BO H D A N D O B R Z A Ń SK I
ZALEŻNOŚĆ W YSTĘPOW ANIA KOM PLEKSÓW GLEBOWYCH OD DZIAŁANIA ER O ZJI W ODNEJ
Z akład G leb o zn a w stw a W SR L ublin
Prow adzone przez nas b ad an ia nad w pływ em erozji w odnej n a ewo lucję gleb pozw oliły na zgrom adzenie obszernego m ate ria łu dotyczącego kom pleksów gleb pow stałych pod w pływ em procesów erozyjnych. Z ebra ne m ate ria ły o bejm ują przede w szystkim gleby w ytw orzone z utw orów lessowych, skał w ęglanow ych kredow ych oraz skał terenó w fliszu k a r packiego.
T eren erodow any leżący w zasięgu w ystępow ania czarnoziem ów ch arak tery zu je się kom pleksem gleb, w skład którego w chodzą: czarno- ziem y zdegradow ane o różnym sto p n iu zmycia, gleby p ierw otn e (świeżo pow stałe z lessu) oraz czarnoziem y n am y te o ch arakterze czarnych ziem, nierzadko podm okłe i oglej one.
Skład m echaniczny gleb tego kom pleksu jest dość w yrów nany. Od czyn gleb nato m iast w aha się od słabo kw aśnego do zasadowego. Miąż szość poziom u próchnicznego i zaw artość próchnicy w poszczególnych glebach tego kom pleksu leży rów nież w szerokich granicach.
Na teren ie w ystępow ania gleb bielico w y ch lessow ych działanie erozji w odnej przyczynia się do po w staw ania kom pleksu gleb składających się z gleb pierw otnych, bielicow ych, bru n atn y ch , czarnych ziem oraz szarych ziem pow stałych z nam yw ów o nieznacznej zaw artości próchnicy.
G leby tego kom pleksu m ają dość w y ró w n an y skład m echaniczny i nieznaczne różnice w zaw artości próchnicy. Odczyn gleb om aw ianych w aha się w granicach od kw aśnego do zasadowego. Produkcyjność gleb tego kom pleksu nie jest ta k różnorodna jak w tere n ie zalegania czarno ziemów.
Erodow any te re n w ystępow ania rędzin kredow ych stanow i zazw yczaj niezw ykle skom plikow any kom pleks glebow y. S potykane w tak im kom pleksie gleby różnią się ogrom nie m iędzy sobą w łaściw ościam i chem icz nym i, fizycznym i i składem m inerologicznym tw orzyw a gleby. W artość użytkow a gleb tego kom pleksu jest rów nież w ielce zróżnicow ana.
616 В. D obrzański
K om pleks zróżnicow anych rędzin posiada poza rędzinam i b ru n atn y m i, czarnoziem nym i i szkieletow ym i p ierw o tny m i często rów nież gleby bieli- cowe i b ru n atn e , w ytw orzone z m ate ria łu niew ęglanow ego (w p rzy padk u
rędzin m ieszanych).
W tere n ie fliszu karpackiego n iek tóre gleby zaw dzięczają swe istn ie nie w pierw szym rzędzie czynnikom erozyjnym . Do ty ch gleb należą rę dziny górskie oraz gleby szkieletow e pierw otne. W ystępow anie na fliszu k arpackim p ły tk ich kw aśnych gleb b ru n a tn y c h wiąże się rów nież z dzia łaniem erozji w odnej.
K om pleks gleb górskich stanow ią zatem gleby bielicow e, b ru n atn e kw aśne, ręd ziny i gleby szkieletow e pierw otne.
M ówiąc o w pływ ie erozji w odnej na form ow anie się kompleksów^ gle bowych, nie należy zapom inać o w pływ ie tego procesu na pow staw anie zespołów m ad terenó w górzystych i niżow ych.
