Str 1/4
Uwagi o stosowaniu testu w dydaktyce
Test jako narzędzie dydaktyczne
Testy to istotny w edukacji składnik warsztatu dydaktycznego i ważne, a czasami jedyne, narzędzie pomiaru dydaktycznego. Nazwa testy bywa często nadużywana, gdyż większość ludzi jest
przekonana, że ich wyniki dostarczają szczególnej, wiarygodnej i obiektywnej wiedzy o otaczającym nas świecie. Dobry test powala losować kolejność pytań i kolejność odpowiedzi w pytaniu. Po rozwiązaniu testu powinna istnieć możliwość zobaczenia wszystkich odpowiedzi poprawnych ze wskazaniem, które zostały udzielone źle, a które dobrze.
Inną ważną cechą jest łatwe przygotowanie pytań i odpowiedzi. Mało tego - test powinien działać z dowolną ilością pytań i dowolną ilością odpowiedzi w każdym pytaniu, a więc musi być zupełnie elastyczny i dać się dowolnie kształtować.
Idealnie byłoby, gdyby istniał - sprawiedliwy, szybki, klarowny, oceniający prawdziwą wiedzę uczestników, a minimalizujący rolę przypadku - system oceny. Niestety, przynajmniej kilku z powyższych warunków nie można ze sobą pogodzić.
Na czym polega testowanie?
Otóż testowanie jest jakby pobieraniem próbek zachowania, badaniem ich w specjalny sposób, a następnie wyciąganiem wniosków na temat względnie stałych właściwości autora tych zachowań.
Postępowanie takie opiera się na założeniu, że zachowanie wyznaczone jest (przynajmniej w jakimś stopniu) przez taką, a nie inną strukturę osobowości, uzdolnienia czy predyspozycje danej osoby. Jeśli ktoś ma na przykład predyspozycje do reagowania w sposób szybki i dynamiczny, to będzie się to przejawiało zarówno w sytuacjach życiowych i zawodowych, jak i w trakcie specjalnie
zaaranżowanych sytuacji testowych. Te sytuacje mogą polegać na zadawaniu pytań, stawianiu rozmaitych zadań, itp. W każdym razie, na podstawie sprowokowanej przez nie "próbki" zachowań, powinno się dać ustalić, czy i w jakim stopniu dana osoba daną cechę posiada. Zgodnie
z teoretycznymi założeniami testów będziemy z kolei przewidywać, że stwierdzona w ten sposób cecha będzie podobnie pojawiała się w innych sytuacjach. Z grubsza to cała tajemnica testów.
Argumenty za
Bezstresowość, szeroki zakres badania wiedzy, obiektywizm i równość szans, wymierność wyników, precyzyjna skala ocen, szybkość uzyskiwania rezultatów, wygoda egzaminatorów i nauczycieli, możliwość wielokrotnego użycia.
Argumenty przeciw
Podczas tworzenia testów częste są błędy i usterki. Testy słabo lub wcale nie badają rozumienia faktów, ograniczają samodzielność myślenia. Sami uczniowie twierdzą, że ogłupiają. Niepotrzebne jest uczenie się konstruowania i pisania obszernej pracy pisemnej (albo potrzebne tylko na maturę), wyciąganie wniosków cząstkowych i budowanie syntezy.
Testy na egzaminach wstępnych nie dają pełnego obrazu kandydata na studia.
Często wysuwany jest argument "tresury".
Rodzaje testów
W praktyce spotkać się możemy z trzema głównymi rodzajami testów.
Str 2/4
Pierwszy z nich to testy osobowości. W ich wypadku pamiętać należy, że choć z metodologicznego punktu widzenia są to testy, to jednak wyróżniają się tym, że nie można ich zdać albo nie zdać, a uzyskane wyniki są w istocie opisem, a nie miarą osobowości. Testy osobowości mają najczęściej postać kwestionariusza, a więc listy pytań, stwierdzeń lub pojęć, do których należy się ustosunkować.
Drugi rodzaj testów to testy umiejętności badające albo uzdolnienia, albo wydolność (która może być również efektem uczenia się, doświadczenia, itp.).
Trzecim rodzajem testów są testy wiadomości. Stosuje się je często w szkolnictwie. Należy jednak pamiętać, że w przeważającej większości przypadków mogą to nie być testy z metodologicznego punktu widzenia. Przeważnie są to zestawy pytań lub zadań imitujące tylko prawdziwe testy, nie spełniające natomiast podstawowych wymogów stosowanych dla testów, takich jak normalizacja czy obiektywizm (o czym dalej).
Co badają testy:
1.rozumienie:
słowne techniczne abstrakcyjne logiczne 2.umiejętności
3.szybkość uczenia się 4.zdolność koncentracji uwagi
Krótka historia testów
Prekursorem był Alfred Binet. Jego pierwsze standaryzowane testy umiejętności stworzone zostały na początku wieku. Służyły one diagnozowaniu tempa rozwoju i inteligencji u dzieci. Testy, w badaniach przydatności zawodowej, zaczął stosować Hugo Mΰnsterberg w USA, na zlecenie Towarzystwa Ustawodawstwa Pracy. Począwszy od roku 1906 przeprowadził badania motorniczych tramwajowych, telefonistek i oficerów marynarki. Co ciekawe, prawie równocześnie powstała w Polsce (wtedy jeszcze w znajdującej się pod zaborem rosyjskim Warszawie) pierwsza Poradnia Zawodowa, założona przez inżyniera Hauszylda.
Na szeroką skalę zaczęto używać testów w czasie I wojny światowej w armii amerykańskiej. Okazało się, że znakomicie nadają się do selekcji rekrutów i przydzielania ich na konkretne stanowiska, a także do identyfikowania pośród nich kandydatów na przyszłych oficerów. Testy dowiodły swojej
skuteczności również w czasie II wojny światowej. Prawie jednocześnie zaczęto używać testów do badania osobowości. Pierwszą próbę, zastosowania kwestionariusza do badania różnic
indywidualnych, podjęto w roku 1905, ale pierwszy kwestionariusz osobowości, oparty na podobnych, do dzisiaj stosowanych zasadach, powstał w 1917 roku. Był wykonany przez Woodworth'a dla celów psychiatrycznych, a w 1943 Strong rozpoczął konstrukcję pierwszych kwestionariuszy zainteresowań.
Natomiast konstruowanie kwestionariuszy przeznaczonych specjalnie do badania kandydatów do pracy rozpoczęto dopiero na przełomie lat 40-tych i 50-tych.
Testy miały pewne niezaprzeczalne zalety. Pozwalały na badanie nawet dużych grup osób w warunkach, które umożliwiały porównywanie ich odpowiedzi między sobą. Okazały się być niezwykle cennym narzędziem uzupełniającym, z reguły dość subiektywne, informacje zdobyte w trakcie wywiadu. Pozwalały selekcjonować i określać przydatność ludzi do pełnienia rozmaitych ról i zadań.
Od tego czasu stosowane są one coraz powszechniej w selekcji zawodowej. Testy psychometryczne są jednym ze sposobów badania przydatności zawodowej. Ich użyteczność zależy od ich jakości, a także trafności i rzetelności w odniesieniu do wymagań na dane stanowisko.
Str 3/4
5 warunków, jakie powinien spełniać każdy test
TRAFNOŚĆ, którą definiuje się jako stopień, w jakim dany test bada to, co ma badać. Jeśli na przykład test miałby badać zdolność myślenia logicznego, jego trafność określa to, w jakim stopniu bada on właśnie zdolność myślenia logicznego, a nie np. pamięć, inteligencję ogólną, inteligencję werbalną lub choćby stopień znajomości logiki formalnej, jako efekt nauki szkolnej. Jeśli więc mamy do czynienia z jakimkolwiek testem, poprośmy o liczby charakteryzujące jego trafność.
RZETELNOŚĆ, czyli stopień, w jakim dany test bada to, co bada. Specjalne metody statystyczne służą precyzyjnemu wyliczeniu tej dokładności.
STANDARYZACJA – zadanie testowe musi mieć taką formę, by dało się je stosować w identyczny sposób w identycznych warunkach. Stąd specyficzny układ zadań testowych i często pisemne instrukcje.
OBIEKTYWIZM badania testowego zwykle jest zapewniony, ponieważ wyniki mają ilościowy charakter. Stąd często np. szczególna forma testów z pytaniami wyboru, zamiast pytań otwartych.
NORMALIZACJA – oznacza, że wyniki uzyskiwane przez poszczególne osoby w teście oceniane są przez porównywanie z wynikami innych osób. Jest to możliwe dzięki procedurom statystycznym, pozwalającym na tworzenie norm określających typowość poszczególnych wyników lub też na porównywanie wyników danej osoby z wynikami osób z jakiejś węższej grupy, np. osób tej samej płci lub wieku.
Rodzaje pytań – zadań testowych.
W podstawowym podziale wyróżnia się pytania otwarte i zamknięte.
Pytania otwarte wymagają uzupełnienia tekstu wyrazem, sformułowaniem lub zdaniem, albo też odpowiedzi tekstowej, zawierającej datę, skrót, słowo (termin, pojęcie), albo też odpowiedzi pełnym zdaniem lub kilkoma zdaniami.
Spośród zadań – pytań otwartych – charakterystyczne są tzw. pajacyki (nazwa używana przez uczniów). Owe pajacyki to krótkie (od kilku do kilkunastu zdań) teksty z usuniętymi fragmentami.
Zamiast nich mamy ponumerowane wykropkowane miejsca (numeracja jest potrzebna przy korzystaniu z klucza odpowiedzi).
Pytania zamknięte mogą wymagać od ucznia wyboru poprawnej (lub poprawnych) odpowiedzi, mogą jednak zakładać wykazanie się wiedzą innego rodzaju, np. łączenie w pary elementów z dwóch zbiorów. Inną grupę pytań zamkniętych stanowią te, w których należy wskazać prawidłową kolejność (porządek) kilku podanych elementów.
Tworzenie testów
Podobnie jak podczas rekrutacji na specjalistyczne stanowisko w firmie, w tworzeniu profesjonalnego testu powinien brać udział ekspert merytoryczny – nauczyciel. Trzeba jasno określić, jaką wiedzę i jakie umiejętności powinni mieć jego uczniowie oraz w jakich sytuacjach wiedza ta powinna znaleźć zastosowanie. Aby ograniczyć ściąganie warto zmienić w teście kolejność pytań dla różnych grup. Ale same pytania powinny być jednakowe.
Byłoby najlepiej, gdyby można taki przygotowany na egzamin test "przetestować" na niewielkiej, uczniowskiej czy też studenckiej, grupie kontrolnej, np. z innej szkoły.
Ogromną zaletą testów komputerowych jest możliwość porównania wyników uczniów lub stopnia trudności pytań i zaprezentowania tych danych na wykresie:
Str 4/4
Jakie więc powinny być współczesne testy egzaminacyjne, jeśli nie komputerowe?
Wybrane narzędzia do tworzenia testów
• formularze programu Word
• formularze projektowane w językach tworzenia stron WWW
• formularze programu Excel
• formularze baz danych
• wyspecjalizowane programy do tworzenia testów Jak przygotowywać ucznia do egzaminu testowego?
Nie do przecenienia jest rola nauczyciela w kierowaniu pracą ucznia. Oczywiście uczniowie powinni jak najwcześniej w szkole zetknąć się z testami. Na pewno powinni sami lub w grupach poznać najważniejsze wydawnictwa testowe, a także testy on-line. Zawsze powinno temu towarzyszyć omówienie błędnych odpowiedzi pod kierunkiem nauczyciela. Bardzo dobre rezultaty uzyskuje się w pracy indywidualnej wówczas, gdy uczeń rozwiązuje test w szkole, następnie w ramach pracy
domowej rozwiązuje go ponownie, poszukując w dostępnych źródłach informacji (bardzo sprawdza się w tej roli Internet i multimedialne encyklopedie) odpowiedzi na wszystkie pytania.
