Test sprawdzający umiejętność czytania ze zrozumieniem dla uczniów gimnazjum
Człowiek i sztuka tworzenia
Droga Uczennico, Drogi Uczniu!
Poznany na lekcjach i w domu materiał pozwolił Ci przez ostatnie kilkanaście dni przenieść się w świat sztuki, artystów współczesnych i mitycznych. Dziś nadszedł czas, byś
wykorzystał nabyte umiejętności w praktyce. Czytaj teksty powoli, ze zrozumieniem, jeśli trzeba – nawet kilka razy. Wykonuj zadania starannie. Masz na to dwie godziny lekcyjne. Za każdą poprawną odpowiedź w zadaniach od 1 do 29 otrzymasz jeden punkt. Pamiętaj, że odpowiedzi niepełne lub niepoprawne nie będą punktowane. Zadanie 30 obejmują osobne kryteria, które podaję Ci na końcu testu. Otrzymasz zatem dwie oceny. Życzę Ci powodzenia!
Zadania dla uczniów:
TEKST I
Zapoznaj się z tekstem Wisławy Szymborskiej, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod tekstem.
„Wspomniałam o natchnieniu. Na pytanie, czym ono jest, jeśli jest, poeci współcześni dają odpowiedzi wymijające. Nie dlatego, że nigdy nie odczuwali dobrodziejstwa tego wewnętrznego impulsu.
Przyczyna jest inna. Niełatwo wyjaśnić komuś coś, czego się samemu nie rozumie.
Ja także, pytana o to czasem, istotę rzeczy obchodzę z daleka. Ale odpowiadam w sposób taki: natchnienie nie jest wyłącznym przywilejem poetów czy artystów w ogólności.
Jest, była, zawsze pewna grupa ludzi, których natchnienie nawiedza. To ci wszyscy, którzy świadomie wybierają sobie pracę i wykonują ją z zamiłowaniem i wyobraźnią. Bywają tacy lekarze, bywają tacy pedagodzy, bywają tacy ogrodnicy i jeszcze setka zawodów. Ich praca może być bezustanną przygodą, jeśli tylko potrafią w niej dostrzec coraz to nowe wyzwania.
Pomimo trudów, porażek ich ciekawość nie stygnie. Z każdego rozwiązanego zagadnienia wyfruwa im nowy rój pytań. Natchnienie, czymkolwiek ono jest, rodzi się z bezustannego
„nie wiem”.
Takich ludzi nie jest zbyt wielu. Większość mieszkańców tej ziemi pracuje, żeby zdobyć środki utrzymania, pracuje, bo musi. To nie oni z własnej pasji wybierają sobie pracę, to okoliczności życia wybierają za nich. Praca nielubiana, praca, która nudzi, ceniona tylko dlatego, że nawet w tej postaci nie dla wszystkich jest dostępna, to jedna z najcięższych ludzkich niedoli. I nie zanosi się na to, żeby najbliższe stulecia przyniosły tutaj jakąś szczęśliwą zmianę.
Wolno mi więc powiedzieć, że wprawdzie odbieram poetom monopol na natchnienie, ale i tak umieszczam ich w nielicznej grupie wybrańców losu.
Tutaj jednak mogą się w słuchaczach zbudzić wątpliwości.
Rozmaici oprawcy, dyktatorzy, fanatycy, demagodzy walczący o władzę za pomocą kilku, byle głośno wykrzykiwanych haseł także lubią swoją pracę i także wykonują ją z gorliwą pomysłowością. No tak, ale oni „wiedzą”. Wiedzą, a to co wiedzą, wystarcza im raz na zawsze. Niczego ponad to nie są ciekawi, bo to mogłoby osłabić siłę ich argumentów. A wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrytszych przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie groźna dla społeczeństw.
Dlaczego tak wysoko cenię sobie dwa małe słowa: „nie wiem”. Małe, ale mocno uskrzydlone. Rozszerzające nam życie obszary, które mieszczą się w nas samych, i obszary,
w których zawieszona jest nasza nikła Ziemia. Gdyby Izaak Newton nie powiedział sobie „nie wiem”, jabłka w jego ogródku mogłyby spadać na jego oczach jak grad, a on w najlepszym razie schylałby się po nie i zjadał z apetytem. Gdyby moja rodaczka Maria Skłodowska-Curie nie powiedziała sobie „nie wiem”, zostałaby pewnie nauczycielką chemii na pensji dla panienek z dobrych domów i na tej – skądinąd zacnej – pracy upłynęłoby jej życie. Ale ona powiedziała sobie „nie wiem” i te właśnie słowa przywiodły ją, i to dwukrotnie, do Sztokholmu, gdzie ludzi o duchu niespokojnym i wiecznie poszukującym nagradza się Nagrodą Nobla.
Poeta również, jeśli jest prawdziwym poetą, musi ciągle powtarzać sobie „nie wiem”.
Każdym utworem próbuje na to odpowiedzieć, ale kiedy tylko postawi kropkę, ogarnia go wahanie, już zaczyna zdawać sobie sprawę, że jest to odpowiedź tymczasowa i absolutnie niewystarczająca. Więc próbuje jeszcze raz, a potem te kolejne dowody niezadowolenia z siebie historycy literatury zepną spinaczem i nazywać będą „dorobkiem”.”
Fragment przemówienia W. Szymborskiej „Gazeta Wyborcza” 9.12.1996 1. W jaki sposób określenia: „Natchnienie...przywilej poetów”, „słowa mocno uskrzydlone”,
„wyfruwa mi rój nowych pytań” charakteryzują osobę mówiącą w tekście? Podaj trzy cechy narratora:
...
...
...
2. Kogo – poza poetami – nawiedza natchnienie? Wymień trzy zawody:
...
3. Co cechuje wymienionych przez Szymborską „wybrańców losu”? Odpowiedz, wskazując odpowiedni cytat. Pamiętaj o właściwym zapisie.
...
...
...
4. Wobec jakich ludzi, postaw i zachowań poetka się dystansuje?
...
...
...
5. Jaką wartość mają wg Szymborskiej dwa „małe, ale mocno uskrzydlone słowa: nie wiem”?
...
...
...
6. Przemyślenia polskiej noblistki dotyczą nie tylko ludzi dorosłych. Napisz w 5 – 10 zdaniach, w jakim sensie mogą one dotyczyć Ciebie i Twojego otoczenia.
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
TEKST II
Przeczytaj uważnie wiersz Wisławy Szymborskiej. Zwróć szczególną uwagę na jego budowę (m.in. trzy słowa tytułu – trzy strofy – wyrazy rozpoczynające kolejne strofy, spójniki, funkcję myślników).
„Niektórzy lubią poezję”
Niektórzy – Czyli nie wszyscy.
Nawet nie większość wszystkich, ale mniejszość.
Nie licząc szkół, gdzie się musi, I samych poetów,
Będzie tych osób chyba dwie na tysiąc.
Lubią –
Ale lubi się także rosół z makaronem, Lubi się komplementy i kolor niebieski,
Lubi się stary szalik, Lubi się stawiać na swoim,
Lubi się głaskać psa.
Poezję –
Tylko co to takiego poezja.
Niejedna chwiejna odpowiedź Na to pytanie już padła.
A ja nie wiem i nie wiem i trzymam się tego Jak zbawiennej poręczy.
A teraz odpowiedz na pytania:
7. Co wynika z porównania zdania oznajmującego będącego tytułem wiersza z kolejnymi częściami utworu?
Odpowiedz jednym zdaniem.
...
...
...
8. Podaj słownikowe definicje wyrazów: NIEKTÓRZY, LUBIĆ , POEZJA.
...
...
...
9. W jakim sensie poetka dystansuje się wobec ww. definicji?
...
...
...
10. Podaj trzy cechy, które kwalifikują wiersz Szymborskiej do liryki.
...
...
...
11. Które określenia najtrafniej charakteryzują postawę podmiotu lirycznego:
SCEPTYCYZM, ENTUZJAZM, DYSTANS, PEWNOŚĆ SIEBIE, DUMA. Wybierz dwa i uzasadnij swój wybór w dwóch zdaniach.
...
...
...
...
12. Wskaż w wierszu przynajmniej trzy epitety wraz z wyrazami określanymi i jedno porównanie.
Epitety:...
...
...
Porównanie:...
TEKST III
Przeczytaj uważnie tekst III i odpowiedz na podane pod nim pytania i polecenia.
„Rzym. Rok 1535. Zmieniali się papieże, umierał jeden, następował drugi – mistrz Michał Anioł tworzył. Jeszcze raz wziął na kilka lat pędzel do ręki, jeszcze raz wszedł na rusztowanie w Kaplicy Sykstyńskiej, choć mówił o sobie: - Bom nie na miejscu swoim ani malarz! Miał już wtedy sześćdziesiąt lat, a nigdy nie cieszył się dobrym zdrowiem. Mimo to znowu zamknął się w kaplicy sam, bez uczniów, bez pomocników, z jednym człowiekiem do rozcierania farb. Pracował cztery lata. I stworzył dzieło, które samo mogłoby mu zapewnić sławę po wsze czasy: „Sąd Ostateczny”.
W środku obrazu olbrzymi Chrystus. Z prawej i z lewej strony tłum postaci: to ci, którzy otrzymują nagrodę. Poniżej w dół spada gromada potępionych. Aniołowie dmą w długie trąby, ogłaszają koniec świata. Na dole pogański przewoźnik dusz czeka z łodzią, zabłąkał się tu, w ten chrześcijański świat.
Na odsłonięcie fresku przybył papież – tym razem już Paweł III. Towarzyszyli mu kardynałowie, urzędnicy, miejscowi książęta, posłowie obcych państw. Obraz wprawił wszystkich w zdumienie i napełnił lękiem.
To ma być Sąd Ostateczny? To ma być Chrystus? Nagi? Z takimi muskułami? I bez brody, i bez łagodnie opadających na ramiona włosów! A gdzież są świetlane krążki nad głowami Matki Boskiej i świętych? Dlaczego diabły nie mają rogów i ogonów? Dlaczego anieli są bez skrzydeł?
Istotnie, Chrystus z „Sądu Ostatecznego” to nie ów smutny, łagodny pasterz z owieczką na ramieniu ani ów błogosławiący gromadkę dzieci. To groźny sędzia, który przyszedł karać, to mściciel! Podniósł w górę potężną prawicę i jednym skinieniem strąca w przepaść tysiące potępionych. Lewą ręką odpycha tych, co proszą zmiłowania: - Idźcie, przeklęci, w ogień wieczny! Strach opanował nawet niewinnych, nawet Matka Boska patrzy z przerażeniem na to potworne widowisko.
Skłębione ciała przewalają się jak burza, wszystko jest tu w ruchu. Taką potęgę grozy mógł stworzyć tylko Michał Anioł. Na obrazie naliczono ponad trzysta postaci, z których wiele o nadludzkich wymiarach. Sam Chrystus ma cztery metry!
Niektóre postaci na obrazie noszą rysy ówcześnie żyjących ludzi. Papieski mistrz ceremonii, co od dawna był z artystą w niezgodzie, a obecnie głośno potępiał arcydzieło, ujrzał z najwyższym przerażeniem, że Michał Anioł umieścił go w piekle wśród potępionych.
Jego, marszałka papieskiego dworu!
- Wasza dostojność! – wołał do papieża. – Trzeba tego człowieka nauczyć! Jak śmiał! Każcie mu natychmiast usunąć moją podobiznę!
Ale Paweł III był człowiekiem rozsądnym i dowcipnym.
- Mój kochany! – rzekł do zgorszonego dygnitarza. – Nad niebem mam władzę, jak ci wiadomo, nad czyśćcem także, ale nad piekłem nie! Stamtąd nie mogę cię już wydobyć! Nie ma dla ciebie ratunku!
I biedny mistrz ceremonii do dnia dzisiejszego siedzi w piekle na ścianie Kaplicy Sykstyńskiej.
Fragment książki „Krajobraz z tęczą”
Anny Klubówny Na pytania 13 – 20 odpowiadaj w formie zdań pojedynczych rozwiniętych.
13. W którym wieku rozgrywają się przedstawione w tekście wydarzenia?
...
14. W jakim mieście znajduje się Kaplica Sykstyńska?
...
15. Kto jest autorem fresku „Sąd Ostateczny”?
...
16. Ile lat miał Michał Anioł w chwili, gdy podjął się pracy nad opisanym w tekście dziełem?
...
17. Jak długo powstawał fresk?
...
18. Kto przybył na uroczyste odsłonięcie fresku?
...
19. Kogo z przybyłych na odsłonięcie fresku artysta umieścił na swym arcydziele?
...
20. Jaka postać z mitologii greckiej pojawiła się na obrazie Michała Anioła?
...
W poleceniach 21 – 23 wskaż odpowiednie cytaty z tekstu. Pamiętaj o właściwej interpunkcji.
21. Jakie były wrażenia pierwszych widzów dzieła Michała Anioła?
...
22. W jaki sposób patrzy na Sąd Ostateczny Matka Boska?
...
23. Co odpowiedział papież Paweł III mistrzowi ceremonii, gdy ów poprosił o usunięcie jego wizerunku z obrazu?
...
...
...
24. Wskaż akapit, w którym w najbardziej ogólny sposób został opisany cały fresk.
...
25. Jak Michał Anioł przedstawił Chrystusa? Wpisz swoje spostrzeżenia do tabelki:
STANDARDOWY WIZERUNEK CHRYSTUSA UTRWALONY
W TRADYCJI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ
WIZERUNEK CHRYSTUSA NA
FRESKU W KAPLICY SYKSTYŃSKIEJ
26.Jakie inne odstępstwa od tradycji malarskiej zastosował artysta?
POSTAĆ SPOSÓB PRZEDSTAWIENIA PRZEZ MICHAŁA ANIOŁA Matka Boska
i święci Diabły Aniołowie
27. Wypisz z tekstu trzy epitety, którymi autorka określa Chrystusa:
...
28. Za pomocą jakiego zabiegu artystycznego Michał Anioł osiągnął wrażenie monumentalności i grozy?
...
...
29. Wyjaśnij, dlaczego przeczytany tekst III nosi cechy anegdoty.
...
30. Zredaguj rozprawkę na temat: „Sztuka to piękno widziane przez artystę”. Wypowiedź zamknij w 15 – 20 zdaniach. Przed przystąpieniem do pracy zapoznaj się z kryteriami oceny rozprawki:
KRYTERIA OCENY ROZPRAWKI:
- zgodność całości tekstu z tematem 1p.
- sformułowanie tezy 1p.
- podanie trafnych argumentów 1p.
- rozwinięcie argumentów 1p.
- podsumowanie rozważań, wnioski 1p.
- poprawność merytoryczna 1p.
- trójdzielna kompozycja tekstu z zachowaniem właściwych proporcji i akapitów 1p.
- spójność tekstu 1p.
- logiczne uporządkowanie tekstu 1p.
- przestrzeganie poprawności językowej i stylistycznej (dopuszczalne 3 błędy) 3 p.
- funkcjonalność stylu 1p
- poprawność ortograficzna (dopuszczalny 1 błąd) 2 p.
- poprawność interpunkcyjna (dopuszczalne 3 błędy) 1p.
- RAZEM 16 p.
Oceny za test: 29 p. celujący, 28-25 p. bdb, 24-20p. db., 19-15 p. dost., 14-10 p. dop., 9-0 p.
ndst.
Oceny za rozprawkę: 16 p. cel., 15-13 p. bdb., 12-10 p. db., 9-8 p. dost., 7-5 p. dop., 4-0 p.
ndst.
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Spodziewane odpowiedzi:
1. Posługuje się pięknym językiem literackim; jest oczytana, ma bogaty zasób słów;
potrafi tworzyć metafory.
2. Lekarzy, pedagogów, ogrodników.
3. „Pomimo trudów, porażek ich ciekawość nie stygnie”.
4. Wobec ludzi, dla których praca nie jest pasją, którzy pracują, bo muszą.
5. Prowokują poszukiwanie i zdobywanie nowej wiedzy; powodują rozwój, poszerzają horyzonty, zmieniają świat, pomagają dokonywać odkryć.
6. Wg uznania nauczyciela.
7. Pierwsze wyrazy kolejnych zwrotek tworzą tytuł wiersza.
8. Niektórzy – ludzie bliżej nieokreśleni, nie wszyscy; lubić – znajdować w czymś przyjemność, czuć do kogoś sympatię; poezja – dziedzina twórczości poetyckiej, wiersze.
9. Przy pojęciu poezja nie pada żadna definicja.
10. Budowa stroficzna, podmiot liryczny mówiący o swoich przemyśleniach, środki stylistyczne.
11. Sceptycyzm i dystans. Zdania wg uznania nauczyciela.
12. Epitety: kolor niebieski, stary szalik; porównanie: trzymam się tego jak zbawiennej poręczy.
13. Wiek XVI.
14. W Rzymie.
15. Michał Anioł.
16. 60 lat.
17. 4 lata.
18. Papież Paweł III.
19. Papieski mistrz ceremonii.
20. Charon.
21. „Obraz wprawił wszystkich w zdumienie i napełnił lękiem”.
22. „Patrzy z przerażeniem”.
23. „Nad niebem mam władzę, jak ci wiadomo, nad czyśćcem także, ale nad piekłem nie!
Stamtąd nie mogę cię już wydobyć”.
24. Drugi akapit.
25. Smutny, łagodny pasterz z owieczką, błogosławiący dzieci; groźny sędzia, mściciel, atletycznie zbudowany.
26. Matka Boska bez aureoli; diabły bez rogów i ogonów; aniołowie bez skrzydeł.
27. Sędzia, groźny, mściciel.
28. Chrystus ma 4 metry, trzysta postaci o nadludzkich wymiarach, dynamika postaci.
29. Jest krótki, zabawny z dowcipnym zakończeniem; opowiada o autentycznym zdarzeniu z życia wybitnych i sławnych ludzi.
