OD IDEP.ORG.OCHRONY ZDROUIfl NR FRKSU :22 8288163 16 PftZ. 2009 09:01 STR.1
MINISTER ZDROWIA
M7.-MD-073-372-2/WS/09
BIURO R!ZE€INIKA-. » , . . / ^ . PRAW 08VWATELSKICH
WPt.
2009 -10- 1 6
ZAŁ .y^... NR..li6.i.S3.
\Warszawa, .M:1?:..l5.
Pan
Jiinuss: Kochanowski
Rzec/riik Praw Obywatelskich
/c*'tf-^v //(ćwmp
W odpowiedzi na wysU^pienic / dnia !4 września 2009 r.. 2.nak: RPO-6{)6966-XA)9/JS ziiwicrające proi^b«j o udzielenia infoiiTiacji na lemat zapobiegania i zwalczania zakażenia populacji dzieci i młodzieży szkolnej grypą wywołaną przez wirus A/HJNlnprz&jmic
wyjaśniam, co następuje.
Analiza pr/edlożonego preez Pana Rzcc/nika wystąpienia wska/u e, że opisana problematyka skoncentrowana jest wokół trzech następujących zagadnień;
1. roli kierownictw szkól i organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w wykonywaniu zadań mających na celu zapewnienie uczniom i nau:.zycielom bezpieczeństwa w związku z zagrożeniem epidemicznego szerzenia sii;; zakażeń wirusem grypy A/111 NI v;
2. organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami;
3. sygnalizowanych w mediach przypadków wyst^jpowania zakai^^eń szpitahiych oraz złego stanu sanitamego w dwóch opisanych w wystąpieniu szpitalach.
A d . l
Podzielam pogląd Pana RzecznikćL, że w przypadku wystąpienia w akresie jesienno-zimowym epidemicznego w/rostu zachorowań na wirusowe infekcje układu oddechowego i grypę, w tym spowodowaną zakażeniem wirusem A/HlN1v, należy si? spodziewać szczególnie dużej liczby zachortłwań szerzących się w środowisku dzieci i młodzieży, w szczególności
OD : DEP.ORG. OCHRONY ZDROUIft NR FPlKSU : 2 2 S288163 16 PAZ. 2009 0 9 : 0 1 STR. 2
uczęszczających do placówek oświatowych (przedszkoli i szkól). W przypadku wystąpienia takich epidemicznie .szerzących się zachorowań i.sinieją możliwości podejmowania szerokiego zakresu działań zapobiegawczych. Działania profilakiyczne w .szczególności mogą mieć ciiarakter działań informacyjnych na temat dróg s/erzejiia się wirusowych infekcji układu oddechowego oraz metod zapobiegania ich szerzeniu się, o którycłi mowa również w obecnym wy.stąpieniu, promujących szczepienia ochronne, ale także innych działań podejmowanych na polecenie właściwego państwowego powiato ivego inspektora sanitarnego.
Zgodnie bowiem z art. 2 i 5 ustawy z dnta 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz.851, z późn. /m.), Pań.stwowa inspekcja Sanitarna je.st powołana do prowadzenia działalności zapobiegawczej i przeciwcpidemicznej w zakresie
chorób zakaźnych, wydawania decyzji i zarządzeń lub występowania do innych organów o ich wydanie w sytuacjach określonych w przepisach o zwalczaniu clioiób zakaźnycłi, a także do prowadzenia działalności oświatowo-zdrowotnej. Ponadto, przepis art. 46 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz, U. Nr 234, poz. 1570, z póżn. zm.) umożliwia ogłoszenie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii na obszarze województwa lub jego części w drodze rozporządzenia wydanego przez wojewodę na wniosek pai'istwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. W nr/porządzeniu tym może zostać ustanowiony m.in. czasowy zakaz lunkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy (w tym; placówek oświatowych), nakaz przeprowadzenia w nich zabiegów sanitarnych, a także może być nałożony obowiązek szczepień ochronnych na wybrane grupy ludności - w tym, między innymi, może zostać nałożony obowiązek szczepień ochronnych przeciw grypie. Jcż.";li zagrożenie epidemiczne lub epidemia występują na obszarze więcej niż jednego województwa, analogiczne działania - na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego - może podejmować Minister Zdrowia w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Admini.stracji.
Powyższe działania mogą być wprowadzone, jeżeli w oparciu o dane uzyskane z nadzoru epidemiologicznego nad zakażeniami i chorobami zakaźnymi zaistnieją przesłtmki epidemiologiczne do ich podjęcia.
Nic jest jasne, z jakich powodów w wystąi:)icniu Pana Rzeczniks marginalizowana jest rcłla działań oświatowo-zdrowotnych i informacyjnych w zapobiegiiniu chorobom zakaźnym, zwlaszc/ii tibecnie, gdy jeszcze nie są dostępne szczepionki przeciw grypie wywołanej przez wirus A/1-11 NIV. W opinii Konsultanta Krajowego w dziedzinie epidemiologii, powyższe działania informacyjne i admini.stracyjne (zamykanie .szkół i przcdszltoli) mogą spowolnić rozprzestrzenianie się zachorowań wśród dzieci, powodując „spła;3zczenie" i „rozciągnięcie"
OD :DEP.ORG.OCHRONY ZDRDUin NR FAKSU -.22 8288163 16 PAZ. 2009 09:02 STR. 3
kr/ywej 7,achorowań wśród tej populacji w okresie szczytowego ich natężenia, a prze/, to - zmniejs/yć i równomiernie rozłożyć obciążenie płynące dla zakładów opieki /drowiKnej, chociaż być może po/ostaną bez wpływu na całkowitą liczbę osób chorującyclT na grypę w trakcie całego okresu epidemii. O ile będzie dostępna szczepionka przeciw grypie spowodowanej pr/ez wirusa grypy AHlNlv, rozważone /ostatne nałożenie przez Ministra Zdrowia obowiązku szczcpieii ochronnych na wybrane gaipy osób, w tym również - na pracowników ochrony ?drowia oraz dzieci.
Dostępne doniesienia dotyczące klinicznego przebiegu zachorownń na grypę wywołaną pnrez wirus A / H I N I Y nie wskaz.ują dotychczas na jej znacząco ciężf/y przebieg, w porównaniu do występującego w wyniku zakażeń spowodowanych coroc/nic wirusami grypy sezonowej.
Większość chorych nie wymaga leczenia szł*)italnego, ani stosowania leków przcciwwirusowych. Niemniej, w związku z dużą bezwzględną liczbą osób chorujących, przewidywać należy wzrost liczby osób wymagających hospitŁiIizacji z powodu powikłań
grypy-
Ad. 2
Podstawę realizacji świadczeń profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą stanowią przepisy ustawy z 27 sicrt:)nia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowolnej finansowanych ze środkÓM) publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, / późn. zm.).
Dokonana w czerwcu br,, nowelizacja ustawy wprowadziła zniiany przepisów wykonawczych w zakresie realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą. Aktualnie, kwestie te regulują:
1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 r. w spraM>ie organizacji profilakiyczmj opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą (Dz. U. Nr 139 p<v/,. 1133),
wydane na podstawie art. 27 ust. 3 ustawy. Określa ono organizację profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą objętymi obowiązkiem szkolnym i obowiązkiem nauki oraz kształcącymi się w szkołach ponadgimnazjalnych do ich ukończenia, zwanych dalej uczniami, jak również - zakres informacji o świadczeniodawcach sprawujących profilaktyczrią opiekę nad uc/niami przekazywanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia Wojewodzie.
2. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 sieipnia 2009 r, w sprawie ŚM'iadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej {l.)z, 1.1. Nr 139 poz. 1139) wydane na podstawie art. 31 ustawy, W załącznikach do rozporządzenia: Nr 1 Wykaz świadczeń gwarantowanych lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz M>arunki ich
OD :DEP.ORG.OCHRONY ZDROWIA NR FRKSU :22 8288163 16 PftZ. 2009 09:02 STR. 4
realizacji oraz Nr 4 Wykaz świadczeń gwarantowanych pielęgniarki lub higienistki .szkolnej w środowisku nauczania i wychowania oraz mrnmki ich realizacji określono zakres i c/ęstOiCć wylfonywania gwarantowanycli świadczeii profilaktycznych realizowanych w odniesieniu do dzieci i młodzieży.
3. Rozporządzenie Ministi-a Zdrowia z dnia .SO sierpnia 21)09 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego i(Oz. U. Nr 140 poz. 1144), wydane na podstawie mt. 31 u.slawy. Określa ono wykazy oraz wamnki realizacji świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia s .omalologicznego, również w (idnicsieniu do dzieci i młodzieży.
Wobec przywołanej prze/, Pana Rzecznika opinii Polskiego '!\)warzystwa Pediatrycznego, iż jednym z największych hi<idów polityki zdrowotnej oh'esu transformacji w Polsce hyła rozpoczęta w 1992 roku likwidacja medycyny szkolnej, pragnę przypomnieć, że Mini.ster Zdrowia przedstawiał ohszernc stanowi.sko w przedmiotowej sprawie we wcze.<niejszcj korespondencji. Niemniej, z uwagi na powyższe przywołanie, uprzejmie informuję, że zgodnie z przepisami, opiekę zdrowotną nad uczniem sprawują;
1. lekarz podstawowej opieki zdrowotnej sprawujący opiekę nad uczniem (nu pod.slawie deldaracji wyboru lekar/ii podstawowe opieki zdrowotnej) w miej.scu okre-ilonym w umowie na realizację świadczeń zdrowotnych zawartej z Narodowym Funduszem Zdrowia;
2. lekarz dentysta (na podstawie deklaracji wyboru lekarza podstawowe opieki zdrowotnej) w miejscu określonym w umowie nu reaHza<:ję świadczeń zdrowotnych zawartej z Narodowym 1'unduszeni Zdrowia;
3. pielęgniarka środowiska nauczmiia i wychowania/ higietistka szkolna w gabinecie profilaktyki i pomocy przedlekarskiej zlokalizowanym na terenie szkoły.
Nie .są znane źródła danych, w oparciu o które wyraził Pan Rzec;!,nik opinię, iż potwierdziły się niestety podnoszone o/)owv, że wprowadzenie przepisów „wyprowadzających " szczepienie ze szkół może wpfynąć na pogorszenie wykonawisiwa szczepień ochronnych. Uprzejmie informuję, że uprawnione do oceny stanu wykonawstwa szczepień podmioty nie potwierdzają powyższej oceny, .lak wynika ze stanowiska Konsultanta Krajowego w dziedzinie epidemiologii, przedłtłżonego Ministrowi Zdrowia, w .skali kraju w 2008 r. nie nastąpiło pogorszenie szczepień w stosunku do kit ptjprzednich, co można sprawdzić w opublikowanym na stronie internetowej Narodowego Instytutu Zdrowa Publicznego -
OD :DEP.ORG,OCHRONY ZDROWIfi NR FRKSU -.22 8288163 16 PfiZ. 2009 09:03 STR. 5
Państwowego Zakładu Higieny Biuletynie: Szczepienia Ochronne w Polsce 200S r. (wersja elektroniczna biuletynu /ostała przesłana bezpośrednio do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich). Istnieje możliwość lokahiego lub okresowego pogorszenia wykonawstwa szczepień, jednak takie lokalne fluktuacje są zjawiskiem czystym i nic mogą stanowić podstawy do oceny globalnej sytuacji kraju.
Ad 3
W odnicsieiiiu sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych, w tym: grii:^łicy, chorób przenoszonych drogą płciową, biegunek u małych dzieci, /.akazeń szpitalnych oraz jakości nadzoru epidemiologicznego nad tymi chorobami, które były przedmiotem wcze.<5nieis/ycli wystiysicń Rzecznika Praw Obywatelskich kierowanych do Ministra Zdrowia, został Pan Minister szc/ególowo poinformowany w działaniach resoru zdrowia w tym zakresie, W aktualnym wystąpieniu, powołując się na cytowaną w mediach opinię dr Pawła Grzesiowskicgo, Kierownika Zakładu Profilaktyki Zakćłżeń i Zakażeń S/pilalnych w "NaTOdowym Instytucie T.eków, sygnalizuje Pan Minister, te sytuacja w dwóch wymienionych w pKmie szpitalach jest zła, a wewnętrzny nadzór md występowaniem zakażeń szpitalnych prowadzony jest w sposób nierzetelny. lJstosunkow£nie się do tych stwierdzeń w chwili obecnej ińe je.st możliwe. Treść wystąpienia Pana Rzscznika została przekazana odpowiednini organom Państwowej Inspekcji Sanitarnej w celu podjęcia czytmości wyjaśniających oraz kontroli w tycli szpitalach, Ich wyniki będą decydowały o podjęciu ewentualnych działań naprawczych, mających na celu p(.»prawę sytuacji w lycb placówkach opieki zdrowotnej.
