etap III

(1)

UCZNIA

KURATORIUM OŚWIATY W KATOWICACH

XXXIII WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z GEOGRAFII

III etap

Rok szkolny 2009/2010

Drogi uczniu,

Gratulujemy udziału w finale tegorocznego konkursu geograficznego.

1. Zestaw zawiera 20 zadań; za poprawne rozwiązanie wszystkich możesz uzyskać maksymalnie 60 punktów.

2. Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 90 minut.

3. Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

4. Dbaj o czytelność pisma i precyzję odpowiedzi.

5. Nie używaj korektora oraz czerwonego koloru długopisu. Jeśli chcesz dokonać korekty swojej odpowiedzi, błędnie zapisaną przekreśl.

6. Pracuj samodzielnie!

POWODZENIA!

Autorzy

Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 suma Max.

punktacja 3 2 3 3 2 3 4 5 3 5 4 2 3 3 3 3 2 4 1 2 60

Punkty uzyskane Podpis jurora

Sprawdzającego: Kontrolującego:

Bielsko-Biała, Częstochowa, Katowice, Rybnik 11 marca 2010 r.

(2)

ZADANIE 1 (3 pkt)

Przyporządkuj opisom mezoregiony woj. śląskiego wybierając z podanych poniżej.

A. Zajmuje północno-wschodnią część województwa. Jej podłoże budują skały mezozoiczne m. in.

margle i opoki. ...

B. Od Beskidu Śląskiego oddziela go Brama Wilkowicka. Najwyższym wzniesieniem mezoregionu jest Czupel. ...

C. Region zbudowany z karbońskich skał węglonośnych wznoszący się do 360 m n.p.m, pocięty licznymi uskokami. ...

Mezoregiony: Beskid Makowski, Beskid Mały, Kotlina Raciborska, Niecka Włoszczowska, Pagóry Jaworznickie, Pogórze Śląskie, Wyżyna Katowicka, Wyżyna Wieluńska

Z podanych poniżej krain geograficznych Polski podkreśl trzy cechujące się małymi różnicami wysokości.

Krainy geograficzne: Kotlina Sandomierska, Przedgórze Sudeckie, Polesie Lubelskie, Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Roztocze, Żuławy Wiślane.

ZADANIE (3 pkt)

Profil krajobrazowy przez Karpaty Polskie

S N

źródło: Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Wyd. Naukowe PWN, W-wa 2000

Na podstawie profilu i własnej wiedzy oceń prawdziwość zdań pisząc prawda przy zdaniu prawdziwym i fałsz przy zdaniu fałszywym.

A. W Beskidach występuje piętrowe zróżnicowanie roślinności...

B. Północną część Tatr stanowi trzon krystaliczny. ...

C. W Tatrach występują 4 piętra roślinne. ...

D. Beskidy zbudowane są ze skał osadowych. ...

E. Granice pięter klimatycznych w Tatrach przebiegają niżej na stokach północnych niż południowych ...

W tabeli podano dane klimatyczne dla Helu, Kielc, Suwałk, Śnieżki, Warszawy i Wrocławia.

Przyporządkuj stacje meteorologiczne do danych.

Stacja meteorologiczna Temperatura stycznia (°C ) Roczne opady (mm)

-2,9 535

-1,1 592

-7,1 1169

-3,5 653

-0,6 528

-4,9 628

(3)

(4)

A. Na podstawie rysunku i własnej wiedzy podaj:

1. Nazwę formy rzeźby przedstawionej na rysunku.

2. ...

B. Podkreśl z podanych rzek woj. śląskiego dwie, które tworzą takie formy rzeźby:

3. a) Wisła w Beskidzie Śląskim

4. b) Liswarta w Obniżeniu Krzepickim 5. c) Soła w Beskidzie Żywieckim 6. d) Pilica w Niecce Włoszczowskiej.

Na mapie konturowej zaznaczono cyframi 1-2 kanały, a 3-10 sztuczne zbiorniki.

Rozpoznaj obiekty zaznaczone na mapie cyframi:

2. ..., 4 ...

6 ..., 7 ...

8 ..., 10 ...

ZADANIE 7 (4 pkt) A. Uzupełnij zdania:

a) Województwo śląskie leży w zlewiskach dwóch mórz: ... i ... . b) Przez obszar województwa śląskiego przebiega granica między dorzeczem Wisły i Odry, czyli ... .

B. Przyporządkuj podane rzeki woj. śląskiego do dorzeczy Odry i Wisły Rzeki: Mała Panew, Biała Przemsza, Ruda, Kłodnica, Soła, Wiercica

dorzecze Wisły ...

dorzecze Odry ...

(5)

Fotografia przedstawia fragment polskiej części Tatr Wysokich.

A. Na podstawie fotografii i własnej wiedzy wymień trzy cechy rzeźby tej części Tatr.

...

B. Wymień dwa główne zewnętrzne czynniki rzeźbotwórcze, które ukształtowały rzeźbę Tatr Wysokich.

...

Jesteś w schronisku nad Morskim Okiem (1404 m n.p.m.) Temperatura powietrza wynosi 17,6°C.

Oblicz jaka w tym momencie jest temperatura na górującym nad Morskim Okiem Mięguszowieckim Szczycie (2438 m n.p.m.) W obliczeniach przyjmij spadek temperatury powietrza 0,6°C/100m. Zapisz obliczenia.

Miejsce na obliczenia

Temperatura powietrza na Mięguszowieckim Szczycie ...

Tab. 1 Parki narodowe i rezerwaty przyrody w Polsce

Formy ochrony 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2008

Parki narodowe liczba

powierzchnia w ha Rezerwaty przyrody liczba

powierzchnia w ha

13 118901

759 75292

13 125798

907 104634

17 165933

1001 116952

20 270103

1122 121303

22 306494

1307 148732

23 317234

1395 165245

23 314477

1441 173594 Źródło: roczniki statystyczne GUS -1991, 2001, i 2009

A. Wiedząc, że powierzchnia Polski wynosi 312 683 km² oblicz jaki % powierzchni naszego kraju stanowiły parki narodowe w 2008 r. Zapisz wykonywane obliczenia.

% ...

B. Oblicz średnią powierzchnię rezerwatu przyrody w Polsce w 2008 r. Zapisz obliczenia.

średnia powierzchnia ...

C. Podaj 5 letni przedział czasu o najszybszym wzroście:

liczby parków narodowych ...

liczby rezerwatów przyrody ...

D. Podkreśl z podanych trzy rezerwaty przyrody woj. śląskiego:

Barania Góra, jezioro Łuknajno, Łężczok, Parkowe, Skamieniałe Miasto, Torfowiska doliny Izery

(6)

Na mapie zaznaczono wszystkie parki narodowe w Polsce.

A. Uzupełnij tabelę wpisując nazwy parków oznaczonych cyframi 1 – 4 oraz po jednym przykładzie osobliwości przyrody (wybierając z podanych poniżej)

osobliwości przyrody żywej lub nieżywionej: doliny U-kształtne, jeziora polodowcowe, ruchome wydmy, rysie, żubry

Nr na mapie Nazwa parku Osobliwości przyrody

1 4

B. Podpisz na mapie cyframi parki narodowe:

5 – Wigierski, 6 – Wielkopolski, 7 – Poleski, 8 – Ojcowski

ZADANIE 12 (2 pkt)

Spośród podanych poniżej zjawisk podkreśl cztery współcześnie występujące w Polsce:

a) wzrost wskaźnika urodzeń b) nadumieralność mężczyzn

c) skracanie się średniej długości życia

d) wzrost liczby osób żyjących w wolnych związkach e) obniżenie wieku zawierania małżeństw

f) zmniejszenie się odsetka ludności w wieku poprodukcyjnym g) wzrost liczby ludności kraju

h) ujemne saldo migracji zewnętrznych ZADANIE 13 (3 pkt)

A. Za podanych surowców mineralnych województwa śląskiego podkreśl cztery, które są aktualnie wydobywane:

dolomity, piaski podsadzkowe, rudy cynku i ołowiu, rudy żelaza, węgiel brunatny, żwiry

B. Określ okres geologiczny powstania następujących surowców mineralnych woj. śląskiego:

węgiel kamienny ..., wapienie Wyż. Częstochowskiej ...

(7)

Tab.2 Ilość i wielkość polskich miast

Grupy miast miasta ludność w miastach

w tysiącach w %

1990 2008 1990 2008 1990 2008

Ogółem Poniżej 5000 5000 – 9999 10000 – 19999 20000 – 49999 50000 – 99999 100000 – 199999 200000 i więcej

830 257 177 177 128 48 23 20

892 304 188 180 134 47 22 17

23 614 803 1 252 2 552 3 963 3 231 3 012 8 801

23 288 929 1 345 2 644 4 192 3 211 3 044 7 923

61,8 2,1 3,3 6,7 10,4 8,4 7,9 23,0

61,1 2,5 3,5 6,9 11,0 8,4 8,0 20,8 Źródło: roczniki statystyczne GUS 2001 i 2009

Na podstawie danych w tabeli podaj trzy zmiany, które zaszły w procesach osadniczych w Polsce w latach 1990- 2000

1. ...

2. ...

3. ...

Wykonaj wykres słupkowy przedstawiający ilość i wielkość polskich miast w 2008 r.

W tabeli podano dane dotyczące ludności wybranych powiatów woj. śląskiego. Dokonując odpowiednich obliczeń uzupełnij tabelę.

Powiat Powierzchnia w km² Liczba ludności Gęstość zaludnienia na km²

kłobucki 889,15 84867

będziński 151078 415

cieszyński 730,20 236

Źródło: Rocznik demograficzny 2009 GUS, Dobosik B, Hibszer A.,Tablice geograficzne , Videograf II

(8)

Przemysł w największym okręgu przemysłowym województwa śląskiego zmienia się, czyli przechodzi restrukturyzację. Podaj po jednym pozytywnym i negatywnym skutku (np.

gospodarczym, społecznym lub ekologicznym) restrukturyzacji przemysłu w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym.

Pozytywna konsekwencja ...

...

Negatywna konsekwencja ...

...

Materiał źródłowy do zadania 18

Choć kopalnia gwarantuje 5 tys. miejsc pracy i sporo płaci za wykup gruntów, mieszkańcy wiosek pod Gubinem (woj. lubuskie) nie zgodzili się na budowę kompleksu energetycznego. Mimo to kopalnia będzie. Ale dwa lata później.

Kopalnia Węgla Brunatnego "Konin" chce wybudować odkrywkę i wspólnie z Eneą postawić elektrownię o mocy 2400 MW. Inwestycję rzędu 20 mld zł ma poprowadzić nowa spółka PWE Gubin. Odkrywka jest planowana na terenie dwóch gmin - Brody i Gubin. Górnicy oceniają, że na tym terenie leży ok. 1,6 mln ton węgla brunatnego. Pracę znalazłoby tu 5 tys. osób, i to przez ponad 50 lat. Budowa kompleksu górniczo-energetycznego w gminie Gubin miałaby się zacząć na początku 2015 r. W okresie eksploatacji odkrywki i rekultywacji gruntów pogórniczych do kasy każdej gminy mogłoby wpaść od 60-80 mln zł rocznie. Ale wielkie pieniądze nie skusiły mieszkańców. W czerwcowym referendum w Brodach większość zagłosowała przeciw inwestycji.

Źródło: Sałwacka M., Mieszkańcy gminy Gubin nie chcą kopalni odkrywkowej, Gazeta Wyborcza 9.11.2009 ZADANIE 18 (4 pkt)

Oceń budowę nowej kopalni węgla brunatnego i elektrowni w pobliżu Gubina podając po dwa pozytywne i negatywne skutki tej budowy.

Skutki pozytywne:

1. ...

2. ...

Skutki negatywne:

1. ...

2. ...

Podkreśl właściwą odpowiedź.

Najlepsze warunki przyrodnicze dla rozwoju rolnictwa w woj. śląskim występują:

a) w Beskidzie Małym b) na Wyżynie Wieluńskiej c) na Płaskowyżu Głubczyckim d) na Wyżynie Katowickiej ZADANIE 20 (2 pkt)

Przyporządkuj muzeum miasta, w których się one znajdują wybierając z podanych poniżej.

Bielsko Biała, Częstochowa, Gliwice, Koniaków, Tarnowskie Góry, Radzionków, Wisła, Żywiec

Muzeum Miasto Muzeum Miasto

Muzeum Chleba Muzeum Koronki

Muzeum Historii Kolei Muzeum Dom Tkacza

(9)