REGULAMIN PIECHOTY
C ZĘŚĆ I.
M U S Z T R A
MINISTERSTWO SPRAW W OJSKOW YCH, P. 1
1921.
W ARSZAW A 1921
GŁÓWNA KSIĘGARNIA WOJSKOWA.
REGULAMIN PIECHOTY
C Z Ę Ś Ć I.
M U S Z T R A
Diuk, Alt, K. Kopytowski i S-ka, Nowy-Śwlat 47.
S P I S R Z E C Z Y
str.
Rozkaz o wprowadzeniu w życie regulaminów
Przedmowa. . . i ...
Objaśnienie skrótów ... ROZDZIAŁ A. O G Ó L N E Z A S A D Y W Y S Z K O L E N IA , Pkt. 1. Cel wyszkolenia . . . . 2. Wychowanie a wyszkolenie . . . . 3. Treść w y s z k o l e n i a ... 4 Podział r e g u la m i n u ... Działalność dowództw. 5. Jednostki bojowe i jednostki wyszkolenia . . 10
6. Wyżsi dowódcy . . . . 1 0 7. Dowódca k o m p a n j i ... . 10
Metody szkolenia. 8. Cel musztry... ... . . 1]
9. Rodzaje ćw iczeń ... 11
10. Istota m u s z t r y ...11
11. Wartość w y szk o len ia...11
12. Znaczenie d r u ż y n y ...12
13. Dobór i użycie kadrów 12 14. I n s t r u k t o r ... 12
15. Bodźce m o ra ln e ...13
16. D o z ó r ...14
17. Praca instruktora...14
18. Szkoła pojedynczego żołnierza 14
CO CO CC CO SOIM
II.
J9. Szkolenia bez k o m e n d y ...14
£0. Szkolenie na komendę... 15
21. Program szczegółow y... 15
22. Ćwiczenia małych zespołów . . . 1 5 23. Ćwiczenia d r u ż y n y ...15
24. Ćwiczenia większych jednostek...16
25. Kierownictwo ćwiczeń... 16
26. D-cy p o d o d d z ia łó w ... 17
27. Musztra z w a r t a ...17
28. Musztra l u ź n a ...17
29. Ćwiczenia na znaki 18 30. Postawa i r u c h ...18
31. M a r s z ... 18
32. Opanowanie sprzętu b o jo w e g o ... 19
33. Ćwiczenia w c i e m n o ś c i ... 19
34. Wychowanie m oralne...19
Wychowanie fizyczne 35. Znaczenie i z a s a d y ...20
36. Przeprowadzenie...20
37 I n s t r u k t o r ...21
38. Zasada p o d s ta w o w a ... 21
39 Miejsce...21
40. Gry i zabawy ...22
41. Z a w o d y ...22
Tok i podział wyszkolenia w czasie pokojowym. 42. Podział na o k r e s y ...22
43 Program ty g o d n io w y ... 23
44 Dzienne rozkładu z a j ę ć ...23
45. Dziennik z a j ę ć ...24
Pkt. str. Organizacje pułku. 46. S k ł a d ... 47. Drużyna. . . . . 48. L. k. ... 49. Drużyny dowódców . . . . 50. Liczebność ... Szkoła szeregowca. 51. Przedmioty . . . i
52. Zasada . . . .
53. Rekruci... ...
54. Starszy rocznik ...
. 24 . 24 . 25 . 25 . 25
. 25 . 26 . 26 . 27
m .
55 Służba p o m o c n ic z a ... 27
56. R e z e r w iś c i... 27
57. Obsługa r. k. m. i !. k. m. . . . . 2 8 58. Obsługa c. k. m. i specjaliści . . . 28
Wyszkolenie kadrów. 59. Cel i t r e ś ć ...29
60 Ćwiczenia w d o w o d zen iu ... 29
61. Prace pisemne . 30 62. Szkoły p o d o ficersk ie...30
63. Zakres nauki... 30
64. Zastępcy o f i c e r ó w ... . . 31
65. S p e c ja liś c i...31
66 O fic e r o w ie ... . . 31
Środki dowodzenia 67. Rodzaje. . . . 32
67. a) Komenda ...32
68. Rozkaz ... 33
69. Znaki u s t a l o n e ... 33
Określenia wojskowe. 70. Znaczenie stałych określeń...34
71. Szyki . . . 34
72. Szyki zwarte . . . 44
73. Pojęcia z a s a d n i c z e ... 35
74. Szyk lu ź n y ... 35
75. Ogólne pojęcia ta k ty c z n e ... 36
76. Akcja z a c z e p n a ...37
77. Akcja o b r o n n a ... 3 7 78. Ćwiczenia p o ł o w ę ... 37
79. Znaki przyjęte . . . 38
Pkt. itr RO ZD ZIAŁ B. SZ ER EG O W IEC . Wskazówki ogólne. 80. Źródła . . . 39
81. Znaczenie szkoły s z e r e g o w c a ... 39
Musztra bez broni. v 82. Postawa z a s a d n ic z a ...40
83. Na zapowiedź . . . r , . 40
I V.
84. .Spocznij* . . . . 40
85 Zwrot g ł o w y ...40
86. M arsz... . . . . 40
87. Krok r ó w n y ... 41
88. Krok d o w o ln y ... . . 41
89. Uwagi o g ó l n e ... 41
90. Zmiany k r o k u ... 41
91. S t ó j ... 41
92. Bieg ... 41
93. Ćwierć obrotu w m iejscu...42
94. Pół obrotu w m i e j s c u ... 42
95. Zwroty w m a r s z u ... ... . 42
96. Zwroty w s k o s ...42
67. Klęknij, p a d n ij...42
Musztra z karabinem. 98. Broń u n o g i ... 42
99. K l ę k a n i e ...42
100. P a d a n i e ... 43
101. Cel ćwiczeń w padaniu i k lę k a n iu ... 43
102. Chwyty bronią . . . 43
103. Chwyt .N a ramię b r o ń * ...43
104. Chwyt .D o nogi b r o ń " ...44
105. Prezentowanie b ro n i... . 44
106. Powrót do p o s ta w y ... . 44
107. .N a pas b r o ń * ... 44
108. Powrót „Do nogi broń* ... 44
109. P rz e w ie s z a n ie ... 45
110. Zwroty z karabinem... . 45
111. Marsz i bieg z karabinem. . . . . . 45
112. U l g i ...45
113. Zdrożenie p a s ó w ...45
114. Za s z y j k ę ...45
115. U w a g a ... 45
116. Postawa z a s a d n ic z a ... 4 6 117. „Spocznij* . 46 118. .N a pas b r o ń " ... 46
119. .D o nogi broń"... 46
120. „Na ramię broń" . . . ...46
121. Poruszenie z r. k. m. 46 122. M arsz... ... . 46
Musztra 1 k. m. 123. Postawa zasadnicza ...47
124. C h w y t y ... 47
Pkt. *tr.
V.
125. Poruszenia ... 47
126. Postawy strzeleck ie... 47
127. L e ż ą c a ... . . . 47
128. Klęcząca . . . 48
129. S t o j ą c a ...48
130. Z przedpiersia i w innych okolicznościach . . . 4 9 131. Ładowanie...49
132. Ładowanie Mausera 98 . . . 49
133 Rozładowanie Mausera 98. . . 50
134. Ładowanie i rozładowywanie Mannlichera . . . 5 1 135. Ładowanie karabinu franc. Berthiera 1916 . . . 5 1 136. Wykonanie ładowania . ...51
137. N a b ija n ie ...52
138. Zabezpieczanie . # ... . 5 2 139. R o z ła d o w a n ie ...52
140. Rodzaje o g n i a ... 52
141. Wykonąpie...52
142. Rozkaz rozpoczęcia... . 5 2 143. Celow anie... . . 53
144. Oddawanie strzału... . 53
145. Szybkość o g n ia ... 53
146. Przerwanie o g n i a ...53
147. Salw a... 54
148. Przegląd b r o n i...54
149. Rodzaje postaw . 54 150. W miejscu ... 54
151. W m a rsz u ... 54
152. Ładowanie r. k. m... 55
153. Kolejność magazynów 55 154. W m a rsz u ...„ 5 5 155. Rozładowanie w m ie js c u ... 56
156. Rozładowanie w marszu ... 56
157. Rodzaje ognia . . . 56
158. Serja ... 56
159 Krótka s e r j a ... . 5 7 160. Strzały pojedyncze . . . 57
161. W m a rs z u ... 58
162. Przerywanie . . . 58
163. Dalszy ogień . . . 58
164. Przegląd r. k. m. . . . . 58
Ruchy wstępne do strzelania z 1. k, m. 165. Postawa s t r z e le c k a ... 59
166. Ładowanie . . . 59
167. Rozładowanie . 59
Pkt. słr.
VI.
Pkt. . str.
168. Rodzaje o g n i a ...59
169. Ogień p u n k t o w y ... 60
170. Ogień serjami . . . 60
171. Ogień w s z e r z ... 60
172. Krótkie serje . 6 0 173. Ogień c i ą g ł y ... 61
174. Strzały p o je d y ń c z e ... 61
175. Ładowanie do strzałów pojedyńczych . . . . 61
176. Przerwij ogień . ...61
177. Przegląd 1. k. ...• . . 6 2 Ciężki karabin maszynowy 178. Z n a c z e n ie ... 62
179. Znajom ość... 62
180. Praktyka , 62 Szkoła grenadjera, 181. T r e ś ć ... . . . . 63
182. V . B... . . . 63
183. Strzelanie z garłaczy...63
Szkoła walki na bagnety. 184. Bój na bagnety...64
185. Nakładanie i zdejmowanie... 64
186. Bagnet na b roń ... 64
187. Z d e jm o w a n ie ... 64
188. Na b a g n e t y ... 64
189. Do szturmu...64
190. Wartość łopatki... 65
191. Użytek osobisty... 65
192. Umocnienia połowę . . . 65
Maska gazowa. 193. Zastosowanie . 66 194 Sposób u ż y c i a ...66
195. Obchodzenie się z m aską... 67
ROZDZIAŁ C. D R U Ż Y N A . Uwagi ogólne. *97. Rola d r u ż y n y ...68
*98 Ćwiczenia w zespole. 68
199. Podział rozdziału . 69
VII.
Musztra zwarta zespołu.
200. T re ś ć ... 69
201. Szyki z b i ó r k i ...69
202. S p o c z n i j ... 70
203. Zbiórka w marszu . . . 70
204. Ślepa r o t a ... 70
205. Rozejść się ... 70
206. Zbiórka w ordynku . . . 70
207. O d licza n ie ... . . . . 70
208. R ó w n a n ie ... ... . . 7 0 209. Stosowanie. ... 71
210. Poruszenia i chw yty...71
211. Marsz od d ziału ... 71
212. Kolejne z a trz y m y w a n ie ... 71
213. O d s tę p o w a n ie ... 71
214. Łączenie . ...71
215. W obydwu k ie r u n k a c h ... 71
216. Stawanie w p r a w o ...72
217. Stosowanie pkt. 214—217. . . . 72
218. Szyk m arszowy... . . 72
219. Kolumna dwójkowa . ... 72
220 Powrót do s z e r e g u ... . 72
221. Kolumna czwórkowa... 73
222. Powrót do d w u s z e r e g u ...73
223. Zmiana szyków w t y ł ...73
224. Zmiana szyku w m a r s z u ...73
225. Marszowa . . 73
226. Powrót do kolumny c z w ó r k o w e j...74
227. Kieruuek m a r s z u ... 74
228. Zmiana f r o n t u ...74
229. K o z ły ...74
230. Ustawianie k o z ł ó w ... 74
231 Rozbieranie k o z łó w ...74
232. Zdejmowanie rynsztunku...74
233 Zdejmowanie p a só w ...75
234. Wkładanie r y n s z t u n k u ...75
235. Wkładanie p a s ó w ... * . 75
Musztra zwarta drużyny. 236. Ogólne c e c h y ... 75
237. Szyk zbiórki ... 75
238. Inne szyki elementarne , 75 239 Według wzrostu. ... 75
Pkt. str.
vra. N P k i
240. Chwyty ...
241. Szyk m aiszow y...
242. Ustawianie k o z ł ó w ...
Musztra luźna drużyny
243. Sposób przerabiania...
244. Rola d r u ż y n o w e g o ...
245. Uzbrojenie jedn olite...
246. Sekcja k ie r u n k o w a ... ...
a) R o z w i j a n i e .
247. Kolumienki...
248. Całą drużyną . . . ...
249. S e k c j a m i ...
250. Zmiany odstępów lub odległości .
251. Marsz i zatrzymywanie . . . .
b) R o z s y p y w a n i e .
252. T y ra lje rk a ...
253. Cel ćwiczeń . ...
254. S p o s o b y ...
255. Jedna f a la ...
256. Przykłady rozsypywania w jedną falę
257. W dwie f a l e ... . . . 258. Różne o d s tę p y ...
259. Przykłady rozsypywania w dwie fale
260. Z k o lu m ie n k i...
261. Tyraljerka z nieregularnej g r u p y ...
Ruchy tyraljerki i ogień.
262. Ruchy . ...
263. Stanowisko ogn ow . . . .
264. Nagłe rozwinięcie ...
265. Ogień drużyny . . . . .
266. Posuwanie się w o g n i u ...
267. Wykonywanie skoku...
268. Odstępy po skoku . . . .
269. Sposoby . . . .
270. Skok r. k. m. . ...
271. Skok 1. k. ...
272. Stanowisko drużynowego . . . .
273. Zbiórka . . . •
str 75 75 76
76 76 77 77
77 77 77 78 78
78 78 78 79 79 79 79 79 79 79
80 80 80 80 81 81 81 81 81 82 82 82
ROZDZIAŁ D.
PLUTON.
IX .
Tr eś ć r oz dz i ał u.
Pkt. str.
274. Skład ...83
275. Szkoła p lu to n u ...83
276. Treść rozdziału . 83 277. Szyki zbiórki . . • . . . • . 8 3 278. Szyki marszowe...83
279. Kolumna czwórkowa . . . 83
280. Kolumna dwójkowa i r z ą d ... 83
281. Nierówna ilość drużyn . . . . 8 4 M u sztra luźna plutonu. 282. Środki...84
283. S z y k i...84
284. Kierunkowa drużyna . . . 8 4 285. P rz y k ła d y ... 85
286. Rozsypywanie całego plutonu . . . 85
287. Dyspozycja...85
288. P r z y k ła d y ... . 85
289. Osobiste d o w o d z e n i e ...86
290. Ogień plutonu . . 86
291. Na linję . . . • ...86
292. Z b i ó r k a ...86
RO ZD ZIAŁ E. KOMPANJA. 293. R o l a ... 87
294. T r e ś ć ... 87
295. Szyki, kom panji... 87
296. Zbiórka . . . . 87
297. Raport...87
298. Uporządkowanie... 88
299. Rozwinięty...88
300 Kompanja uzbrojona w 1. k. m... 8 8 301. Kompanja nieetatowa... 88
302. Drużyna d o w ó d c y ... 88
303. Ćwiczenia zwarte . . . 89
304. Sprawienie s z y k ó w ...89
305. Kolumna c z w ó r k o w a ... ... . 89
306. Kolumna dwójkowa i rząd . . . . 89
X.
P kt.
307. Kolumna plutonowa . . . . . 308. Kolumna kompanijna...
309. Rozwinięty z czwórkowej . . . . 310. Rozwinięty z kolumny plutonowej . 311. Kolumna plutonowa w bok
312. Kolumna czwórkowa z kompanijnej, 313. Kolumna czwórkowa z plutonowej . 314. Z b i ó r k i ...
315. Kierunkowi...
316. Zasady r ó w n a n i a ...
317. Zasady k r y c i a ...
318. Marsze frontowe z zachodzeniem Ćwiczenia iuźne kompanji.
319. Z a s a d y ...
ROZDZIAŁ F.
B A T A L JON.
320. S z y k i...
321. Komp. k. ... ...
322. Masa . ... ...
323. Kolumna czwórkowa . . . . . 324. Rozwinięty...
325. Miejsce d - c ó w ...
326. Z b i ó r k a ... ...
327. Szyki w s z e r z ...
328. K o lu m n y ...
329. Zatrzym yw anie...
330. Drużyna d - c y ...
331. Raport... /.
332. Wykonywanie rozkazów . . . . 333. Komendy d-cy baonu . . . . 334. W y r ó w n a n i e ...
335. Zmiany szyków ...
ROZDZIAŁ O.
PUŁK.
336. U s z y k o w a n ie ...
337. Chorągiew . . . .
338. Kapela pułkowa...
str 89 89 90 90 90 90 90 90 90 91 91 91
91
92 92 92 92 92 92 92 93 93 93 93 93 93 93 93 94
95 95 95
ROZDZIAŁ H.
H O N O R Y I U R O C Z Y ST O ŚC I.
Oddawanie honorów. gtr.
a) Pojedynczo bez broni.
339. Postawa . ... ... . 96
340. S a l u t o w a n i e ... 96
341. Przez samą postaw ę...96
b) Pojedyńczo z bronią. 342. Z karabinem . 96 c) Przez zwarte oddziały. 343. W m iejscu.... 97
344. W marszu ... 97
345. Dobycie s z a b l i ...97
346. C h w y t y ...97
347. Broń u n o g i ... 97
348. Na ramię b r o ń ... 97
349. Spocznij ...98
350. W m arszu ... 98
351. Wykonywanie c h w y t ó w ...98
352. Prezentuj b r o ń ... . 98
353. S a l u t o w a n i e ...98
354. Powrót do postawy po prezentowaniu . . . . 9 8 355. Powrót po s a lu to w a n iu ... 98
356. Wykonywanie c h w y t ó w ... 99
357. Salutowanie w m a r s z u ...99
358. Postawa zasad n icza...99
359. Na ramię broń , ... 99
360. Do nogi b r o ń ... 99
361. Prezentuj broń ...99
362. Salutowanie c h o r ą g w i ą ...99
363C Powrót do postawy na ramię broń . . . 100
364. W marszu . 100 Poczet chorągwiany. 365. Skład ...100
Salwa honorowa. 366. C e l ... .1 0 0 367. Wykonanie... 100
368. Do nogi broń ...101
369. Łuski . . . . 101
370. M o d lit w a ... 101 XI.
XII.
Pkt. «tr.
371. Od modlitwy . , ...101
372. Do p r z y s i ę g i ...101
373. Po p r z y s ię d z e ... ... . 101
Kompanja honorowa 374. S z y k ... ... ...102
375. Ustaw ienie...102
376. H o n o r y ...102
Przyprowadzanie i odprowadzanie chorągwi. 377. Kompanja c h o r ą g w ia n a ... .102
378. Przyprowadzenie . . . . . .102
379. Odprowadzenie... , 102
380. Kilka chorągwi ...103
381. Przyprowadzenie bez komp. chorągwianej . . 103
382. W polu . 103 383. Szyk . ... . . .103
384. D-ca c a ł o ś c i ... 103
385. Szable ...104
386. Wyżsi d-cy...104
387. Oficerowie nieprzydzieleni . . . , . . 104
388. Świta . . . . 104
389. Odstępy i odległości. ... 104
390. K a p e l a ... 104
391. Równanie na szarże ...104
392. Raport. . ...105
393. Defilada . 105 394. Oficerowie k ie r u n k o w i... 105
395. Przyjmujący p a r a d ę ...105
396. Zapowiedź i komendy . . . .106
397. Miejsca d - c ó w ...106
398. Stanowiska m u z y k i ... . 106
399. Saludowanie oficerów . . . 106
100. Dowodzący defiladą . 106 101. Zmiana m u zy k i... 106
Objaśnienie znaków przyjętych. . , . . .107
RYSUNKI. Rysunek 1, 2, 3, 4 ... 108
Rysunek 5, 6 ... 109
Rysunek 7, 8 . . , . . . .110
Rysunek 9, 11, 12 . . : 111
Rysunek 10, 1 3 ... 112 Rysunek 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 . . . . Tablica.
MINISTERSTW SPRAW WOJSKOWYCH O DDZIAŁ III SZTABU
Ni? 146/Reg.
W a r Sz a w a , d. 3 / I I I 1 9 2 1 .
R O Z K A Z
O wprowadzeniu w życie podstawowych regulami
nów broni i służb.
1. W celu ustalenia dla wojsk Rzeczypospolitej jedno- litej doktryny taktycznej, ujednostajnienia zasad, metod i wskazań, według których mają one żyć, maszerować, spo
czyw ać i bić się, przystępuje M. S. Wojsk. (Sztab Generalny) przedewszystkiem do wydania regulaminów broni głównych, służby polowej, oraz służby wewnętrznej.
2. Regulaminy te opracowano pośpiesznie, ażeby jak najrychlej uczynić zadość potrzebie palącej wojska młodego, które po odbytej wojnie, wśród niepewnego położenia między
narodowego, musi jak najrychlej stanąć na wysokości swych zadań, jako tarcza i obrona Ojczyzny.
Są one wynikiem współpracy oficerów polskich z ofi
cerami sławnej i zwycięzkiej armji francuskiej. Nawiązując, gdzie tylko możliwe, do tradycji narodowej, uwzględniają one doświadczenia francuskie, zdobyte w wojnie światowej, do
świadczenia innych wojsk, które brały w niej udział, w szcze
gólności zaś doświadczenia dwuletniej wojny polskiej.
Regulaminy te starano się postawić w zupełności na wysokości dzisiejszej wiedzy wojennej.
Dalsze opracowywanie tych doświadczeń zagranicą i u nas jest w toku. Wyniki tych prac mogą jeszcze oddziałać na zasady i wskazania, zawarte W poszczególnych regulami
nach. Jednakże życiowe potrzeby naszego wojska nie pozwa
lają czekać, aż prace te dadzą pełne wyniki.
Regulaminy liczą się z warunkami wojny nowoczesnej, takiej, jaką się stała światowa na zachodnim froncie. Zarazem jednak liczą się one z warunkami, w jakich rozgrywać się tonogą działania na teatrze wojennym polskim na Wschodzie, z wojną, wiedzioną siłami aograniczonemi, na wielkich prze
strzeniach, przeciw przewadze liczebnej przeciwnika; wojny w której inicjatywa dowódców, duch zaczepny wojsk decydu
ją o zwycięstwie, w której przejawiają się w całej sile stare zasady sztuki wojennej, zasady ekonomji sił, swobody dzia
łania, zespolenia wysiłków; wojny, która wymaga doskonałej służby łączności, sprawnego i jednolitego działania wszelkich służb, nadewszystko zaś wojsk dobrze uzbrojonych, szybko manewrujących, zdolnych do błyskawicznego uderzenia i po
ścigu i do zaciętego oporu.
3. Regulaminy są przeznaczone dla wojsk młodych, o tradycji świetnej, ale przerwanej przed dziewięćdziesięciu laty, wojsk, które zrosły się z żywiołów różnych, których do
wódcy wychowali się w pięciu różnych szkołach sztuki wo
jennej. Muszą one przeto być wyczerpujące i ustalać szcze
góły postępowania takie, które bywają zbędne w regulami
nach obcych, tam, gdzie regulamin daje tylko główne linje po
stępowania, pozostawiając szczegóły obyczajowi, tradycji oraz instrukcjom specjalnym.
4. Regulaminy wchodzą w życie częściami, w zeszy
tach oddzielnych, w miarę ich pojawienia się. Pojawienie się każdej części będzie podane do wiadomości wojsk.
5. Z chwilą ogłoszenia każdej części jakiegokolwiek regulaminu, obowiązują one wszystkie bez wyjątku dowódz
twa, jednostki, władze i zakłady wojsk polskich na całym ob
szarze Rzeczypospolitej pod osobistą odpowiedzialnością do
wódców, komendantów i kierowników.
Wszystkie postanowienia regulaminów, przepisów i in
strukcji, sprzeczne z regulaminami wydanemi w roku 1921, są nieważne i zniesione. Wszystkie regulaminy, instrukcje i podręczniki, pokrewne treścią, należy poprawić według po
stanowień regulaminów wydawanych obecnie.
6. Wszystkie sztaby i pułki oraz jednostki równorzęd
ne przystąpią bezzwłocznie do studiowania każdej pojawiają
cej się części. Poza własną pracą wszystkich oficerów ndTPfy stosować: przepytywanie podwładnych przez dowódców, od
czyty dyskusyjne, rozwiązywanie zadań na mapie i w terenie, szkolenie żołnierzy teoretyczne i praktyczne, ćwiczenia w te
renie urozmaiconym, manewry broni połączonych.
7. Nie wolno czynić żadnych samowolnych zmian w regulaminach jakoteż uzupełniać ich lub pojedynczych, ich postanowień wlasnemi komentarzami lub uzupełnieniami do
wódców. Jednażke postanowienia regulaminu nigdy nie mogą krępować inicjatywy dowódców. Postanowienia te nie są szablonem, który stosuje się niewolniczo w każdem położeniu.
W duchu ich leży samodzielne myślenie i działanie tych, któ
rym przyjdzie zastosować je w polu.
8. Jednocześnie zatwierdzam przedstawiony mi R c- g u l a m i n P i e c h o t y (1921 r.). C z ę ś ć I. (M u s z t r a).
9. W y d a n e d o t ą d p r z e p i s y „ P i e c h o t a ( M u s z t r a F o r m a l n a i S z k o ł a W a l k i ) “ z w y j ą t k i e m d o d a t k ó w , n a l e ż y z n i s z c z y ć j a k o n i e w a ż n e .
Minister Spraw Wejskowych (— ) S o s n k o w s k i General-Porucznik.
P R Z E D M O W A .
P i e c h o t a j e s t p r z o d u j ą c ą w ś r ó d b r o n i g ł ó w n y c h . J e j p r z y p a d a w u d z i a l e n a j w i ę k s z y h o n o r ż o ł n i e r s k i , z a s z c z y t w y w a l c z e n i a z w y c i ę s t w a .
Duch, panujący w poszczególnych piechurach, ożywiający całą masę szarą piechoty, przelewa się na inne bronie, n a d a j e z n a m i ę c a ł e m u w o j s k u .
Niezwyciężonym jest piechur, który nie zna trwogi i znużenia, który wytrwale maszeruje, zwinnie posuwa się w terenie, który zna i miłuje swój karabin powtarzalny, czy samoczynny, jak siebie samego, który ma zaufanie w swoim bagnecie i rwie się, aby wroga nim do
sięgnąć, a granatu ręcznego używa z pewnością siebie, przytomnością umysłu, błyskawiczną szybkością decyzji.
Takiego piechura n ie z m o ż e ż a d n a p r z e m o c nieprzy
jaciela, żadna jego broń, byle w każdem położeniu zachował z i m n ą k r e w , liczył się z k a ż d y m s t r z a ł e m , wyzyskiwał w pełni groźną s i ł ę o g n i o w ą oręża, jaki ma w ręku, korzystał z nieoce
nionego p o p a r c i a i n n y c h b r o n i bratnich, zwłaszcza z ognia artylerji, byle był gotów zajrzeć nieprzyjacielowi do oczu, z ufnością oddawał się kierownictwu swoich dowódców.
Żadna pora roku, żadna, niepogoda, żadne trudności terenu nie powstrzymają piechoty, która p e ł n a o f i a r n e j m i ł o ś c i O j c z y z n y , g a r d z ą c n i e b e z p i e c z e ń s t w e m , z n o s z ą c m ę ż n i e w s z e l k i e t r u d y i n i e d o s t a t k i , r u s z a n i e p o h a m o w a n a do nat ar c i a.
P i e c h u r n i e u g i ę t y , n i g d y n i e t r a c ą c y d u c h a z a c z e p n e g o , j e s t p a n e m k a ż d e j s y t u a c j i w o j e n n e j , k a ż d e g o p o l a b i t w y .
Objaśnienie skrótów.
Basn — batalion;
c. k. m. — ciężki karabin maszynowy;
d-ca — dowódca;
d-twe — dowództwo;
k . 'm . — karabin maszynowy;
k o m p . k. m. — kompania karabinów maszynowych;
l. k. m. — lekki karabin maszynowy;
r. k. m. — ręczny karabin maszynowy;
V. B. — gariacz (Viven Bessiers).
R O Z D Z I A Ł A.
OGÓLNE ZASADY WYSZKOLENIA.
Cel i podział wyszkolenia.
Jedynym celem wyszkolenia wojskowego jest przy
gotowanie żołnierza do wojny.
B y zw yciężyć, trzeba chcieć zwycięstwa i nie liczyć się ze swem życiem. Przede wszystkiem atoli trzeba umieć zadać wrogowi jaknajwiększe straty, zmniejszając możli
wie własne straty przez umiejętne prowadzenie walki.
Niezłomną wolę zwyciężenia daje w y c h o w a n i e m o r a l n e . W y s z k o l e n i e wpaja w poszczególnych żołnierzy i w oddziały umiejętność prowadzenia walki.
W żołnierzu trzeba budzić i utrzymywać ducha o- fensywnego, wrodzonego naturze Polaka. Natomiast ducha obrony i hart wytrwania trzeba w nim wyrobić. Siłę ducha daje żołnierzowi poczucie wartości broni, którą w alczy, i bodźce moralne, które trzeba w nim wytworzyć.
Czynności żołnierza w walce polegają na mecha- nicznem wykonywaniu ruchów i na świadomości celu po
szczególnych ruchów. Objaśnienie celu ćwiczeń ułatwia wyszkolenie.
Dlatego to wychowanie i wyszkolenie łączą się nie
jednokrotnie ze sobą, ponieważ przyświeca im wspólny cel.
Wyszkolenie polega tedy na:
a) dostosowaniu ciała do trudów wojennych i do sprawnego opanowania środków walki, czyli na wytwo
rzeniu siły fizycznej i sprawności;
b) nauczaniu żołnierzy użycia wszystkich środków walki i sposobów manewrowania w ramach oddziału;
c) nauczaniu żołnierzy, oddziałów 1 d-ców Ich roli w walce i służbie polowej.
Zasady wychowania fizycznego są treścią osobnego regulaminu.
Mechaniczne formy walki i opanowanie sprzętu bo
jowego są przedmiotem Części I Regulaminu Piechoty.
W części tej dodane są ponadto przepisy o oddawaniu honorów i o uroczystościach wojskowych.
1. Cel wy
szkolenia.
2. Wycho
wanie a w y szkolenie.
3. Treść wy
szkolenia.
4. Podział regulaminu.
10 R e g u l a m i n P i e c h o t y .
5. Jednostki bojowe 1 jed
nostki wysz
kolenia..
6. Wyisl do
wódcy.
7. Dowódca kompanjl.
Zasady boju piechoty i zastosowania form w sytu
acji bojowej są przedmiotem dalszych części Regulaminu Piechoty (Część II).
Działalność dowództw.
Każdy oddział jest jednostką bojową i jednostką wyszkolenia. Gdy jedne atoli mają znaczenie podstawowe w walce, a mianowicie drużyna i bataljon (w w yższych związkach odpowie Im dywizja), to drugie mają w walce znaczenie tylko pomocnicze. Nabierają one natomiast w wyszkoleniu znaczenia decydującego przez to, że składają się z jednostek czysto bojowych i ponieważ ich d-cy muszą tym ostatnim zapewnić wszelkie warunki zwycięstwa za
równo przez przygotowanie techniczne, jak i przez opiekę w czasie boju, Temi jednostkami wyszkolenia są w pierw
szym rzędzie kompanja i pułk.
Obowiązkiem wyższych d-ców jest wskazanie celu wyszkolenia i zadań oddziałów podwładnym przy pozosta
wieniu im środków wykonania, oraz przestrzeganie, czy użyte środki odpowiadają celowi.
D-ca pułku dba o jednolitość i o całkowitość w y
szkolenia zarówno oddziałów jak i kadrów. Jest on w y
chowawcą korpusu oficerskiego.
W łaściwa rola d-cy bataljonu występuje dopiero w boju. Stąd też odpowiada on w pełni za bojowe przy
gotowanie bataljonu.
D-ca kompanji jest nauczycielem i wychowawcą piechoty, jednocząc w swym ręku wszystkie środki, które wychowują i szkolą ciało, umysł i duszę żołnierza.
D-ca kompanji kieruje wyszkoleniem poszczególnych szeregowców i drużyn wraz z ich kadrami. Równocześnie kieruje on wyszkoleniem plutonu.
D-ca kompanji otrzymuje od wyższych d-tw wska
zówki i musi działać według pewnych idei wyższego d-cy, ma atoli pozatem pełną samodzielność i ponosi pełną od
powiedzialność.
D -ca kompanji ma tedy zadanie jaknajwdzięczniej- sze, gdyż jest twórcą najwyższej wartości wojskowej, du
cha piechoty, jfornocnikami d-cy kompanji są w pierwszej linji oficerowie kompanijni, którzy pracują w myśl ogól
nych wskazań d-cy kompanji lub na podstawie ściśle po
stawionych zadań.
Szkolenie szeregowca i drużyny spoczywa w ręku drużynowych pod bezpośredniem kierownictwem oficerów
kompanijnych. Pomocnikami drużynowych są podoficero
wie nieprowadzący drużyn, starsi szeregowcy, względnie szeregowcy starszego rocznika, którzy odznaczają się szczególnemi zdolnościami instruktorskiemu
Wyszkolenie rekruta odbywa się zasadniczo w ra
mach drużyny. D-ca kompanji może jednak tworzyć w tym okresie, zależnie od uzdolnienia żołnierzy, specjalne od
działy jako jednostki instrukcyjne.
Metody szkolenia.
Musztra ma wytw orzyć karność i dać żołnierzom i oddziałom sprawność poruszeń, zwłaszcza manewrowa
nia oraz opanowanie środków walki.
Niniejszy regulamin zawiera w Części I elementy wyszkolenia, które musi umieć wykonać każdy piechur i oddział piechoty aż do pułku włącznie. Uzupełniają go w szczegółach pozostałe przepisy dla piechoty.
Ćwiczenia w s z y k u z w a r t y m są szkołą karno
ści i spoistości. Zapewniają one piechocie możność wystą
pienia i poruszania się w szyku we wszystkich sposobnoś
ciach, oprócz właściwego boju. Należy im poświęcić je
dynie niezbędną ilość czasu.
Ćwiczenia w s z y k u l u ź n y m na placu ćwiczeń, służą jako przygotowanie do ćwiczeń bojowych. W ykony
wa się je tylko w najmniejszych oddziałach i tylko o tyle, 0 ile tego wymaga potrzeba opanowania form.
Ćwiczenia f o r m a l n e uczą mechanicznego opano
wania pewnych szyków zwartych lub luźnych, bez jakiej
kolwiek idei taktycznej.
Ćwiczenia b o j o w e uczą zastosowania nabytego przygotowania technicznego w pewnej sytuacji taktycznej.
Ich przedmiotem są wszystkie czynności, wykonywane przez piechotę w różnych rodzajach walki, jakoteż w słu
żbie pclowej.
Istotą musztry jest wykonywanie określonych czyn
ności na określoną .komendę. Wyszkolenie wymaga po
wtarzania tych czynności. W ytw arza się przez ro u w y
konawców poczucie posłuszeństwa, które jest podstawą karności, i poczucie porządku i ścisłości, które nadaje woj
sku jego charakter.
Stąd też wszyscy d-cy są obowiązani przestrzegać ściśle i bezwzględnie przepisów niniejszego regulaminu 1 wystrzegać się poruszeń i komend nieregulaminowych.
C£) Wartość wyszkolenia stanowią głównie następujące właściwości:
8. Cel musz
try.
9. Rodzaje ćwiczeń.
10. Istota musztry.
11. Wartość wyszkolenia.
m R e g u l a m i n P i e c h o t y .
a) jednolitość planu i kierownictwa, które przez co
raz wyższe stopniowanie wytwarzają jednolitość całej pie
choty;
b) ciągłość wyszkolenia, przynajmniej przez okres wyszkolenia; szeregowiec powinien mieć stale instrukto
rów z własnej kompanji, o ile zaś ze względu na małą li
czebność kompanji, łączy się do ćwiczeń kilka kompanji, to należy w każdym razie pozostawić żołnierzom każdej kom
panji ich d-ców;
c) zgodna współpraca zżytego z sąbą zespołu, którą się osiąga przez wzajemne zapoznanie oficerów, podofice
rów i szeregowców całej kompanji; (należy to do obowiąz
ków d-cy kompanji i drużynowego).
12. Znaczenie
drużyny, W łaściwą jednostką instrukcyjną, której d-ca może szkolić indywidualnie swych podkomendnych jest drużyna.
Jej znaczenie uwydatnia się najsilniej w okresie szkoły rekruta, nie maleje jednak i później, mimo, że punkt cięż
kości przesuwa się na wyższe jednostki. Sekcja ma w w y
szkoleniu znaczenie wyłącznie pomocnicze.
PużD°ib6k- Jednym z najważniejszych zadań d-cy kompanji drów. 3 i d-cy batalionu jest wybór instruktorów i ich przygoto
wanie. W szyscy instruktorzy, zarówno oficerowie, jak i podoficerowie muszą umieć przeprowadzić i nauczyć wszystkich przedmiotów szkoły rekruta.
Każdy d-ca musi umieć szkolić i prowadzić oddział, którym dowodzi i oddział bezpośrednio wyższy. Każdy oficer i podoficer musi znać obowiązki swego stopnia i stopnia bezpośrednio wyższego.
W okresie szkoły rekruta, szkoli każdy drużynowy swą drużynę. D-ca kompanji może pewnych instruktorów wyróżniających się w pewnej gałęzi wyszkolenia, używać jako instruktorów tego przedmiotu również dla innych dru
żyn, zwłaszcza dla umyślnie tworzonych oddziałów gorzej ćwiczących.
Oficerowie kompanijni prowadzą w czasie szkoły rekruta z zasady pewne gałęzie wyszkolenia (n-p. szermier
kę, strzelanie, obsługę r. k . m.). D-ća kompanji może im przydzielić nadzór nad pewną ilością drużyn.
14 instruktor. Pouczanie polega przedewszystkiem na oddziaływa
niu własną osobą instruktora, czyli na świeceniu przykła
dem. Przykład własny instruktora jest wpływem najsku
teczniejszym, ponieważ działa stale i sugestywnie.
Regulamin obowiązuje narówni d-cę jak i wykonaw
cę. Instruktor musi tedy przestrzegać ściśle regulaminu. Ze znajomości przepisów służbowych wynika pewność siebie
M u s z t r a . Część I. 13 Instruktor musi być stanowczy i konsekwentny.
Stanowczością tą wymusza poprostu wykonanie. Jego au
torytet nie może być poderwany nawet drobiazgiem.
Przy nauczaniu należy pamiętać o następujących zasadach:
W ystrzegać się długich opowiadań nużących' żoł
nierza i zabijających uwagę. Podstawę zasadniczą stoso
wać tylko, gdy tego rzeczywiście potrzeba. Przez stoso
wanie spoczynków utrzymywać uwagę ucznia w naprę
żeniu.
Doskonałym środkiem urozmaicającym i ożywiają
cym ćwiczenia, jest kolejne stosowanie poszczególnych elementów musztry przez kilka lub kilkanaście minut na- przemian.
Do każdego ćwiczenia musi się instruktor przygoto
wać t. zn. przypomnieć sobie z regulaminem w ręku ele
menty, które mają być przerabiane.
Każde ćwiczenie należy przedewszystkiem pokazać.
Po pokazaniu trzeba je objaśnić, wyrażając się prostemi słowami, nie wpadając jednak ani w ordynarność, ani w poufałość. Długie objaśnianie jest zwykle mało' warte.
Regulaminu najlepiej nie cytować. Przeznaczony jest on dla instruktora, który go ma tłómaezyć szeregowcom w spo
sób przystępny.
Zależnie od przedmiotu naucza się przez wytworze
nie w umyśle danego wyobrażenia, albo przez mechanicz
ne powtarzanie.
Instruktor musi być cierpliwy. Gdy wykonano źle . ćwiczenie, szuka błędu, ponownie pokazuje i objaśnia,, a o ile to było ćwiczenie zwarte, wraca do ćwiczeń z po- jedyńczymi żołnierzami.
W szczególności musi instruktor umieć odróżniać oceniać postępy, zachowywać w stosowaniu ćwiczeń pew
ną miarę, rozważyć czy dalsze przerabianie danego ćwi
czenia przyniesie korzyść, rozpoznawać oznaki zmęcze
nia, jednem słowem umieć osiągnąć konieczne w yćw i
czenie bez przeciążenia ucznia.
Te zalety instruktora stosują się przedewszystkiem do wychowania fizycznego; nie mniej jednak dotyczą one także wyszkolenia formalnego jak i bojowego.
Ochotę i zamiłowanie do ćwiczeń potęgują niezwy- 15 kle podniety moralne, działające na ambicję ucznia. Przez umiejętne stosowanie pochwały i nagany i przez wyróż
nianie lepiej ćwiczących wyrabiać należy u żołnierzy współzawodnictwo. Współzawodnictwo, czyli szlachetna
B odice moralne.
14
S. Dozór.
7. Praca in
struktora
5. Szkoła po- iedyńczego
żołnierza.
Szkolenia bez komen
dy.
i uzasadniona ambicja wytwarza równocześnie zwartość i spoistość oddziału, czyli ducha oddziału.
Doskonałym środkiem rozbudzenia ambicji są kon
kursy, zawody i podział na klasy gorzej i lepiej ćwiczą
cych, analogicznie do podziału do gimnastyki. Podział taki ułatwia zorientowanie się w pracy szeregowych, w miarę jak ich obdarzyła natura i' nie dopuszcza do znudzenia uczniów wykonywaniem ćwiczeń, których się już dobrze nauczyli.
Dozór jest podstawowym warunkiem zachowania tej sprawności, którą się w uczniu wyrobiło. Stosowany sy
stematycznie daje instruktorowi dokładny obraz wyrobie
nia każdego ucznia i osiągniętej wprawy.
Praca instruktora jest pracą żmudną i stawia mu ogromnie trudne wymagania.
Każdy instruktor powinien być jednak świadom tego, że przez zapał i zamiłowanie w swej pracy objawia te właśnie zalety, które ma wyrobić w uczniu.
Szkoła pojedynczego żołnierza jest podstawą całego wyszkolenia. Wartość szkolenia poszczególnego żołnierza tkwi w zupełnem wyzyskaniu w pewnym kierunku zdol
ności i własności właściwych danej jednostce. Innemi sło
w y wyszkolenie pojedynczego żołnierza może być i po
winno być gdzie lylko to jest możliwe indywidualnie.
Objaśniony o celu i treści danego ćwiczenia prze
rabia je każdy uczeń z osobna, aż dojdzie do dokładności i wprawy.
Warunkiem szkolenia indywidualnego jest, by szere
gowiec miał stałych instruktorów, ten zaś jaknajmniej uczniów.
Ustawienie powinno zapewniać uczniowi swobodę ruchów, zaś instruktorowi kontrolę wykonania. Musi on widzieć wszystkich uczniów i przez wszystkich być wi
dziany. Jego pomocnicy znajdują się w pobliżu przy po
wierzonych sobie uczniach.
Obowiązkowo wykonuje się ćwiczenia najpierw bez komendy, a dopiero z chwilą osiągnięcia wprawy na ko
mendę. W yrabia to poszanowanie rozkazów i jest jednym z objawów porządku wojskowego i karności.
Zapowiedziawszy treść ćwiczenia, wykonywa je in
struktor sam. Następnie, zależnie od rodzaju ćwiczenia roz
kłada je na tempa i opisuje ćwiczenia, demonstrując w ra
zie potrzeby na sobie lub na pomocniku. Gdy uczniowie zrozumieli istotę ćwiczenia, nakazuje im próbować i po
prawia jch osobiście, wzgl. poprawiają Domocnicy. Przy _______ R e g u l a m i n P i e c h o t y . _________
M u s z t r a . C z ę ś ć I.
objaśnianiu, a zwłaszcza przy poprawianiu wyrażać się trzeba tonem rozkazującym lecz bez gburowatości i szor
stkości. Poprawianie przez dotykanie ćwiczącego jest wzbronione. Nie wolno formułować zapowiedzi dosłownem brzmieniem komendy lecz rozkazem, którego zapowiedź określa rodzaj ćwiczenia, zaś hasłem jest w yraz: „Ć w icz".
Gdy uczniowie już dobrze pojęli treść danego ćwi
czenia, należy wymagać coraz większej precyzji w w yko
naniu, a dopiero na końcu szybkości.
Przestrzegać, by uczniowie ćwiczyli przez cały czas nakazany, bez przerwy aż do rozkazu „Spocznij". Nie wolno dozwolić z samego początku na niedbałe i niechęt
ne wykonanie, natomiast należy wyznaczać celowo prze
pisane spoczynki podczas ćwiczeń.
Gdy szeregowiec opanował ćwiczenia mechanicznie, wykonywa je na komendę lub znak.
Celem szkolenia na komendę jest doprowadzenie wykonania ćwiczenia do precyzji. Przez systematyczne powtarzanie staje się wykonanie automatycznem. Ćw icze
nia te wyrabiają odruchowo posłuszeństwo.
Zależnie od rodzaju ćwiczenia wykonywa się je bez temp lub rozkładając na tempa. Szybkość temp należy stopniowo przyspieszać. Pauzy pomiędzy tempami muszą być odpowiednio zachowane. Niektóre ćwiczenia wykony
wa się powoli bez równoczesności ruchów.
Pomocnicy instruktora kontrolują wykonanie. O ile zauważą braki lub błędy, podają je do wiadomości ucznia, wykazując w czem tkwi błąd. O ile ćwiczenie nie jest w y
konywane poprawnie, należy przejść ponownie do szkole
nia bez komendy.
Nakazany programem inaterjał rozkłada d-ca kom- panji lub kierownik ćwiczenia na program minutowy i za
rządza w formie rozkazu rodzaj i czas trwania danego ćwiczenia. Uwagę drużynowych zwraca się najłatwiej umówionemi sygnałami świstawką.
Ćwiczenia wykonywane w małych zespołach uczą mechanicznego, równoczesnego wykonywania najprost
szych ćwiczeń. Stosuje się je jedynie w okresie wyszkole
nia rekrutów. W okresie tym sprawiać można pewne naj
prostsze szyki zwarte tylko wtedy, gdy tego rzeczywiście potrzeba.
Ćwiczenia całą drużyną mają na celu wytworzenie zgranego, zarówno mechanicznie jak i duchowo, zespołu żołnierzy. Nie można bowiem żołnierza uzbrojonego w pe*
20. Szkolenie na komendę
21. Program szczegółowy.
22 Ćwiczenia małych zespołów.
23 Ćwlczenal drużyny.
16 R e g u l a m i n P i e c h o t y .
wien sprzęt bojowy szkolić w innych warunkach, jak tylko w tych, w których przyjdzie mu działać w rzeczywistym boju, t. zn. w otoczeniu kolegów uzbrojonych w różne środki walki.
Wyszkolenie drużyn i plutonów odbywa się zawsze w ramach kompanji ewentualnie jednostki wyszkolenia, 0 ile takową utworzono. Bez względu na liczebność kom
panji drużyny powinny mieć swój stan etatowy. W najgor
szym wypadku liczebność drużyny nie może wynosić niżej 10 ludzi. O ile liczebność jest wyższa, należy powiększyć ilość fizyljerów. O ile brak ludzi, należy zapewnić obsługę r, k . m . przez conajmniej 2 ludzi (celowniczego i amuni- cynego) zaś z reszty utworzyć sekcję grenadjerską.
Plutony składają się na stopie pokojowej z 2, na stopie wojennej z 4 drużyn. Do ćwiczeń bojowych formuje się wyłącznie plutony bojowe w tej ilości, na ile pozwala liczebność kompanji.
Zasadniczo więc drużyna i pluton ćwiczą w składzie 1 zespole wojennym.
Drużynę d-cy należy obowiązkowo tworzyć cho
ciażby o stanie zmniejszonym.
Ćwiczenia bojowe kompanji i baonu odbywają się w jednostkach o etacie wojennym. D -cy baonów i pułków łączą odpowiednie oddziały, by uzyskać etaty wojenne.
Każdy d-ca szkoli swój oddział pod dozorem d-cy wyższego.
Początkowo nie może d-ca oddziału zajmować sta
nowiska regulaminowego, by móc łatwiej szkolić. W yzna
cza wtedy zastępcę, który zachowuje się jak d-ca jednost
ki, pozwalając właciwemu d-cy oddziału zająć się treścią wyszkolenia i poszczególnymi szeregowymi.
Gdy wyćwiczenie jest wystarczające, względnie gdy jednostka ćwiczy w ramach jednostki wyższej, d-ca .zajmu
je osobiście przepisane stanowisko.
Obowiązkiem kierownika ćwiczenia jest utrzymanie żywości i ruchliwości podczas ćwiczeń, jak również utrzy
manie uwagi szeregowych w naprężeniu przez urozmaica
nie ćwiczeń.
Komenderować należy ze spokojem, bez gwałtowne
go pośpiechu, który denerwuje oddział i psuje dyscyplinę.
Po wydaniu komendy pozostawić czas niezbędny na jej wykonanie.
Gw ar panujący na placu ćwiczeń jest oznaką, że szkolenie jest prowadzone niewłaściwie i że przygotowanie zawodowe instruktorów niedomaga.
24. Ćw iczenia w iększych jednostek.
25. Kierow
nictw o ćwi czeń.
M u s z t r a . Część i. i t Najlepszą rękojmią dokładności wykonania zadania
na polu walki jest porządek 1 spokój. Porządek 1 kar
ność na placu ćwiczeń są rękojmią porządku i karności w bitwie przez wytworzenie odruchowego przyzw yczaje
nia do porządku, spokoju i skupienia uwagi.
Podczas wszelkich ćwiczeń musi mieć kierownik ćwiczenia pod ręką egzemplarz odnośnego regulaminu, by móc odrazu usuwać nasuwające się wątpliwości.
D -cy pododdziałów pomagają kierownikowi ćwicze
nia, kierując swemi pododdziałami i w ydając odpowiednie wskazówki, przyezem nie powinni podnosić bardziej głosu niż tego wymaga wielkość oddziału i tyle tylko udziellają wyjaśnień jle rzeczywiście potrzeba.
G dy istota ćwiczenia wymaga rozdzielenia oddziału, każdy d-ca swego pododdziału prowadzi w swym zakresie samodzielnie ćwiczenie. Rozkazy kierownika ćwiczeń od
noszą się wtedy do nich, a nie do oddziału.
Kierownik ćwiczenia chcąc objąć d-two nad oddzia
łem musi w ydać zapowiedź: „Na moją komendę".
ćw iczenia w szyku zwartym wolno w ykonyw ać, gdy wyszkolenie pojedyńczego szeregowego w danym przedmiocie jest ukończone. Przechodzi się je analogicznie do ćwiczeń wykonywanych przez pojedyńczyoh szerego
wych kolejno bez broni i z bronią. Ćwiczenia zwarte są środkiem zdyscyplinowania oddziału i formą zewnętrzną wystąpienia wojska, a tylko częściowo odpowiadają głów
nemu celowi wyszkolenia, jako normalny szyk zbiórki, marszu, a częściowo zbliżania. Nie należy przeto po
święcać im zawiele uwagi i czynić z nich osobnego przed
miotu ćwiczeń w godzinach wyszkolenia.
W ykonyw a się je w drużynach lub oddziałach.
Od chwili, gdy się je rozpoczęło, w ystarczy im po
święcić po kilka minut przed i po ćwiczeniach.
W ćwiczeniach zwartych wymaga się największej doskonałości w postawie i ruchach. Równanie i krycie muszą być bez zarzutu. Spoczynki należy w yznaczać umiejętnie, zato nie wolno dopuszczać do najmniejszej opieszałości. Natężenie ćwiczeń należy stopniowo zwięk
szać.
Musztrę zw artą należy ćw iczyć między ćwiczeniami bojowemi, jako środek przywrócenia dyscypliny i spoistoś
ci. Z chwilą, gdy oddział został przez d-cę ujęty w rękę, należy zaprzestać ćwiczeń zwartych.
Musztra luźna stanowi podstawę i wstęp do wyszko
lenia bojowego oddziałów. Z chwilą, kiedy osiągnięto me-
26. D-cy pod
oddziałów.
27. Musztra zwarta.
28. Musztra luźna.
chaniczne opanowanie szyków luźnych, należy zaprzestać dalszego ich ćwiczenia na placu ćwiczeń, natomiast prze
nosić je w teren jako ćwiczenia bojowe z założeniem tak- tycznem.
Ćwiczenia luźne muszą się od pierwszych godzin związać w wyobraźni żołnierza nierozerwalnie z terenem, by żył i obracał się w każdym terenie, jak w swoim żywiole.
R e g u l a m i n P i e c h o t y._______ ^ _______ .
Wszystkie ćwiczenia, a w szczególności ćwiczenia bojowe należy ćwiczyć na znaki. Zapowiedzi rozkazu mo
gą być skracane, zaś wykonanie danego ćwiczenia ma na
stępować natychmiast po wydaniu hasła lub znaku.
Ustalone znaki podaje pkt. 70.
Ćwiczenia na znaki nie są same dla siebie celem lecz tylko wstępem do ćwiczeń bojowych.
W oddziale złożonym z żołnierzy ruchliwych i sprawnych można je ograniczyć do minimum.
Każdy instruktor powinien poświęcić szczególną uwagę wyrobieniu wzorowej żołnierskiej postawy. Gimna
styka wyrabia sprężystość i siłę fizyczną. Zarówno w go
dzinach gimnastyki jak i w godzinach musztry trzeba zwrócić uwagę- przy wszelkich ćwiczeniach, by żołnierz nabierał wyglądu estetycznego jakkolwiek nie pozbawio
nego stanowczości ruchów. -
Należy ustawicznie dozorować nie tylko rekrutów, ale i starych żołnierzy, by nie dopuścić do zaniedbania, ani do przesadnego zwyrodnienia podstawy zasadniczej.
W szczególności należy wymagać ruchów prostych i nie wymuszonych podczas oddawania honorów przez poszcze
gólnych żołnierzy.
Jedneni z ważnych zadań wyszkolenia jest zapra
wienie piechura do długich i forsownych marszów. Stąd też trzeba poświęcić wiele uwagi ćwiczeniom elementar
nym w godzinach gimnastyki i musztry, poczem przepro
wadza się systematycznie ćwiczenia w maszerowaniu, zwiększając stopniowo długość i tempo marszu jako też obciążenie piechura.
W czasie tych marszów należy wymagać najsurow
szej dyscypliny marszowej w myśl zasad Regulaminu służ
by polowej, Cz. VI.
Obciążenie tornistra i ładownic trzeba za każdym razem ściśle przestrzegać, szczególnie podczas marszu po
wrotnego.
30. Postawa i ruch.
31. Marsz.
29. Ćwiczenia na znaki.
18
M u s z t r a . Część t. 19 Chw yty bronią mają przyzw yczaić żołnierza do
swobodnego działania bronią. Właściwe użycie broni skła
da się z ruchów przygotowawczych jak ładowanie i pozy
cje strzeleckie i z istotnej czynności oddawania strzałów.
Ta ostatnia jest przedmiotem instrukcji strzeleckiej.
Szkoła grenadiera i walka na bagnety stanowią osobne działy wyszkolenia.
Mogą być one powierzone instruktorom specjalnie uzdolnionym przez kolejne powierzanie im po kilku ludzi.
W ten sposób ilość źle ćwiczących zmniejsza się, tem samem podnosi się poziom i szybkość wyszkolenia całej kompanii.
Ćwiczenia przeprowadzane w ciemności są niezbęd
ne we wszystkich okresach wyszkolenia wojskowego.
Winny one objąć systematycznie wyszkolenie żoł
nierza od podstaw (ćwiczenia słuchu, wzroku, strzału, wszelkiego rodzaju działania pocichu), aż do przeprowa
dzenia ćwiczeń bojowych w nocy (ciemności).
Musztra wpaja w żołnierza poczucie porządku. Na
leży je potęgować przez poważne traktowanie zawodu i przez wykazywanie żołnierzowi honoru stanu żołnier
skiego.
Atoli ta powaga służbowa nie powinna stać się zim
ną formą. Żyw ość i ruchliwość jako niezbędna w boju musi być utrzymana w wojsku, tembardziej, że jest ono złożone z ludzi młodych i będących w sile wieku.
Z jednej strony rozwijać trzeba umysł u żołnierza przez wykłady i pogadanki przewidziane programem w y
szkolenia, mianowicie naukę regulaminu służby wewnętrz
nej, naukę dziejów wojska i dziejów pułku, wreszcie przez pracę oświatową.
Z drugiej strony działać trzeba na duszę żołnierza, która jest z natury podłożem bardzo pcdatnern i wdzięcz- nem polem pracy. Przez troskliwość o potrzeby żołnierzą, przez koleżeński stosunek poza godzinami służby budzi się' w żołnierzu wysokie poczucie honoru żołnierskiego, soli
darność i poczucie honoru oddziału, czyli duch oddziału.
W ykłady Regulaminu służby wewnętrznej i stoso
wanie go, wytworzą w żołnierzu zrozumienie i odczucie charakteru służby wojskowej.
Praca wychowawcza i iustrukcyjna muszą biec rów
nolegle, ponieważ nawzajem się uzupełniają, tembardziej, iż spoczywają w ręku jednych i tychsamych ludzi.
33. Ćwiczenia w ciemności
34. Wycho
wanie no ralne.
32. Opanowa
nie sprzętu bojow ego.
2 0 ________R e g u l a m i n P i e c h o t f .
W y c h o w a n ie fizy czn e ,
! Od sprawności fizycznej poszczególnych żołnierzy zależy sprawność armji. Wychowanie fizyczne wojskowe powinno być poprzedzone wychowaniem fizycznem w szkołach przed wstąpieniem do wojska, ponieważ służba wojskowa trwa za krótki okres, by mogła nadrobić to, co poprzednio zaniedbano. Tembardziej więc trzeba kłaść na
cisk na wychowanie fizyczne każdego bez wyjątku żołnie
rza wchodzącego w skład armji.
Ćw iczenia fizyczne żołnierzy muszą być celowe i oparte na racjonalnych zasadach, których podstawią są
prawa organizmu ludzkiego.
Celem gimnastyki wojskowej jest rozwinąć orga
nizm żołnierza, zahartować go i przysposobić jego siły do wymagań służby wojskowej w czasie wojny i pokoju.
Na podstawie oceny sprawności fizycznej dzieli się żołnierzy na grupy, a mianowicie silnych, średnich i sła
bych.
Każdą grupę prowadzi wybrany instruktor. Całością kieruje najbardziej wyszkolony w zakresie wychowania fizycznego oficer kompanji.
Oficer ten opracowuje na podstawie Regulaminu Wychowania Fizycznego (0.-3. 1921), ogólny i szczegóło
w y program, przedkłada go d-cy kompanji, który po przej
rzeniu programu i po szczegółowem omówieniu, poczyniw
szy swoje uwagi, przedkłada go wyżej.
D-ca kompanji dozoruje przebieg wychowania fi
zycznego, jak również uważa, by w przeprowadzeniu gim
nastyki nie odbiegano od zasad zawartych w regulaminie wychowania fizycznego i uzupełniających go instrukcjach.
D -ca kompanji winien pamiętać, że wychowanie fizyczne jest jednem z najtrudniejszych zadań wyszkolenia, ponie
waż rezultaty są widoczne dopiero po dłuższym okresie czasu. Prowadząc je nieumiejętnie, można nadwyrężyć zdrowie żołnierza.
Z powyźsych względów okresowe próby spraw
ności fizycznej muszą się odbywać pod okiem d-cy kom
panji. Również d-ca dompanji przeprowadza osobiście po próbie nowy podział na grupy. Próby sprawności fizycz
nej odbywają się w zasadzie co dwa miesiące. Dają one obraz sprawności fizycznej kompanji, pozwalają wniosko
wać, w jakim kierunku trzeba uzupełniać wychowanie fi
zyczne i na jaki przedmiot trzeba w następnym okresie szkolenia położyć nacisk.
36- Przepro
wadzenie 35 Znaczenie
i zasady.
M o s z t r a, Część I.
Duszą wyszkolenia każdej grupy jest instruktor. Do
bre wyniki są zależne od jego wiadomości fachowych, zdolności pedagogicznych i od zapału, jaki wkłada w swą pracę. Instruktor gimnastyki musi być wzorem w yćw icze
nia fizycznego. W ybór instruktora dla grupy powinien być nader sumienny.
Reszta podoficerów ćw iczy wspólnie z żołnierzami.
Rozmieszcza się ich po grupach, by dawali przykład sprawności i ochoty, jakoteż, by nadzorowali żołnierzy.
Program lekcji gimnastyki musi mieć instruktor utkwiony w pamięci, a oprócz tego spisany na kartce i przechowany przy sobie, by w razie potrzeby przypom
nieć sobie z niej zapomniane ćwiczenie.
Przed rozpoczęciem lekcji trzeba obmyśleć szyki, w jakich ćwiczenia będą przeprowadzone, jakoteż posta
rać się, by przybory potrzebne do danych ćwiczeń były przygotowane na swoich miejscach. W ten sposób unika się niepotrzebnej straty czasu i nie narusza się ciągłości ćwiczenia.
Instruktor pokazuje ćwiczenia i podaje jego nazwę, następnie nakazuje przyjąć postawę pierwotną, t. j. za
sadniczą postawę, w której ćwiczenie ma być w ykony
wane, poczem wydaje hasło: „Ć w ic z '1 lub każe wykonać ćwiczenie na liczenie, ćw iczenia przerywa się na hasło':
„Dość".
Lekcja gimnastyki powinna być ciągła, t. zn., że nie powinien jej przerywać żaden spoczynek, lub stanie na miejscu bez ruchu. W czasie ćwiczeń należy przestrzegać porządku i karności, nie mniej swobodny i pogodny nastróij powinien być dozwolony.
Rozkład zajęć we wszystkich oddziałach musi być tak uregulowany, by w szyscy żołnierze, bez względu na pełnioną służbę uprawiali codziennie ćwiczenia gimna
styczne.
ćwiczenia gimnastyczne przeprowadza się zawsze na wolnem powietrzu na boisku, umyślnie przygotowanem do ćwiczeń. O ile wskutek niepogody ćwiczenia na boisku są niemożliwe lub też, gdy w danym dniu zamierzone są forsowne ćwiczenia bojowe — wtedy ćwiczenia fizyczne odpadają.
W czasie wielkich upałów lub silnych mrozów na
leży ćwiczenia odpowiednio skrócić.
B y żołnierzy zahartować, ćw iczy sfę początkowo w razie pogody tylko w spodniach sportowych.
W braku
tychże
należy w dni ciep le i słonocsae37. Instruk
tor.
38 Zasada podstawowa-
39. Miejsce.
21
22 R e g u 1 a m i n P i e c h o t y .
obnażać górną część tułowia. W dnie chłodniejsze ćwiczyć w koszulach.:
W miarę postępów uzupełnia się ubiór gimnastyczny i obciąża się stopniowo żołnierza, począwszy od pasa z ba
gnetem i ładownicami, aż do pełnego obciążenia polowego.
Boisko gimnastyczne powinno się składać z terenu równego i terenu utrudnionego lejami, rowami strzeleckimi i przeszkodami sztucznetni, jakoteż przeszkodami polowe- mi. Boisko takie jest niezbędne pod koniec w yszkoleniado udoskonalenia ćwiczeń i upodobnienia ich do warunków,
spotykanych w boju. C
Na gry i zabawy sportowe należy przeznaczyć osobne godziny przynajmniej dwa razy w tygodniu.
Należy zachęcać żołnierzy słowem i przykładem, by się im oddawali z zapałem również poza godzinami służ
bowemu
Przynajmniej raz na pół roku urządzać należy zawo
dy gimnastyczno - sportowe. Zwycięzców w tych zawo
dach należy odpowiednio odznaczać.
Wyszkolenie wojska rozpada się na okresy. Okresy te obejmują szkołę rekruta, szkołę drużyny, plutonu i kom- panji i coraz w yższych jednostek.
Długość trwania poszczególnych okresów w czasie pokojowym ustala M. S . Wojsk. W czasie wojny okresy wyszkolenia wojska muszą zostać skrócone dó niezbęd
ności. Z podziału na okresy wynika, kiedy, rekruci z kom- panji strzeleckich zostają wydzieleni do kom p. k . m . i do oddziałów broni specjalnych, kiedy żołnierze pierwszego rocznika otrzymają specjalne funkcje w drużynie (celowni
czy, grenadjer wyborowy, grenadjer V . B.). Na podstawie w yższych rozkazów reguluje d-ca pułku wyszkolenie pod
oficerów i podległych sobie baonów jakoteż kieruje w y
szkoleniem oficerów.
D-ca baonu wydaje krótkie wskazówki dla kompanii, zapewniając im wyposażenie w wszelki sprzęt, w szcze
gólności troszczy się o wyszkolenie podoficerów i tych specjalnistów, którzy nie są szkoleni zbiorowo dla pułku.
D -ca baonu sztabowego kieruje wyszkoleniem
c.
k. m .i
specjalistów. Plutonyc.
k . m •otrzymują w baonie sztabowym wyszkolenie elementarne w obsługiwaniu swej broni, natomiast ćwiczenia bojowe odbywają w ra
mach swych baonów.
40. Gry I za
bawy.
41. Zawody.
12. Podział na okresy.
T o k i p o d zia ł w y sz k o le n ia w c z a sie
pokojowym.
23 D-ca kompanji układa program szczegółowy. Okre
śla dokładnie wzory i długość trwania wyszkolenia w każ
dym przedmiocie i reguluje równomierność wyszkolenia praktycznego z teoretycznem.
Dzieli zadania między swych pomocników, oficerów i podoficerów, określając odpowiedzialność każdego z nich.
D-ca pułku ustała z góry na każdy miesiąc czas, jaki sobie zastrzega już to na wyszkolenie kadrów, już to aa ćwiczenia zbiorowe pułku. W tedy też przydziela bao
nom place ćwiczeń, budynki i sale do ćwiczeń, pola ćw i
czeń bojowych, strzelnice i inne środki wspólne dla całego pułku. Na podstawie ogólnych wskazówek w yższych d-ców i powyższego wykazu sporządza d-ca kompanji do
kładny podział pracy na najbliższy tydzień.
Rozkład ten przedkłada z reguły w piątek każdego tygodnia w dwóch egzemplarzach d-cy baonu. D-ca baonu uwidocznia, które zajęcie chce prowadzić osobiście, po
czerń przesyła jeden egzemplarz programu d-cy pułku.
Naogół raz na tydzień należy przewidzieć ćwiczenia w ciemności.
Tygodniowe programy otrzymują oficerowie albo z góry na cały tydzień, albo też tylko na następny dzień w każdym razie tak wcześnie, by się mogli przygotować do zajęć. D -ca kompanji układa ponadto t. zw. program minutowy na wyznaczoną lekcję. O ile d-ca kompanji roz
porządza zdolnymi i znającymi daną gałąź wyszkolenia oficerami, może im pozostawić swobodę układania progra
mów minutowych, zastrzegając sobie jedynie ich kontrolę.
W programie minutowym należy przewidzieć czas po
trzebny na marsz na plac ćwiczeń, na odpoczynki i na powrót do koszar, o ile tego nie uwzględniono już w roz
kładzie dnia.
Program dzienny omawia d-ca kompanji z reguły ze swymi instruktorami, najlepiej w porze odczytywania roz
kazu dziennego. O ile d-ca rozporządza instruktorami nie
wyrobionymi, jak również ze względu na jednolitość w szczegółach, trzeba początkowo w okresie szkoły re
kruta przerabiać poszczególne przedmioty wyszkolenia praktycznie.
Obowiązkowo musi wchodzić w program dzienny lekcja gimnastyki, a początkowo również instrukcja strzelecka.
Zależnie od warunków atmosferycznych i od osiąg
niętych wyników może d-ca regulować długość trwania ćwiczeń. W miarę zwiększenia’ się sprawności oddziału, _____________________________M ii s z t r a. Część I._________
43. Program tygodniowy
44. Dziann:
rozkłady zajęć.
