Kronika.

Kronika

Przegląd Historyczny 4 9 / 1 , 194-203 1958

Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,

gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych

i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie

w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,

powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego

i kulturalnego.

Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki

wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach

dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.

K

R

O

N

I

K

A

N o w a k o m e d i a M e n a n d r a . Kolekcja prywatna dra Martina B o d m e r w Cologny (w pobliżu Genewy) — Bibliotheca Bodmeriana nabyła pewną ilość kart papyrusowych, stanowiących część jakiegoś kodeksu. Papyrusy zawierają znaną nam jedynie z nielicznych fragmentów komedię Menandra Δύσκολος. Sztuka jest nie­ mal kompletna. Wydaniem komedii zajął się profesor Uniwersytetu Genewskiego Victor M a r t i n .

-Belgijski międzyuniwersytecki ośrodek badań nad historią najnowszą rozpoczął wydawanie czasopisma „Cahiers“ (Louvain— Paris, wyd. Nauvelerts). Pierwszy zeszyt zawiera głównie i n f o r m a c j e o z a s o b a c h r ó ż n y c h a r c h i w ó w . Inicjatorami wydawnictwa są G. J a c q u e m y n s , J. D h o n d t , R. D e m o u l i n , H. H a a g.

Dwie rzymskie organizacje naukowe: Instytut włoski historii średniowiecza i Unia międzynarodowa instytutów rzymskich historii, historii sztuki i archeologii realizują od 1954 r. myśl ponownego wydania zasłużonego p r z e w o d n i k a b i ­ b l i o g r a f i c z n e g o A. P o t t h a s t a (2. wyd. 1896) w znacznie poszerzonej i po­ ważnie zmienionej redakcji. Od czasu X Międzynarodowego Kongresu Historyków do współpracy przystąpiły prawie wszystkie zainteresowane tą sprawą kraje, m. in. także Polska, a doroczne spotkania Komitetu naukowego w Rzymie są m iej­ scem wymiany zdań co do zakresu i metody przygotowania nowego repertorium źród- îoznawczego, a także oceny postępów pracy w poszczególnych komitetach narodo­ wych oraz centralnym Komitecie wykonawczym w Rzymie, pracującym pod prze­ wodnictwem prof. Raffaelo M o r g h e n. „N ow y Potthast“ będzie znacznie odbiegał od wydań poprzednich, obejmując w zasadzie tylko źródła narracyjne w granicach 400— 1500 r. z tym, że niektóre kraje, np. wschodnioeuropejskie, mogą granice te poszerzyć. Komitet polski, pracujący w oparciu o Instytut Historii PA N , przygo­ tował i przekazał listę haseł artykułów, obejmujących źródła do historii Polski oraz — na zlecenie Komitetu rzymskiego — źródła orientalne do dziejów Europy wschodniej. Ukończono też pokaźną część artykułów, mianowicie prawie całkowicie opracowano roczniki i kroniki. Data oddania do druku całości dzieła została usta­ lona na koniec 1960 r.; obejmie ono ok. 13 500 haseł, a więc o 1/3 więcej niż „stary Potthast“ . Komitet polski planuje wydanie osobno artykułów, dotyczących historii Polski, w formie przewodnika źródłoznawczego.

W czasie I I Światowego Kongresu Nauki Żydowskiej w Tel-A vivie Ż y d o w - s k i e G ł ó w n e A r c h i w u m H i s t o r y c z n e (Jewish Historical General Archives) oraz A r c h i w u m Y a d V a s h e m zorganizowało wystawę 50 doku­

mentów historycznych, pochodzących z 14 krajów (m. in. z Polski) o d «X V I w. po­ cząwszy. Równocześnie otwarto wystawę rękopisów, książek i dokumentów, uzy­ skanych w czasie Kongresu. M. in. znalazło się tam archiwum gminy w Wormacji, niedawno przekazane do zhijrów Głównego Archiwum Historycznego.

^ i к A

195

Zjazd archiwistów U SA podjął 16 maja 1Θ57 uchwałę o programie publikowania materiałów historycznych (A National Program fo r the Publication of Historical

Documents). Uchwała stanowi wytyczną działania dla komisji, która ma czuwać

nad racjonalnym wyborem najpotrzebniejszych do publikowania materiałów. Rząd włoski wyznaczył dwie komisje, mające przygotować wydanie zbioru k o ­ r e s p o n d e n c j i C a v o u r a oraz G a r i b a l d i e g o .

“ Revue d’histoire de la deuxième guerre mondiale” z kwietnia 1957 omawia stan publikacji większych zbiorów dokumentów dyplomatycznych amerykańskich, angiel­ skich, niemieckich i włoskich, dotyczących I I w o j n y ś w i a t o w e j .

Od początku 19Θ5 r. Instytut Historii ČSAV (Československa Akademia Věd) przy współudziale innych historycznych placówek naukowych, podjął prace nad w ielo­ tomowym w y d a w n i c t w e m ź r ó d ł o w y m , poświęconym 40 r o c z n i c y W i e l k i e j R e w o l u c j i P a ź d z i e r n i k o w e j i p o w s t a n i u CSR. W ydaw­ nictwo obejmuje okres od 1914 do 1921 r. i oparte jest o szeroką kwerendę archi­ walną. Jako pierwszy wychqdzi w Pramenach к ohlasu V RSR a vzniku ČSR zbiór dokumentów pod red. L. O t a h á l o w e j pt. Souhrnná hlášeni presidia pražského

mistodržltelstwa o protištátni protirakouskie a protivalečne činnosti v Cechach 1915— 1918. Do druku są już przygotowane dwa dalsze tomy.

The National Archives and Records Service (USA) podaje w ostatnim sprawo­

zdaniu wzmiankę o zmikrofilmowaniu szeregu nowożytnych dokumentów niemiec­ kich, między innymi a k t T r y b u n a ł u N o r y m b e r s k i e g o .

•

Podjęto wydawanie czasopisma „Bursians Jahresberichte über die Fortschritte der Klassischen Altertumswissenschaft“ . Czasopismo to wyszło po raz ostatni w r. 1944/5 jako tom 285.

Obecnie będzie nosiło zmienioną nazwę: „Lustrum. Internationale Forschungs­ berichte aus dem Bereich des Klassischen Altertums“ . W 1957 roku wyszedł t. I za r. 1956. Treść stanowią artykuły, dające przegląd literatury naukowej za lata 1930— 56 (dyskusja na temat Homera) i 1951—5 (grecka literatura i archeologia). Pismo w y d a j e V a n d e n h o e c k - R u p r e c h t . Języki: łacina, niemiecki, angiel­

ski, francuski, włoski.

Institut fü r griechisch-römische Altertumskunde przy Niemieckiej Akademii

Nauk wydał 1 zeszyt „Bibliotheca Classica Orientalis“ . Na treść czasopisma będą składać się wiadomości o pracach nad historią starożytną prowadzonych w ZSRR. i w krajach demokracji ludowej.

Niemiecka Akademia Nauk wydała nowy tom bieżącej bibliografii historycznej za lata 1951— 52 (Jahresberichte fü r deutsche Geschichte, N. F. Bd. 3— 4, hrsg. Fritz H a r t u n g , Akadem ie-Verlag 1956).

Comité Français des Sciences Historiques і Centre Nationale de Recherches Scientifiques podjęły edycję b i e ż ą c e j b i b l i o g r a f i i historii Francji, obej­

196

KRONIKA

zasadach zbliżonych do poprzedniego (P. C a r o n a). Francja pozbawiona jest bie­ żącej bibliografii historycznej od roku 1931 (wyd. w 1938).

The Indiana University zapowiada rozszerzone i uzupełnione wznowienie wyda­

nej w roku 1956 American Bibliography of Slavic and East European Studies in

Language, Literature, Folklore and Pedagogy.

“ Cahiers Bruxellois. Revue historique trimestrielle” t. II, z. 2 (IV —V I 1957) przynoszą przegląd badań nad historią miast belgijskich w wiekach średnich (głów­ nie nad genezą i znaczeniem patrycjatu miejskiego). Nowsze osiągnięcia, proble­ matyka i stan badań — opublikowane zostały już uprzednio w wydawnictwie X X X V I Kongresu Fédération archéologique et historique de Belgique. M. R. v a n S c h o u t e ogłosił tam pracę о patrycjacie Nivelles, S. F e c h e y r — о Ypres, A. J o r i s —

с Huy, a J. W i n n é p e n n i n c x o przemyśle i komunikacji Gandawy. '

Sprawozdanie prezesa Międzynarodowej Kom isji dla Historii Rozwoju Nauko­ w ego i Kulturalnego przy UNESCO, E. d e B e r r e d o C o r n e i r o , ukazało ‘ się "W “Cahiers d’histoire mondiale” (t. IH , 1957).

Jury, w skład którego wchodzili m. in. D. B r o g a n , A. M a l r a u x i L. M u m - f o r d przyznało międzynarodową nagrodę czasopisma „Diogéne“ (wydawanego pod auspicjami UNESCO) w wysokości 1000 doi. W ładimirowi W e i d é za pracę pt.

Biologie de l’art. Constatations initiales et première orientation (zamieszczoną

w- zesz. 18, 1957). Spośród 35 nadesłanych prac wyróżniono ponadto sześć,. m. in. O. Ä n d e r t e (Austria): Synthèse historique intégrale; R D а г d e l (Francja):

L ’histoire et notre temps; M. Z a m b r a n o (Hiszpania): Les rêves et le temps.

W du. 15 do 20 września 1958 odbyć się ma w Monachium X I M i ę d z y n a ­ r o d o w y K o n g r e s B i z a n t y n o l o g ó w . Komitet organizacyjny pod prze­ wodnictwem prof. Fr. Ό ö 1 g e r a ogłosił, że kongres będzie pracował nad zgłoszo­ nymi komunikatami naukowymi, przeznaczonymi do druku, o czasie trwania do 15 min. — oraz nad ustalonymi przez prezydium kongresu tematami dyskusyjnymi, w czasie posiedzeń przedpołudniowych poszczególnych sekcji. Przewiduje się na­ stępujące ważniejsze tematy: sekcja historyczna — ustrój themów (A. P e t r u s , koref. G. O s t r o g o r s k y ) i źródła do schyłku X I w. (P. O r g e 1 s i G. M o - r a v c s i k); sekcja filologiczna i historyczno-literacka — język grecki między

koiné a nowogreczyzną (S. K a p s o m e n o s i D. T a b a c h o v i t z ) , stan badań

nad Diogenesem Akritą (S. K y r i a k i d e s i H. G r é g o i r e ) ; sekcja teologicz­ na i historii kościoła — nowy obraz patriarchy Focjusza (F. D v o r n i k i in); w sek­ cji historii sztuki — komunikaty z wykopalisk; osobne posiedzenia zarezerwowano -dla historii prawa, historii muzyki, geografii i socjologii (z ważnym tematem: mia­

sto bizantyńskie — ref. E. K i r s t e n , koref. P. L e m e r l e i D. Z a k y t h i n o s ) , rękopisów bizantyńskich i bibliografii.

6— 7 czerwca 1957 odbyło się w Maastricht zwołane z inicjatywy H. A m m a n a posiedzenie Commision Internationale d’Histoire Urbaine z udziałem wielu badaczy

KRONIKA

₁₉₇

z Francji, Hiszpanii, AngUi i innych krajów (Ph. D o l l i n g e r , Strassburg; J. M. L a c a r r a, Saragossa; L o b e 11, Oxford i in.). Zasadniczy referat wygłosił J. N i e r m e y e r .

W dn. 2— 7 września 1957 odbył się w Brukseli II Kongres Association In te r­

nationale des Historiens de la Renaissance. Tematem Kongresu, na który poza re­

feratami i dyskusją złożyły się także wystawy i objazdy naukowe, był „dwór K a ­ rola V i kultura Renesansu 1515— 1555“ .

24—26 kwietnia 1957 odbyła się w Liblicach międzynarodowa konferencja nau­ kowa poświęcona starożytności, zorganizowana przez Kabinet pro studia recka,

fimska a latinska ČSAV. Uczestniczyli w niej postępowi historycy, filologow ie

i archeolodzy. Reprezentowani byli badacze polscy (8), bułgarscy (5) i niemieccy z NRD (4). ZSSR i W ęgry reprezentowały dwuosobowe delegacje. W konferencji uczestniczyli też prof, uniwersytetu w Birmingham G. T h o m s o n i doc. tejże uczelni R. F. W i 11 e t s.

Tła porządku obrad znalazły się dwa tematy:

1. Powstanie i cechy charakterystyczne greckiej polis. .

2. Kryzys imperium rzymskiego.

Pierwszy temat referował G. Thomson, koreferentem był historyk radziecki J. A. L e n c m a n , drugi referat wygłosiła E. M. S z t a j e r m a n (Moskwa), L. V a r e l (Praga) koreferát.

Podczas zjazdu ukonstytuował się Międzynarodowy Kom itet dla rozwoju nauk o kulturze klasycznej w krajach demokracji ludowej i ZSRR pod przewodnictwem prof. H. S a l a ć a z Pragi.

Brneński Zakład Instytutu Historii CSAV zorganizował w dniach 27— 28 listopada kolejną konferencję naukowców bmeńskich, poświęconą późnemu feudalizmowL Udział w niej w zięli również archiwiści prascy, morawscy, pracownicy Instytutu Leśnictwa i wielu badaczy regionalnych. Obrady skupiły się wokół dwóch w ygło­ szonych referatów E. J a n o u š k a , poświęconego dziejom lasu i J. R a d l i n s k é h o , omawiającego zagadnienie podziału gruntów wsi w X V I I—X I X w.

W dniach 7—9 sierpnia 1957 odbył się w Aarhus (Dania) z j a z d h i s t o r y k ó w s k a n d y n a w s k i c h . Głównym tematem dyskusji były stosunki między mia­ stami Hanzy Niemieckiej a skandynawską Północą. Podstawowe referaty wygłosili S. B o l i n , A. E. C h r i s t e n s e n i C. W e i b u l l . Udział wzięło około 360 histo­ ryków ze wszystkich krajów skandynawskich. Część referatów ukaże się w druku na łamach „Scandinavian Economic History Review “ і “ (Norsk) Historisk Tids- skrift” .

W prowincjonalnych t o w a r z y s t w a c h n a u k o w y c h f r a n c u s k i c h daje się zaobserwować tendencja do połączenia się w federację, zgodnie z dążeniem Centre National. Odbył się już np. wspólny zjazd towarzystw Langwedocji — P i­ renejów, Langwedocji Śródziemnomorskiej, Gaskonii i Roussillon w Carcassonne. Rok 1857 przyniósł dalsze prace, poświęcone studiom nad Jedną z odmian alfa­ betu kreteńskiego tzw. pismem linearnym , 3 “ · Zostały one zapoczątkowane arty­ kułem M. V e n t r i s , J. C h a d w i c k , Evidence fo r Greek Dialects in the M y

-198

KRONIKA

cenaean Archives w „Journal of Hellenic Studies“ L X X IH , 1953, w którym autorzy wychodząc z założenia, że pismo „B “ kryje język grecki pokazali pierwsze w yniki badań nad odczytaniem znaków. Efektem pracy obu tych uczonych (niestety jeden z nich — Ventris zginął w 1956 r. w wypadku), jest książka: M. Ventris, J. Chad­ wick, Documents in Mycenaean Greek (1956).

Obok głosów popierających -postawione hipotezy i zastosowaną metodę odezwały się również głosy ostrej krytyki, przede wszystkim na terenie Anglii. Uczony A. J. B e a t t i e wystąpił z krytyką metody i uzyskanych wyników w artykule

M r. Ventris Decipherment of the Minoan Linear B. Script. „Journal of Hellenic

Studies“ L X X V I 1956.

Prace Vtentrisa i Chadwicka w yw ołały wzrost zainteresowania drugim typem alfabetu tzw. pismem linearnym „ A “ . W yniki tych studiów są zebrane w artykule O livier M a s s o n , Quelques travaux récents sur le déchiffrement de l’écriture

crétoise linéaire „ A “, „Revue de Philologie“ X X X I, 1957, fase. I.

W Madrycie odbył się w marcu 1957 r. X Zjazd Association Espaňola de Ciencias

Históricas. Przyjęto na nim m. in. projekt organizowania co 2 láta spotkań, po­

święconych historii stosunków hiszpańsko-francuskich. Pierwsze z’ tych spotkań odbyć się ma w br. w Paryżu z okazji 400-lecia śmierci cesarza Karola V.

Ostatnio ukazał się pierwszy zeszyt “ International Quarterly for N ew Testa­ ment and Related Studies” , wydawany przez dra J. W. D o e v e z Groningen.

10 kwietnia 1957 zawarte zostało porozumienie między T o w a r z y s t w e m H i s t o r y c z n y m I z r a e l a , a T o w a r z y s t w e m H i s t o r i i P o w s z e c h ­ n e j w Jerozolimie, przewidujące unifikację obu Towarzystw. Dotychczas obie te organizacje działały niezależnie od siebie i wysyłały osobnych delegatów na między­ narodowe kongresy.

W dniach 17— 19 kwietnia 1957 odbyła się w T el-A viv ie druga doroczna konfe­ rencja i sesja naukowa, poświęcona h i s t o r i i Ż y d ó w i h i s t o r i i p o ­ w s z e c h n e j . Odczyt inauguracyjny pt. Evidence o f the Jewish People on Them ­

selves as a Historical Source wygłosił prof. D i n u r. Następnie wygłoszono kilka­

naście referatów, poruszających problemy historyczne od czasów starożytnych (np. prof. M a z a r mówił o dziejach miasta Tyru) aż po genezę drugiej w ojny świa­ towej (referat dra Z i e v a). Specjalne posiedzenie poświęcono historii powstania Machabeuszy. W konferencji wzięło udział ok. 1000 osób.

W dniach 26 lipca — 4 sierpnia 1957 odbył się w Jerozolimie I I Ś w i a t o w y K o n g r e s N a u k i Ż y d o w s k i e j . Udział w nim w zięli wybitni uczeni z całego świata. Na sesjach plenarnych referaty o tematyce historycznej wygłosili profesorowie: E. A. S p e i s e r , В. M a z a r , A. D u p o n t-S o m m e r, G. R y c k - m a n s, B. D i n u r, S. B a r o n . Sekcja historyczna odbyła 8 zebrań, na których wygłoszono blisko 30 referatów. W dziale historii starożytnej prof. V. T c h e r i­ k o v e r mówił o papyrologii żydowskiej, prof. A. F u k s o powstaniu żydowskim za cesarza Trajana, zaś prof. G. W i d e n g r e n o położeniu Żydów w państwie Sasanidów. W dziale historii średniowiecznej referaty wygłosili m. in. dr H. H. B e n - S a s s o n (o gminnej organizacji Żydów w średniowiecznych Niemczech), prof. W. J. F i s c h e 1 (o Żydach w Indiach), dr S. E t t i n g e r (w pływ Żydów na religijny ferment w Europie wsch. w końcu X V w.). Interesujący referat prof.

KRONIKA

₁₉₉

J. H a l p e r n a o powstaniu Woszczilo na Białorusi w połowie X V I II w. został opublikowany jako artykuł w „Zionie“ (t. X X II, 1957, nr 1). W dziale historii Ży­ dów w okresie nazizmu referaty wygłosili m. in. warszawscy historycy: T. B e r n ­ s t e i n (archiwa polskie jako podstawa do badań historii Żydów w czasie oku­ pacji), B. M a r k (nowe dokumenty do historii żydowskiego ruchu oporu).

Prof. A. D u k e r, prezes College of Jewish Studies w Chicago i przedstawiciel Towarzystwa Historycznego Izraela w Stanach Zjednoczonych wygłosił dn. 22 sierp­ nia 1957 w T eł-A v ivie odczyt pt. Frankist influences on Adam Mickiewicz.

Societas Archeologica Jugoslaviae rozpoczęło wydawanie rocznika „Archeologia

Jugoslavica“ . Redaguje Miodrag G r b i ć (Belgrad), S. B r o d a r, J. K a r t e l i ć i J. K o r o š e c (Lubiana). Czasopismo drukuje artykuły w języku francuskim, niemieckim, angielskim, dotyczące archeologii (aż do czasów średniowiecznych).

Institut fü r griechisch-römische Altertumskunde (NRD) podjął kontynuację cza­

sopisma „K lio “ , poświęconego historii starożytnej, w e współpracy z krajami demo­ kracji ludowej i ZSRR. Pierwszy numer wznowionego czasopisma ukaże się w 1958 r.

W dn. 16— 18 października 1957 odbyło się w Stendalu (NRD) doroczne posie­ dzenie Zespołu Badawczego Hansisches Geschichtsverein w NRD. Oprócz członków H G V z obu części Niemiec wzięli w nim udział historycy ZSRR, Polski i Czechosło­ wacji. Szczególne zainteresowanie wzbudził referat prof. M. P. L e s n i k o w a z Mo­ skwy o kupiectwie inflanckim i jego stosunkach z Flandrią na pocz. X V w. Dookoła zagadnienia zysku kupieckiego w średniowieczu rozwinęła się ożywiona dyskusja. Ponadto interesujące referaty wygłosili: dr E. V. L e h e (Hamburg) o źródłach hamburskich do handlu Łabą w średniowieczu, dr C. H a a s e (Oldenburg) o za­ gadnieniach metodologicznych badań nad powstaniem miast średniowiecznych, dr. B. S c h w i n e k ö p e r (Magdeburg) o początkach Magdeburga, doc. dr E. M ü l l e r - M e r t e n s (Berlin) o powiązaniach czynności handlowych kupiectwa Brandenburgii w X I V w. z rozszerzaniem się jego posiadłości ziemskich, oraz dr M. K o s s o k (Lipsk) o interesach gospodarczych miast dawnej Hanzy w Ameryce łacińskiej w okresie emancypacji tej ostatniej.

Ożywioną dyskusję wśród historyków NRD wywołał artykuł Jürgena K u c z y ń ­ s k i e g o pt. D er Mensch, der Geschichte macht („Zeitschrift für Geschichtswissen­ schaft“ 1957, z. 1). Dyskusja toczy się wokół zagadnienia roli jednostek i mas w historii.

Na łamach „Einheit“ (t. X II, 1957, z. 9) omówił „tendencje, hamujące dalszy postęp naszej nauki historycznej“ Ernst H o f f m a n n . Po krótkim wstępie, mó­ wiącym o osiągnięciach historiografii NRD, autor stwierdza, że wielu historyków źle zrozumiało uchwały X X Zjazdu K P Z R i lansuje „koegzystencję ideologiczną“ z nauką burżuazyjną, zatracając, zdaniem autora, ideologiczną bojowość. W związku z tym rejestruje Hoffmann błędy ideologiczne, zawarte w pracach wydanych w NRD w ostatnim okresie, rozpoczynając od ostrej krytyki artykułu redakcyjnego „Zeit­ schrift für Geschichtswissenschaft“ (1957, z. 1) o powszechnym kongresie historyków niemieckich w Ulmie. Kolejno wytyka to, co uważa za przejawy odchylenia od jparksizmu у/ pracach i. artykułach G. M ü h l p f o r d t a, F. K l e i n'a, W. B o e l

-200

KRONIKA

c k e g o, J. K u c z y ń s k i e g o , J. S t r e i s a n d a i innych, nie wymienionych z nazwiska. Najmocniej bodaj zaatakowany został dr J. Streisand, którego artykuł recenzyjny z pracy znanego filozofa Ernsta B l o c h a został przez Hoffmanpa uznany za „rewizjonistyczny atak na światopogląd i teoretyczno-społeczne podstawy mark­ sistowskiej nauki historycznej“ . Podobny zarzut spotkał artykuł Kuczyńskiego „Człowiek tworzący historię“ , jako „inny rewizjonistyczny atak przeciw materia­ lizmowi historycznemu“ . Autor występuje też przeciw tym historykom niemiec­ kiego ruchu robotniczego, którzy mają ulegać w pływowi burżuazyjnych ideologów,, dążących do „profanacji (Leichenschändung) wielkich rewolucyjnych wodzów niemiec­

kiej klasy robotniczej“ . Dla przezwyciężenia tego rodzaju tendencji w nauce histo­ rycznej NRD wzywa Hoffmann do lepszego przyswojenia wiedzy teoretycznej w za­ kresie metody marksistowsko-leninowskiej za pomocą „wgłębienia się w niewyczer­ pane bogactwo dzieł klasyków“ i studiowania źródeł „w najciaśniejszym związku z pracą teoretyczną“ . Wreszcie wzywa organizacje partyjne do „pryncypialnej walki 0 przezwyciężenie w pływów ideologii burżuazyjnej i drobnomieszczańskiej, re w i- zjonizmu i dogmatyzmu“ , „o czystość naukowego komunizmu“ .

Po ustąpieniu Ludwika D e h i o, kierownictwo redakcji „Historische Zeit­ schrift“ objął Theodor S c h i e d e r (od t. 183).

W t. 183 (zeszyt 1) Erik A m b e r g e r omawia publikacje, dotyczące historii na­ rodów ZSRR, które ukazały się poza granicąmi ZSRR od r. 1939 do 1952.

W r. 1956 ukazał się we Frankfurcie nad Menem Χ ΙΠ tom wielkiej monografii 1 wojny światowej, wydawanej przed wojną przez Oberkommando des Heeres. Tom ten, omawiający działania w czasie lata i jesieni 1917 r., wydano po raz pierw­ szy w r. 1942 w niewielkiej ilości egzemplarzy tylko dla użytku służbowego. W ślad za nim w r. 1957 wyszedł tom X IV , omawiający walki na froncie zachodnim i wło­ skim oraz wojnę powietrzną w r. 1918, który również przygotowany w czasie w oj­ ny — przetrwał w szpaltach korektorskich (D er W eltkrieg 1914— 1918, Bd. 13, 14, Frankfurt a. M., E. S. M ittler u. Sohn, 1956—57).

Znany polskim historykom Bolko Freiherr von R i c h t h o f e n w artykule Die

kommunistische Darstellung der ostdeutschen Geschichte („Sowjet-Studien“ 1956,

nr 1), przytacza „dowody“ der bedingungslosen Abhängigkeit der Pankower und

Warschauer Geschichtsschreibung von der sowjetischen Politik.

Regionalne badania historyczne w Norwegii, dawniej prowadzone niezależnie od siebie, obecnie zorganizowane zostały w sposób planowy w ramach Norsk L o k a l-

historisk Institut, kierowanego przez prof. Larsa R e i n t o n a . Instytut (otwarty 1 stycznia 1956) opracował już plany badań, dotyczących 45 miejscowości. Zbiera on także materiały źródłowe.

W dniach 3— 5 grudnia odbyła się w Warszawie konferencja, poświęcona pra­ com nad Cyceronem w 2000 rocznicę śmierci rzymskiego mówcy i męża stanu. W konferencji w zięli udział uczeni krajów demokracji ludowej i Związku Radziec­ kiego. Po referatach poświęconych ogólnej charakterystyce działalności Cycerona, jako pisarza i polityka, wygłoszonych przez prof. К. K u m a n i e c k i e g o i prof. N. В а г Ь ц (Bukareszt), nastąpiły liczne referaty, omawiające poszczególne kwe­ stie, wiążące się z działalnością Cycerona. Prof. B i e ż u ń s k a i prof. S. U t c z e n k o

KRONIKA

201

(Moskwa) zajęli się zagadnieniem niektórych poglądów politycznych Cycerona. Doc. M. B r o ż e k i kand. nauk phil. E. M а г o t i (Bukareszt) — problemami zwią­ zanymi z mowami konsularnymi Cycerona i korespondencją między Cyceronem i Cezarem. Prof. G. T r e n c š e n y i — W a l d a p f e l (Budapeszt) і doc. K u s c h (Lipsk) niektórymi problemami pism filozoiicznych Cycerona, wreszcie w refera­ tach prof. A. S a 1 a č a (Praga), nieobecnego na sesji prof. S v o b o d y (Praga) i prof. J. I r m s c h e r a (Berlin) wystąpiły zagadnienia niektórych przekazów rę­ kopiśmiennych spuścizny Cycerona, strony artystycznej jego pism oraz tradycji Cycerona w Bizancjum.

Większość referatów wywołała ożywioną dyskusję.

Pobyt gości zagranicznych w związku z sesją cycerońską łączył się też z dru­ gim posiedzeniem Międzynarodowego Komitetu dla rozwoju nauk o kulturze kla­ sycznej, który ukonstytuował się na zjeżdzie w Liblicach. Poza omówieniem nie­ których spraw bieżących i ustaleniem tematyki i terminów następnych konferencji naukowych (Erfurt — jesień 1958) najważniejszym przedmiotem obrad było omó­ wienie zakresu tematycznego i charakteru czasopisma, poświęconego kulturze kla­ sycznej, które ma być swego rodzaju organem Komitetu. Pismo to pod znamien­ nym tytułem „Eirene“ ukazywać się będzie w Pradze pod redakcją naczelną prof. A. Salača. Komitet redakcyjny stanowią członkowie Międzynarodowego Komitetu dla rozwoju nauk o kulturze klasycznej. Pierwszy numer czasopisma ukaże się w 1958 r.

W dniach 29—30 grudnia 1966 odbył się doroczny zjazd American Historical Association. Głównym tematem obrad była h i s t o r i a „ M ł o d e j E u r o p y“ . Podstawowe referaty wygłosili: „Młoda Europa i Młode Niemcy“ F. Funter E у с к (Texas), „Młode W łochy" George C a r b a ne (Missisipi), „Młoda Francja i Młoda Szwajcaria“ Alan S p i t z e r (Boston), „Młoda Polska“ Ludwik K r z y ż a n o w s k i (New York). Sprawozdanie ze zjazdu przynosi „American Historical Review “ t. L X II, z. 3 oraz „American Slavic and East European R eview “ t. X V I, z. 2.

W ostatnich miesiącach powstało nowe czasopismo „Kratylos: Kritisches Be­ richts- und Rezensiensorgan für indogermanische und allgemeine Sprachwissen­ schaft“ (publikuje wydawnictwo Harrasowitz. w Wiesbaden). Czasopismo wychodzi dwa razy do roku. W ydaje prof. Georges R e d a r d z Berná.

W 1956 roku ukazał się pierwszy numer nowego czasopisma „Revue Annuelle d’Archéologie“ , redagowanego przez prof. dr Ekrem A k u r g a l , dyrektora Archeo­ logicznego Instytutu Uniwersytetu w Ankarze (Dii ve Tarih — Cogratya Fakiiltesi

Ankara). Czasopismo drukować będzie prace uczonych tureckich i innych z zakresu

archeologii, historii, filologii i historii sztuki Anatolii.

Z okazji V I Kongresu Prasy Włoskiej komitet pod kierownictwem prof. G h i s а 1- b e r t i zorganizował w Trieście pierwszą międzynarodową dyskusję na temat d z i e ­ j ó w p r a s y (w październiku 1956). Obrady jej poświęcone były dwu problemom: kwestii zakresu i metody badań nad historią prasy i sprawie początków dzienni­ karstwa politycznego. Zebrani wysłuchali referatów prof. Folke D a h l (Göteborg) i O l s c h a (Wiedeń). Obecni wybrali komitet, którego zadaniem jest przygotowa­ nie międzynarodowego kongresu historii prasy.

w

grudniu 1967 odbył śię w Cagliari V I K o n g r e s H i s t o r i i K o r o n y A r a g o n u , wspólne przedsiewzięcie włosko-hiszpańskie. Ponieważ jednocześnie

202

KRO NIK A

zwołany został V I I międzynarodowy kongres poświęcony aktualnym problemom Sardynii i Morza Śródziemnego, jako temat V I Kongresu ustalono stosunki gospo­ darcze i handlowe w rejonie śródziemnomorskim od X I I do X V I w.

W dniach 4— 11 czerwca 1957 roku w Taszkencie odbyła się I W s z e c h z w i ą z - k o w a K o n f e r e n c j a O r i e n t a l i s t ó w , zwołana z inicjatywy Akademii Nauk ZSRR i Akademii Nauk Uzbeckiej SRR. W konferencji czynny udział brali uczeni z Chin, Korei, Polski, Rumunii i Bułgarii.

W dniach 3— 11 maja 1957 roku w Ałm a-A cie odbyła się sesja naukowa, poświę­ cona h i s t o r i i a z j a t y c k i c h r e p u b l i k r a d z i e c k i c h . Sesja została zwołana przez Akademię Nauk ZSRR i przez Akademie Nauk Kazachskiej, K ir ­ giskiej, Uzbeckiej, Tadżyckiej i Turkmeńskiej Republiki Radzieckiej. Spełniła ona wybitną rolę w oczyszczeniu nauki historycznej tych ziem z błędów okresu kultu

jednostki. .

W dniach 12 i 13 czerwca 1957 w U fie odbyła się sesja naukowa oddziału hi­ storycznego baszkirskiej filii Akadem ii Nauk ZSRR, poświęcona czterechsetleciu dobrowolnego przyłączenia się Baszkirii do państwa rosyjskiego. Filia ta w tym roku wydała I tom „Szkiców z historii Baszkirskiej A SR R“ (Oczerki po istorii

Baszkirskoj ASSR. S drewniejszich wriemien do konca X V I I I w.).

Biuro Polityczne dagestańskiego Komitetu Okręgowego K P Z R przyjęło rezolu­ cję „O wynikach badania przez instytuty naukowe zagadnień charakteru ruchu górali Dagestanu pod przewodnictwem Szamila“ i odrzuciło rezolucję „O wypacze­ niach w naświetleniu ruchu murydystycznego i Szamila“ z roku 1950. Nowa rezo­ lucja zaakceptowała koncepcję o narodowowyzwoleńczym i antykolonialnym cha­ rakterze r u c h u S z a m i l a . Ten głośny ostatnio spór w radzieckiej nauce histo­ rycznej doprowadził do nowego i być może ostatecznego orzeczenia czynników po­

litycznych. .

W dn. 17— 22 maja 1956 zebrał się w Moskwie M i ę d z y n a r o d o w y K o m i ­ t e t s l a w i s t ó w , założony w Belgradzie w r. 1955. Komitet obradował pod prze­ wodnictwem W. W. W i n o g r a d o w a , przewodniczącego Komitetu Slawistyczne­ go ZSRR. Zadaniem Komitetu jest przygotowanie IV Międzynarodowego Kongresu Slawistów, planowanego na początek września 1958 w Moskwie.

11 stycznia 1957 zmarł w Sztokholmie w ybitny historyk szwedzki N i l s A h n -1 u n d, autor podstawowych prac o polityce Gustawa Adolfa i A xela Oxenstjerny braz monografii historycznej Sztokholmu. Zmarły był prezesem Szwedzkiego T o ­ warzystwa Historycznego.

Dnia 25 maja 1957 zmarła Anna Michajłowna P a n k r a t o w a , długoletnia działaczka partyjna i organizatorka radzieckiego życia naukowego. Zajmowała się ona historią rosyjskiego ruchu robotniczego. W roku 1951 wydała pracę pt. „P ierw ­

KRO NIK A

₂₀₃

Slawistyka chorwacka straciła ostatnio trzech wybitnych reprezentantów tej spe­ cjalności:' Michovila К o m b a l, autora najlepszej historii dawnej literatury chor­ wackiej, Antuma B a r а с a, specjalistę nowożytnej literatury chorwackiej i Pe- tara S к о к a, współpracownika „Revue des Études Slaves“ .

Zmarł Jovan R a d o n i ć (1874— 1957), historyk serbski, wydawca źródeł. Prace jego dotyczyły głównie histori Bałkanów w X V w. Zajmował się także dziejami p olityki kurii rzymskiej wobec Słowian Południowych w X V I—X I X w.