Jak organizować wypożyczalnie z księgozbiorem płynnym?

W Y D A W N I C T W A

BI BLJOTEKI PUBLI CZNEJ m. st. WA RS Z AWY

--- -- --- = N e 5 4 . = =

V

i

A G N I E S Z K A S T A Ń C Z A K Ó W N A

^ ’ 1 ^ . ' : - \ ' . ’ ' • Ł ' 1

^ " . • ' ‘ " : ' "■ ■

JAK ORGANIZOWAĆ WYPOŻYCZALNIE Z K SIĘG O ZB IO R EM

PŁYNNYM?

ŚrehM fiitt M d i i

B iu r a K a s y im . M i a n o w s k i e g o

" ^.

W A R S Z A W A

N A K Ł A D E M R O C Z N E J S Z K O Ł Y B I B L J O T E K A R S K I E J

1933

'5

/

W Y D A W N I C T W A

B I BLJOTEKI PUBLI CZNEJ m. st. W A R S Z A W Y

■ ... Ne 54

A G N I E S Z K A S T A N C Z A K O W N A

JAK ORGANIZOWAĆ WYPOŻYCZALNIE Z K SIĘ G O Z B IO R E M

PŁYNNYM?

W A R S Z A W A

N A K Ł A D E M R O C Z N E J S Z K O Ł Y B I B L J O T E K A R S K I E J

1933

8 ^. 0 ^?

S . 74

4 , . ? <3

g. 9?

0 2 5 - . 6 L

« m T “ * v a * » ^„ X > ¿ ¿ m f .

4 ? 0 b M

53|58

W S T Ę P .

Prawie dwa lata temu Bibljoteka Publiczna m. st. W arsza­

wy przystąpiła do utworzenia nowego działu t. z. C e n t r a l i W y p o ż y c z a l n i z k s i ę g o z b i o r e m p ł y n n y m .

Celem podjętej pracy było wykrycie drogą praktyki prostych a logicznych zasad, na jakich należałoby oprzeć organizację W y ­ pożyczalni, aby księgozbiorowi zapewnić jaknajwiększą elastycz­

ność, nienaruszając jednocześnie w niczem jego zwartości i po­

rządku.

Obecnie na tle zdobytego doświadczenia zarysowuje się już dość wyraźnie i zdecydowanie obraz Wypożyczalni z księgozbio­

rem płynnym. Sądzę więc, że dla wielu osób ciekawem lub po- żytecznem będzie zaznajomienie się z istotą, celem, a głównie sposobem organizowania podobnych wypożyczalni.

C E N T R A L A .

Wypożyczalnia z księgozbiorem płynnym różni się od zwy­

kłej wypożyczalni tern, że zamiast czytelników pojedyńczych po­

siada czytelników zbiorowych w postaci szeregu filij. Zadaniem centrali jest gromadzenie, opracowywanie i dostarczanie filjom książek całkowicie przygotowanych do wypożyczania.

Ilość i jakość książek oraz termin, na jaki zostają one po­

wierzane filjom, zależny jest od warunków i umowy, ale jedno zastrzega sobie centrala wyraźnie, a mianowicie, że książki z ja­

kichkolwiek powodów niepoczytne w danej filji muszą być zwró­

cone centrali. Ta ostatnia bowiem może skierować je do innej filji, gdzie znajdą chętnych czytelników. Centrala może zakła­

dać nowe filje, rozdzielać lub łączyć już istniejące, przegrupo- wywać materjał książkowy pod względem jakości, ilości lub t e ­ renu, przyczem księgozbiór centrali pozostaje zawsze zwartą i zamkniętą w sobie całością.

— 4 -

Przepływa on, jak rzeka przez szereg filij, a książki, które po kilku latach zostają wycofane, aby zginąć w morzu makula­

tury, znajdują napewno zasłużony spoczynek. Metody, jakie za­

stosowano przy organizacji centrali, nadają jej księgozbiorowi całkowitą elastyczność i długotrwałą żywotność, książce zapew­

niają największą poczytność, bibljotekarzowi filji — możność zu­

pełnego poświęcenia się sprawie czytelnictwa, a całej instytucji—

jednolity i ekonomiczny system pracy.

G r o m a d z e n ie k się g o z b io ru . Księgozbiór centrali pod wzglę­

dem treści może być bardzo różnorodny. Książki naukowe, b e ­ letrystyka, książki dla dzieci i młodzieży, literatura popularna — znajdą się obok siebie w centralnym katalogu wypożyczalni, aże­

by potem w miarę potrzeby zasilać filje o najróżnorodniejszym charakterze specjalnym i ogólnym (dzieła naukowe, dla młodzie­

ży, belatrystyczne i t. p.).

Zgromadzenie, a potem ciągłe uzupełnianie księgozbioru jest zwykle jedną z najpoważniejszych trosk przy tworzeniu wszelkich bibljotek.

Wypożyczalnia z księgozbiorem płynnym może jednak roz­

począć swą egzystencję przy stosunkowo niewielkiej ilości ksią­

żek, skoro bowiem oprze swą budowę na trwałych podwalinach racjonalnej organizacji, ciągłe stopniowe powiększanie księgo­

zbioru nie będzie stanowiło żadnych trudności, metody pracy pozostaną te same przy stu tysiącach książek, co i przy tysiącu.

Księgozbiór centrali prawie cały jednocześnie jest udostęp­

niony czytelnikom za pośrednictwem filij. Jeżeli wziąć pod uwa­

gę fakt, że przenoszenie książek z jednej filji do drugiej pozwala na całkowite wykorzystanie każdego dzieła, to śmiało można po­

stawić wniosek, że stosunkowo niewielki księgozbiór płynny przyniesie czytelnictwu większy pożytek, niż taki sam albo n a ­ wet większy księgozbiór „stały”.

Możność kupowania książek zapewnia każdej bibljotece po­

trzebny ich dobór, ale pozycja darów ma również pewne zna­

czenie. Rozpoczynając gromadzenie księgozbioru, należy przy­

gotować dwie księgi t. zn. księgę zakupów i darów. Do pierw­

szej trzeba wpisywać wszystkie zakupione książki, uwzględniając numer bieżący zakupów w obrębie danego roku, autora, tytuł, miejsce i rok wydania oraz cenę; do drugiej— książki otrzymane drogą darów, notując datę wpływu, nazwisko ofiarodawcy, numer

bieżący darów, autora, tytuł, miejsce i rok wydania. Na karcie tytułowej każdej książki (u góry) zaznaczyć źródło pochodzenia książki np. Nab. 184/1932 r., albo Dar NN. 563/1933 r.

Wszelkie rachunki i pokwitowania należy przechowywać dla kontroli.

O p r a c o w a n ie k się goz b io ru . Zadaniem centrali jest d o ­ starczanie filjom książek gotowych do wypożyczania czytelnikom, dlatego sposób opracowania księgozbioru centrali musi cokol­

wiek różnić się od zwykłego postępowania w takich wypadkach.

Praca rozpada się na szereg następujących czynności:

K w a l i f i k a c j a k s i ą ż e k . Pracę rozpoczynamy od oce­

nienia książek ze względu na ich treść (przy zakupionych czyn­

ność ta odpada), t. z. odrzucamy zupełnie bezwartościowe albo nieodpowiadające charakterowi danej centrali.

Książki zniszczone, brudne, z brakującemi kartami (defekty) trzeba również odrzucić. Jeżeli mamy poszczególne tomy (nie- komplety) książek dobrych, odkładamy je do dokompletowania.

W ybraną do opracowania partję książek układamy alfabetycznie według autorów. Ten zbyteczny napozór porządek przyda się przy wykonywaniu dalszych czynności.

N u m e r o w a n i e i p i e c z ę t o w a n i e . . Ułożone alfabe­

tycznie książki znaczymy na karcie tytułowej kolejnemi numera­

mi inwentarzowemi wewnątrz na umówionej stronicy oraz przy końcu tekstu. Jednocześnie odciskamy pieczątkę instytucji na odwrocie karty tytułowej (wprost tytułu) oraz w środku i na końcu obok numerów.

Należy dawać numery dziełom, a nie poszczególnym to ­ mom, np. „Lalka” B. Prusa 3 tomy będzie oznaczona: 1248 124811, 1248»', a nie 1248, 1249, 1250.

S p o r z ą d z a n i e w y k a z ó w (faktur). Zakupione lub p o ­ chodzące z innych źródeł książki spisujemy na odpowiednich drukach, uwzględniając, jak to widać na wzorze Nr. 1, następu­

jące rubryki: numer porządkowy, nazwisko autora, tytuł, ilość wol., numer inwentarza i uwagi. Ta ostatnia rubryka służy do odnotowywania powodu wycofania danego dzieła z księgozbioru.

Rubryka dla ceny podana jest na naszych drukach dlatego, że­

by mogły one służyć jednocześnie, jako rachunki księgarskie.

Zakupując większą partję książek, dajemy księgarni swoje druki, aby na nich sporządziła wykaz nabywanych dzieł w 2 egzem-

NU

•+■»(O

c

sc 3u

\

fi

• NO a>>

£ i-«3

•4-»

c

U

"3

<U

<0*

*3

Nfl3

>»

£

>>

*cd

NVi

u(0

£

<u

c

o 3

a

J6« -Q

s

r°

35<5.

•J*3

J f i V

• N B *

«

‘S<u

■aN

JSo uo a

■a'O

•NŁ

O■a

£}

s :

0 a

ro

boRJ e

* c

D -5

a Nj

= i

D H

>

f-

Di O f—

o

<

■ o--a

<*)<5

U

s®1)

cq

u

N

“BC

cq

>i?

CM

■ r— X

o\CM

plarzach — jako rachunek i odpis r a c h u n k u . Na tym ostatnim do­

pisujemy tylko numery inwenta­

rzowe i mamy gotową fakturę.

W nagłówku wy­

kazów musi być wymieniona na­

zwa wypożyczal­

ni, źródło pocho­

dzenia spisanych książek, np. za­

kupy, dary i t. p.

oraz numer bie­

żący wykazu.

Wykazy uło­

żone w kolejno­

ści n u m e r ó w trzeba przecho­

wywać w osob­

nej teczce. Słu­

żą one, jako uzu­

pełnienie inwen­

tarza prowadzo­

nego na kart­

kach.

O p r a w a k s i ą ż e k . Przy oddawaniu do o- prawy większej ilości książek do­

brze jest posia­

dać tak zwaną

książkę introligatorską, do której przez kalkę należy wpisać nu­

mery dzieł oraz ilość woluminów, w jakie mają być oprawione (cienkie tomiki tego samego dzieła można bowiem oprawiać w jeden volumin).

G«o

i

3 c cS

O dpis tych nu­

merów otrzymuje in­

troligator wraz z książkami. Koniecz­

nem jest, aby intro­

ligator umieścił na trzeciej stronie o- prawy w rogu płó­

cienną kieszonkę do zasuwania w nią kart katalogowych, przeznaczonych dla filji, oraz przykleił czystą kartkę do odnotowywania p ó ­ źniej u s z k o d z e ń książki.

Bardzo należy polecać wklejanie zakładek, co zapo­

biega n i s z c z e n i u książek przez zała­

mywanie kart, kre­

ślenie i t. p. złe przyzwyczajenia.

W księgozbio­

rze o różnorodnym charakterze do ra ­ dzać można zasto­

sowanie kilka od­

miennych rodzajów opraw, np. inny dla książek naukowych, inny dla powieści, jeszcze inny dla li­

teratury dziecięcej

i t. d. Ułatwi to ogromnie bibljotekarzowi filji orjentowanie się w posiadanym materjale.

WzórNr.2,rozmiar 70X175.

K a t a l o g o w a n i e . Centrala musi dla każdego dzieła przygotować podwójną ilość kart katalogowych i kart książki, ponieważ, jak wspomniano wyżej, filja otrzymuje książki już opracowane.

Piszemy zatem sześć kart katalogowych i dwie karty książki.

Pierwsza karta katalogowa przeznaczona do inwentarza centrali uwzględnia następujące pozycje: 1) autora (względnie hasło), 2) tytuł, 3) ilość tomów, 4) ilość stron (tylko przy jedno­

tomowych), 5) miejsce i rok wydania, 6) numer inwentarzowy, 7) znak klasyfikacji (np. 82 —3), 8) adnotację, wskazującą źródło pochodzenia książki, 9) numer i pozycję faktury, na której dana książka figuruje (np. 2 8 — 2) (wzór Nr. 2).

Druga karta katalogowa przeznaczona do alfabetycznego katalogu centrali różni się od pierwszej pominięciem rubryki 9-ej.

Następne zaś cztery kartki pozycji 8 i 9 nie uwzględniają.

Na kartach książki, które po­

winny być dwóch kolorów, np. bia­

łe i żółte (wzór Nr. 3) piszemy autora, tytuł, nu­

mer inwentarzo­

wy, znak klasy­

fikacji, liczbę wo­

luminów, o r a z datę włączenia do księgozbioru.

K l a s y f i k a c j a k s i ą ż e k . Księgozbiór wypożyczalni pra­

wie zawsze ma charakter bardzo różnorodny, wobec tego każde dzieło, zależnie od jego treści, należy zaliczać do odpowiednie­

go działu i znak tego działu wpisać na kartach katalogowych oraz kartach książki w rubryce ,,Dz” (iał).

W ł ą c z a n i e k a r t d o k a t a l o g ó w . Trzy karty k a ta ­ logowe pozostają w centrali i muszą być włączone: pierwsza, uwzględniająca wszystkie dziewięć pozycji, (patrz katalogowanie) do inwentarza, druga (osiem pozycji) do katalogu alfabetyczne-

Zn. 7464

Dz. 82— 3

T. 1

A u t o r Conrad J .

T y tu ł K orsarz

D a ta w łą c z e n ia d o B ib lio te k i 17j I X 3 2 r'

N . D a t a

c z y te ln i k a w y p o ż . | z w r o tu N .

c z y te ln ik a D a t a

w y p o ż . 1 z w r o tu

! 101X32':

W z ó r Nr. 3, ro z m ia r 125X75.

go, trzecia (siedem pozycji) do działowego. Białe karty książek umieszczamy w kartotece książek niewypożyczonych.

Trzy pozostałe karty katalogowe wraz z kartką książki żół­

tą, przeznaczone dla filji, zasuwamy w kieszonki książek, które ustawiamy na półkach w porządku numerów. W ten sposób książki są gotowe do przekazania filjom.

U ru c h o m ie n ie k s ię g o z b io ru . P r z e k a z y w a n i e k s i ą ­ ż e k d o f i l i j . Filje w stosunku do centrali odgrywają rolę

zbiorowych czytelników.

W yboru książek dla filji może dokonać bibljotekarz centrali albo bibljotekarz filji, posługując się katalogami centrali.

W obydwóch wypadkach, skoro mamy podany szereg nu­

merów żądanych dzieł, wybieramy z kartoteki książek niewypo­

życzonych odpowiednie karty, a następnie książki z półek i usta­

wiamy je w porządku numerów.

Potem trzeba s p o r z ą d z i ć (przez kalkę) spis numerów książek na specjalnych drukach zwanych zapotrzebowaniami (wzór Nr. 4).

Posiadają one trzy rubryki: 1) numer książki, 2) ilość wolu­

minów i 3) datę zwrotu. W nagłówku zamieszczony jest numer filji, data wypożyczenia i numer bieżący zapotrzebowania.

Numer ten należy odnotować na odwrotnej stronie żółtej karty książki, co umożliwi bibljotekarzowi filji znalezienie odpo­

wiedniego numeru na zapotrzebowaniu w chwili zwrotu tej książ­

ki do centrali.

. Oryginały zapotrzebowań, pokwitowane przez bibljotekarzy filij, zostają w centrali ułożone w porządku numerów w specjal­

nych segregatorach lub teczkach, które, oznaczone numerami filij, spełniają to samo zadanie, co karty czytelników przy wypo­

życzaniu pojedyńczem.

Odpisy zapotrzebowań podpisane przez bibljotekarza c en­

trali w ten sam sposób przechowują filje.

Białe karty książek, na których zanotować trzeba numer filji oraz datę wypożyczenia, wstawione być muszą do kartoteki książek wypożyczonych.

Z w r o t k s i ą ż e k z f i l j i . Filja ma prawo, a nawet obo­

wiązek, zwrócić dowolną ilość książek, które okażą się w jej księgozbiorze z jakichbądź powodów bezużyteczne.

— 10 —

UJ

2<

3=o

cam M

cc

H0

01 <

M

SP<N

*

<

*

3^

03 PsiCO S -03 5

03£=

J D 3 O - -3Ć

<33

£bo

03 NO

> s O CL>>

£

03

O03 ist

03

MO

-Psio

CL>s

03O Cd*

COcd

.ST_co

tmm

^ I CO 0 3

.£c

-4-» O Rj k- c £

Rj ■*■>3 ti °0} u Q S

* 13 2

Q *

*

*o

%! > :

X

Do każdej książki muszą być dołączone wszystkie karty, t. zn.

trzy katalogowe i jedna karta książki, a na zapotrzebowa­

niu filji wpisana d a ­ ta zwrotu.

Centrala na o- ryginale zapotrze­

bowania robi ta ­ ką samą adnotację zwrotu (patrz wzór Nr. 4). Karty ksią­

żek, po zaznaczeniu na nich również d a ­ ty zwrotu, umiesz­

cza się w kartotece książek niewypoży- czonych, a książki włącza do maga­

zynu, gotowe do przekazania innej filji.

U bytki. Książ­

ki zgubione lub zu­

pełnie zniszczone centrala musi wy­

łączyć ze swego k s i ę g o z b i o r u . W tym celu na wy­

kazie (fakturze) w rubryce „ U w a g i ” zaznacza się powód wycofania książki (patrz wzór Nr. 1).

Karty katalogowe wyjmujesię z katalo­

gów, a kartę książ­

ki z kartoteki. Karty, które pochodzą z inwentarza centrali, gromadzi się razem, tworząc w ten sposób katalog ubytków, a zwolnione numery nadać trzeba nowym książkom.

-s:a«0 3o 3

i

S ta ty s ty k a i s p ra w o z d a n ia . C entrala powinna prowadzić miesięczną statystykę stanu księgozbioru centrali, ilości opra­

wionych, skatalogowanych, wypożyczonych do filji i zwróconych książek, jak również statystykę ilości filji i stanu ich księgo­

zbiorów.

Mając te dane, można sporządzać sprawozdania za dowolne okresy działalności centrali.

F I L J E . P r z y jm o w a n ie k sią ż e k z c e n tr a li.

Filja otrzymuje książki opracowane.

Bibljotekarz filji musi jedynie rozłożyć znajdujące się w kie­

szonkach książek karty: do inwentarza (według numerów), do katalogu alfabetycznego (według autorów), do działowego (we­

dług działów), względnie utworzyć z nich katalogi tego rodzaju, które dla jego czytelników będą najbardziej zrozumiałe i wy­

godne.

Przy małym księgozbiorze książki wraz z kartami książek ustawić trzeba na półkach według numerów.

Jeżeli magazyn odosobniony jest od sali wypożyczalnianej, karty książek lepiej wyjąć z nich i ustawić w kartotece dzieł niewypożyczonych w porządku numerów, a książki w tym samym porządku na półkach w magazynie.

Zapotrzebowania, nadesłane z centrali, włożyć do przezna­

czonego na ten cel segregatora czy teczki.

Z a p isy w a n ie czytelników. Filje, jak każda wypożyczalnia, mają swój regulamin, który podaje warunki korzystania z ich księgozbiorów.

Zapisujący się czytelnik wypełnia własnoręcznie t. zw. kartę zobowiązania (wzór Nr. 5 i 5a), przez co stwierdza, że zna re ­ gulamin i będzie się do niego stosował.

Karty zobowiązań, opatrzone numerami czytelników i uło­

żone w porządku alfabetycznym nazwisk, tworzą skorowidz czy­

telników.

Drugą kartę t. zw. kartę czytelnika (konto) wypełnia bibljo­

tekarz filji, notując na niej numer czytelnika, nazwisko jego, imię i t. d. (wzór Nr. 6). Karty te ustawia się w porządku numerów.

_ 11 _

— 12 —

N 196

Nazwisko [

I mii; S ta n isła w

Zn. \ s tat.

Zatru dnienie u rzęd n ik

A d r e s domowy Z ielna 56 m. 12

Zapisano

181X1 1932 r.

A d r e s miejsca pra cy

D ata urodzenia 6 l l V 1901 r.

Imiona rodziców A n to n i i Ja d w ig a

W ykre ślo no

Zap isan o na podstaw ie dow odu oso b isteg o N r 2472 ]u ),

P o ra d n ia B ib ljo te c z n a Z . B . P . — W z ó r 4 'a .

W z ó r Nr. 5, rozm ia r 75X 125. S tr o n a 1-sza.

Z o b o w i ą z a n i e

S tw ie rdzam , że przepisy doty czące k orzysta nia z bibljoteki są mi znane i zobo­

wiązują sią niniejszem do ścisłego ich p rzes trzeg an ia.

Dnia W ! ... 19 3 2

P o d p is ... ( —) S i : M a jew ski

A d r e s Z ieln a 56 m. 12

W zór Nr. 5a, rozm ia r 75X 125. S t r o n a 2-ga.

W ypożyczanie książek. Skoro czytelnik poda numer wy­

branej na podstawie katalogów książki, należy sprawdzić, czy dana książka znajduje się na półce.

Przy magazynie odosobnionym od miejsca załatwienia czy-

— 13 —

N.

196

Nrz wisk o Imię Z atrudnienie

M a jew ski S ta n isła w u rzęd n ik

Znak \ staty st.

A d re s Z ielna 5 6 m . 12 Uwagi K aucja 3 z ł .— N r kw . 83

Rok 190 1

Zapis dn. 18i X 1 3 2 r . W ykre śl, d n . _________

O p ła c o n o do dnia

IS '.X ll 3 2 r

S r f S i i^{. -O '} I

i

Nr. kwitu 178 )

Znak ________DATA

książki ; w y p o ż . | z w r o tu

Z nak D A T A

książki | w y p o ż . j z w r o tu

Znak .„.D A T A

książki ! w y p o ż . | z w ro tu

1464 \

W z ó r Nr. 6, ro z m ia r 148X105.

telników wypadnie najpierw zajrzeć do kartoteki książek niewy- pożyczonych, wyjąć kartę książki i udać się z nią do magazynu.

Mając już żądaną książkę, trzeba na karcie książki (wzór Nr. 7) zanotować

numer czytelni­

ka oraz datę, a na karcie czytel­

nika numer książ­

ki i datę (patrz wzór Nr. 6). Jest to tak zw. sy­

stem podwójnej k o n t r o l i . O b y ­ dwie karty odło ­ żyć i na ich p o d ­

stawie po skończonem wypożyczaniu zrobić statystykę dzienną ruchu czytelników i książek. Karty książki wstawić do kartote­

ki książek wypożyczonych, karty czytelników do kartoteki czytel­

ników— jedne i drugie w porządku numerów.

Zn. 1464

Dz. 82— 3

T. 1

A u to r C onrad Joseph

Tytuł K o rsa rz_____________

D a t a w łą c z e n ia d o B ib łjo te k i 17¡ IX 32 r.

N.

c z y te ln ik a

D . w yp o ż.

t a

| z w r o tu

196 18/ X I 32

N.

c z y te ln ik a Da t a

w y p o ż. I zw rotu

W z ó r Nr. 7, rozm ia r 125X75.

P rz y jm o w a n ie książek od czytelnika. Z chwilą, gdy czy­

telnik oddaje wypożyczoną książkę trzeba na jego karcie odno­

tować datę zwrotu. Kartę książki wyjąć z kartoteki książek wy­

pożyczonych, zaznaczyć datę zwrotu, włożyć w kieszonkę książki (albo umieścić ją w kartotece książek niewypożyczonych), a książ­

kę postawić na przeznaczonem dla niej miejscu.

Z w ro t k sią ż e k do c e n tra li. Książki nieodpowiednie, nie- poczytne, zniszczone lub wyczytane należy możliwie jaknajprę- dzej zwrócić do centrali.

Do książek muszą być załączone karty katalogowe i karty książek. Na zapotrzebowaniu przy numerach odesłanych książek notuje się datę zwrotu (patrz wzór Nr. 4). Skoro książka zo­

stała zgubiona, trzeba odesłać centrali same kartki.

S ta ty s ty k a i sp ra w o z d a n ia filji. Filje prowadzą statystykę dzienną ruchu czytelników i książek. Na podstawie tej statystyki sporządzają sprawozdania miesięczne i roczne, które zostają prze­

syłane centrali.

Bibljotekarze filij mają możność ustalenia na swoim terenie poczytności danych autorów, czy poszczególnych książek, jak ró­

wnież zaobserwowania wielu innych objawów, wzbogacających pedagogikę bibljoteczną.

W tak zorganizowanych filjach punkt ciężkości zostaje przesunięty na wyłączne zajęcie się czytelnikiem i daje bibliote­

karzowi filji piękne pole do działania.

Z A K O Ń C Z E N I E .

Doświadczenie uczy, że małe wypożyczalnie, organizowane najczęściej dorywczo i przez siły niefachowe, szybko zamierają z powodu wadliwej organizacji, a przedewszystkiem braku środ­

ków na powiększanie księgozbioru.

Ileż książek marnuje się, leżąc bezużytecznie tylko dlatego, że w danem środowisku już niema na nich amatorów; ileż ginie bezpowrotnie z braku dobrej kontroli i kogoś odpowiedzialnego za dobro instytucji; ileż wreszcie księgozbiorów opracowanych wadliwie dopomina się o gruntowną reorganizację.

Zakładanie central mogłoby dużo zmienić na lepsze w do­

tychczasowym stanie rzeczy.

— 14 ^—

— 15 —

O to kilka przykładów inst. bibljot., które mogłyby oprzeć się na podanym tu systemie organizacji wypożyczalni z księgo­

zbiorem płynnym.

Bibljoteki powiatowe, których filje fukcjonowałyby przy gminach a nawet po większych wsiach; wypożyczalnie djecezja- lne, dostarczające paraijom — filjom nowych książek; centrale przy kuratorjach — obdzielające w miarę potrzeby podległe im zakłady szkolne; wreszcie wielkie wypożyczalnie propagandowe, których filje docierałyby do najbardziej zapadłych kątów naszych kresów.

Na mniejszą skalę mogłyby zostać opracowane w ten spo­

sób bibljoteki seminarjów nauczycielskich czy szkół zawodowych, gdzie księgozbiór musi być podzielony i powierzony opiece na­

uczycieli różnych przedmiotów.

Naturalnie, w każdym z danych przykładów wypadnie uwzględnić pewne różnice w organizacji szczegółów, ale główny plan pozostanie niezmieniony i stanowczo nie zawiedzie.

Osobom, czy instytucjom zainteresowanym w tych sprawach Bibljoteka Publiczna m. st. Warszawy oraz Poradnia Bibljoteczna Zw. Bibl. Polskich zawsze udzieli chętnie wszelkich wskazówek i wyjaśnień.

S P I S R Z E C Z Y .

W S T Ę P ...3

C E N T R A L A . . 3 G ro m ad ze nie k s i ę g o z b i o r u ... 4

O p ra co w a n ie k s i ę g o z b i o r u ... 5

K w a l i f i k a c j a k s i ą ż e k ... 5

N u m e r o w a n i e i p i e c z ę t o w a n i e . . • 5

S p o r z ą d z a n i e w y k a z ó w . . . ■ • 5

O p r a w a k s i ą ż e k . . . . . . . . 6

K a t a l o g o w a n i e . . . . . . . . 8

K l a s y f i k a c j a k s i ą ż e k ... . 8

W ł ą c z a n i e k a r t d o k a t a l o g ó w . . . . 8

Ur uch om ie nie k s i ę g o z b i o r u ... 9

P r z e k a z y w a n i e k s i ą ż e k d o f i l j i . . 9

Z w r o t k s i ą ż e k z f i l j i . . . • • 9

U bytki ... 10

S t a t y s t y k a i s p r a w o z d a n i a ... 11

F 1 L J E ...11

P r z y jm o w a n ie k s i ą ż e k z c e n t r a l i ... 1 1 Z a p is y w a n ie c z y t e l n i k ó w ...11

W yp o ż y c z a n ie k s i ą ż e k ...1 2 P r z y jm o w a ie k s i ą ż e k od c z y t e l n i k a ... 14

Z w r ot k s i ą ż e k do c e n t r a l i ... 14

S t a t y s t y k a i s p r a w o z d a n i a f i l j i ... 14

Z A K O Ń C Z E N I E ... 14

ADRESY:

B ibljoteka P u b liczn a ni. st. W a r s z a w y Warszawa, Koszykowa 26. Tel. 8-48-75.

P orad nia B ibljoteczn a Z w ią zk u B ib ljo tek a rzy P o lsk ich

Warszawa, Marszałkowska 69, m. 5. Teł. 840-93.

D ru k . J a n Ś w i ę t o ń s k i i S ~ ka , W a r sz a w a , K o p e r n ik a 34.