Odkrycia i prace konserwatorskie.
Ochrona Zabytków 13/1-4 (48-51), 97-98
torów w aktualnej problem atyce i techni cznych m ożliwościach konserw acji drewna w obiektach zabytkowych oraz zapoznanie pracow ników nauki, techniki i przemysłu z podstawową problem atyką konserw ator ską, a także poinform owanie o podejm ow a nych zagadnieniach i pracach przez in sty tucje zajm ujące się aktualnie w Polsce sprawam i konserwacji drewna i nawiąza nie kontaktów m iędzy tym i placówkami a konserwatorami; w reszcie przedmiotowa i krytyczna ocena dotychczasowych osiąg nięć oraz system atyczne uporządkowanie całości zagadnień, związanych z konser w acją drewna dla ułatw ienia dalszej orga nizacji badań i eksperym entów, um ożliw ia jących w ypełnienie istniejących luk tech nicznych. Program pierwszego, w stępnego dnia konferencji obejm ował zwiedzanie placów ek i pracowni, zajmujących się za gadnieniam i drewna w zakresie bezpośred nio związanym z problem atyką konserw a torską oraz zapoznanie się z przygotowaną literaturą przedmiotu. Dwa dalsze dni obrad, których otwarcia i podsumowania dokonał dyrektor Zarządu M uzeów i Ochro ny Zabytków doc. dr K. M alinowski, prze znaczone były na referaty i dyskusję. Wy głoszono 21 referatów, których prelegen tami byli m. in. prof. dr R. Cebertowicz, mgr W. D om asławski, dr J. Dominik, doc. dr H. Jędrzejewska, doc. dr R. Kowalik, doc. dr H. Krach, prof. R. Kozłowski, prof, dr F. K rzysik i in. Om awiana w refera tach tem atyka dotyczyła zarówno proble m atyki historycznej, artystycznej czy nau kow o-technicznej, jak i w łaściw ości i m e tod badania drewna, zmian zachodzących w drewnie pod w pływ em rozkładowych procesów fizyko-chem icznych oraz szkodni
ków jak pleśnie, grzyby i owady, dalej zasad i metod zabezpieczania i konserw acji drewna a także zastosowania różnych tw o rzyw i impregnatów oraz m ateriałów po w stałych z przerobu m asy drzewnej. Na tle przykładów zaczerpniętych z archeolo gii i architektury, z malarstwa, rzeźby i rzem iosła artystycznego, ze sztuki ludo w ej i etnografii om ówiono również szereg zagadnień z pogranicza estetyki konserw a torskiej i w ystaw iennictw a muzealnego. Obok konserwatorów, w konferencji w zięli czynny udział pracownicy Szkoły Głównej Gospodarstwa W iejskiego i Instytutu Che mii Organicznej w W arszawie, Politechniki Gdańskiej, Wyższej Szkoły Rolniczej w P o znaniu, U niw ersytetu im. M. Kopernika w Toruniu oraz szeregu innych. Udział około dwustu osób i ożywiona dyskusja licznych uczestników stały się wyrazem aktualnej potrzeby konferencji, której m o torem była doc. dr H. Jędrzejewska. Orga
97
nizatorzy podejmują prace; m ateriały kon ferencji przygotowyw ane są do powielanej publikacji przez Zarząd Muzeów i Ochro ny Zabytków.
M U Z E A
Dnia 1 maja 1960 r. zostało o t w a r t e M u z e u m w Z i e l o n e j G ó r z e w gma chu przy al. N iepodległości 15. Ekspozycja składa się z pięciu stałych działów w ysta wowych: archeologii, etnografii, sztuki i historii oraz działu winiarstwa. Dyrekto rem Muzeum Okręgowego jest mgr K. Felchnerowski.
Dnia 16 maja 1960 r. odbyło się uro czyste o t w a r c i e P a ł a c u n a W o d z i e w Ł a z i e n k a c h jako oddziału Muzeum Narodowego w Warszawie, po święconego kulturze epoki Oświecenia w Polsce. W otwarciu udział w zięli Mi nister Kultury i Sztuki T. Galiński i prze wodniczący Stołecznej Rady Narodowej J. Zarzycki oraz przedstaw iciele placówek dyplomatycznych i licznie zaproszeni goś cie ze św iata kulturalnego, prasy, radia itd. Pałac na Wodzie w Łazienkach został po zniszczeniach wojennych odbudowany w ciągu ostatnich lat w edług projektu konserwatorskiego i pod nadzorem inż. arch. Dąbrowskiego; kustoszem nowo otwartego oddziału Muzeum Narodowego jest m gr M. Kwiatkowski.
Dnia 5 czerwca 1960 r. Przewodniczący Rady Państw a A. Zawadzki dokonał o t w a r c i a M u z e u m „ D o m u K o p e r n i k a ” w T o r u n i u , przy ul. Koper nika 15. Ustalon3r dzięki badaniom prof, dr K. Górskiego, rodzinny dom Mikołaja Kopernika został, po w ykonaniu prac kon serwatorskich, zam ieniony na Muzeum jego imienia.
Dnia 13 czerwca 1960 r. nastąpiło uro czyste przekazanie przez Prezydium Rady Narodowej m. Krakowa M u z e u m N a r o d o w e m u w K r a k o w i e n o w e g o b u d y n k u przy ul. św. Marka 17, prze znaczonego na bibliotekę i archiwum od działu Muzeum im. Czartoryskich. Przeję cia dokonał dyrektor Muzeum Narodowego w K rakowie prof, dr A. Bochnak; nowy budynek został w zniesiony w edług pro jektu inż. M. Jaroszewskiego.
O D K R Y C IA I P R A C E K O N S E R W A T O R S K IE
Z a m e k P i a s t o w s k i w B r z e g u i zagadnienia związane z jego konserwacją były przedmiotem posiedzenia Komisji Konserwatorskiej dnia 27 stycznia 1960 r.
w Zarządzie Muzeów i Ochrony Zabytków w Warszawie. Na posiedzeniu obecni byli m. in. dyrektor Zarządu doc. dr K. Mali nowski, prof. dr B. Guerquin, prof. dr M. Morelowski, prof. dr J. Zachwatowicz i mgr inż. S. Kramarczyk, który pracuje od dawna nad dokumentacją projektową zamku w Brzegu. Komisja ustaliła, że za gadnienia konserwatorskie związane z re konstrukcją krużganków dziedzińca arka dowego zamku zostaną rozwiązane drogą zam kniętego konkursu projektowego, któ rego w yniki będą rozpatrzone z końcem bieżącego roku.
Z a m e k k r z y ż a c k i w M a l b o r k u został częściowo zniszczony przez pożar, który w nocy z 7 na 8 września 1959 r. ogarnął skrzydło płn. i część przyległych zabudowań zamku w ysokiego. Straty m a terialne obliczone zostały na około 4 m i liony zł, w m niejszym natomiast stopniu dotyczą wartości zabytkowej obiektu, spo w odow ane są bowiem przede wszystkim spaleniem konstrukcji dachowej. Dnia 17 w rześnia 1959 odbyło się pierwsze posie dzenie powołanej przez Ministra Kultury i Sztuki specjalnej kom isji konserwator skiej pod przewodnictwem prof, dr B. Guerquin, która miała za zadanie usta lenie sposobu postępowania przy zabez pieczaniu i odbudowie zamku. Dnia 30 listopada 1959 odbyła się konferencja u Mi nistra Kultury i Sztuki T. Galińskiego z udziałem członków komisji i rzeczo znawców, m. in. prof. dr. В. Guerquin, dyr. płk К. Koniecznego, prof. dr S. Lorentza, prof. dr J. Zachwatowicza i in. K onfe rencja ta poświęcona była programowi od budowy i zagospodarowania zamku w Mal borku. Dalsze posiedzenia w dniach 12 grudnia 1959 r. i 2 kwietnia 1960 r. w Mi nisterstw ie Kultury i Sztuki przeznaczone były na om ówienie metod prac i m iały charakter narad roboczych. Precyzyjne opracowanie wytycznych konserwatorskich i planu zagospodarowania zamku nastąpiło na posiedzeniu specjalnej komisji w Za rządzie Muzeów i Ochrony Zabytków w dniu 3 czerwca 1960 r. W tym czasie dokonano już zabezpieczenia zabytku, zrealizowano nakrycia dachami całości za budowań zamku w ysokiego i średniego oraz przeszklenia okien zespołu zamko wego. Kontynuacja prac konserwatorskich, które zostaną ukończone w obecnym pla nie 5-letnim, jest w toku. Konsekwencją otwartej dnia 24 lipca 1960 r. w ystaw y na zamku malborskim (o której notatkę za m ieściliśm y w części om awiającej obchody Tysiąclecia w niniejszej Kronice), było po siedzenie dnia 13 października 1960 w Mi nisterstw ie Kultury i Sztuki w Warszawie pod przewodnictwem wicem in. Z. Garstec
kiego z udziałem członków kom isji kon serwatorskiej i rzeczoznawców; na p osie dzeniu dokonano podsumowania w yników w ystaw y oraz ustalono założenia organi zacji Muzeum w Malborku.
P a ł a c o p a c k i w O l i w i e , w zn ie siony w latach 1754—1756 i zniszczony w trakcie działań w ojennych 1945 roku jest w odbudowie, która zostanie zakoń czona w 1963 roku; zabytek został prze znaczony na oddział etnograficzny Muzeum Pomorskiego w Gdańsku.
Z a m e c z e k K r a s i ń s k i c h w O p i n o g ó r z e , . w zniesiony przed połową XIX w., został w okresie ostatnich trzech lat poddany pracom konserwatorskim , które zostały zakończone w drugiej poło w ie 1960 roku. Pałac został przeznaczony na specjalny ośrodek dyspozycyjny P re zydium W ojewódzkiej Rady Narodowej w W arszawie i Muzeum Romantyzmu P ol skiego, które powstanie sw e zawdzięczać będzie w znacznej m ierze dyrektorowi Muzeum im. A. Mickiewicza w W arszawie prof. A. Mauersbergerowi. W niniejszym numerze „Ochrony Zabytków ” publiku jemy studium mgr J. Baranowskiego, p o św ięcone zameczkowi w Opinogórze.
B a d a n i a a r c h e o l o g i c z n e w P r z e m y ś l u prowadzono w ciągu ostatnich lat na terenie w czesnośredniow iecznego zespo łu osadniczego. Badania prowadzone po czątkowo przez ekipę Muzeum A rcheolo gicznego i W ojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Rzeszowie, przyniosły w y niki w postaci odkryć obwarowań grodu wczesnośredniowiecznego i pozostałości drewnianego budownictwa m ieszkalnego oraz średniowiecznego cm entarzyska. Pra ce kontynuowane w ostatnim okresie przez zespół pod kierunkiem doc. dr. A. Żakiego, doprowadziły do odkrycia reliktów m onu mentalnej architektury sakralnej w p o staci rotundy.
P a ł a c w W i l a n o w i e , będący od działem Muzeum Narodowego w W arsza w ie, jest terenem szeroko założonego fron tu robót konserwatorskich, z którymi w iążą się nie tylko liczne problem y konserw a torskie natury technicznej, lecz także sze reg odkryć i badań tak w zakresie archi tektury, jak i pierwotnego w ystroju m alar skiego zabytku. Zasygnalizowane tu za gadnienia postaramy się przedstawić w ob szerniejszym om ówieniu w następnych ze szytach naszego kwartalnika. Konserwacja pałacu wilanowskiego, prowadzona już od kilku lat, zostanie ukończona w 1965 roku.
