, z tym wszystkim, niech nie wynosi się i nie rozu­ mie dla tego być siebie szczęśliwą, że znalazła w zgromadzeniu spo­ sób życia i odzienia, jakiego na świecie mieć nie mogła”; Por. R eguły pospolite sióstr m iłosierdzia, jw., rozdz. II, 2.

42 R eguła zgro m a d zen ia sióstr M ariae vita e, jw., rozdz. II. 43 Tamże, 5.

44 Tamże, rozdz. III, 2: „Przełożonej swojej będą we wszystkim po­ słusznymi, która o dobro zgromadzenia całego, i o wszystkich sios­ trach, i nowonawróconych do w iary świętej mieć powinna staran ie ”.

45 Tamże.

46 Tamże, 4: „Przełożona, która rządzi wami, niech nie rozumie być sobie mocą panow ania, ale w miłości wam służąc szczęśliwą”.

47 Tamże, 5: „Ku Przełożonej wszelkie poszanowanie zachować się powinno, a ona Duchem Chrystusa zasilona niech uniżoną wam bę­ dzie, wszystkim z siebie dobrych obyczajów i cnoty dając przykład, niech upomina krn ąb rn e i niespokojne, niech cieszy słabych na um y­ śle, niech lituje się, i staranie ma koło chorych, łagodną i cierpliw ą niech będzie ku wszystkim; niech bardziej stara się od was być ko­ chaną; niż aiby się jej obawiano, pomniąc zawsze na to, że Bogu ma za was oddać rachunek, stąd wy siostry bardziej natoierając du­ cha posłuszeństwa, nie tylko na was samych, ale też i na nią względ­ ne bądźcie, oświadczając ku niej miłość”.

[11] Reguła sióstr życia Maryi ₁₄₇

7. D y sc y p lin a zak o n n a

Je d n y m z zasadniczych elem en tó w in sty tu tó w życia w ed łu g ra d ew angelicznych je st k a rn o ść czyli d y scy p lin a zakonna. Ś w iadczy o na o sile i żyw otności z g ro m a d z e n ia 48 i dlateg o z konieczności z n alazła sw ój w y ra z w re g u le sió str życia M aryi. N ajw ięcej w sk a ­ zań w ty m w zględzie zam ieszczono w rozdziale II, z a ty tu ło w a n y m : O uło żen iu z ew n ę trz n y m i uło żen iu w e w n ętrzn y m . T ra k tu je się tu o fo rm ie i kolorze h a b i t u 49, o fo rm aln o ściach ja k ie należało za­ chow ać p rz e d w y jśc ie m z d o m u i u d a n ie m się do m ia s ta 50.

N a w yjście z k la sz to ru lu b do f u r ty k a ż d a sio stra w in n a u p rz e d ­ nio uzyskać pozw olenie m iejscow ej przełożonej, a ta m ogła go udzielić je d y n ie pod w a ru n k ie m , że sio stra w y jd zie poza k laszto r z s o c ju s z k ą 31. J e s t też m ow a o sposobie zach o w an ia się sió str w m iejscu, do k tó reg o przy b y ły . C ała ich p o sta w a w in n a św iadczyć o o d d a n iu się n a w y łąc zn ą służbę B ogu 32.

In n y m p rz e ja w e m zach o w an ia k a rn o śc i w życiu z a k o n n y m je st k la u zu ra . Od p o ja w ie n ia się zorganizow anego życia zakonnego za­ w sze uw ażan o k la u z u rę za sym bol oddzielenia osób pośw ięconych B ogu od ś w i a t a 53. Z te j w ięc ra c ji u staw o d aw c y kościelni w cią­ g u w iek ó w w y d ali w te j m a te rii w iele przepisów . In sty tu c ję tę szczegółow o o k re ślan o oraz w yliczano m iejsca n ią o b ję te 54.

D latego m u sian o u w zględnić p rz ep isy o k la u z u rz e rów nież w re­ gule sió str ży cia M aryi. T u je d n a k sp ra w ie k la u z u ry pośw ięcono n iew iele uw agi. N ajp ra w d o p o d o b n ie j w y n ik ało to z czynnego c h a­ r a k te r u in s ty tu tu sió str życia M aryi.

R eguły zred ag o w an e przez ks. T urczynow icza p o d a ją ty lk o za­ sad y ogólne, pow szechnie p rz y ję te przez p ra w o kościelne, w m yśl

48 P or. P a w e ł VI, Przem ówienie do Unii W yższych Zakonów Męs­

kich we Włoszech, 18 X I 1966, AAS 58 (1966) 1178— 1182; Tenże, Prze­ mówienie do uczestników kapituł generalnych, 23 V 1964, AAS 56 (1964) 565—571.

49 Reguła zgromadzenia sióstr Mariae vitae, jw ., rozdz. II. 50 Tam że.

51 T am że, 2, 4: „Jeż eli w yciągać będzie p o trze b a pójść k tó re j do m ia sta , pójdzie za pozw oleniem przełożonej, z socjuszką i przyszedłszy na to m iejsce, do którego dążyły, s ta n ą razem , oczy w skrom ności, i całych siebie w ta k p rz y sto jn y m zach o w u jąc ułożeniu, jakiego w y ­

ciąga św iętość osób Bogu pośw ięconych. Je ślib y zaś przełożona albo

k tó ra z sió str w o kow ana by ła do fu rty , te d y a n i sa m a przełożona, ami k tó ra z sió str bez socjuszki i pozw olenia przełożonej do fu rty w ychodzić nie m a ”.

52 Tam że.

53 Instrukcja Kongregacji do Spraw Zakonników i In stytu tó w Ś w ie­

ckich „Venite seorsum ”, 15 V III 1969, AAS 61 (1969) 674—690; B o g ­ d a n F., jw .; L e c l e r c q J., C u b e l i i F., A n c i i i i E., H o s t i e R.,

Clausura, D izionaxio degli is titu ti di perfezione, jw ., t. II, kol. 1166— 1183.

148 Ks. J. Katowski [12]

k tó ry c h n ik t z m ężczyzn n ie m ógł w chodzić do k la sz to ru żeńskie­ go 5S. M ogło to je d y n ie n a stą p ić za w y raź n y m pozw oleniem p rz e ­ łożonej oraz p rz y z a istn ie n iu pow ażnej i u zasad n io n ej koniecz­ ności 58. P o d o b n ie i w y jście sió str n a ze w n ą trz k laszto ru , np. do fu rty , m iało odbyw ać się w to w arzy stw ie socjuszki i było u za­ leżnione od pozw olenia przełożonej.

J a k w sp o m n ian o , in sty tu c ję k la u z u ry p o jm o w an o ja k o je d e n ze śro d k ó w zabezpieczających osoby zak o n n e od w p ły w u czynników zew n ętrzn y ch . Z tej racji, w ed łu g reg u ły , sio stry p rz e b y w a ją ce w kościele podczas n ab o żeń stw zobow iązane b y ły czuw ać n a d sw oim i zm ysłam i, w czym m ia ła im dopom óc p am ięć n a obecność Bożą w każd ej z n ic h 57.

W o sta tn im n a to m ia st rozdziale reg u ł, z a ty tu ło w a n y m : O roz­ p o rz ą d z a n iu czasu dziennego, po d an o szczegółow y p la n zajęć w ciągu d n ia oraz d o k ła d n y w y k az w szy stk ich ćw iczeń pobożnych. N ad to dołączono z ach ętę do dokład n eg o zach o w an ia u s t a w £8.

8. O rg a n iz a c ja i z a rz ąd

'O zarządzie, k tó ry n a leży do jed n eg o z b a rd zo isto tn y c h ele­ m e n tó w życia w ed łu g r a d ew angelicznych, sp o ty k a m y w reg u le sió str życia M ary i je d y n ie k ró tk ie w z m ia n k i5B. Co się ty czy o rg a­ nizacji, zw rócono u w ag ę ty lk o n a zależność in s ty tu tu od b isk u p a diecezjalnego. Pow iedziano, że sio stry p o zo stan ą pod w ła d z ą o rd y ­ n a riu sza , k tó ry w yznaczy im ojca duchow nego. Jeg o to w in n y b y ­ ły sio stry słu ch ać nie ty lk o w sp ra w a c h sum ienia, ale m ia ły ró w ­ nież obow iązek k o rz y stać z jego ra d i pom ocy zaró w n o w rze ­ czach odnoszących się do całej in sty tu c ji ja k i do poszczególnych d o m ó w 80. N ad to re g u ły polecają, b y p rzełożona zaw sze się go r a ­ dziła i słu ch ała w w ażn iejszy ch sp ra w a c h ei.

5S R eg u ła z g r o m a d z e n i a sió str M ariae v it a e , jw ., rozdz. II, 3: „ K la u ­ z u ra zw y c za jn a w szy stk im zakonom zachow ać się pow in n a, i w ejście osobom m ęsk im n ie p o trzeb n y m do k la sz to ru nie m a być w o ln e”.

58 P or. Tam że.

57 T am że, 5: „ J ak o ż k ie d y i w y sio stry w szy stk ie w kościele zn a jd o ­ w ać się będziecie m iędzy osobam i różnem i, w zajem n ie p rze strzeg a jc ie skrom ności w aszej i w sty d u . Bóg albow iem , k tó ry m ieszka w w as, n a w e t ty m sposobem strzec w as będzie w w as sa m y c h ”.

68 T am że, rozdz. VII. 59 T am że, rozdz. III.

80 T am że, 1: „B ędą zaw sze sio stry pod rzą d em b isk u p ó w d ie ce zja l­ nych, k tó rz y w yznaczą im R ządcę czyli ojca duchow nego, k tó rem u , w rzeczach d u chow nych zu p e łn ą pow olność tc h n ą c ą D uchem Bożym z a ­ chow ają. R ad y jego w zaw iłościach su m ien ia słu ch ać będą, w in te re ­ sach n aw e t zgrom adzenia potocznych dom ow ych pom ocy jego używ ać m a ją ”.

81 Tam że, 3: „Ż eby w szystko te d y zachow ano było, a coby n ieza- chow ało się, nic zan ied b ać się nie pow inno, ale się s ta ra ć przełożona

[13] Reguła sióstr życia Maryi 149

M ożna zapytać, czy tego ro d z a ju in g e re n c ja k ie ro w n ik a d u ­ chow nego w sp ra w y z e w n ętrzn e in s ty tu tu b y ła zgodna z d u ch em i zasad am i p ra w a kościelnego? N a to p y ta n ie n ależy dać odpo­ w iedź tw ierd zącą. U dzielenie bow iem k iero w n ik o w i duch o w em u szerokich u p ra w n ie ń w sp ra w a c h z a k re su zew n ętrzn eg o w y n ik ało z fa k tu , że w p e w n y ch p rz y p a d k a c h osoby zak o n n e m iały n a w e t obow iązek w y ja w ia n ia ta jn ik ó w su m ie n ia sw e m u p rz e ło ż o n e m u 63. O bow iązek te n u re g u lo w a ł dopiero d e k re t K o n g reg acji B isk u p ó w i Z ak o n n ik ó w „ Q u e m ad m o d u m ” z d n ia 17 g ru d n ia 1890 r . 63 De­ k r e t te n w b ard zo su ro w y sposób z ak azał p rzełożonym n a k ła n ia ­ n ia pod ja k im k o lw ie k pozorem sw oich p o d w ła d n y ch do zd aw an ia sp ra w o z d a n ia ze sw ojego życia w ew n ętrzn eg o 6*.

9. O gólna ocena re g u ły

R eg u ła sió str życia M ary i p o siad a w iele b rak ó w . P rzed e w szy st­ kim je s t o na n ie d o k ła d n a i p o m ija całk o w ity m m ilczeniem n ie k tó ­ re b ard zo isto tn e zagad n ien ia. N ie m a w reg u le m ow y o różnych sto p n ia ch przełożonych, b ra k rów nież w z m ia n k i o ich w yborze oraz o czasie trw a n ia ich u rz ęd u . N ad to re g u ła n ie w sp o m in a o ta k ic h k w e stia c h ja k : fo rm acja, w a ru n k i p rzy jęcia do zgrom adze­ nia , n o w icjat, p o stu lat, członkow ie zg ro m ad zen ia itp. R eguły sióstr życia M ary i n iew iele m ó w ią o obow iązkach w y p ły w ający ch ze ślu b o w an ia ra d ew angelicznych, o k a rn o ści czyli d yscyplinie za­ k o n n ej. N ie określono też d o k ład n ie a n i c h a ra k te ru , an i n a tu r y zobow iązań zak o n n y ch o p a rty c h n a ślu b o w an iu ra d ew angelicz­ nych.

R e asu m u ją c trz e b a pow iedzieć, że re g u ła sió str życia M ary i nie w y k racz a poza ra m y przeciętn o ści i to zaró w n o pod w zględem p ra w n y m ja k i ascetycznym . W ty m sta n ie n ie m ogła w ięc sta n o ­ w ić w y starcza jąceg o p ro g ra m u życia i p o stęp o w an ia an i sk u tecz­ nie w p ły w ać n a w szystkie sp ra w y d n ia codziennego i w ja k ie jś fo rm ie w y m a g a ła u zupełnienia.

m a, n a p ra w ić , u ży w a jąc w rzeczach w iększych ra d y i pom ocy ojca duchow nego, coby n ad je j siły było.”

92 F ę c k i V., De m a n i fe s t a ti o n e co n scien tia e in iu re relig io so ru m (can. 530), L u b lin 1961, s. 101.

68 ASS 23 (1890—1891) 505—508.

64 T am że: II: „D istricte in su p e r p ro h ib e t m e m o ratis su p e rio rib u s ac su p e rio rissis, c u iu scu m q u e g rad u s e t p ra e e m in e n tia e sint, n e p e rso n a s sibi su b d itas in d u c ere p e rte n te n t d irec te a u t in d ire cte , p rae cep to , con- silio, tim o re , nim is, a u t b la n d itiis ad h u iu sm o d i m a n ife sta tio n e m cons­ cien tiae sibi p era g en d am : su b d itisq u e e converso p rae cip it, u t S u p e rio ­ rib u s d e n u n tie n t S u p e rio re s m inores, q u i eos ad id in d u c a re au d e a n t; et si a g a tu r de M o d erato re a u t M o d é ra trice G en erali, d e n u n tia to huic S. C ongregationi a b iis fie ri d e b e a t”.

150 Ks. J. K alow ski [14]

De régula

Congregationis Sororum vitae M ariae

In articulo hoc hucusque ignotae regulae Congregationis Sororum vitae M ariae, nunc vero post longam inquisitionem sive in Polonia factam sive ex tra earn feliciter inventae, Lectori ab auctore propo- n u n tu r et explicantur.

Quae regulae hac de causa peculiarem com m entationem m erentur, quiai quem dam sui generis actum iuris religiosorum constituunt ad in stitu tu m consilii evangelici spectantem , quod circa annum 1737 a sacerdote Josepho Turczynowicz erectum est. Conversio enim ad fidem cathol,icam hom inum variis confessionibus et religionibus ad- haerentium , item ulterior cura de conversis, im prim is autem de Iudaeis nuper baptizatis, m em orati sacerdotis principale propositum erat.

Cuius rei m om entum historicum religiosae actuositatis Polonorum prae oculis haben-s auctor p ertrac tat harum regularum singulas res principales, ut congregationis propositum vel finem, media ad eundem finem assequendum destinata, consilia evangelica sive generatim sive singillatim considerata, religiosarum quoque disciplinam, item in te r­ num ordinem et congregationis regimen, de-nique ea animaidvertit, quae m em oratis regulis deficiebant, idcirco et complenda erant.