1.
2. Życie według pór roku, czyli „Chłopi” Władysława Reymonta
1. 1. Cele lekcji
1. a) Wiadomości
Uczeń wie, jak wyglądało życie chłopów opierające się na zmienności pór roku.
2. b) Umiejętności
Uczeń potrafi scharakteryzować czynności ludzi, żyjących na wsi według pór roku na podstawie
„Chłopów” Reymonta.
2. 2. Metoda i forma pracy
Dyskusja, praca z całą klasą.
3. 3. Środki dydaktyczne
,,Chłopi” Reymonta – książka lub rozdziały ze strony internetowej (patrz: bibliografia).
4. 4. Przebieg lekcji
1. a) Faza przygotowawcza Nauczyciel podaje uczniom temat lekcji.
2. b) Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi uczniów, by omówili prace, zdarzenia, obrzędy i rozrywki, jakie towarzyszyły chłopom na jesieni, następnie w zimie, na wiosnę i w lecie. Uczniowie korzystają z książek lub ze strony internetowej. W przypadku wystąpienia wątpliwości lub kwestii sprzecznych, uczniowie podejmują dyskusję prowadzona i sterowana przez nauczyciela.
Następnie nauczyciel zbierając ustalone na lekcji wiadomości, podaje uczniom notatki do zapisania w zeszycie (załącznik 1).
3. c) Faza podsumowująca Nauczyciel podaje uczniom zadanie domowe (załącznik 2).
5. 5. Bibliografia
W. Reymont, Chłopi, Zielona Sowa, Kraków 2006 [lub inne dowolne wydanie albo strona internetowa z eposem: http://monika.univ.gda.pl/%7Eliterat/chlopi/index.htm
6. 6. Załączniki
1. a) Notatki dla nauczyciela Załącznik 1.
Życie chłopów według pór roku:
1. Jesień a) Krajobrazy
Jesień jest porą powolnego zamierania natury, pracowitym okresem dla ludzi, „rodzoną matka zimy”.
b) Prace
Do prac należy kopanie ziemniaków, „miądlenie” lnu, zbieranie kapusty.
c) Obrzędy, rozrywki
Sąd i jarmarki w Tymowie, niedziela w kościele i karczmie. Obrzęd zaręczyn. Chłopskie Zaduszki (z rzucaniem chleba na groby). Wiejskie wesele z górą jedzenia, przyśpiewkami i muzyką, na którym się tańczy krakowiaki „drygliwe”, mazury „posuwiste”, obertasy „zawrotne”.
d) Zdarzenia
Stara Agata opuszcza wieś. Najbogatszy gospodarz w Lipcach – Boryna – posyła swaty do
najpiękniejszej panny we wsi – Jagny, która podoba się bardzo Antoniemu. Dochodzi do scysji Boryny z Antkiem, w wyniku której antoni i jego żona Hanka są nieobecni na weselu Boryny i Jagny.
2. Zima a) Krajobrazy
Pora konania, cierpienia, życie wygasa, a naturę obejmują we władanie groźne żywioły: wichura, zamieć.
b) Prace
Doglądanie ziemniaków w kopcach. Mężczyźni młócą zboże, a kobiety przędą wełnę i tkają płótna.
c) Obrzędy, rozrywki
Boże Narodzenie to w Lipcach Godne Święta, które obchodzi się uroczyście, z wieczerzą wigilijną, pasterką i ucztą świąteczną. „Prząśliwa wieczornica” – tylko dla kobiet, które lubią plotkować przy pracy.
d) Zdarzenia
Antek i Hanka żyją w nędzy, ale Boryna także nie znalazł szczęścia w małżeństwa. Trwa romans Antka i Jagusi, który coraz trudniej jest ukryć przed otoczeniem.
3. Wiosna a) Krajobrazy
„Jasna pani w słonecznym obleczeniu” przychodzi jak zwykle trochę za późno. Dla najbiedniejszych oznacza to głód.
b) Prace
Wiosenne podorywki, siewy, orka, sianokosy. Dla kobiet przygotowywanie świąt.
c) Obrzędy, rozrywki
Przedświąteczne świniobicie. Święta Wielkiej Nocy z wypiekami, pisankami, chowaniem żuru i grzebaniem śledzia, dyngus, „kogutek”. Poświęcenie pól. Strojenie ołtarzyków na Boże Ciało.
d) Zdarzenia
Boryna choruje. Do chaty wraca Hanka, przejmując rolę gospodyni. W życiu Jagny są dwaj nowi mężczyźni: wójt wsi i pan Jaś. Boryna umiera.
4. Lato a) Krajobrazy
Pora dojrzewania i owocowania, zbierania plonów. Okres panowania suszy.
b) Prace
Rytm wszystkich prac wyznaczają żniwa.
c) Obrzędy, rozrywki
Noc Świętojańska ( Sobótki). Niedziela odpustowa.
d) Zdarzenia
Pogrzeb Boryny. Jagna wygnana z chałupy. Powrót Antka do domu. Wieś postanawia wygnać Jagnę ze wsi, a Antek nie staje w jej obronie.
2. b) Zadanie domowe Załącznik 2.
Napisz w zeszycie charakterystykę miłości w „Chłopach” Władysława Reymonta.
7. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. 8. Uwagi do scenariusza
brak
