Bolesław Kawczyński
Bp Władysław Krynicki : życie i
działalność homiletyczna
Studia Theologica Varsaviensia 24/2, 47-77
Studia Theol. Vars. 24 (1986) nr 2
BOLESŁAW KAWCZYŃSKI
BP WŁADYSŁAW KRYNICKI — ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ HOMILETYCZNA
T r e ś ć : Wstęp; I. Formacja intelektualna; II. Praca dydaktyczno- -wychow aw cza; III. Działalność duszpasterska; IV. Dorobek piśm ienni czy.
WSTĘP
J e d n ą z n a jw a ż n ie js z y c h f u n k c ji K ościoła, ob o k sp ra w o w a n ia e u c h a ry stii, je s t p rz e k a z y w a n ie słow a B ożego jak o o rę d zia zbaw czego. U p o d sta w te j d ziała ln o śc i leży w y ra ź n y m a n d a t C h ry stu s a : „ Id ą c n a c a ły ś w ia t n a u c z a jc ie w sz y stk ie n a r o d y ’" (M t 28,19; M k 16, 15). P o le cen ie g ło szen ia E w a n g e lii re a liz u je się od w ie k ó w w K o ściele p o p rzez ró ż n e fo rm y p rz e k a z u sło w a Bożego. P o d sta w o w ą je d n a k fo rm ę s ta n o w i k a z n o d z ie j stw o . P o d o b n ie ja k in n e d zie d z in y k a z n o d z ie jstw o p odleg ało w c iąg u w iek ó w d łu g ie m u p ro ceso w i ro z w o jo w em u . Z w łaszcza k a z n o d z ie jstw o p o lsk ie o k re s u n ie w o li m a s w o ją w y ją tk o w ą h i sto rię i sp ec y fik ę. N a ty m tle n a szczegó lną u w a g ę z a s łu g u ją hom ileci, k tó rz y je k s z ta łto w a li, in s p iro w a li i w zbo gacali.
Do g ro n a w y b itn y c h h o m ile ty k ó w p o lsk ich tego w ła ś n ie o k re su n a le ż y b p W ła d y sła w K ry n ic k i. Je g o d ziała ln o ść p rz y p a d a n a o s ta tn ie dziesięciolecie X IX i p ie rw sz e ćw ie rćw ie cze X X w ie k u , z a m y k a ją c się g łó w n ie w g ra n ic a c h za b o ru ro sy jsk ieg o . Z asięg te r y to r ia ln y m a w ty m p rz y p a d k u d u że zn aczenie, k a ż dy b o w iem za b ó r c h a ra k te r y z u je się o d m ie n n y m i s t r u k tu r a m i sp o łecz n y m i i w a ru n k a m i p o lity c zn y m i, co w ró ż n y sposób w p ły w a ło n a rozw ój życia re lig ijn e g o , w ty m ta k ż e k a z n o
dziejstw a .
S to su n k o w o n a js ła b ie j ro z w ija ła się m y śl re lig ijn a w zab o rz e ro s y js k im w s k u te k cięż k ich w a ru n k ó w m a te ria ln y c h , z a o strz o n e j c e n z u ry i w a lk i z polskością. P o d e jrz liw e w ład z e c a r sk ie z w ią zan e z p ra w o sła w ie m d o p a try w a ły się w e w sz y stk ic h c h rz e śc ija ń sk ic h in ic ja ty w a c h p r z e ja w u p rę ż n o śc i k a to lic y z m u i a k ty w n o śc i d u c h a n aro d o w eg o .
4 8 B O L E S Ł A W K A W C Z Y N S K I [2]
czość h o m ile ty c z n o -k a z n o d z ie jsk ą b p a K ry n ic k ie g o . Je g o do r o b e k , w te j dzied zin ie z a słu g u je n a p rz y p o m n ie n ie i z a n a li zow anie.
Do te j p o ry tw ó rc z o ść b p a K ry n ic k ie g o n ie z o sta ła całościo w o o p ra c o w a n a . B ra k u je ró w n ie ż szczegó łow ych o m ó w ień jeg o ży cia i d ziałaln o ści. U k a z y w a ły się ty lk o k r ó tk ie w z m ia n k i b io g ra fic z n e . S to su n k o w o n a jp e łn ie js z ą b io g ra fię K ry n ic k ie g o n a p isa ł ks. S. L i b r o w s k i , k tó r y zw ró cił u w a g ę n a jego d z ia ła ln o ść n a u k o w o -d y d a k ty c z n ą i zasłu g i d la k a z n o d z ie jstw a o r a z
p o d a ł b o g a tą b ib lio g ra fię jeg o p r a c . 1
D la u z u p e łn ie n ia m a te r ia łu bad aw czeg o i k o n fro n ta c ji f a k tó w się g n ię to ta k ż e po re la c je b e z p o śre d n ic h św iad k ó w . P o sta ć b p a K ry n ic k ie g o b o w ie m n ie je s t z b y t o d le g ła czasow o i s tą d is tn ia ła m ożliw ość d o ta rc ia do ż y ją c y c h jeszcze jeg o u cz n ió w i s łu c h a c z y k a z a ń , iz k tó r y m i p rz e p ro w a d z o n o k ilk a w y w ia d ó w . O trz y m a n e tą d ro g ą in fo rm a c je w z b o g aciły m a te r ia ł o n o w e a s p e k ty .
D la u z y s k a n ia p e łn ie jsz e g o o b ra zu n a u k o w e j d ziała ln o śc i K ry n ic k ie g o się g n ię to ró w n ie ż do in n e j d z ie d z in y jeg o tw ó r czości, to je s t do h is to rii K ościoła i a sc e ty k i. P ra c e te rz u c a ją te ż p e w n e św ia tło n a za g a d n ie n ie k a z n o d z ie jstw a , gd y ż p o n ie kąd. in p s iro w a ły tę d zied z in ę jeg o d ziałaln ości.
I. FORMACJA INTELEKTUALNA
Bp W ła d y s ła w K ry n ic k i u ro d z ił się 28 c z erw c a 1861 ro k u w e W ło cła w k u . P o ch o d ził z ro d z in y d ro b n o m ie sz c z a ń sk ie j, w k tó r e j p a n o w a ła a tm o s fe ra pobożności i d u c h p a trio ty z m u . B y ły to c z a sy w ie lk ic h z m a g a ń p a trio ty c z n y c h i n a ro d o w y c h ' o k re s u przedpow staniow ego·; w K ró le s tw ie w p ro w a d z o n o s ta n w o je n n y . 2 P o u k o ń c z e n iu szk o ły p o d sta w o w e j, w s tą p ił do G im n a z ju m R ealn e g o w ro d z in n y m m ieście, gdzie w 1879 ro k u
o trz y m a ł ś w ia d e c tw o d o jrzało ści. 3 J a k o u cz eń g im n a z ja ln y o d z n a cza ł się p iln o ścią i pobożnością. C od zien n ie ra n o p rz e d p ó j ściem do sz k o ły s łu ż y ł d o M szy św ., czy m zw ró cił n a siebie u w a g ę k a p ła n ó w , k tó r z y z a in te re s o w a li się k ie ru n k ie m jego s tu d ió w i pom og li m u m a te r ia ln ie i d u ch o w o w e w s tą p ie n iu do s e m in a riu m . 4
——----)—<—
1 Por. S. L i b r o w s k i , K rynicki, Polski słownik biograficzny, Wro cław 1970 t. IS cz. 1 is. 4Щ— 405.
2 R. B e n d e r , Chrześcijanie w polskich ruchach dem okratyczn ych
X I X stulecia. W arszawa 1975 s. 2311.
3 W. Krynicki, bp W łocław ski (wspomnienie pośmiertne), KDW 22 (1928) s. 2ill3 n,
4 J.E. Ksiądz Biskup Krynicki, n o w y pasterz diecezji Włocławskiej, W łocław ek 1927 s. 5—6.
[3] Ż Y C I E I D Z I A Ł A L N O Ś Ć B P A W . K R Y N I C K I E G O 49 N a w y b ó r d ro g i m ło d eg o g im n a z ja lis ty w y w a rł d u ż y w p ły w jego p r e f e k t g im n a z ja ln y ks. S ta n is ła w C h o d y ń s k i , czło w ie k o w ie lk ic h w a rto ś c ia c h in te le k tu a ln y c h i d u ch o w y ch , o d d a n y p ra c y n a u k o w e j. Z a le ty osobow ości k sięd za p re fe k ta , zw łaszcza tro s k liw a o p iek a n a d m łodzieżą, w z b u d z iły w m ło d z ie ń c u ch ęć p o św ięc en ia się słu żb ie B ogu w k a p ła ń s tw ie .5 P o d e jm u ją c ta k ą d ec y z ję K ry n ic k i b y ł św iad o m tru d n o ś c i, n a ja k ie b ęd zie n a ra ż o n y . K a p ła n w ty m czasie d la w ie lu P o la k ó w b y ł sy m b o le m b o h a te ra , m ęcz en n ik a.
W a ru n k i ży cia w s e m in a riu m n ie b y ły ła tw e , ta k p od w z g lę d em o rg a n iz a c y jn y m ja k i m a te ria ln y m . S e m in a ria d u c h o w n e w P o lsc e za rz ą d ó w ro s y jsk ic h b y ły znaczn ie o g ra n ic zo n e w sw ej d ziała ln o śc i. B isk u p n ie m ó g ł m ia n o w a ć p ro fe so ró w i p rz y jm o w a ć a lu m n ó w bez ze zw o len ia g u b e rn a to ra . K a n d y d a c i p o d e jrz a n i p o d w z g lę d e m p o lity c z n y m n ie m ogli b y ć p rz y ję c i do s e m in a riu m . 6 U siło w an o n a w e t k o n tro lo w a ć p ro g ra m n a u c z a n ia . U d a re m n io n o k o n ta k ty n a u k o w e z Z ach o d em . 7 Z r a m ie n ia rz ą d u często p rz y s y ła n o do s e m in a riu m u rz ę d n ik ó w , k tó rz y b ra li u d z ia ł w e g z a m in a c h czy s p ra w d z a n iu ćw iczeń. D la te g o K o n fe re n c ja E p isk o p a tu z 1906 ro k u p o leciła ab y „ć w iczeń w c ią g u r a k u w y k o n y w a n y c h p rz e z u c z n ia n ik o m u n ie w y d a w a ć . Ć w iczenie zaś n a eg z am in ie o s ta te c z n y m p isan e, n a ż ą d a n ie p rz e d s ta w ić a s y s te n to m rz ą d o w y m , ale po p rz e jrz e n iu p rz e z p ro fe s o ra odnośnego i -zw ierzchności s e m in a r y jn e j” . 8
M im o ty c h o g ra n ic z e ń i tru d n o ś c i S e m in a riu m W ło cław sk ie w la ta c h o sie m d z ie sią ty c h u b ieg łeg o s tu le c ia sta ło n a w y so k im poziom ie z a ró w n o n a u k o w y m , ja k i m o ra ln y m , co w p ły w a ło n a d o b rą fo rm a c ję teo lo g iczn ą p rz y sz ły c h k a p ła n ó w d iece zji w ło c ła w sk ie j. Z ałożone po so b o rz e T ry d e n c k im , w m y śl jego u c h w a h w 1569 ro k u p rz ez b p a S ta n is ła w a K a r n k o w s k i e - g o z n a n e b y ło ju ż w te d y ze sw o je j św ietn o ści. P ro fe so ro w ie m ie li w y so k ie k w a lifik a c je n a u k o w e i o d zn a cza li się o d p o w ie d n im w y ro b ie n ie m d u c h o w y m , d z ię k i cz em u m o g li jiaik maj lep iej p rz y g o to w a ć a lu m n ó w d o k a p ła ń s tw a . Do w y b itn y c h p o staci z a słu ż o n y c h d la n a u k i i s e m in a riu m n a le ż ą m ię d z y in n y m i d w a j b ra c ia , k sięża Z en o n i S ta n is ła w C h o d y ń s c y , z n a n i ze sw ej w s p a n ia łe j d ziała ln o śc i w y c h o w aw c zej i a d m in is tr a c y j n e j, a le ta k ż e i n a u k o w e j; ich p ra c e n a u k o w e m o żn a u zn a ć za p io n ie r s k ie .9 ,
5 KDW 2,2 (1928) s. 226.
6 ADW, 1869 (Akta Sem inarium W łocławskiego).
7 Konferencja Episkopatu prow incji w arszaw skiej 1906—1918,. AK 19 (19217) t. 26 s. llftn. Sytuacja, jaką przedstawia Episkopat Polski w 1906 r., sięga w ielu lat w stecz.
8 Tamże, s. 122.
9 W. D u d e k , Teologiczno-naukowy dorobek Włocławskiego
50 B O L E S Ł A W K A W C Z Y Ń S K I [4] K ie d y W ła d y sła w K ry n ic k i w s tą p ił do se m in a riu m , r e k to re m b y ł ks. Z e n o n C h o d y ń s k i , w ic e d y re k to re m zaś ks. S ta n is ła w S t o p i e r z y ń s k i — b a rd z o łu b ia n y p rz ez m ło dzież, z w a n y p o p u la rn ie „ ta tą ” . 10
K s. Z. C h o d y ń sk i ja k o r e k to r po ło ży ł w ie lk ie z a słu g i d la s e m in a riu m ta k p o d w z g lę d em p o d n ie sie n ia p o zio m u m a te r ia l nego, ja k i m o ra ln e g o . G o rliw ą p ra c ą , p rz y k ła d e m św ięteg o życia i u m ie ję tn o ś c ią rz ą d z e n ia z je d n y w a ł s e rc a m łod zieży , k tó r a go b ard zo c e n iła i p o w a żała; m a ją c w n im d o sk o n a ły w z ó r k a p ła n a p ełn eg o p o św ięc en ia. P o d k re ślić trz e b a , że jeg o rz ą d y p rz y p a d a ły n a czasy tr u d n e d la K ościoła. N ie k tó re d iecezje b y ły bez p a ste rz y . A b y o trz y m a ć św ięc en ia k le ry c y m u sie li je ź dzić do in n y c h diecezji, n a p rz y k ła d w 1877 r. z W ło cła w k a do P ło c k a, a w 1882 — z L u b lin a do W ło c ła w k a .11
R ząd ro s y js k i u tr u d n ia ł k s z ta łc e n ie d u c h o w ie ń stw a n ie chcąc b y K ościół m ia ł lu d z i ś w ia tły c h i u c z o n y c h .12 W ty m czasie d o s e m in a riu m w p ro w a d z o n o ję z y k ro s y js k i. P o czą tk o w o b y ł on w y k ła d a n y ty lk o n a p ie rw sz y m i d ru g im k u rsie . U czono l ite r a t u r y ro s y js k ie j, g ra m a ty k i, s ty lis ty k i i h is to rii R o sji. Od 1899 r. o b o w iąz y w ał ra z w ty g o d n iu d o d atk o w o jeszcze n a k u r sa c h teo lo g iczn y ch , to je s t trz e c im i c z w a r t y m .13
W ta k im k lim a c ie ro zp o czął sw o je s tu d ia filo zo fic zn o -teo lo g i czne m ło d y k le r y k W ła d y sła w K ry n ic k i. O d p ie rw s z y c h d n i sw eg o p o b y tu w s e m in a riu m z a b ra ł się do rz e te ln e j n a u k i, k tó r ą p o łączy ł z p ra c ą n a d zdob y ciem o d p o w ied n iej fo rm a c ji d u ch o w ej. To w y ro b ie n ie w e w n ę trz n e , ja k im o dzn aczał się p ó ź n ie j ja k o p ro fe so r, było w y n ik ie m s ta łe j p ra c y n a d so b ą p r o w a d zo n ej w o k re sie s tu d ió w s e m in a ry jn y c h . T a k im p o zo stał do k o ń ca ż y c ia .14 R ó w n ież w n a u c e o s ią g a ł d o b re w y n ik i, g dyż b y ł b ard zo zd olny. N a u k a w s e m in a riu m zgo dn ie z n o w y m ratio stu d io ru m , z a p ro w a d z o n y m p rz ez b p a M a r c z e w s k i e g o w 1861 r., tr w a ła pięć la t i o b e jm o w a ła d w u le tn ie s tu d iu m filozoficzn e i tr z y le tn ie s tu d iu m teologiczne.
D la z o rie n to w a n ia , ja k ie d y s c y p lin y n a u k o w e w c h o d ziły w
riu m Duchownego, AK 61(1969) t. 72 s. 271'—276; S. C h o d y ń s k i O potrzebie opracowania słow nika kaznodziejów polskich, „Hom iletyka”
1(189B) s. 67; tenże,, W ikariusze K a te d r y Włocławskiej, W łocławek 1912; K. M a j d a ń s k i , Semin ariu m posoborow e, AK 61(1969) t. 72 s. 184— —189.
10 J. E. Ksiądz Biskup Krynicki..., s. 17.
11 Por. W. P a t y k i e w i c z , Zarys dziejów S em in ariu m Duchownego
w e Wło cła wku „Przedśw it” 1(1929) z. 1 -s. 142— 144.
12 Por. S. C h o d y ń s k i , Semin ariu m Włocławskie, W łocławek 1904 s. 14*8n.
13 ADW, 1869 (Akta Seminariuim W łocławskiego — brak num eracji stron).
15] Ż Y C I E I D Z I A Ł A L N O Ś Ć B P A W . K R Y N I C K I E G O 51
z a k re s n a u c z a n ia , p o d a m y w k ró tk im z a ry sie p ro g ra m w y k ła dów re a liz o w a n y c h w ów czas w s e m in a riu m . N a p ie rw sz y m k u r sie o prócz p rz e d m io tó w p o d sta w o w y c h uczono ta k ż e , od 1868 r. s ty lis ty k i p o lsk iej, a o d 1889 p ro w a d zo n o ćw iczenia p r a k ty c z n e z g ra m a ty k i i lite r a tu r y p o lsk iej. S ty lis ty k a z g ra m a ty k ą tr w a ła je d e n ro k , l i te r a tu r a zaś d w a l a t a . 15 P o d sta w o w y m p o d rę c z n ik ie m do n a u k i s ty lis ty k i b y ła k sią ż k a M e c h e r z y ń - s k i e g o . 16
P o czą tk o w o n a ję z y k po lsk i nie z w ra c a n o w s e m in a riu m u w a gi, zostaw io n o tę e d u k a c ję szkołom e le m e n ta rn y m i śre d n im .· P ó ź n ie j zaczęto p o szerzać zn a jo m o ść ję z y k a ro dzim eg o i l ite r a t u r y ja k o p o d s ta w y do p o p ra w n e g o głoszen ia sło w a Bożego. W la ta c h 1907— 1908 ję z y k p o lsk i b y ł w y k ła d a n y t r z y ra z y w ty g o d n iu , n a k u rs a c h p ie rw sz y m , d ru g im i t r z e c i m .17
Do n a u k i w y m o w y słu ży ło p o czątk o w o dzieło H e d o in a Z a sa d y w y m o w y . 10 listo p a d a 1810 r. F e lik s L e w i ń s k i z a tw ie r dził p la n n a u k i o p ra c o w a n y p rz e z w iz y ta to r a m is jo n a rz y i p rz e z n a c z o n y d la ich s e m in a r iu m .18 W e d łu g teg o p la n u w y m o w a b y ła w y k ła d a n a w w y m ia rz e je d n e j g o d zin y ty g od niow o. J u ż w 1832 r. w y m o w a w y m ie n io n a je s t n a k u rs ie teo lo g icz n y m ja k o z a sad an icz y p rz e d m io t ob ok teo lo g ii p a s te rs k ie j, p a tro lo g ia zaś' fig u ru je ja k o p rz e d m io t d o d atk o w y . 19
C h o d y ń sk i, pisząc o poszczeg ó ln y ch d zied z in ach teo lo g ii i o u ż y w a n y c h p o d rę c z n ik a c h w ty m s e m in a riu m , zaznacza: „Do n a u k i w y m o w y słu ż y ło n ie g d y ś dzieło Z a sa d y w y m o w y ś w ię
te j z fra n c u sk ie g o . O d 1870 r. ks. L i p n i c k i e g o — Z a sa d y k a z n o d z ie js tw a (W ilno 1860), w re szcie o d ro k u 1895 — ks. K u r k o w s k i e g o T eologia p a s te r sk a ka to licka . N ow e dzieło do tego p rz e d m io tu o p ra c o w u je ks. p ro f. K ry n ic k i” . 20
W y m o w a ś w ię ta w y k ła d a n a b y ła po polsk u . W y k ła d y z t e ologii d o g m a ty c z n e j, m o ra ln e j i p ra w a k an o n icz n eg o o d b y w a ły się w ję z y k u łaciń sk im . D om agano się, a b y ró w n ie ż k le ry c y w sw y ch o d p o w ied z ia ch z ty c h p rz e d m io tó w p o słu g iw ali się ł a c i n ą .21
N a u k a h o m ile ty k i o b e jm o w a ła : n a k u rs ie p ie rw sz y m — t e orię w y m o w y , n a d ru g im —· p a tro lo g ię , n a trz e c im —· h is to rię k a z n o d z ie js tw a . T e n s ta n za ch o w a ł się jeszcze do ro k u 1 9 0 7 .22
15 Por. S. C h o d y ń s k i , dz. cyt., s. 148—149.
16 Por, K. M e c h e r z y ń s k i , S tylisty ka, Kraków 18,7®. f17 ADW, Akta Sem inarium , t. 1 s. 377.
18 Por. S. C h o d y ń s k i , Sem in ariu m Włocławskie, W łocławek 1905, s. 1.37.
19 Por. tamże, s. 187. 20 Tamże, s. 148.
27 AK 19(1927) t. 26 s. 121.
N ie w e w s z y stk ic h s e m in a ria c h w ty m czasie b y ł je d n a k o w y p ro g ra m . N a ogół h o m ile ty k a p o łączo n a z teo lo g ią p a s te rs k ą b y ła w y k ła d a n a n a c z w a rty m ro k u teo logii. W su m ie s ta n o w i ło to s ł a b e . p rz y g o to w a n ie k sięży do głoszen ia sło w a Bożego. N a u k ę tę ta k w a ż n ą w ży ciu p a s te rs k im tr a k to w a n o z b y t po w ie rz c h o w n ie , ze szk o d ą d la w ie r n y c h .23 S tą d ro d z iła się k o n ieczn o ść z w ró c e n ia w ięk szej u w a g i n a p rz y g o to w a n ie k a znodziejów . W S e m in a riu m W ło cła w sk im u c z y ł w ty m czasie ks. Z en o n C h o d y ń sk i. N a w y k ła d a c h z w ra c a ł w ięk sz ą u w a g ę n a tre ś ć k a z a n ia . W o d n ie sie n iu do fo rm y p rz e s trz e g a ł, b y k a z a n ia n ie b y ły głoszone s ty le m b ły sk o tliw y m , p e łn y m p ró ż n y c h słów .
O d p ie rw sz y c h l a t sw ego p o b y tu w s e m in a riu m a lu m n K r y n ic k i d ał się pozn ać ja k o b ard zo zdolny, a p rz y ty m o g ro m n ie p ra c o w ity . T o też b ęd ąc n a c z w a rty m ro k u s tu d ió w s e m in a r y j n y c h w 1883 ro k u zo stał w y s ła n y p rz e z w ład z e d iec e z ja ln e n a w y ż sz e s tu d ia teo lo g iczn e do A k a d e m ii D u c h o w n ej w P e t e r sb u rg u , k tó ra w d u ży m s to p n iu za w a ż y ła n a tw ó rc zo ści h o m i le ty c z n e j ks. K ry n ic k ie g o . B y ł to je d y n y w y ż sz y z a k ła d n a u k o w y w p a ń s tw ie ro s y jsk im , k s z ta łc ą c y m łod zież z całej P o l ski. 24
R ząd ro s y js k i, ch c ąc ro z ciąg n ąć k o n tro lę n a d fo rm a c ją i w y k sz ta łc e n ie m k o n tro lo w a ł w y ższe s tu d ia teolo g iczn e. Z g ro n a a b so lw e n tó w b o w iem r e k ru to w a li się p rz y sz li p ro feso ro w ie s e m in a ry jn i, w y ż si u rz ę d n ic y kościeln i, b isk u p i. W sz y stk ie d ie c e zje k a to lic k ie w P o lsce pod z a b o re m ro sy jsk im i w R o sji m ia ły w y z n acz o n ą liczbę k le ry k ó w , k tó ry c h m o g ły po słać n a
s tu d ia do P e te rs b u r g a .
Ł ąc zn ie w o ln y c h m ie jsc d la p o lsk ich k le ry k ó w b y ło c z te r dzieści. 25 D iecezja w ło cław sk a, w ó w czas n o sząca n a z w ę k u ja w - s k o -k a lis k ie j, m o g ła w y sła ć p ię c iu alu m n ó w . Ilu z ty c h p ię c iu k le ry k ó w k o ń czy ło k u rs , ty lu n o w y c h p rz y b y w a ło k a n d y d a tó w . K u rs n a u k o w y tr w a ł trz y , c z te ry la ta . A lu m n i po sk o ń cz en iu trz e c h k u rsó w , cz y li po tiz e c h la ta c h s tu d ió w i po złożen iu o d p o w ie d n ic h eg zam in ó w , o trz y m y w a li s to p ie ń n a u k o w y k a n d y d a ta teolo gii. P o u k o ń c z e n iu zaś p ełn eg o k u rs u , to je s t po c z te re c h la ta c h n a u k i o ra z po zło żen iu eg z am in ó w i n a p is a n iu p ra c y o trz y m y w a li s to p ie ń m a g is tra teo log ii. S tu d e n c i o b ję c i e ta te m b e z p ła tn ie p o b ie ra li n a u k ę i o trz y m y w a li p e łn e
Q 2 B O L E S Ł A W K A W C Z Y Ń S K I |·g-J
23 Т^гуг TC P p 1 p 7 я τ’ ή 7 r u t «г 4-4-Qtn
« Р о г ! J.’ Z a w a d z k i , L R adziszew ski (1871—1922), AK 41(1949) t. 51 s. 15— 16. A kadem ia Duchowna w Petersburgu powstała w wyniku przeniesienia w 1842 r. Akadem ii W ileńskiej do Petersburga. Car na dał jej tytu ł Cesarskiej R zym sko-katolickiej Akadem ii Kościelnej. Istnia ła do 19118 r. Zob. Encyklopedia Katolicka, Lublin 1973 t. 1 kol. 214.
u trz y m a n ie w ra z z u b ra n ie m . F u n d u s z e n a u trz y m a n ie A k a dem ii sz ły ze sk o n fisk o w a n y c h p rz e z c a ra t k a to lic k ic h d ó b r k o ścieln y c h . 26
N a d m ien ić n a le ż y , że s tu d ia w A k a d e m ii P e te rs b u r s k ie j n ie b y ły w y sp e c ja liz o w a n e . W y k ła d a n o P ism o Ś w ięte, teo lo g ię d o g m a ty c z n ą , m o ra ln ą , p a s to ra ln ą , p ra w o k an o n icz n e, h is to rię K ościoła, p a tro lo g ię , filozofię, arch eo lo g ię b ib lijn ą , h o m ile ty kę, h is to rię ro s y jsk ą , lite r a tu r ę ro m a ń sk ą , ję z y k g re ck i, h e b ra js k i, fra n c u s k i, n ie m ie c k i. W y k ła d y z teo lo g ii, filo zo fii i h o m ile ty k i o d b y w a ły się w ję z y k u ła c iń sk im , p o zo stałe w ję z y k u r o s y j s k im .27
Ś ro d o w isk o a k a d e m ic k ie m iało w te d y w y b itn e siły n a u k o w e . N a le ż a ł do n ic h ks. F ra n c isz e k A lb in S i m o n a , r e k to r i w y k ład o w c a P ism a Ś w ięteg o o ra z ks. A n d rz e j R e t k e , p ro fe s o r h o m ile ty k i i p a tro lo g ii. P ro fe so ro w ie ci w y w ie ra li d u ży w p ły w n a fo rm a c ję d u c h o w ą i in te le k tu a ln ą s tu d e n tó w w y c h o w y w a
n y c h w d u c h u p a trio ty z m u i m iło ści do K ościoła.
-P o d w ó ch la ta c h p o b y tu w A k a d e m ii D u c h o w n ej w -P e t e r s b u rg u W ła d y sła w K ry n ic k i w ró c ił do W ło cław k a, b y p rz y ją ć św ięc en ia k a p ła ń sk ie , k tó re o trz y m a ł w 1885 r. —■ z r ą k b p a B e r e ś n i e w i c z a . P o św ię c e n ia c h k o n ty n u o w a ł sw o je s t u dia w P e te rs b u r g u . U k o ń c zy ł je w 1886 r. z w y n ik ie m b ard zo d o b ry m , o trz y m u ją c t y t u ł m a g is tra św ię te j teologii. P o w ró c iw sz y do W ło cław k a, o b ją ł o bow iązki p ro fe s o ra s e m in a riu m , w i k a riu s z a k a te d ra ln e g o i p re fe k ta G im n a z ju m R e a ln e g o .28
II. PRACA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZA
P ra c ę d y d a k ty c z n ą , ja k o p ro fe s o r s e m in a riu m , ks. K ry n ic k i ro zp o czął w 1886 r. po u k o ń c z e n iu A k a d e m ii D u c h o w n ej w P e te r s b u r g u i n a sta n o w is k u ty m p o zo stał blisko trz y d z ie ś c i la t w y k ła d a ją c ró ż n e p rz e d m io ty . P o czątk o w o p ro w a d z ił w y k ła d y n a n iższy c h k u rs a c h z n a u k p rz y g o to w a w c z y c h , ja k : li te r a t u r a p o lsk a, h is to ria p o w sze ch n a, c e re m o n ie k ościelne. N a stę p n ie w y k ła d a ł n a k u rs a c h w y ższy ch : h o m ile ty k ę , h is to rię K ościoła, p r a w o, p a tro lo g ię , a p rz e z p e w ie n czas —■ z b r a k u w y k ła d o w c ó w — u c z y ł te ż teo lo g ii d o g m a ty c z n e j.29
W y k ła d y z p a tr y s ty k i i p ra w a k a n o n ic z n e g o p ro w a d z ił po d w ó c h la ta c h p ra c y w se m in a riu m . U lu b io n y m i jeg o p rz e d
26 Por. tamże i por. Encyklopedia Katolicka, s. 212—214.
27 Academ ia Caesareo Romano Catholica-Ecclesiastica Petropolitana. Anna academ ica 1887—1891.
28 Bor. W. K rynicki, bp Włocławski, (Wspomnienia pośmiertne), KDW 22 (1928) s. 215.
29 J.E. K siądz Biskup Krynicki, n o w y paste rz włocławski, W łocławek 1927 s. 8 n.
B O L E S Ł A W K A W C Z Y Ń S K I
m io ta m i b y ły h o m ile ty k a i h is to ria K ościoła, w ty c h też p rz e d m io ta c h w y sp e c ja liz o w a ł się i n a p isa ł p o d rę c z n ik i d la a lu m n ó w cieszące się u z n a n ie m .30 D zięki ty m k siążk o m s tu d e n c i m o g li p o g łęb iać sw o ją w ied z ę i u z u p e łn ia ć to, czego n a w y k ła dzie n ie zro zu m ieli cz y n ie z a p a m ię ta li. B yło to ty m c e n n ie j sze, że p ro fe so ro w ie k o rz y s ta li g łó w n ie z p o d rę c z n ik ó w o b co języ c zn y ch , m im o, że w y k ła d y p ro w a d z ili w ję z y k u po lskim . K s. p ro f. W ła d y s ła w K ry n ic k i m ia ł d a r p rz e d s ta w ia n ia t r u d n y c h k w e s tii w ja s n y , z ro z u m ia ły sposób. Jeg o le k c je b y ły zaw sze b a rd z o o ży w io n e i in te re s u ją c e , a p rz y ty m o d zn a cza ły się n ie z w y k łą d o k ład n o ścią i s y s te m a ty c z n o ś c ią .31 O b d a rz o n y b y ł n ie p rz e c ię tn ą p a m ię c ią i p o siad ał w s z e c h s tro n n ą w iedzę. O ty c h jeg o z a le ta c h św iad c zą w y p o w ie d z i i re la c je u czniów . „C hoć c e n io n y p rz ez a lu m n ó w i z n a n y w św iecie n a u k i, p ro fe so r c h c ia ł i p o tr a f ił w y m ag a ć; pow yższe z a le ty w p o łą c z e n iu z p ię k n ą i p rz e jrz y s tą fo rm ą w y k ła d ó w , w ła śc iw ą ty lk o n ie lic z n y m » u rodzon ym « ped ag o g o m , s p ra w ia ły , iż b y ły o n e je d n y m i z n a jm ils z y c h i n a jc h ę tn ie j u cz ęszc zan y c h p rz e z b ra ć k le ry c k ą .” 32
„K siąd z p ro fe s o r z n a ł b ard zo do b rze p rz e d m io t, k tó re g o uczył. W y k ła d a ł g o p ra w ie z p am ięci, k o rz y s ta ją c z p o d rę c z n i k ów . Je g o w y k ła d y b y ły b a rd z o in te re s u ją c e i rzeczo w e. L u b iliśm y go słu c h a ć , bo c ie k a w ie o p o w iad a ł. Z teg o co n a m m ó w ił, m o ż n a b y ło w nosić, że k sią d z p ro fe s o r do w y k ła d ó w p r z y g o to w y w a ł się b a rd z o d o k ła d n ie .” 33
„K sią d z W ła d y s ła w K ry n ic k i b y ł w sw o ich w y k ła d a c h d o k ła d n y i s y s te m a ty c z n y , n a d z w y c z a j logiczny. M ów ił ję z y k ie m p ro s ty m i ja sn y m , ta k że z p rz y je m n o śc ią s łu c h a ło się jego w y k ła d ó w . W y k ła d y z h o m ile ty k i p ro w a d z ił po p o lsk u . P r z y e g z a m in a c h b y ł w y m a g a ją c y .” 34
„K s. p ro fe s o r K ry n ic k i p rz y w y k ła d a c h w y m o w y poza t r e ścią, k tó r ą szczeg ólnie m o cno a k c e n to w a ł, zw ra c a ł te ż u w a gę n a te c h n ik ę m ó w ie n ia k a z a n ia , k tó re p o w in n o b y ć w y p o w ie d z ia n e w y ra ź n ie , d o b itn ie , pow oli. S am te ż p rz e s trz e g a ł te j zasad y . S łu c h a ją c jeg o k a z a ń , m o żn a b yło stw ie rd z ić , że b y ły o n e głoszone w e d łu g p ra w id e ł h o m ile ty c z n y c h , ja k ie p rz e k a
z y w a ł.” 35
30 Por. S. L i b r o w s k i , Krynicki, w: Polski słownik biograficzny, W arszawa 4970 t. 15 s. 464m.
31 Por. W. K rynicki, bp Włocławski, KDW 22i(il928) s. 215. 32 J.E. Ksiądz Biskup Krynicki..., s, 25.
-33 Relacja ks. kanonika W. Ulatowskiego, byłego ucznia, ks. bpa Kry nickiego, spisana przez autora, Lubraniec 1975.
34 Tamże.
Ż Y C I E I D Z I A Ł A L N O Ś Ć B P A W . K R Y N I C K I E G O
W S e m in a riu m W ło cław sk im , ja k p o d a je p ro g ra m n a u k i z 1907 r., h o m ile ty k a (w y m o w a św ię ta ) b y ła w y k ła d a n a o d d z ie l n ie, n ie z a le ż n ie o d teo lo g ii p a s te rs k ie j, n a k u rs a c h : c z w a rty m , p ią ty m i sz ó sty m je d n ą g odzinę w ty g o d n iu .36 To o d d ziele n ie od teo lo g ii p a s te rs k ie j p odnosiło je j ra n g ę w śró d in n y c h p rz e d m io tó w . N a je j doniosłość d la celó w d u s z p a s te rs k ic h z w ra c a ł
d u żą u w a g ę w sw o ich w y k ła d a c h ks. K ry n ic k i. Je g o u c z e ń ks. Z. K a lin o w s k i w sp o m in a, że ks. p ro fe s o r su ro w o p rz e s trz e g a ł tego, a b y k le ry c y n ie s p is y w a li „ż y w ce m k a z a ń ” . B y ł b ard zo d o b rz e z o rie n to w a n y w p rz ed m io cie, z n a ł d o sk o n ale p u b lik a cje k a z n o d z ie jsk ie i h o m ile ty c z n e . W p o p ra w ia n y c h k le ry k o m k a z a n ia c h ro b ił u w a g i n a m a rg in e sie w p rz y p a d k u , g d y a lu m n dość d o sło w n ie p rz e p isa ł ja k ie ś k az a n ie , z a zn ac zając źród ło, z k tó re g o zo stało ono z a c z e r p n ię te .37 D odać n a le ż y , że czasam i b y ł n a w e t z b y t d ro b ia z g o w y , zw łaszcza p rz y eg z am in ach . D o m a g a ł się od k le ry k a d o k ład n eg o p rz e d s ta w ie n ia rz e c z y z w y licze n ie m p o szczeg ó ln y ch p u n k t ó w .38 W śró d alu m n ó w , z w ła szcza m n ie j zd o ln y ch , m ia ł o p in ię p rz y sło w io w e j „ p iły ” . M im o sw ej d o k ła d n o śc i i s ta w ia n ia d u ż y c h w y m a g a ń , b y ł o gó lnie łu b ia n y za sw o je p rz y ja c ie lsk ie u sp o so b ien ie i p o sta w ę p e łn ą życzliw ości dla m ło d z ie ż y .39
H o m ile ty k i u czy ł z m a łą p rz e rw ą do 1914 ro k u . C zęściow o w y k ła d a ł z p o d rę c z n ik a A. L ip n ick ieg o , ale w ię c e j k o rz y s ta ł z p o d rę c z n ik a J . K ru k o w s k ie g o .40 W y d a je się je d n a k , że sam o p ra c o w y w a ł ró w n ie ż p e w n e te m a ty , k tó re p ó źn iej w e sz ły do jeg o p o d rę c z n ik a h o m ile ty k i.
Z p ra c ą d y d a k ty c z n ą łą c z y ł ks. K ry n ic k i p ra c ę w y c h o w a w czą. J a k o p ro fe so r, p rz e k a z u ją c w ied z ę, s ta r a ł się jed n o cz eśn ie k sz ta łc ić c h a ra k te r y . N ie ra z w tra k c ie w y k ła d u , d zięk i zręcz n ie w p le c io n e m u o p o w ia d a n iu cz y p o w ied z en iu , o d d z ia ły w a ł n a s tu d e n tó w , p odnosząc ich n a d u c h u , o ż y w ia ją c w ia rę , s k ła n ia ją c do w ięk szeg o u m iło w a n ia K o ś c io ła .41
P ra c ę ściśle w y c h o w a w c z ą p o d ją ł w 1890 r., g d y zo stał w ic e r e k to re m . S ta n o w isk o to o b ją ł po u s tą p ie n iu ks. p r a ła ta S to- p ie rz y ń sk ie g o . O d tą d w s p ó łp ra c o w a ł z re g e n s e m ks. p r a ła te m S ta n is ła w e m C h o d y ń s k i m , p ia s tu ją c y m to sta n o w isk o od
a obecnie rezydenta przy parafii Sw. Józefa w Kaliszu, przyjęta przez autora, K alisz 1975.
39 ADW (Akta Seminarium) t. 1 s. 377.
37 Por. K. S ł u ż a ł e k , Wspom nienia o ks. profesorze W. Krynickim , ADW, Sosnow iec 1970 s. 40—41 (irękapis).
38 Relacja pisem na ks. Z. K alinowskiego. 39 J.E.Ksiądz Biskup..., s. 9.
40 Tamże, oraz J.E. Ksią dz W ładysław Krynicki, Ър Włocławski, AK 19(1927) t. 26 s. IV n.
5 S B O L E S Ł A W K A W C Z Y K r S K I
1887 г . 42 N o w y w ic e re k to r ca łk o w ic ie z a an g aż o w ał się w w y c h o w a n ie m ło d zieży d u c h o w n e j, p o św ięc ając je j c a ły w o ln y czas. M ów iono o n im , że n ig d zie n ie ru s z a ł się z W ło cław k a, że „ k a m ie n ie m ” sied zia ł w S e m in a r iu m .43
S zczególnie tro sz c z y ł się o p o d n iesien ie fo rm a c ji d u c h o w e j a lu m n ó w , o ich w e w n ę trz n e w y ro b ie n ie . D lateg o b ie rz e w sw o je rę c e ca łk o w ic ie k ie ro w n ic tw o n a d k le ry k a m i, s ta ją c się d u sz ą całego s e m in a r iu m .44 P ra c u ją c n a d fo rm a c ją d u c h o w ą i in te le k tu a ln ą m ło d zieży s e m in a ry jn e j K ry n ic k i p rz e d e w szy s tk im o d d z ia ły w a ł p rz y k ła d e m w łasn eg o życia. B y ł asc e tą , k tó r y w z b u d z a ł n a jw y ż s z y s z a c u n e k i po d ziw o to cze n ia. W k s z ta ł c e n iu p o sta w m ło d z ie ż y z w ra c a ł d u ż ą u w a g ę n a zdolność do
o fia ry i w y rz e c z e n ia , n a m o d litw ę i p ra k ty k o w a n ie m iło sie rd z ia ch rz e śc ija ń sk ie g o . M yśl tę w ie lo k ro tn ie p o d k re śla ł w sw oich w y p o w ie d z ia c h .45
N a s ta n o w is k u w ic e re k to ra p o zo staw ał ks. K ry n ic k i do 1901 ro k u ; w s k u te k p o w ażn eg o o sła b ie n ia zd ro w ia z rz e k ł się te j fu n k c ji i złoży ł ją w rę c e ks. Idziego R a d z i s z e w s k i e g o , k tó r y za p o czą tk o w ał re o rg a n iz a c ję s tu d ió w i w y c h o w a n ia s e m in a ry jn e g o . 46 W r o k u 1908 K ry n ic k i o trz y m a ł d w u le tn i u rlo p z d ro w o tn y i p rz e b y w a ł w W a rsz a w ie n a leczen iu . P o ty m o k r e sie p o w ró c ił do W ło c ła w k a i p o d ją ł w y k ła d y z p atro lo g ii, h o m ile ty k i o ra z p ra w a k an o n icz n eg o , i p r z y n ic h p o zo stał do k o ń ca sw e j p ra c y s e m in a ry jn e j. K ie d y w 1914 r. ks. r e k to r Id zi R a d z isz e w sk i zo stał p o w o ła n y n a r e k to r a A k a d e m ii P e t e r s b u r sk ie j, ks. K ry n ic k i o b ją ł jeg o s ta n o w is k o .48
U rz ę d o w a n ie n o w e g o r e k to r a p rz y p a d ło n a b a rd z o tr u d n e cza s y p ierw szej w o jn y św ia to w e j. U rz ę d o w a n ie n a p o ty k a ło n a w ie lk ie tru d n o ś c i. K ry n ic k i z m a g a ł się z c ięż k im i w a r u n k a m i m a te ria ln y m i, z a b ie g a ją c o w y ż y w ie n ie k le ry k ó w . M im o ty c h tru d n y c h okoliczności n a u k a w se m in a riu m n ie zo stała p rz e rw a n a . T ro szcząc się o s p ra w n e fu n k c jo n o w a n ie z a k ła d u n a u k o w e g o , o jego s tr o n ę a d m in is tr a c y jn ą i n a u k o w o -w y c h o - w aw czą, n o w y r e k to r m im o liczn y c h o b o w iąz k ó w p e łn ił n a d a l fu n k c ję p ro fe so ra . W y k ła d a ł s w o je u lu b io n e p rz e d m io ty (ho-
1---42 K siądz W łady sław K ryn icki, biskup Włocławski, KDW 22 (1928) s. 215.
43 J.E. Ksią dz Biskup Krynicki, n o w y paste rz włocławski, W łocławek 1927 s. 10.
44 K siądz W ładysław Krynicki, biskup Włocławski, KDW 22 (1928), 45 Por. W. K r y n i c k i , Rozmyślania o ży ciu i cnotach Matki Bożej, W arszawa 1895 s. 31, 78, 161.
48 Por. J. Z a w a d z k i , I. Radziszew ski 1871—1922, AK 41 (1949) t. 51 s. 4—19.
47 Por. tamże, s. 11.
48 J.E.Ksiądz W ładysław Krynicki, bp włocławski, AK 20 (1927) t. 26 s. III.
t l i ] Ż Y C I E I D Z I A Ł A L N O Ś Ć B P A W . K R Y N I C K I E G O 5 7
m ile ty k ę , p a tro lo g ię , p ra w o ), a p o n a d to w z a s tę p s tw ie ks. F i l i p s k i e g o , p rz e b y w a ją c e g o w czasie w o jn y w -R osji, u cz y ł h is to rii K ościoła o ra z d o d atk o w o h is to rii p o w sze ch n ej w l i ceum . W p ra c y w y c h o w aw c zej p o m ag ał m u ks. w ic e re k to r A n to n i B o r o w s k i .
N a zak o ń cze n ie ro z w a ż a ń d o ty c z ą c y c h d łu g o le tn ie j d z ia ła l n o ści n au k o w o -p e d a g o g ic z n e j K ry n ic k ie g o s p ró b u je m y d ać c h a ra k te r y s ty k ę g łó w n y c h ry s ó w ta k w jego te o re ty c z n e j, ja k i p ra k ty c z n e j p ra c y .
W b a d a n ia c h n a u k o w y c h b y ł d o ciek liw y , k ażd e za g a d n ie n ie s ta r a ł się d o k ła d n ie i źró d ło w o p rz e d sta w ić . W sfo rm u ło w a n ia c h b y ł n a d z w y c z a j ścisły. W ielk ą w a g ę p rz y w ią z y w a ł do P is m a Ś w ięteg o i dzieł O jców K ościoła, co w y ra ż a ło się w g ło szo n y ch p rz e z n ieg o z a sad ac h h o m ile ty c z n y c h , w k a z a n ia c h , ja k ró w n ie ż w lis ta c h p a ste rsk ic h .
O d zn aczał się o so b istą k u ltu r ą , s z a c u n k ie m d la czło w iek a, p ro s to tą i b ez p o śred n io ścią. C ech y te s p ra w ia ły , że m ia ł ł a t w ość n a w ią z y w a n ia k o n ta k tó w z lud źm i. B y ł b ard zo ta k to w n y i s u b te ln y , ,choć c z a se m z b y t s k ru p u la tn y , a n a w e t d ro b ia z g o w y. N ie lu b ił w sz e lk ic h p rz e m ó w ie ń oko liczn o ścio w y ch e x p r o m p t u , n ie m ia ł do mich u z d o ln ień . S ąd ził też, że n a jc z ę ś c ie j są o n e n ie s z c z e r e .49
W ży ciu o so b isty m o d zn a cza ł się p ro s to tą i sk ro m n o śc ią p o łączo n ą z d u c h e m u b ó stw a .
C echą, k tó r a szczególnie d o m in o w a ła w jeg o ży ciu r e lig ij n y m , b y ła pobożność o p a rta n a g łęb o k iej re fle k s ji. K o n c e n tro w a ła się o n a w o k ó ł czci d la N a jśw ię tsz eg o S a k ra m e n tu . A b y p o b u d zić do n ie j k le ry k ó w , n a p is a ł k sią ż k ę Ż y w o t św . Pascha lisa B aylo n a , czciciela N a jśw ię ts ze g o S a k r a m e n t u . O d zn aczał się ró w n ie ż w ie lk im n a b o ż e ń stw e m do M a tk i N a jśw ię tsz e j. N a p i sa ł n a je j cześć k ilk a k az ań , a ta k ż e ro z m y śla n ia d la k l e r y k ó w . Ż y w ią c sz c zeg ó ln y k u l t M a tk i B ożej C zęsto ch o w sk iej c z ę sto u d a w a ł się n a J a s n ą G órę, a p rz e d u ro c z y sty m in g re s e m u d a ł się ta m n a re k o le k c je . O d zn aczał się w ie lk im n a b o ż e ń s tw e m d o M ęk i C h ry s tu so w e j. K a ż d y p ią te k pościł i le ż a ł k r z y ż e m o g o dzinie 15-ej. Te p r a k ty k i u m a c n ia ły go w e w n ę trz n ie , d o d a w a ły siły i m ę stw a . 50
W ielk ą z a le tą je g o c h a r a k te r u b y ło m iło sie rd z ie c h rz e ś c i ja ń sk ie . R e g u la rn ie d a w a ł ja łm u ż n ę . u bogim , w s p ie ra ł s w o ją o fia rą ró ż n e a k c je d o b ro c zy n n e. 51
49 Por. W. P o g o r z e l s k i , dz. c y t , s. 219.
50 J.E.Ksiądz W ładysław K rynicki, bp w łocła w ski, s. 222 n 51 KDW, (Wispomniienia pośmiertne), 22 ,(192β) s. 2$L.
III. DZIAŁALNOŚĆ DUSZPASTERSKA
O bok p ra c y n au k o w o -w y c h o w a w c z e j K ry n ic k i z a jm o w a ł się ta k ż e p ra c ą d u s z p a ste rsk ą . P o u k o ń c z e n iu s tu d ió w w P e t e r s b u r gu ja k o m a g is te r ś w ię te j teo lo g ii s k ie ro w a n y zo stał p rz ez ó w czesnego b p a o rd y n a riu s z a w ło cław sk ieg o , A le k s a n d ra B ere ś- n iew icza, do p ra c y n a u k o w o -d u s z p a ste rsk ie j w e W ło cła w k u . P o z a sta n o w isk ie m p ro fe s o ra w S e m in a riu m D u c h o w n y m p e łn ił
je d n o c z e śn ie fu n k c ję p re f e k ta w G im n a z ju m R e a ln y m i w ik a riu s z a k a te d r a ln e g o .52 J a k o w ik a riu s z za p o zn ał się bliżej z
p ra c ą d u sz p a s te rsk ą . Ze szczególn ą g o rliw o ścią s p o w ia d a ł i g ło s ił k a z a n ia . 53 P r a c a ta a n g a ż o w a ła go ró w n ie ż w la ta c h póź n ie jsz y c h . K ie d y w ro k u szk o ln y m 1901/1902 z p o w o d u n ie d o m a g a n ia w zd ro w iu p rz e s ta ł p e łn ić fu n k c ję w ic e re g e n sa , c h ę t n ie p o m a g a ł w p ra c y d u sz p a s te rs k ie j. 54 B a rd z ie j jeszcze z w ią z a ł się z n ią , k ie d y ja k o p ro fe so r zo stał ta k ż e n o m in a ln y m p ro boszczem . J a k k o lw ie k w jeg o im ie n iu w łaśc iw ą a d m in is tra c ję p e łn ili k a p ła n i-z a stę p c y , to je d n a k n a d całością c z u w ał p ro boszcz. .
- W ciąg u sw o je j p ro f e s u ry m ia ł p rz y d z ie lo n e k o le jn o k ilk a p a r a f i i . 55 N a te m a t d ziała ln o śc i d u sz p a ste rs k ie j i k a z n o d z ie j
sk iej w ty c h p a r a fia c h n ie m o żem y n ic p ow iedzieć z b ra k u m a te r ia łu a rc h iw a ln e g o . N ieco w iad o m o ści o g ó ln y ch , d o ty czą cy ch p a r a f ii K ru sz y n , z n a jd u je m y w k siążce ks. W a le reg o P o g o r z e l s k i e g o , 43 lata w k a p ła ń s tw ie . J e j a u to r b y ł w ik a r iu sze m w te j p a r a f ii w czasie, k ie d y prob o szczem b y ł ks. prof. K ry n ic k i. P o z o sta w a ł z n im w p rz y ja c ie ls k ic h s to s u n k a c h .56 W sw ej książce w sp o m in a, że ks. p ro fe so r lu b ił głosić słow o Boże. K a żd e jego k a z a n ie było dobrze, d o k ła d n ie o p ra c o w a n e , p rz e m y ś la n e i w y p o w ie d z ia n e z w ie lk ą w ia rą i d y n a m iz m e m .57 W p ra c y d u s z p a s te rs k ie j K ry n ic k i czuł się d o b rze. M iał n a w e t z a m ia r ca łk o w ic ie je j się pośw ięcić. W liście s k ie ro w a n y m do sw o jeg o p rz y ja c ie la o. R e j m a n a, p a u lin a p rz e b y w a jąceg o n a J a s n e j G órze, p isał: „B iorąc R zgów , m y śla łe m , że
g .g B O L E S Ł A W K A W C Z Y Ń S K I (Ц 2 ]
52 J.E.Ksiądz Biskup Krynicki..., s. 78. Biskup Bereśnie-wicz, zanim został ordynariuszem w łocławskim , był rektorem Akadem ii Duchownej w Petersburgu.
63 KDW 22(1928) s. 2116. 54 Tamże, s. 216n.
55 Por. Cathalogus ecclesiarum et utriusque cleri tam saecularis vuam regularis Diaecesis V ladislaviensis seu Calisierasic pro anno damini
1891—1901.
56 Por. W. P o g o r z e l s k i , Bp W łady sław Krynicki, w: 43 lata w
kapłaństw ie, Sieradz 1935 s. 187.
[13] Ż Y C I E I D Z I A Ł A L N O Ś Ć B P A W . K R Y N I C K I E G O 59 ta m w k ró tc e za m ieszk am . T y m cz asem z s e m in a riu m p rę d k o się n ie w y d o s ta n ę ” . 58
K ry n ic k i c h c ia ł m ieć k o n ta k t z ży ciem p a ra fia ln y m , gdyż zależało m u n a u k ie ru n k o w a n iu d u s z p a s te rs k im a lu m n ó w p o w ie rz o n y c h jeg o pieczy. D lateg o w w o ln y m czasie c h ę tn ie słu ż y ł p o m ocą w ie rn y m w k o ścio łac h w e W ło cław k u . S p o w ia d a ł, a p rz e d e w sz y stk im głosił re k o le k c je i k o n f e r e n c je .59
J a k o w y c h o w a w c a p rz ez w iele la t głosił k o n fe re n c je d la m ło d zież y s e m in a ry jn e j. N a ic h te m a t n a p isa n o w e w sp o m n ie n iu p o ś m ie rtn y m p o św ięc o n y m K ry n ic k ie m u , że b y ły „ w s p a n ia łe ” , ja k ic h jeszcze m ło d zież n ie s ł y s z a ła .60 T e k s ty o w y ch n a u k n ie za c h o w a ły się do d zisiaj. W iadom o je d n a k , że K r y n ic k i w sz y stk ie sw o je p rz e m ó w ie n ia p rz y g o to w y w a ł s u m ie n n ie, o p ra c o w u ją c n a jp ie r w n a p iśm ie. B y ły one n a c e c h o w a n e p ra k ty c z n o ś c ią i tr a f ia ły do p rz e k o n a n ia s łu c h a c z y .61
W k ró tc e po z a k o ń cze n iu p ierw szej w o jn y ś w ia to w e j ks. K r y n ic k i o trz y m a ł od b p a Z d z i t o w i e c k i e g o n o m in a c ję n a
w ik a riu s z a g e n e r a ln e g o .62 P o n ie w a ż d iece zja w ło c ła w sk a o b e j m o w a ła ró w n ie ż częściow o te r e n y ob ecn ej d ie c e z ji c z ę sto c h o w sk ie j i łó d zk iej, d la te g o te ż ze w z g lę d u n a ta k ro z le g ły te r e n trz e b a było, a b y d la sp ra w n ie jsz e g o w y k o n y w a n ia p ra c y d u s z p a s te rs k ie j b isk u p za m ie sz k a ł n a p o łu d n io w y m k ra ń c u te j d ie cezji. P rz y p a d ło to w u d z ia le bp. K ry n ic k ie m u . N ied łu g o po o trz y m a n iu n o m in a c ji p o że g n ał sw o je m ia sto i „u k o c h a n e s e m in a r iu m ”, i p rz e n ió s ł się do C zęstocho w y. 63 P o czą tk o w o z a m ie sz k a ł ta m p rz y p a ra fii św . Z y g m u n ta , b ęd ąc jed n o cz eśn ie je j p ro b o sz c z e m .'64
N a n o w y m p o s te ru n k u bp K ry n ic k i ro z w in ą ł n ie z w y k le o ży w io n ą d ziałaln o ść. P rz e d e w sz y stk im k aż d eg o ro k u , w tr u d n y c h ó w c zesn y ch w a ru n k a c h p rz e p ro w a d z a ł w iz y ta c je p a s te rsk ie . P ie rw s z a o d b y w a ła się w Z iem i W ie lu ń sk ie j w około tr z y d z ie s tu p a ra fia c h . 65 J a k sam m ów ił, „obszedł p ieszo ” p ra w ie w sz y s tk ie k o ścio ły ca łe j ro z le g łej w te d y d iecezji. W iz y ta c ję p rz e p ro w a d z a ł su m ie n n ie , w k ła d a ją c m a k s im u m w y siłk u , zw łasz cza w k a te c h e z ę dzieci i g ło szen ie sło w a Bożego, do czego s ta ra n n ie się p rz y g o to w y w a ł. 66
58 AGJ, 1890 s. 17.
59 Por. W. K r y n i c k i , KDW 22 (1928) s. 216. «° KDW, 22(1928) s. 218.
61 Por. tamże, s. 219.
62 Por. Cathalogus 1β1·9 s. 6; por. J.E.Ksiądz Biskup K rynicki, n o w y
pasterz w łocła w ski, W łocławek 1927 s. 18.
63 J.E.Ksiądz Biskup Krynicki..., s. 18. 64 W. P o g o r z e l s k i , dz. cyt., s. 188n. 65 KDKK, 1919 (rozkład wizytacji).
6 0 B O L E S Ł A W K A W C Z Y N S K I [ 1 4 1
K a z a n ia zaw sze m ia ł p rz e m y śla n e i o p ra c o w a n e . N a jp ie rw je pisał, a n a s tę p n ie u czy ł się ic h n a pam ięć. W y c zu w a ł p o trz e b y sw o ich w ie rn y c h w z a k re sie w ia r y i m o raln o ści. O ty m m ó w ił w k a z a n ia c h , p o d k re ś la ją c p o trz e b ę w ia ry w życie czło w iek a . 67
P o d cza s w iz y ta c ji p a r a fia ln y c h d u żą w a g ę p rz y k ła d a ł do sp ra w d z a n ia w iad o m o ści r e lig ijn y c h u dzieci. Jeszcze ja k o p ro fe so r se m in a riu m z w ra c a ł a lu m n o m u w a g ę n a to, że n a u c z a n ie . dzieci s ta n o w i fu n d a m e n t, bez k tó reg o n ic się n ie z b u d u je . Z a
c h ę c a ł do w y ra b ia n ia w sobie g o rliw o ści i z a p a łu do s p e łn ia n ia teg o o b o w iąz k u o ra z w y p ra c o w y w a n ia d o b re j m e to d y k a t e ch ezy dzieci.68 P is a ł te ż o ty m w sw ej W y m o w i e ś w i ę t e j p o u cz ając, ja k n a le ż y k a te c h iz o w a ć dzieci.69 J a k o b isk u p re a liz o w a ł te n p ro g ra m . P y ta ł sam i to dość szczegółow o. W w y p a d k u z a u w a ż e n ia b ra k ó w , n o to w a ł je w ra p o rc ie i zo b o w iązy w ał d zie k a n a , a b y te dzieci ra z jeszcze (po k ilk u m iesiąca ch ) p rz e eg z am in o w ał i zd a ł z teg o sp ra w o z d a n ie b isk u p o w i w iz y ta to ro w i.70
Ś w ia d o m y sw ej m is ji ap o sto lsk ie j, ja k o s tró ż w ia r y i m o ra l n o śc i by ł po d ty m w z g lę d e m w y m a g a ją c y , a w p rz e p ro w a d z a n iu w iz y ta c ji n ig d y n ie s tru d z o n y i p e łe n pośw ięcen ia. W sp o m in a o ty m jeg o u cz eń i p ó ź n ie jsz y p rz y ja c ie l, P o g o r z e l s k i .
„W szy stk ie k a z a n ia , n a u k i sa m głosił, c e le b ro w a ł n a b o ż e ń stw a , c o 'w p o łą c z e n iu z k a te c h iz o w a n ie m dzieci i b ie rz m o w a n ie m w p ro s t Go w y c z e rp y w a ło . P ro s iliś m y n ie ra z , a b y się n ie zam ęczał, że k sięża w g ło szen iu k a z a ń i c e le b ra c h Go za stą p ią. A le w idzicie, o d p o w iad a ł „m n ie się zd a je , że lu d n a jc h ę tn ie j z u s t b isk u p a sło w a B ożego s łu c h a i b ard zo ra d og ląd ać c e le b ru jąceg o b is k u p a .” 71
Z p rz e p ro w a d z o n y c h w iz y ta c ji s k ła d a ł b isk u p o w i o r d y n a r iu szow i n a p iśm ie d o k ła d n e i rzeczo w e s p ra w o z d a n ia , w k tó ry c h d o strze g ało się jego tro s k ę z a ró w n o o d o b ro d u ch o w e, ja k i m a te ria ln e w ie rn y c h .72
P a r a f ia św . Z y g m u n ta , w k tó re j n a p ra w a c h prob o szcza p o cz ątk o w o zam ieszk ał, m ia ła m u słu ż y ć ja k o p o d s ta w a u trz y m a n ia . P o p a r u m ie sią c a c h p o b y tu zre z y g n o w a ł je d n a k z teg o s t a n o w isk a . Z a p y ta n y o pow ód, o dp ow iedział: „ J a k to, ja n ic ja k o proboszcz n ie p ra c u ję , n ie je s te m d u sz p a ste rz e m , n ie m a m w ięc a n i p ra w a , a n i t y t u ł u do te g o g rosza p a ra fia ln e g o ; a p r z e
67 KDW 22 (19.28) _s. 218—219.
68 Rozmyślanie o ży ciu i cnotach Matki Bożej, s. 157—-160. 69 W y m o w a święta. W arszawa 19Ό6 s. 155—158.
70 ArWł, Akta personalne. Bp K rynicki, 191-8—1925 s. 55. 71 W. P o g o r z e l s k i , dz. cyt., s. 178.
de w sz y stk im o d p o w ied z ia ln o ści za d u sz p a ste rstw o , k tó re g o n ie s p r a w u je ” . 73
K o le jn y m m ie js c e m jego z a m ie sz k a n ia b y ł k la s z to r oo. p a u lin ó w n a J a s n e j G órze, gdzie o trz y m a ł d w ie s k ro m n e cele m ie sz k a ln e . P rz e b y w a ł ta m do 16 w rz e ś n ia 1922 r., b ędąc n a u t r z y m a n iu k la s z to ru .74 W te n sposób sp e łn iło się życzen ie b p a K r y nickiego·, w y ra ż o n e p rz e d d w u d z ie s tu p ięciu la ty w fo rm ie ż a r to b liw e j s u g e s tii w liście do o. R e jm a n a , p rzełożo neg o k la s z to ru : „ C h ę tn ie k ie d y ś s ta łb y m się u c z e stn ik ie m w aszego k o n w e n tu , g d y b y to W am s t a r e kości n a coś się p rz y d a ć m o g ły ” .75 P o d w ó c h la ta c h p rz e n ió sł się do ta k z w a n e j „p o p ó w k i” , cz y li m ie sz k a n ia po d a w n y m d u c h o w n y m p ra w o s ła w n y m , gdzie pozo s ta ł do 1925 r., to je s t do c h w ili e ry g o w a n ia d iece zji cz ęsto ch o w sk ie j .76
P rz e b y w a ją c n a J a s n e j G órze, K ry n ic k i o p ró c z u rz ę d o w y c h o b o w iąz k ó w b isk u p ic h s p e łn ia ł ta k ż e ró ż n e p o s łu g i d u s z p a s te r sk ie. W czasie B ożego N a ro d z e n ia i W ielk a n o cy ce le b ro w a ł n a J a s n e j G órze p o n ty fik a ln e s u m y w ra m a c h u rz ą d z a n y c h p rzez sie b ie re k o le k c ji w ie lk o p o s tn y c h , p rz e m a w ia ł często do p rz y b y w a ją c y c h n a J a s n ą G ó rę p ie lg rz y m e k , w iz y to w a ł szkoły, od p ra w ia ł n a b o ż e ń stw a i w y g ła sz a ł n a u k i w k a p lic a c h zg ro m a d z e ń z a k o n n y c h . S w o ją g o rliw o ścią i u jm u ją c y m sło w em p o zy sk a ł m ie sz k a ń c ó w C zęsto cho w y, ta k że p ra g n ę li n a w e t, a b y zo stał ich b isk u p e m o rd y n a riu s z e m .77
P o za w y m ie n io n y m i p o słu g a m i w w o ln ie jsz y m czasie głosił ró w n ie ż re k o le k c je i k o n f e r e n c je 'd l a in te lig e n c ji. W spo m ina o n ic h w liście do b isk u p a o rd y n a riu s z a , S ta n is ła w a Z d zito w iec- kiego, za zn ac zając , że re k o le k c je te ciesz y ły się d u żą f r e k w e n c ją . Je g o zd a n ie m , p o w in n y o d b y w a ć się co ro k u , g d y ż p o trz e b n e s ą d la te j g ru p y lu dzi, k tó r a w y k a z y w a ła w ie lk ie b r a k i w z a k re s ie p ra w d w ia r y ś w ię te j i m o ra ln o śc i.78 S zkoda, że n ie m a m a te r ia łu a rc h iw a ln e g o p o zw alające g o sze rze j o p ra c o w a ć to za g ad n ien ie.
Do szczeg ó ln ie cz a so c h ło n n y c h za ję ć d u s z p a s te rs k ic h K r y n ic k ieg o n a le ż a ło w iz y to w a n ie za konów . J u ż w 1910 ro k u m ia n o w a n y z o sta ł p rz e z b isk u p a o rd y n a riu s z a w iz y ta to re m w s z y s t k ic h k la s z to ró w W d iecezji.79 F u n k c ję tę p e łn ił ta k ż e ja k o b
i-73 W. P o g o r z e l s k i , dz. cyt., s. 197—>198.
74 Książka m eldunkow a Jasnej Góry 1922; J.E.Ks. Biskup Krynicki...,
s. 19.
’ 75 Àr JG, List z dnia 20 XII .1898. 76 J.E.Ks. Biskup Krynicki..., s. 19—20.
77 Tamże, s. 1.9 (brak danych szczegółowych z tego okresu działalnoś ci).
78 ArJG, 2440, s. 60, 772.
79 Por. J.E.Ks. Biskup K rynicki, n o w y pasterz włocławski, W łocławek 192:7, s. 11; Wspomnienie pośmiertne, KDW 22.(1928), s. 214.
s k u p s u fra g a n . K ie d y zaś po o d z y sk a n iu n iep o d leg ło ści w y n i k ła p o trz e b a re o rg a n iz o w a n ia ży cia zakonn ego , o jciec ś w ię ty
B e n e d y k t X V w 1920 ro k u m ia n o w a ł b p a K ry n ic k ie g o w i z y ta to r e m k la sz to ró w n a c a ły m o b sza rze P o lsk i.80
P ra c a n a ty m o d c in k u w y m a g a ła diużego p o św ięcen ia. W izy ta to r często d łu ż s z y czas p rz e b y w a ł poza dom em . T ru d n o ś c i k o m u n ik a c y jn e i n ie re g u la r n y tr y b ży cia w p y w a ły n ie k o rz y s tn ie n a z d ro w ie . N ie je d e n r a z ża lił się w liście d o b p a Z d z ito w ie c kiego, że w iz y ta c je łącz n ie z p isa n ie m r a p o r tu z a b ie ra ją m u dużo cz asu i sił. D zielił się te ż z n im sw o im i sp o strz e ż e n ia m i, w y s u w a ją c p e w n e p ro p o z y cje, ro b iąc u w a g i.81 M im o ty c h t r u d no ści p e łn ił o b o w iąz k i w iz y ta to r a do 1927 r., to je s t do ś m ie r ci b p a Z dzitow ieckieg o.
O d ro k u 1925 m ieszk a ł K ry n ic k i w K a liszu . N a p o d sta w ie b o w iem św ieżo z a w a rte g o m ięd zy P o lsk ą a S to lic ą A p o sto lsk ą k o n k o rd a tu pod zielon o d iece zję w ło c ła w sk ą i u tw o rz o n o n o w ą d ie c e z ję często ch o w sk ą, k tó re j o rd y n a riu s z e m m ia n o w a n y zo s ta ł b p T eo d o r К u b i n a.82
P rz e b y w a ją c w K a lis z u b p K ry n ic k i p e łn ił ró w n ie ż fu n k c ję w ik a riu s z a g e n e ra ln e g o , p o m a g a ją c c h o re m u ju ż w te d y b is k u p o w i o rd y n a riu s z o w i w z a rz ą d z a n iu d ie c e z ją .83 N a w ieść o śm ie rc i b p a Z dzito w ieck ieg o , 11 lu te g o 1927 r., b p K ry n ic k i o p u śc ił K a lis z i p rz y b y ł dlo W ło cła w k a, g d zie p o zo stał d o k o ń c a życia.
Z go dn ie z p rz e p isa m i p ra w a k an o n iczn eg o , 17 lu te g o 1927 r. k a p itu ła k a te d r a ln a w y b ra ła b p a K ry n ic k ie g o w ik a riu s z e m k a p itu ln y m .84 O b ją w sz y ty m c z a so w e rz ą d y w d ie c e z ji bp K ry n ic k i o d p ie rw s z y c h d n i ro z w ija ł o ż y w ia n ą d ziała ln o ść i ró ż n o ro d n ą d ziała ln o ść k o śc ie ln ą .85 In te re s o w a ł się s p ra w ą m isji. Z a ch ęcał, a b y k a p ła n i p rz e ję li się id e ą m is y jn ą i s z e rz y li ją w ś ró d w ie rn y c h , n a w o łu ją c do z a p isy w a n ia się do Z w ią z k u M is y jn e go, s a m i zaś s ta ją c się cz ło n k a m i Z w ią z k u M isy jn eg o K le ru .86
N a p o lece n ie b isk u p a tw o rz ą się k a to lic k ie z w ią z k i m ło d zie-' żow e: z a ró w n o m ę sk ie , ja k i żeń skie. K ry n ic k i cz u w a n a d ich działa ln o śc ią , u rz ą d z a ją c z ja z d y m ło d zieży z ca łe j diecezji.87 T ro sz czy się o w ia r ę m ło d zieży , zag ro żo n ą zw łaszcza p rz ez s e k cia rstw o , n a p rz y k ła d m a ria w itó w .
W tro s c e o o d ro d z en ie re lig ijn e n a r o d u b p K ry n ic k i, ja k o
g 2 B O L E S Ł A W K A W C Z Y f ï S K I j-^ g j
80 J.E.Ks. Biskup Krynicki..., s. 30. 81 ArDW. Akta personalne (1918—-190)5). 82 AK 19 (1927) t. 26 s. III. 83 Tamże. 84 Tamże, s. 56. 85 KDW 22 (1928) s. 219. 88 KDW 21 (1927) s. 67—69. 87 KDW 21 (1927) s. 93—94.
w ik a riu sz k a p itu ln y p e łn ią c y ro lę ty m czaso w eg o a d m in is tr a to r a diecezji, k ła d ł n a c is k n a ro z w ó j a p o s to ls tw a św ieck ich . I n te re s o w a ł się żyw o d z ia ła ln o śc ią ró ż n y c h sto w a rz y sz e ń . N a w zór in n y c h o śro d k ó w p o lsk ich p o sta n o w ił założyć L igę K a to lic k ą .88
T w o rz e n ie ta k ic h o rg a n iz a c ji b y ło n a k a z e m ch w ili. L iga K a to lic k a łą c z y ła w sz y stk ie o rg a n iz a c je k a to lic k ie . M iała p o g łę biać r e lig ijn ą św iad o m o ść sw o ich członków , w p ro w a d z a ć d u c h a E w a n g e lii w życie n a r o d u o ra z p rz e c iw s ta w ia ć się n ie b e z p ie cz e ń stw o m g ro ż ący m re lig ii w P olsce. U tw o rz e n ie je j b yło d o n io sły m w y d a rz e n ie m w ż y c iu diecezji. W cześniej is tn ia ła L iga je d y n ie w a rc h id ie c e z ja c h : p o z n a ń sk ie j, k ra k o w s k ie j i w a r 1· sza w sk ie j .
In s p ira c ją do n o w y c h fo rm o rg a n iz a c y jn y c h b y ł ó w czesn y p apież. A k c ja K a to lic k a — w e d łu g P iu s a X I — to życie k a to lickie, b ęd ą ce siłą K ościoła, w a ru n k ie m ro z w o ju i a p o s to ls k ie j d z iała ln o śc i w ie rn y c h . O jciec ś w ię ty w ią z a ł w ię c ściśle ro z w ó j A k c ji K a to lic k ie j z ro z w o je m ży cia w e w n ę trz n e g o .89
W iele u w a g i p o św ięcał b p K ry n ic k i, ja k o ty m c z a s o w y a d m in is tra to r , m łod zieży . W ty m c e lu z w ra c a ł się do d u c h o w ie ń stw a, b y z o k a z ji u ro c zy sto ści św . S ta n is ła w a g ro m a d z ili m ło dzież, o d p ra w ia li d la n ie j n a b o ż e ń s tw a i u rz ą d z a li ak a d em ie. Ż yw o in te re s o w a ł się s to w a rz y sz e n ia m i m ło d zieży .90
Z a rz ą d z e n ie to b y ło o s ta tn im w d ziała ln o śc i b p a K ry n ic k ie go, ja k o ty m czaso w eg o a d m in is tr a to ra , p ro w a d z o n e j p rz ez d zie w ięć m iesięcy. G d y n o sił się z z a m a ire m re z y g n a c ji z teg o s ta - tnioiwiska, 21 listo p a d a 1927 ro k u b u llą P iu s a X I zo stał m ia n o w a n y o rd y n a riu s z e m d iecezji w ło c ła w s k ie j.91 W iado m ością tą p o d zielił się z w ie rn y m i, k ie r u ją c do n ic h 25 g ru d n ia , to je s t w d zień B ożego N a ro d zen ia , o rę d z ie p o w italn e! W p ro sty c h , ale se rd e c z n y c h sło w ac h zazn ac zy ł n a w stę p ie , że p rz y s y ła go tu ta j C h ry s tu s w o lą ojca św iętego. D alej p o d k re śla ł, że p o sła n y je s t po to, a b y s p ra w o w a ć p o tró jn y u rz ą d : n a u c z a n ia za sad w ia r y i c z u w a n ia n a d je j w a rto śc ia m i, s p ra w o w a n ia czynn ości b is k u p ich n a le ż ą c y c h do czci i słu ż b y B ożej, w re szcie z a rz ą d z a n ia d ie c e z ją zg od nie z p ra w e m k o śc ie ln y m .92 P rz e c h o d z ą c zaś do sw ej za sad n icze j m y ś li o je d n o śc i K ościoła, w łączności z o jcem ś w ię ty m i z b is k u p a m i a p e lo w a ł do w ie rn y c h , b y zaw sze b y li je d n o m y śln i.93
88 KDW 21(lft27) ś . 16®.
89 S. W y s z y ń s k i , Na te m at Ligi Katolickiej, KDW 21 (1927) s. 114. 90 KDW, 21 (11927) s. 323; por. AK 20(1928) t. 22 s. III (wspom nienie po śmiertne).
91 KDW 22(1928) s. 219n. 92 Tamże, s. 355.
93 KDW 21(192,7) s. 355—358.
O b ją w sz y w ład z ę o rd y n a riu s z a d ie c e z ji k o n ty n u o w a ł sw o ją d o ty c h c z a so w ą d ziała ln o ść . Z ac h ęca ł k a p ła n ó w i w ie rn y c h do c z u w a n ia n a d ro z w o je m życia re lig ijn e g o m ło d zieży i sta rsz y c h , do a n g a ż o w a n ia się w a k c je d u s z p a s te rs k ie . W z y w ał do czci N a jśw ię tsz eg o S a k r a m e n tu i N a jśw ię tsz eg o S erc a Jezu so w eg o p rz e z cz ęste p rz y jm o w a n ie K o m u n ii św . Z a le c a ł z a k ła d a n ie p rz y p a ra fia c h K r u c ja ty E u c h a ry s ty c z n e j.94 Z arząd z ał, a b y u r o czyście ob ch o d zić ro c zn icę w y b o ru p ap ie ż a P iu s a X I.
A p el b is k u p a p o d e jm u je w p ie rw sz y m rz ęd zie S e m in a riu m D u c h o w n e o rg a n iz u ją c 12 lu te g o 1928 ro k u , w szó stą ro czn icę k o ro n a c ji p a p ie ż a P iu s a X I, u ro c z y s tą a k a d e m ię . W ziął w n ie j u d z ia ł K ry n ic k i, p o d k re ś la ją c w p rz e m ó w ie n iu k o ń co w y m w a ż n ość po czu cia s iln e j łączno ści ze S to licą P io tro w ą . Z w ró cił też u w a g ę n a p o trz e b ę w p a ja n ia teg o p oczu cia w og ół sp o łe c z e ń s tw a ze w z g lę d u n a sze rz ą c e się sek ty .
W iele u w a g i w sw e j d ziała ln o śc i pośw ięcał n a d a l bp K ry n ic k i w y ch od źcom . C elem u c h ro n ie n ia ic h o d z ły ch w p ły w ó w i
u t r a t y w ia r y polecał, b y d u sz p a ste rz e u rz ą d z a li d la n ic h p rz e d w y ja z d e m k ilk u d n io w e re k o le k c je , k tó re b y ły b y p rz y g o to w a n ie m do p rz y ję c ia s a k r a m e n tó w św ię ty c h . P o w in n i te ż z a o p a tr z y ć ich w ró ż ań ce i d o b re k siążeczk i do n a b o ż e ń stw a .95
D o strz e g a ją c za g ro ż e n ia d la w ia r y ze s tro n y s e k c ia rs tw a , s z e rz ą c e g o się z a ró w n o n a w si, ja k i w m ieście z a b ra n ia ł c z y ta n ia p ism p ro p a g o w a n y c h p rz e z se k c ia rzy . W z y w ał d u ch o w ie ń stw o , b y u w ra ż liw ia ło w ie rn y c h n a teg o ro d z a ju w ro g ą re lig ii ak cję; w s p ra w ie se k c ia rs tw a p o d k o p u jące g o z a sa d y w ia r y w śró d w ie r n y c h b p K ry n ic k i, ja k o o rd y n a riu s z , w y d a ł 11 lu te g o 1928 ro k u s p e c ja ln y list, k t ó r y zg odnie z jego z a rz ą d z e n ie m b y ł c z y ta n y p rz e z d w ie a lb o tr z y n ie d z ie le w e w s z y s tk ic h k o ścio łach podczas n a b o ż e ń stw .96
B ędąc p rz e k o n a n y , że n a js k u te c z n ie js z ą b ro n ią p rz eciw t a k im z a g ro że n io m je s t u ś w ia d o m ie n ie w ie rn y c h w za k re sie p r a w d re lig ijn y c h , z a le c a ł c z y ta n ie k sią ż e k , o p a r ty c h n a z d ro w y c h za sa d a c h k a to lic k ic h .97 W sz e rz e n iu k u l tu r y ży cia r e lig ij n e g o n a w si d o n io słe zn a cze n ie m ia ła w la ta c h d w u d z ie s ty c h p ra s a k a to lic k a . D ziałacze k a to lic c y z w ra c a li p rz y ty m u w a g ę n a p o trz e b ę p ra s y o rg a n iz a c y jn e j, p rz e d e w sz y s tk im n a w y d a w a n ie ta k ie j p r a s y d la m ło d zieży . U w ażan o to za s p ra w ę p ie rw sz o rz ę d n e j w a g i.98 P r a s a k a to lic k a b o w iem b y ła n ie ty lk o ś ro d k ie m w a lk i z a n ty re lig ijn o ś c ią , ale ta k ż e pom ocą w sz e rz e n iu n a w s i A k c ji K a to lic k ie j.
94 Tamże, s. 363in.
95 Por. KDW 22 (1928) s. 3 (zarządzenie bpa o wychodźcach). 96 Tamże.
97 Por. tamże, s. 4. 98 KDW 22(1928) s. 17δη.
