Niebo - pełnia życia wiecznego

Studia Teologiczne Biał., Droh., Łom.

20(2002) KS. STANISŁAW PIOTROWSKI

NIEBO - PEŁNIA ŻYCIA WIECZNEGO

IV. Ziemia „zadatkiem” życia wiecznego; Zakończenie.

Celem życia ziemskiego, w raz ze w szystkim i jego konsekw encja­ mi, jest definityw ne przyw rócenie życia w iecznego, gdy C hrystus przekaże „królow anie Bogu Ojcu", a więc, gdy odda M u całą ludzkość odkupioną, „i gdy pokona w szelką Zw ierzchność, W ładzę i Moc... A gdy już w szystko zostanie M u poddane, w tedy i sam Syn zostanie p o dd any Temu, który Synowi p o d d ał w szystko, aby Bóg był w szyst­ kim w e w szystkich" (1 Kor 15,24.28). „Oczekujemy jednak, w edług obietnicy „now ego nieba i nowej ziem i", a więc życia w iecznego, „w których będzie m ieszkała spraw iedliw ość" (2P 3,13)!.

I. WIELOASPEKTOWE ROZUMIENIE NIEBA

Pismo Święte posiada różne słowa (określenia) na oznaczenie nie­ ba, zaw sze jednak przez niebo rozum ie eschatologiczne zbaw ienie po zm artw ychw staniu. Zbaw ienie zaraz po śmierci określa stanem p o ­ średnim , w yrażając je w Starym Testamencie słow em „raj" lub „szeol" albo opisowo: „dusze spraw iedliw ych są w rękach Boga"(M dr 3,1); „spraw iedliw y znajdzie spoczynek w Bogu"(M dr 4,7); „żyją n a wieki- "(M dr 5,15). W N ow ym Testamencie - „raj"(Łk 23,43); „łono A braha­ m a", niekiedy ogólnie m ów i się o „życiu z C hrystusem " (Flp 1,23) - za­ wsze w ystępuje w relacji do Boga i przybiera różne znaczenia.

Kosmologiczny wymiar nieba

N iebo oznacza oddzielające w ody górne od dolnych, sklepienie niebieskie (firmamentum) (Rdz l ,6n). Zw roty „niebo i ziem ia"(Rdz 1,1) albo „niebo, ziemia i m orze" m ogą oznaczać stw orzony przez Boga ko­ 1 F. C. F e r r e i r a, Zycie ziemskie a życie wieczne, Communio 12 (1992) n. 1, s. 37 - 45.

smos. Pismo Święte w spom ina także o w ielu niebiosach - Św. Paweł został porw any do trzeciego nieba (2Kor 12,2).

Teologiczny wymiar nieba

Słowo niebo oznacza sposób istnienia Boga: Bóg mieszka w niebie jako Król i Pan(Iz 6,5), otoczony zastępam i niebieskimi (lK rl 22,19). W N ow ym Testamencie św. M ateusz m ów i często o Ojcu w niebie (Mt 5,16.45; 7,11.21) albo o Ojcu niebieskim (Mt 5,48; 6,14.32). Przebyw anie Boga w niebie nie jest statyczne; przeciw nie w yraża Jego zbaw czy d y ­ nam izm . Ze w zględu na wielkość Boga słow em niebo zastępow ano imię Boga Jahw e, którego nie śm iano już używ ać. M ateusz używ a zw rotu „królestwo niebieskie", synoptycy inni „królestwo Boże". Sło­ w o niebo oznacza nie tylko imię Boga, ale także przychodzące z nieba panow anie.

Soteriologiczny wymiar nieba

Niebo jest stanem zbawienia. Z teologicznego rozumienia wynika znaczenie soteriologiczne. W niebie są złożone dary zbawcze, zbawie­ nie, które Bóg zaplanow ał jeszcze przed realizacją jego na ziemi. Z sote- riologicznego w ym iaru zbawienia w ynika jego znam ię chrystologiczne.

Personalistyczny wymiar nieba

N iebo jest przede w szystkim rzeczywistością osobową. „Określa - stw ierdza J. Ratzinger - na zaw sze jej historyczny początek w tajem ni­ cy paschalnej śmierci i zm artw ychw stania C hrystusa"2.

Chrystologiczny wymiar nieba

Szczególnym znaczeniem nieba jest jego w ym iar chrystologiczny. C hrystus zstąpił z nieba (J 6, 38.42) dla nas i dla naszego zbawienia. W w idzeniu po chrzcie w Jordanie otw iera się niebo, D uch Święty zstę­ puje na Jezusa i odzyw a się głos z nieba: „Tyś jest mój syn um iłow any, w Tobie m am upodobanie"(M k 1,9-11). Po w ypełnieniu misji zleconej p rzez Ojca Jezus w stępuje do nieba (Dz l,9n), w yw yższony zasiada po praw icy Jego (Flp 2,9n). Z nieba posyła Ducha Świętego (Dz 2,ln). Przy końcu czasów Syn Człowieczy przybędzie z w ielką mocą i chw ałą (Mt 24,30), aby dokonać sądu i doprow adzić zbaw ionych do stanu, jaki im Bóg przygotow ał od założenia świata (J 14,2).

Niebo - pełnia życia wiecznego

Istnienie nieba opiera się zatem na tym , że Jezus C hrystus jest jako Bóg człowiekiem i że udzielił bytow i człowieka „miejsca" w bycie sa­ mego Boga3. „Człowiek - podkreśla J. Ratzinger - jest w niebie w tedy i w takiej mierze, kiedy i w jakiej m ierze jest z Chrystusem . Przez to znajduje miejsce swego bytu jako człowieka w bycie Bożym"4.

W ym iar chrystologiczny pozw ala w yprow adzić praw d y teologicz­ ne: niebo jako zjednoczenie z C hrystusem oznacza uw ielbienie Boga, poniew aż On sam nieustannie oddaje Ojcu siebie; ofiara paschalna jest w N im nieustanną teraźniejszością. W niebie dopełnia się sens w szel­ kiego kultu, który obejmuje bezpośrednią relację m iędzy Bogiem i czło­ wiekiem, co tradycja teologiczna nazyw a oglądaniem Boga, które to- miści rozum ieli jako poznanie, skotyści jako miłość5.

Eklezjologiczny wymiar nieba

W ym iar chrystologiczny w ym aga a zarazem w skazuje na znam ię eklezjalne. Jeśli niebo polega na byciu z Chrystusem , nie m oże więc zabraknąć współbycia tych wszystkich, którzy stanow ią Ciało C hrystu­ sa. Niebo jest w spólnotą świętych, w spólnotą otw artą, pozw alającą na dopełnienie w szystkich m iędzyludzkich stosunków . Ze w zględu na panującą ustaw icznie radość, niebo nie zna izolacji i nie stanow i dla nikogo konkurencji dla otw arcia się na oglądanie i m iłow anie Boga6. „Niebo osiągnie pełną realizacją w ted y dopiero, kiedy się zgrom adzą w szystkie członki Ciała P an a...Zbawienie jednostki będzie dopiero w tedy pełne, kiedy się dokona zbawienie całego świata i wszystkich wybranych, którzy w niebie nie będą po prostu obok siebie, lecz jako jeden Chrystus będą niebem "7.

3 Por. K. R a h n e r, Schriften II, s. 221. 4 J. R a t z i n g e r , Eschatologia, s. 254.

5 „Odpowiedź na tę kwestię zależy od ukierunkowań antropologicznych. Ostatecznie za­ wsze chodzi o jedno - przeniknięcie bez reszty całego człowieka przez pełnię Boga, Jego bezpośrednią wizję, sprawiającą, że Bóg staje się „wszystkim we wszystkich, wy­ pełnia całkowicie człowieka”. Tamże s. 255.

6 „Na wiedzy o tym opiera się chrześcijański kult świętych. Nie przypisuje on świętym mitycznej wszechwiedzy. Zakłada po prostu całkowitą wzajemną otwartość członków Ciała Chrystusowego, bezpośrednią bliskość miłości, dającą pewność, że w drugim człowieku osiągamy Boga, a w Bogu drugiego człowieka” . Tamże.

7 J. R a t z i n g e r , Eschatologia, s. 191-192. Cyt. za J. F i n k e n z e 11 e r, Eschatolo­

A ntropologiczny w ym iar nieba

Z w ym iarem chrystologicznym i eklezjologicznym w iąże się aspekt antropologiczny. Zbaw iony w chodząc w zw iązek z Chrystusem i w spólnotą zbaw ionych, nie traci swojej jaźni m im o w topienia w ła­ snego ja w Ciało Chrystusa, przeciw nie dokonuje się jej oczyszczenie, a przez to pełne rozwinięcie jej najw yższych możliwości. D latego - stw ierdza J. Ratzinger - niebo jest dla każdego niebem in dyw idual­ nym , poniew aż każdy ogląda Boga na swój sposób , Bóg zaś obdarza każdego swoją miłością8. „Zwycięzcy dam m anny ukrytej i dam m u biały kam yk, a na kam yku w ypisane now e imię, którego nikt nie zna oprócz tego, kto je otrzym uje"(A p 2,17). N iebo jest więc darem , łaską, chociaż tak N ow y Testament jak i tradycja nazyw a niebo nagrodą. Jest nagrodą za w yrzeczenia i cierpienia poniesione w życiu ziemskim , nie­ mniej jest łaską miłości darowanej przez Boga człowiekowi. N agroda, jaką Bóg obdarow uje, jest w yłącznie jego darem , łaską, co potw ierdza przypow ieść o pracow nikach w winnicy, którzy przyszli o godzinie l i ­ tej i zostali zrów nani z tymi, którzy pracow ali w w innicy od rana (Mt 20,1-16). N agroda, o której m ów i Jezus, m a miejsce w niebie, w yraźnie stw ierdza to Jezus w kazaniu na Górze, m ów iąc o błogosław ieństw ach (Mt 5,3-12). D arm owość nagrody nie w yklucza jej stopni: „kiedy Syn Człowieczy przyjdzie w chwale Ojca w raz z Aniołami, w tedy odda każdem u w edług jego postępow ania" (Mt 16,27). K ażdy otrzym a za­ płatę odpow iednią do swojej pracy, nagrodą tą będzie już sama w spól­ nota z N im w niebie.

Eschatologiczny w ym iar nieba

Niebo jest rzeczywistością eschatologiczną, „wzejściem tego, co ostateczne i całkowicie now e"9. Ostateczność w ynika z niepodzielnej miłości Bożej w zględem człowieka, now e - poniew aż czeka na pełnię Eschatonu. Stąd niebo jest dopełnieniem p an o w an ia Boga i życiem wiecznym. Królowanie Boga zostanie dopełnione przez zbaw ionych, którzy w ezm ą w posiadanie królestwo przeznaczone dla nich od stw o­ rzenia św iata (Mt 25,34). Pełnia Ciała C hrystusa otrzym uje ciała zm ar­ tw ychw stanie, co nastąpi w mom encie Paruzji. Osiągnięcie pełni Ciała Chrystusow ego „w plerom ie całego C hrystusa" spraw i, że niebo dope­ łni się jako kosmiczna całość. Stąd niebo jest otw arte na pełnię

Escha-8 J. R a t z i n g e r , Eschatologia, s. 255. 9 Tamże, s. 255.

Niebo - pełnia życia wiecznego

tonu. Dopełni się dopiero wtedy, kiedy zgrom adzą się w szystkie człon­ ki C hrystusow ego Ciała. „Zbawienie jednostki - stw ierdza J. Ratzinger - będzie dopiero całkowite, kiedy dokona się zbaw ienie w szechśw iata i wszystkich w ybranych, bo w ybrani nie są obok drugich w niebie, oni razem - jako jeden C hrystus - są niebem 10.

II. O B R A Z Y N IE B A

M ówiąc o niebie A utorzy Pisma Świętego nie ograniczają się do jednego obrazu. Ukazują je w różnych obrazach, przez co pragną p o d ­ kreślić, że niebo jest rzeczywistością nie w ypow iedzianą i nie w yobra- żalną.

Uczta

U cztow anie w szędzie, a p rzed e w szystkim dla lu d zi W schodu, stanow i znak w spólnoty, bow iem w niej urzeczywistniają się w szyst­ kie w arstw y ludzkiej egzystencji11.

Już w Starym Testamencie uczta stanow i znak w spólnoty Boga z Jego ludem - m anna na stole lu d u w ybranego (Wj 1 6 ,13n). W spólno­ ta ucztujących zdaniem Izajasza - staje się obrazem błogosławionej w spólnoty z Bogiem w czasach ostatecznych: „Pan dom u w yda ucztę dla w szystkich narodów , zastaw i stół, najwyborniejszymi potraw am i i w inam i" (Iz 25,6).

C ud m anny na p ustyni pow tórzył Jezus w cudow nym rozm noże­ niu chleba, ustanaw iając p rzy tym znak wiecznej uczty w niebie. M a­ jąc ją na m yśli Jezus mówi: „Wielu przyjdzie ze W schodu, Zachodu i zasiądą za stołem z A braham em , Izaakiem i Jakubem w Królestwie Niebieskim " (Mt 8,11). G ospodarzem tej uczty będzie sam Chrystus, sam się przepasze i będzie usługiw ał tym , których, kiedy przyjdzie za­ stanie czuwających (Łk 12,37). Tego, kto będzie ucztow ał w Królestwie Bożym, nazyw a go szczęśliwym (Łk 14, 15). W przypow ieści o uczcie królewskiej zaznacza, że udział w uczcie w ym aga osobistej decyzji, a jej charakter jest darm ow y (Mt 22,1-14). Święty Jan w Apokalipsie przedstaw ia w różnych miejscach obraz uczty: po r Ap 3,20; 19,9.

Z obrazów uczty można wyciągnąć pew ne elementy eschatologicz­ nego zbaw ienia w niebie. Życie wieczne jest darem Boga. Uczta jest

10 Tamże, s. 258.

w spólnotą przeżyw aną z gospodarzem i z wszystkim i jej uczestnikami. Przeżyw any na ziemi głód i pragnienie zaspokojone będzie na zaw sze12.

M iasto

W Apokalipsie św. Jan łączy z ucztą obraz miasta świętego, N ow e­ go Jeruzalem: „I miasto święte - Jeruzalem now e ujrzałem zstępujące z nieba od Boga przyswojone jak oblubienica zdobna w klejnoty dla no­ wego męża"(21,2). Światłem i świątynią tego miasta jest Bóg, oświeca je chwała Boża, niepotrzebne jest m u żadne światło. Wejść do niego mogą jedynie ci, których imiona są zapisane w księdze żywota (Ap 21,9-22.25).

M iasto, które ukazuje św. Jan, jest sym bolem nadziei, poczucia bezpieczeństw a i w spólnoty.

Motywy raju

M otyw y raju są w różny sposób w ykorzystyw ane do opisu zba­ w ienia jednostek, ludzkości i p rzy p o rząd k o w aneg o jej św iata. Raj eschatologiczny nie jest rajem z Księgi Rodzaju 2,4-25, chociaż w apo­ kalipsie przedchrześcijańskiej pojawia się ta myśl.

A pokaliptyka judaistyczna za miejsce otw artego raju uw aża zie­ mię, a dokładniej now ą Jerozolimę. W ymienia w niej owoce drzew a życia, w odę, chleb życia, ucztę w eselną i w spólnotę z Bogiem.

Raj uw aża się za aktualne miejsce prarodziców , w ybranych i spra­ w iedliw ych. W N ow ym Testamencie idea ta zaw iera się w słowach Je­ zusa skierow anych do dobrego łotra (Łk 23,43). Także Paw eł stw ier­ dza, że został porw any do raju, który znajduje się w trzecim niebie (2Kor 12,4n).

W praw dzie w orędziu Jezusa t> królestwie Bożym nie pojaw ia się słowo raj, zapow iadane zbaw ienie daje się pow iązać z m otyw am i raju. Zwolennicy takiego m yślenia pow ołują się na tekst Mk 1,13, który jest interpretow any jako autentyczna pararela A dam - C hrystus.

Najwyraźniej odnoszenie m otyw ów raju do zbaw ienia eschatolo­ gicznego w ystępuje w apokalipsie 2,7, gdzie w praw dzie nie w ystępuje słowo raj, ogród Boży jest jednak uw ażany za najgłębszą treść chw ały dopełnienia. Jeruzalem czasów ostatecznych jest rozum iane jako raj, na co w skazuje w oda życia (22,1), zdeptanie w ęża (20,2), w olność od cier­ pienia, udręki i śmierci (21,4), zaś miejscem tego eschatologicznego raju jest Jerozolima odnowionej ziem i (21,2.10).

Niebo - pełnia życia wiecznego

Pośrednio o realizacji eschatologicznego raju m ów ią teksty Ew an­ gelii, w których C hrystus jest nazyw any chlebem życia (J 6,35; 48,51) lub w odą życia (4,10; 7,38).

O brazy uczty i miasta, jak też m otyw y raju, potw ierdzają sform u­ łow aną m yśl istnienia nieba, gdzie przebyw a Bóg i C hrystus, które osiągną ci wszyscy, którzy będą zbawieni.

N ieba nie m ożna określić przestrzennie - stw ierdza J. Ratzinger - ani w stru k tu rze naszej przestrzeni, ani poza nią. Niemniej też nie m oże być ono jako prosty „stan", w yłączone ze zw iązków z kosm o­ sem. Niebo oznacza tę moc działającą w świecie, która jest właściwa now em u „zakresow i Ciała C hrystusa" - świętych obcowaniu. Niebo jest więc na „wysokościach" nie przestrzennie, ale esencjalnie. W tym świetle należy patrzeć na tradycyjne w yobrażenia nieba. O dczytujem y je właściwie, o ile w idzim y w nich w yraz w yniesienia, w yzw olenia z w ięzów świata, zwróconej ku św iatu potęgi i miłości. N atom iast w y ­ obrażenia te stałyby się fałszywe, gdyby m iały oznaczać całkowite od­ graniczenie nieba od świata, albo w łączenie go w św iat na sposób ja­ kiegoś jego „najwyższego piętra"13.

III. ŻYCIE W IECZN E

„Pojęcie kresu eschatycznego ludzkiej egzystencji - stw ierdza F.C. Ferreria - rozum ianego jako sytuacja lub stan szczęścia, harm onii i za­ żyłości z Bogiem, gdzie nie ma śmierci, płaczu, jęków cierpień, bólu ani kary jest w spólnym dziedzictw em ludzkości od samych jej począt­ ków. Zgodnie z Pism em św. sens lub nastaw ienie doczesnego życia człowieka polega na od kryw an iu pełni życia, życia na zaw sze i to w sferze cielesno - duchow ej"14.

W Starym Testamencie życie stanow i dobro fundam entalne, w ar­ tość ze w szystkich najbardziej upragnioną, podczas gdy śmierć uw aża się za największe nieszczęście (Koh 9,5). W czasach pierw otnych n a­ dzieje oraz pragnienia Izraela ograniczały się raczej tylko do w ym iaru ziemskiego. Istniała w judaizm ie idea zw ycięstwa nad śmiercią, takie zwycięstwo jednak nigdy nie oznaczało egzystencji osobowej, jedynie sposób życia na kształt cienia w szeolu (Koh 5,14; 6,3-6)15.

13 J. R a t z i n g e r, Eschatologia, s. 257.

14 F. C. F e r r e r i a, Zycie ziemskie a życie wieczne, s. 44. Por. K. L e h m a n, Co oznacza

„życie wieczne?”, Communio, 12 (1992) n. 1, s. 6.

Idea życia w iecznego jako szczęśliwego życia po śmierci zarezerw o­ w anego dla spraw iedliw ych zaczęła się kształtow ać w judaizm ie w II w. P rzed Chrystusem . Zycie z Bogiem w ym aga wieczności, a więc życia po śmierci. Rozumieli je jako w arunek istnienia Boga (nieśmier­ telność) (Mdr 3,4), czy też jako zm artw ychw stanie p rzy końcu czasów, zarezerw ow ane spraw iedliw ym . O dznaczać się ono będzie nieskoń­ czonym trw aniem i przede w szystkim jakością życia rozum nego jako szczęśliwe trw anie w chwale, polegające na udziale w e w szystkich do­ brach Boga, dzięki którem u „będą świecić jak gw iazdy" na sklepieniu nieba (Dz 12,1-3).

Idea życia w iecznego now e rozm iary przybiera w N ow ym Testa­ mencie. Żydzi w spółcześni Jezusow i bardzo zabiegali, by osiągnąć ży­ cie wieczne (Mt 19, 16-17). Jezus ukazuje im, że jedynie jedna droga p ro w ad zi do osiągnięcia celu (Mt 7,13-14). Życie w ieczne obiecuje tem u, kto dla jego imienia opuści swój dom , braci, siostry, ojca i matkę, dzieci oraz pole (Mt 19,28; Łk 18,29-30; M k 10,29-30). Ma na myśli ocze­ kiw anie eschatologiczne, jakie charakteryzow ało religijne kręgi żydow ­ skie - oczekiwanie na obiecane spraw iedliw ym szczęśliwe życie w e wspólnocie z Bogiem, które urzeczyw istni się przy zm artw ychw staniu um arłych. Życie wieczne Jezus łączy z „ królestwem Bożym". Wejść do królestw a niebieskiego oznacza wejść do życia: (Mt 18, 8-9; 19,7; Mk 9,43-45), zaś odziedziczenie królestw a (Mt 25,34) jest odziedziczeniem życia (Mt 19,29; Mk 10,17; Łk 10,25; 18,18)16.

Przepow iadanie Jezusa zaw iera now e aspekty życia w iecznego. Zachowując w szystkie eschatologiczne cechy zw iązane z ideą życia wiecznego w judaizm ie, Jezus podkreśla, że staje się ono rzeczyw isto­ ścią dostępną już teraz. Nie tylko jest bliskie, jest już teraz w śród nas (Mt 12,28).

Szczególnie b o gatą nau k ę na tem at życia w iecznego zaw iera Ewangelia św. Jana. W niej A postoł na początku m odlitw y arcykapłań- skiej podał niem al definicję życia wiecznego: „A to jest życie wieczne, aby znali Ciebie, Jedynego praw dziw ego Boga oraz Tego, którego p o ­ słałeś Jezusa C hrystusa" (17,3). Sam Jezus jest życiem (14,6), dysponuje życiem (5,26), jest zm artw ychw staniem i życiem (14,6), światłem życia (18,22), chlebem żyw ym (16,27-58), w o d ą żyw ą (4,14) jest także i przede w szystkim drogą życia: „N ikt nie przychodzi do Ojca inaczej jak tylko przeze M nie" (14,6) i dlatego życie oznacza w spólnotę z Jezu­ sem, który sam będąc posłany prze Ojca jednocześnie p row adzi do

Niebo - pełnia życia wiecznego

Niego. Życie w ieczne jest zatem rzeczywistością trynitarną z podkre­ śleniem aspektu chrystologicznego17.

Św. Jan, m ówiąc o życiu w iecznym , które otrzym uje się już tu p o ­ przez w spólnotę w iary z Chrystusem , jest bliski synoptykom oraz św. Pawłowi, dla którego już teraz żyć - to C hrystus (Flp 1,21), a jego n a­ dzieją jest tylko um rzeć po to, aby być z Chrystusem (w .23).

A postoł życie w ieczne łączy ze zm artw ychw staniem i sądem (J 5,21-22). Rzeczywistość zm artw ychw stania i sąd u jest już obecna: „Kto słucha słowa m ego i w iarzy w Tego, który M nie posłał, m a życie w ieczne i nie idzie na sąd, lecz ze śmierci przeszedł do życia..." (5,24- 25). Życie więc w ieczne jako rzeczywistość eschatologiczna nie tylko jawi się jako rzeczywistość antycypow ana w przyjściu C hrystusa, ale stanow i także rzeczywistość „teologiczno - trynitarną". Poprzez w iarę w Boga i Tego, który Go posłał, człowiek już teraz w chodzi do życia wiecznego (J 12,44-50).

Obok aspektu chrystologicznego św. Jan podkreśla aspekt antro­ pologiczny. Jest nim doprow adzenie człowieka do pełni, doskonała re­ alizacja jego pragnienia życia z Bogiem urzeczyw istnia się poprzez do­ pełnienie jego integralności cielesnej oraz jego w ym iaru społeczno - kościelnego18.

O życiu w iecznym m ów i rów nież św. Paweł: „N iby umierający, a oto żyjemy, jakby karceni, lecz nie uśmierceni, jakby sm utni, lecz za­ wsze radośni, jakby ubodzy, a jednak ubogacający wielu, jak ci, którzy nic nie mają, a posiadają w szystko" (2I<or 6,9nn). Życie to otrzym ać m ożna jedynie dzięki Jezusowi, który zwyciężył śmierć i wszystkie moce zagrażające człowiekowi przez śmierć na krzyżu. „Ale w e w szystkim tym odnosim y pełne zwycięstwo dzięki tem u, który nas um iłow ał" (Rz 8,37). Dla św. Pawła życie - to Chrystus (Flp 1,21), a jego nadzieją jest tylko i wyłącznie możliwość bycia z Chrystusem (Flp 1,23).

17 J. L u z z a r g o. Życie wieczne w pismach św. Jana, Communio 12 (1992) n. 1, s. 31. 18 Jakkolwiek pisze M. Bordoni - udział w życiu wiecznym już teraz zakłada cielesną

wspólnotę z Chrystusem, wraz z którym tworzymy w Duchu Świętym jedno Ciało (IK or 12.12-13.27), jednakże wspólnota ta urzeczywistnia się w pełni dopiero przy końcu ziemskiego pielgrzymowania. My bowiem, jak długo pozostajemy w ciele, je ­ steśmy pielgrzymami, z daleka od Pana (2Kor 5,6) i posiadamy jedynie „pierwsze dary Ducha”, który wskrzesił Chrystusa z martwych (Rz 8,23) i który przywróci do życia także nasze s'miertelne ciała (8,11), dzięki czemu już teraz „wzdychamy oczekując przy­ brania za synów, odkupienia naszego ciała” (8,23). Życie wieczne jest zatem pełnym udziałem w trynitarnym życiu Jezusa Chrystusa, egzystencją człowieka, odnowioną przez wskrzeszenie z martwych. Ono to stanowi nadzieję całego człowieka, a wraz z nim całego stworzenia. M. B o r d o n i, Życie wieczne, s. 63.

Życie w ieczne jest dla człowieka. W konsekwencji oznacza d o pro­ w adzenie człowieka do jego pełni. „Teraz w idzim y jakby w zw iercia­ dle, niejasno; w tedy zaś (zobaczymy) tw arzą w tw arz. Teraz poznaje po części, w tedy zaś poznam tak, jak i zostałem poznany" (IKor 13,12). D okona się to poprzez dopełnienie integralności cielesnej oraz jego w ym iaru społecznego. W spólnota, którą już teraz tw orzym y z C hry­ stusem w Jego M istycznym Ciele (1 Kor 12,12-13), urzeczyw istni się w pełni przy końcu ziemskiej pielgrzym ki. „Jak długo pozostajem y w ciele, jesteśm y pielgrzym am i, z daleka od Pana" (2Kor 5,6). Pan ten przyw róci także do życia nasze śm iertelne ciała (Rz 8,11), dzięki cze­ m u już teraz „w zdycham y, oczekując przybrania za synów, odkupie­ nia naszego ciała" (Rz 8,23). Obok więc aspektu teologicznego i chry­ stologicznego w N ow ym Testamencie podkreślony jest aspekt antro­ pologiczny, poniew aż to człowiek m a osiągnąć życie wieczne.

IV. ZIEMIA ZADATKIEM ŻYCIA WICZNEGO

Życie w ieczne zaczyna się już tu, na ziemi. „A to jest życie wiecz­ ne: aby znali Ciebie, jedynego, praw dziw ego Boga oraz Tego, którego posłałeś, Jezusa C hrystusa" (J 17,3). Posiądzie je ten, kto otw iera się na Boga i ludzi. O tw ierania m am y się uczyć od Jezusa Chrystusa. Bez cią­ głego w znoszenia się k u Bogu i otw ierania się na bliźniego nie m a d o ­ stępu do życia niezniszczalnego. Życie w ieczne w ypływ a z miłości Boga i otw ierania siebie wobec innych.

Życie wieczne nie może być ucieczką od życia ziemskiego, cierpie­ nia, niepow odzeń, przeciwnie: „życie wieczne, które przekracza granice śmierci, jest intensyfikacją tego, co określało już rzeczywistość teraźniej­ szą, w tym sensie, w jakim Chrystus stanow i fundam ent"19. Życie to Chrystus (Flp 1,21) i dlatego śmierć nie może Go zniszczyć. Ten, kto w życiu ziem skim nie posiada w sobie życia wiecznego, chociażby w zaczątkowej formie jako „zadatku" (wyrażenie Pawiowe), nie otrzy­ ma go jako daru w przyszłej egzystencji. W tym życiu nosimy je w szkla­ nym naczyniu, potrzebna jest więc ostrożność, cierpliwość i nadzieja. Chrześcijańska nadzieja eschatologiczna nie tyle interesuje się sposobem ludzkiego życia po śmierci (wszelkie refleksje i w ypowiedzi na tem at życia wiecznego są jedynie fragmentaryczne, niewiele wiemy), ile w y­ pełnianiem się więzi w spólnoty z Chrystusem, który personalizuje dar tegoż życia wiecznego. Dzięki przyjściu C hrystusa na ziemię, „życie 19 K. L e h m a n n, Co oznacza życie wieczne?, s. 13.

Niebo - pełnia życia wiecznego

wieczne, nie jest już więc po prostu jakimś innym światem różnym od teraźniejszości"20. W świetle chrystologii obecne życie chrześcijańskie „już dzisiaj" pozwala wierzącemu na w prowadzenie w czyn, kształtując jego przyszłość. Nie istnieje jednak możliwość czysto indywidualnego udziału w życiu wiecznym człowieka oderwanego od życia Kościoła. W każdym momencie - pisze M. Bordoni - (zarówno w obecnym życiu ziemskim, jak też w chwili śmierci i w paruzji) chrześcijanin, mówiąc o eschatologii, za­ wsze powinien głosić nadzieję życia wiecznego jako rzeczywistości, która odnosi się do teraźniejszości i do przyszłości wierzącego, żyjącego co praw da „we wspólnocie z Chrystusem, ale w Kościele"21. Chociaż escha­ tologia nie jest w stanie podać formy i sposobu przyszłej egzystencji ludz­ kiej, to jednak może ona ożywić oczekiwanie pełnego objawienia „nowe­ go człowieka", wychodząc od doświadczeń nowości życia w Chrystusie, które już dziś spełniają się w Kościele oraz zapowiadają przyszłą egzy­ stencję ludzką w now ym niebie i nowej ziemi.

Z A K O Ń C Z E N IE

Sw. Jan stw ierdza: „A to jest życie wieczne: aby znali Ciebie jedy­ nego, praw dziw ego Boga oraz Tego, którego posłałeś, Jezusa C hrystu­ sa" (J 17,3). Tylko w Bogu m ożna osiągnąć życie wieczne. Bóg, który jest w szystkim w e w szystkich, a także niew yczerpalna radość z Jego stałej obecności, jest życiem w iecznym . O d m om entu, kiedy chwała Boga objawiła się w Chrystusie, życie Boże m oże być realizow ane w oddaniu siebie Bogu i ludziom , przez kroczenie do realizacji siebie. Je­ zus C hrystus jest tu Drogą, P raw dą i Życiem (por. J 14,6), życie w iecz­ ne osiągnie ten, kto oddaje się C hrystusow i i ludziom .

Pełnia życia nastąpi w mom encie paruzji i ciała zm artw ychw sta­ nia. Stąd niebo jest otw arte na pełnię Eschatonu. Zatem m ożna okre­ ślić, że niebo jest:

— stanem najwyższego i ostatecznego szczęścia, ostatecznym celem i najgłębszych dążeń człowieka;

— w spólnotą życia i miłości z Trójcą Świętą i w szystkim i Świętymi; — byciem z Jezusem , w spółbycie z bliźnim i i p rzeży w an ie Boga

przez każdego na swój sposób.

20 M. B o r d o n i, Życie wieczne, s. 70. Por. F. C. F e r r e i r a, Życie ziemskie, a życie

wieczne, s. 43.

PARADISO - LA PIENEZZA DELLA VITA ETERNA

Il concetto della fine escatologica dell'esistenza um ana, intesa come situazione о stato di piena felicità, arm onia e com pleta intimità con Dio dove non esiste la morte, rappresenta u n patrim onio com une all'intera um anità. Secondo la Sacra Scrittura il senso о l'atteggiam ento della vita terrena cui la persona um ana deve tendere, consiste nello scoprire a livello corporale e spirituale la pienezza della vita. Tale co­ noscenza verrà nel m om ento della parusia e della risurrezione del cor­ po. Per questo „cielo aperto" rappresenta lo stato della sublim e e defi­ nitiva felicità, l'ultim o scopo e la più profonda aspirazione dell'uom o; la com unione della vita e dell'am ore con la Santissima Trinità con tutti і santi; stare con Gesù, coesistere con і prossim i e vivere Dio in ogni persona.