U N I V E R S I T A T I S M A R .IA E C U R I E - S K L O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A
VOL. L, 8 SECTIO C 1995
Instytut Biologii IJMCS Zakład Geobotaniki
M a r z e n a K W IA T K O W S K A
R oślinność w o d n a i n a d b rz e ż n a Zalew u Rzeszow skiego The Aąuatic and Waterside Yegetation of Rzeszów Bąy (Zalew Rzeszowski)
ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE
Miasto Rzeszów, o powierzchni ok. 50 km2, liczące ok. 140 tys. miesz
kańców, jest położone na pograniczu Pogórza Karpackiego i Kotliny Sando
mierskiej. Średnia roczna temperatura powietrza kształtuje się tu ok. 7,6°C, a przeciętna ilość opadów wynosi ok. 513 mm (15). Dokładniejsze dane o śro
dowisku wymienionego miasta podał Ś w ię s (24).
Retencyjno-rekreacyjny zbiornik wodny w Rzeszowie powstał w r. 1973 w wyniku zbudowania zapory na 64,04 km biegu rzeki Wisłok. Pierwotnie miał on powierzchnię 118 ha i pojemność 1,8 min m3. Ma on nieregularny kształt, spowodowany różnej wielkości zatokami i szerokimi ujściami kilku rzek. Przeciętna głębokość zbiornika wynosi ok. 4 m. Oprócz Wisłoka do zalewu dopływają niewielkie rzeki: Strug i Lubcza. W wyniku intensyw
nego osadzania się różnej postaci materiału skalnego, niesionego przez te rzeki, zalew ten sukcesywnie ulega spłyceniu i odwodnieniu. Przyczynia się do tego także ciągła akumulacja słabo rozłożonych osadów dennych w po
staci szlamu gnilnego (sapropelu). Na uwagę zasługują formujące się liczne wysepki w miejscach zwałowisk drzew i krzewów naniesionych podczas wy
sokich stanów wody. Ich zwarte, rozległe, zamulone skupiska tworzą charak
terystyczne zbiorowiska utworzone przez masowo odrastające pędy różnych gatunków wierzb.
Zalew Rzeszowski jest zbiornikiem argillotroficznym (gliniastym). Stąd też duże ilości zawieszonych cząstek mineralnych powodują wyraźne zmęt
nienie wody. Znaczna żyzność jego wód spowodowana jest również obec-
146 Marzena Kwiatkowska
Tab. 1. Niektóre właściwości biologiczne i chemiczne wód Zalewu Rzeszowskiego oraz dopływających rzek (stan zbadania z dnia 4 V III1994 r.; wg Wojewódzkiego Inspektoratu
Ochrony Środowiska w Rzeszowie)
Some biological and Chemical properties of the water of Rzeszów Bay and of tributary rivers (state of investigations of August 4, 1994; after Voivodesliip Inspectorate of
Environment Protection in Rzeszów)
Punkt v poboru wod\
Sites of water sampling
Ocena
Asscssment Zawartość metali ciężkich w mgAg s m.
Content o f hcavy metal s in mg/kg d m.
fizykochemiczna physicochcmical
bakteriologiczna hactcriological
stanowisko station
głębokość depth
klasa czystości class of punty
wartość wskaźnika de
cydującego o klasie class-determining
index value
klasa czy
stości class of
purity
Miano Coli typu fekalnego
Cola titre of fccal type
Cu Zn Pb Cr Cd Ni Hg Co
0.01
0,08
22,4 107,0i 18,0 15,0:0.54 26,8 0,11 7 J 4 powierzchnia
surfacc warstwa nadcnna
bottom laser powierzchnia surfacc warstwa nadcnna .
bottom layer '
tlen rozpuszczony 3,2 dissohed oxygen tlen rozpuszczony 22
dissohed oxygcn
powierzchnia surfacc
powierzchnia surfacc
mangan 0,36 mangan esc tlen rozpuszczony 0,6
dissohed oxygcn mangan 0,36
mangancsc mangan 0,23
mangancsc fosfor ogólny OJ j total phosphorus
0.04
0.1
23.0 107.0; 18.8 20,0 0.48 27.4
20,0 1(12,o f 15.7 16,7 0,39 22,5
---
powierzchnia surfacc
nurt rzeki nvcr currcnt
mangan 0,39 manganese fosfor ogólny 0,79
total phosphorus mangan 0,32
manganese fosforany 0,69
phosphates fosfor ogólny 0.26
total phosphorus
18.5 105.0: 16,1 14,6
— I— ł — I—
19.5 i 92,0 1 15,3 ; 16,5
~4—
0,4 23,5 0.15 5,85
; 14,3 63,4 10.1 ; 15.7; < 0.1, 16,5
nurt rzeki nver cunent
nurt rzeki r i r a currcnt
azot amonowy 12.2 ommonium mtrogen azot ogólny 16,1
total mtrogen fosfor ogólny 3,5 total phosphorus fosforany 8.9
phosphates fosforany 0 J 8
phosphates fosfor ogólni 0,16
total phosphorus
i > m 17,8 116.0 17.3 17,8 <0,1 j 13.5 1 0.13 j 3,75
12.3 43.4 6.56 8,5 < 0 .1 ' 13.1 0.06 3,0 I
1
nością dużej ilości biogenów i substancji organicznych. Ich źródłem są przede wszystkim odprowadzane ścieki oraz spływy powierzchniowe z in
tensywnie nawożonych okolicznych pól uprawnych. Zbiornik ten z po
wodu znacznego wypłycenia, szczególnie, w środkowej i górnej części, nie posiada stratyfikacji termicznej. Wysoka temperatura w okresie letnim, także w warstwie przydennej, sprzyja eutrofizacji. Jakość wody w aktu
alnej ocenie fizykochemicznej i bakteriologicznej przekracza wszelkie do
puszczalne normy dla wód powierzchniowych. W osadach dennych stwier
dzono również wysokie stężenie kadmu i cynku, a także metali ciężkich, jak np.: chromu, miedzi, niklu, ołowiu i rtęci. Przy obrzeżach zalewu występuje kilka niewielkich, płytkich, sztucznych „oczek” wodnych. Ce
chuje je bardzo gruba warstwa osadów dennych pochodzenia organicz
nego i mineralnego. Od lat osiemdziesiątych o dużej postępującej eutro- ficzności Zalewu Rzeszowskiego i „oczek” wodnych świadczy coraz buj
niej rozwijająca się w różnych miejscach roślinność pleustonowa i szuwa
rowa.
Jak dotąd, roślinność wodna i nadbrzeżna w południowej Polsce jest bardzo słabo zbadana (13, 26). Stąd wyłania się potrzeba opracowania jej pod względem fitosocjologicznym.
ZAKRES I METODY OPRACOWANIA
Badania terenowe nad zbiorowiskami roślin wodnych i przybrzeżnych Zalewu Rze
szowskiego przeprowadzono w drugiej dekadzie lipca 1994 r. Badania fitosocjologiczne wykonano metodą B r a u n - B I a n q u e t a (17). Na podstawie 91 wykorzystanych zdjęć fitosocjologicznych, zestawionych w tab. 2-10, scharakteryzowano 18 zespołów i 5 bli
żej nie określonych fitosocjologicznie zbiorowisk roślinności wodnej i przybrzeżnej. Lo
kalizacje stanowisk zdjęć fitosocjologicznych przedstawiono na ryc. 1. W załączonych tabelach fitosocjologicznych zwrócono uwagę na wszystkie gatunki charakterystyczne i wyróżniające dla 23 rozpatrywanych zespołów i zbiorowisk roślin wodnych i przy
brzeżnych. Podane po nazwie gatunków w nawiasach oznakowania literowe i licz
bowe oznaczają kolejno: Cli — gatunek charakterystyczny, D gatunek wyróżnia
jący, a liczby — przyjęte numery fitocenoz, dla których określony gatunek jest cha
rakterystyczny lub wyróżniający. Syntetyczne dane o tzw. gatunkach charakterystycz
nych i o ogólnej strukturze florystycznej rozpatrywanych zbiorowisk roślin zestawiono w tab. 11 i 12. Nomenklaturę roślin naczyniowych podano według J a s i e w ic z a (8), a mszaków — według K o p o n e n a i innych (11). Przynależność roślin do określo
nych grup syntaksonomicznych przyjęto głównie za opracowaniami T o m a s z e w ic z a (26) i M a t u s z k i e w ic z a (14). Dane o właściwościach chemicznych Zalewu Rzeszow
skiego pochodzą z udostępnionej na ten temat dokumentacji opracowanej przez Woje
wódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Wyniki tych badań zestawiono w tab. 1.
Przy opisie siedlisk stanowisk zdjęć fitosocjologicznych podano numery pól siatki AT- POL (28). Wszystkie te stanowiska mieszczą się w kwadracie FF64 tej siatki. Każdy kwadrat kartogramu podzielono dodatkowo na 4 mniejsze oznaczone literami A D (ryc- 1).
Autorka składa serdeczne podziękowania Panu Prof. Drowi hab. Florianowi Święsowi za pomoc w przygotowaniu niniejszej publikacji.
CHARAKTERYSTYKA FLORYSTYCZNA I EKOLOGICZNA ROŚLINNOŚCI
S y s t e m a t y k a f i t o s o c j o l o g i c z n a
Systematyka fitosocjologiczna wyodrębnionych na terenie Zalewu Rze
szowskiego zbiorowisk roślin wodnych i nadbrzeżnych przedstawia się nastę
pująco:
148 Marzena Kwiatkowska
100 ni 0 1 1
500 m I
I e 3 -1 E Z 3 - 2 G Z Z l - 3
- 4 J
] l - 5
N
• 1 -9 1 - 6
Al-VIII - 7
64 / / 65
Rzeszów
/
a1
Ryc. 1. Mapka sytuacyjna Zalewu Rzeszowskiego z lokalizacją 91 stanowisk zdjęć fitoso- cjologicznych (rycina wykonana w sieci kartogramu ATPOL; duży kwadrat sieci FF 64;
oznaczenia małych kwadratów na mapie: 63-65, 73-75, 83-85, 93-94); 1 — „oczko” wodne, 2 — szuwary, 3 — zarośla łęgowe, 4 — główne drogi, 5 — rzeki i kanały, 6 — stanowiska
zdjęć fitosocjologicznych, 7 — punkty poboru wody do analiz laboratoryjnych Situation map of Rzeszów Bay with location of 91 stations of phytosociological records (the figurę madę on the network of cartogram ATPOL; big square of network FF 64; deno- tations of smali sąuares on the map: 63-65, 73-75, 83-85, 93-94); 1 — smali ”reservoir” , 2 — rushes, 3 — marshy meadow shrubs, 4 — main roads, 5 — rivers and canals, 6 — phytosociological records stations, 7 — stations of water samples taken for laboratory
analyses
Klasa: Lemnetea R. T x. 1955 Rząd: Lemnetalia R. T x. 1955
Związek: Lemnion minoris R. T x. 1955
1. Zespól: Lemnetum gibbae (K o c h 1954) M iyaw . et J. Tx. 1960 2. Zbiorowisko: z Lemna gibba i L. minor
3. Zespól: Lemno-Spirodeletum polyrrhizae K ocli 1954 eni. Mii 11. G o rs 1960 Klasa: Potamogetonetea R. Tx. et P r e is g . 1942
Rząd: Potamogetonetalia K o c h 1926
Związek: Potamogetonion (W. K o c h 1926) O b e rd . 1957 4. Zespól: Potamogetonetum crispi F ij a łk o w s k i inscr.
4.1. facja: z Myriophyllum uerticillatum
5. Zespół: Potamogetonetum pectinati (A llo rg e 1922) C o r i l li o n 1983 6. Zespól: Ranunculctum circinati (B e u n e m a et W e st. 1943) S e g a l 1965
6.1. facja: typowa
6.2. facja: z Lemna minor i Myriophyllum uerticillatum 7. Zespół: Elodectum canadensis (P in g . 1953) P a ss. 1964 8. Zbiorowisko: z Elodea canadensis i Potamogeton natans Związek: Nymphaeion O b e rd . 1957
9. Zbiorowisko: z Potamogeton natans i Myriophyllum uerticillatum, 10. Zespól: Myriophylletum uerticillati Soó 1927
10.1. facja: z Ranunculus circinatus 10.2. facja: z Lemna minor Klasa: Phragmitetea R. Tx. et P r e is g . 1942
Rząd: Phragmit.etalia K o c h 1926 Związek: Phragmition K o c h 1926
11. Zespól: Sparganietum erecti Roli 1938 11.1. facja: z Lemna gibba
11.2. facja: typowa
12. Zespól: Scirpetum maritimi R. T x. 1937 12.1. facja: ze Spirodela polyrrhiza 12.2. facja: typowa
13. Zespól: Oenantho-Rorippetum L ohm . 1950 13.1. facja: z Lemna minor
13.2. facja: typowa
14. Zespól: Typhetum latifoliae Soó 1927 14.1. facja: z Riccia fluitans
14.2. facja: z Lemna trisulca i Phalaris arundinacea 14.3. facja: z Equisetum fluuiatile
14.4. facja: typowa 14.5. facja: z Lemna minor
15. Zespól: Typhetum angustifoliae (A llo rg e 1922) Soó 1927 15.1. facja: z Lemna gibba i L. minor
15.2. facja: z Lemna minor 15.3. facja: z Rorippa amphibia
15.4. facja: z Phalaris arundinacea i Rorippa amphibia 16. Zespól: Glycerietum maiimae H u e c k 1931
17. Zespół: Phragmitetum communis (G a in s 1927) S c h m a le 1939
150 Marzena Kwiatkowska 17.1. facja: z Lemna minor i Spirodela polyrrhiza 17.2. facja: typowa
Związek: Eleocharido-Sagittarion P a s s . 1964
18. Zespół: Eleocharitetum palustris S c lie n n ik o w 1919 18.1. facja: z Lemna minor
18.2. facja: typowa
Rząd: Magnocaricetalia P i g n. 1953 Związek: Magnocaricion K o c h 1926
19. Zespół: Phalaridetum arundinaccac (K och 1926 n.n.) L ib b . 1931 19.1. facja: z Lemna. minor
19.2. facja: typowa
19.3. facja: z Ranunculus repens 19.4. facja: z Epilobium hirsutum 19.5. facja: z Typka angustifolia 20. Zespół: Caricetum ripariae Soó 1928 Klasa: Scheuchzerio-Caricetca fuscae N o rd h . 1936
Rząd: Caricetalia fuscae K o c h 1926
Związek: Caricion canescentis-fuscae (N o rd h . 1936) R. Tx. 1937 21. Zbiorowisko: z Juncus articuladus
Klasa: Bidentetea tripartiti R. Tx., Loliin. et P re is g . 1950 Rząd: Bidentetalia tripartiti Br.-B I. et R. Tx. 1943
Związek: Bidcntion tripartiti N o rd h . 1940 22. Zbiorowisko: z Polygonum nodosum Klasa: Molinio-Arrhenatheretca R. T x. 1937
Rząd: Molinietalia K o c h 1926 Związek: Calthion R. T x. 1936
23. Zespół: Scirpetum siluatici K n a p p 1946
PRZEGLĄD ZBIOROWISK
1. Lemnetum fjibbae (tab. 2, zdj. 1 2)
Zespół zbudowany jest głównie z Lemna gibba, niekiedy przy dużym współudziale Spirodela polyrrhiza. Są to gatunki charakterystyczne dla 2 zespołów: pierwszy dla Lemnetum fjibbae, drugi dla Lemno-Spirodeletum.
Inne rośliny występują często, ale przeważnie w niewielkich ilościach. Zespół ten występuje rzadko w płytkich, stojących lub wolno płynących, wodach zalewu.
S ta n o w i s k a z d ję ć fi t o s o c j o 1 og i c z ny c h
Nr 1. 84 A, zalew, powierzchnia płytkiej wody, zaśmiecone pobrzeże zanurzone kształtującej się wysepki.
Nr 2. 84 B, zalew, powierzchnia płytkiej wody, zaśmiecone pobrzeże zanurzone.
Tab. 2. 1. — zespól Lemnetum gibbae, 2 — zbiorowisko z Lemna gibba i Lemna minor, 3 — zespól Lemno-Spirodeletum polyrrhizae
1 — Lemnetum gibbae association 2 — community with Lemna gibba and Lemna minor, 3 — Lemno-Spirodeletum polyrrhizae association
Numer z b i o r o w i s k a — Number o f co m m u n ity 1 . 2 . 3 . Numer z d j ę c i a — Number o f r e c o r d r- (\J C'- CO O'> O
D a ta — D atę 1 9 9 4 - 0 7 - 1 6
P o w i e r z c h n i a z d j ę c i a w m2 A rea o f p l o t i n
P o k r y c ie w % w a rs tw y „ „ C o v e r i n % t h e l a y e r
L ic z b a g atu n k ó w w z d j ę c i u Number o f s p e c i e s i n r e c o r d
8
0 Q O O O O O O CO o o o o o o o c
co co vo o r - \ o
I . Ch: a - L em n etea
a Lemna g ib b a (C h : 1 , D: 3 ) ... 5 5 3 2 ...
a Lemna m in o r *Ch: 3 ) ... + 1 3 5 5 5 5 5 5 5 a S p i r o d e l a p o l y r r h i z a (C h : 3 ) ...2 2 1 2 . . . + . I I . Ch: a - P o ta m o g e to n e te a , b - P o ta m o g e to n io n , c - Nym phae- io n
a C e r a to p h y llu m subm ersum ... + + . . b P o ta m o g e to n p e c t i n a t u s (C h : 5 ) ... + ...
c M y rio p h y llu m v e r t i c i l l a t u m (C h : 1 0 ) ... + . . . ♦ . I I I . Ch: a - P h r a g m i t e t e a , b - P h r a g m i tio n , c -
a Typha l a t i f o l i a (C h : 14) ... + + + a A lism a p l a n t a g o - a ę u a t i c a ... + + + a Kumex h y d r o la p a th u m ...
a P h r a g m i te s a u s t r a l i s (C h: 17) ...
a Typha a n g u s t i f o l i a (C h : 15) ...
b H o rip p a a m p h ib ia (C h : 1 3 ) ... ♦ ♦ + c P h a l a r i s a r u n d i n a c e a (C h : 19 ) ... + + +
M a g n o c a r ic io n . . . ♦ + 1 + . . + + + + .
1 . + 1 IV . Ch: a - B i d e n t e t e a t r i p a r t i t i
a B id e n s t r i p a r t i t a ... + + + + . + . . + V. Ch: a - F i l i p e n d u l o - P e t a s i t i o n , b - M o lin io n
a L y th ru m s a l i c a r i a ... + ...
b L y s im a c h ia v u l g a r i s ... + . V I. Ch: a - A ln e t e a g l u t i n o s a e
a S a l i x p e n t a n d r a " b " ...
V I I . Ch: a - S a l i c e t e a p u r p u r e a e a S a l i x a l b a " b ” ...
a S a l i x p u r p u r e a " b " ...
a S a l i x v i m i n a l i s " b " ...
V I I I . Tnne ( o t h e r s )
L y c o p u s e u r o p a e u s ...
C a re x h i r t a ...
C u c u b a lu s b a c c i f e r ...
P olygonum b i s t o r t a ...
M en th a l o n g i f o l i a ...
...+ 1
2. Z b i o r o w is k o z Lemna gibba i Lemna minor (tab. 2, zdj. 3)
Zbiorowisko charakteryzuje niepodzielna współdoininacja Lemna gibba
i L. minor, ze znacznym udziałem Spirodela polyrrhiza. Są to gatunki
charakterystyczne dla odrębnych dwu zespołów: pierwszy -— dla Lemnetum,
gibbae, a pozostałe dwa — dla Lemno-Spirodeletum (tab. 2). Zbiorowisko to
stwierdzono tylko w jednym miejscu — w płytkiej i zaśmieconej zatoczce
zalewu (ryc. 1).
152 Marzena Kwiatkowska
S ta n o w i s k a z d ję ć fi to s o c j o lo g ic z n y c h
Nr 3. 84 B, zalew, powierzchnia płytkiej wody, zatoczka, pobrzeże zanurzone.
3. Lenino-Spirodeletum polyrrhizae (tab. 2, zdj. 4-10)
Zespół cechuje wyraźna dominacja Lemna minor nad Spirodela polyr- rhiza. Z innych roślin na uwagę zasługują liczne kępy wysokich szuwarów i małycłi skupisk różnych gatunków roślin wodnych zanurzonych. Wystę
puje on często, głównie wśród szuwarów, na obrzeżach zalewu i różnego typu wysepek, w płytkich wodach o mulistym dnie.
S ta n o w i s k a z d ję ć fi to s o c j o lo g ic z n y c h
Nr 4. 65 C, zalew, powierzchnia płytkiej wody, zaśmiecone pobrzeże zanurzone.
Nr 5. 94 A, zalew, powierzchnia płytkiej wody, wśród kęp Rorippa amphibia, muliste pobrzeże zanurzone.
Nr 6. 84 C, zalew, powierzchnia płytkiej wody, wśród kęp Rorippa amphibia, muliste pobrzeże zanurzone.
Nr 7. 84 B, zalew, powierzchnia płytkiej wody, zaśmiecone pobrzeże zanurzone kształtującej się wysepki.
Nr 8. 74 B, zalew, powierzchnia płytkiej wody, zaśmiecone pobrzeże zanurzone.
Nr 9. 74 C, zalew, powierzchnia płytkiej wody, zatoczka, zaśmiecone pobrzeże zanu
rzone.
Nr 10. 93 D, Wisłok, powierzchnia płytkiej wody, mulisty skraj koryta rzeki.
4. Potamoyetonetum crispi (tab. 3, zdj. 11)
Zespól wyróżnia przede wszystkim znaczna dominacja Potamogeton crispus. Towarzyszący mu licznie Myriophyllum uerticillatum tworzy fację tego zespołu. Inne rośliny, głównie szuwarowe i pływające, występują dość często, ale przeważnie w niewielkich ilościach. Zespół ten występuje bardzo rzadko w średnio głębokich wodach na obrzeżach zalewu.
S ta n o w i s k a z d ję ć f i t os oc j o log i cz n y c li
Nr 11. 83 D, zalew, powierzchnia płytkiej wody, zaśmiecone pobrzeże zanurzone.
5. Potamoyetonetum pectinati (tab. 3. zdj. 12-16)
Zespół występuje w postaci niewielkich piatów łąk podwodnych, utwo
rzonych głównie z Potamogeton pectinatus. dominującego nad Myriophyllum uerticillatum, Elodea canadensis i Potamogeton crispus oraz innymi gatun
kami pleustonowymi i szuwarowymi. Wykształca się on często w średnio
głębokich wodach stojących zalewu oraz „oczek” wodnych i wolno dopływa
jących rzek.
S ta n o w i s k a z d ję ć f i t o s o c jo lo g ic z n y c h Nr 12. 75 A, „oczko” wodne, płytka woda, pobrzeże zanurzone.
Nr 13. 83 D, „oczko” wodne, skraj, płytka woda.
Nr 14. 84 B, Strug, płytka woda, mulisty skraj koryta rzeki.
Nr 15. 84 B, Strug, płytka woda, mulisty skraj koryta rzeki.
Nr 16. 94 A, zalew, płytka woda, pobrzeże zanurzone.
6. Ranunculetum circinati (tab. 3, zdj. 17 18)
Zespół cechuje niepodzielna dominacja Ranunculus circinatus, niekiedy z dość licznym udziałem Myriophyllum uerticillatum i Lemna minor (facja z tymi gatunkami, zdj. 18). Z innych roślin stosunkowo najczęściej i naj
liczniej występują: Potamogeton crispus, P. pectinatus, P. natans i Rorippa amphibia. Występuje on bardzo rzadko i wyłącznie w południowej części zalewu, w średnio głębokiej wodzie.
S ta n o w i s k a z d ję ć fi t o so c j o lo gic z n y c h Nr 17. 83 D, zalew, powierzchnia wody w strefie głębinowej.
Nr 18. 83 D, zalew, powierzchnia wody, pobrzeże zanurzone obetonowanej wyspy.
7. Elodeetum canadensis (tab. 3, zdj. 19 21)
Zespół ten uformowany jest ze zwartych skupisk Elodea canadensis z niewielką domieszką innych roślin pleustonowych i szuwarowych, jak np.
Lemna trisulca, L. minor, Potamogeton natans, Equisetum fluuiatile i Typha latifolia. Stwierdzony został tylko w jednym płytkim „oczku” wodnym.
S ta n o w i s k a z d ję ć f i to s o c jo lo g ic z n y c h Nr 19. 84 C, „oczko” wodne, płytka woda, pobrzeże zanurzone.
Nr 20. 84 C, „oczko” wodne, środkowa część, płytka woda.
Nr 21. 84 C, „oczko” wodne, płytka woda, pobrzeże zanurzone.
8. Z b i o r o w i s k o z Elodea canadensis i Potamogeton natans (tab. 3, zdj. 22 23)
Zbiorowisko zbudowane jest głównie ze zwartych skupień Elodea cana
densis i Potamogeton natans. Są to gatunki charakterystyczne dla odrębnych
dwu zespołów: Elodeetum canadensis i Potamogetonetum natantis. W zdj. 22
zwraca uwagę duży udział Lemna trisulca. Zbiorowisko to występuje bardzo
154 Marzena Kwiatkowska
Tab. 3. 4 — zespół Potamogetonetum crispi w facji z Myriophyllum yerticillatum-, 5 — zespół Potamogetonetum pectinati-, 6 — zespół Ranunculetum circinati w facjach: 6.1 — typowej, 6.2 — z Lemna minor i Myriophyllum yerticillatum', 7 — zespół Elodeetum ca
nadensis', 8 — zbiorowisko z Elodea canadensis i Potamogeton natans; 9 — zbiorowisko z Potamogeton natans i Myriophyllum yerticillatum', 10 — zespół Myriophylletum yerti
cillati-w facjach: 10.1 — z Ranunculus circinatus, 10.2 — z Lemna minor 4 — Potamogetonetum crispi association in facies with Myriophyllum. yerticillatum', 5 — Potamogetonetum pectinati association; 6 — Ranunculetum ci.rcino.ti association in facies:
6.1 — typical, 6.2 — with Lemna minor and Myriophyllum yerticillatum', 7 — Elodeetum canadensis association; 8 — community witli Elodea canadensis and Potamogeton natans;
9 — community with Potamogeton natans and Myriophyllum yerticillatum', 10 — My
riophylletum yerticillati association in facies witli: 10.1 — Ranunculus circinatus, 10.2 — Lemna minor
4 .
Numer z b io ro w is k a — Number o f community 5 . 6 . 7 . 8 . 9 . 1 0 .
1 . 2 . 1 . 2 .
OJ HA IA\C
Numer z d j ę c i a — Number o f r e c o r d O- CO O r OJ K\
r - t - r - CM OJ OJ OJ Ol m co OJ Ol D a ta — D atę
P o w ie r z c h n ia z d j ę c i a w 2 A rea o f p l o t i n
P o k r y c ie w % w a rs tw y „ „ C o v er i n % t h e l a y e r
1 9 9 4 - 0 7 - ( 1 2 - 1 3 ) o o ir» o
\D KA Ol O' o o o o o k\ o i m o- o o o o o o o co co o o o o o
o o t- Ol o o CO o c o o o o o
o o o o c L ic z b a g atu n k ó w w z d j ę c i u
Number o f s p e c i e s i n r e c o r d
kD in ITi IT\ lf> O' tOCOKC 0-0- m
I . Ch: a - L em n etea
a S p i r o d e l a p o l y r r h i z a (C h : 3 ) ...
a Lemna m in o r (C h i 3 ) ...
a Lemna t r i s u l c a ...
+ . + . . . . . . . . + .
+ + + + + + 4 . + + . . + + 2
♦ ... + + + 2 r . . . a
a b b c c c
I I . Un: a - P o ta m o g e to n e te a , b R a n u n c u lu s c i r c i n a t u s (C h: 6 ) . E lo d e a c a n a d e n s i s (C h : 7 ) ...
P o ta m o g e to n p e c t i n a t u s (C h: 5) P o ta m o g e to n c r i s p u s (C h: 4 ) . . . P o ta m o g e to n n a t a n s ...
M y rio p h y llu m y e r t i c i l l a t u m (C h:
W uphar l u t e a ...
- P o ta m o g e to n io n , c - N ym phaeion ... 5 5 ... 1 . . . . + . 5 ... 5 5 5 5 5 . + ... 5 . . . + + ♦ . . . . . ... . + +
1 0 ) . . 3 . + . . 1 + 2
a a i a i b I b ' b c
I I I . Ch: a - P h r a g m i t e t e a , b - P h r a g m i tio n , c - E l e o c h a r i d o - S a g i t t a r i o n , d c a r i c i o n
Typha l a t i f o l i a (C h: 1 4 ) ... + . + + . . . + + . . L q u j.se tum f l u v i a t i l e ... . . + + . 1 . A lism a p l a n t a g o - a ą u a t i c a ... + . . . . + . + r . . + + Typha a n g u s t i f o l i a (C h: 1 5 ) ... + R o r ip p a a m p h ib ia (C h: 1 3 ) ... + . . . + ...
S p a rg a n iu m s im p le x ... + + . + . S p a rg a n iu m e r e c tu m (C h: 11) ... ♦ . . . . 1 ... ♦ h l e o c h a r i s p a l u s t r i s (C h: 1 8 ) ... ♦ . . . . + P h a l a r i s a r u n d i n a c e a (C h: 19) ... ♦ . . + + + . + . . + + .
4 . .
5 5 5
- M agno- 5 5
1 + 5 5
4 5
2 .
r
r a
a
IV . Ch: a - S a l i c e t e a p u r p u r e a e
S a l i x t r i a n d r a " b ” ...♦ ...
S a l i x p u r p u r e a " b " ...+ .
J
rzadko w otoczeniu kęp roślinności szuwarowej w małych, płytkich „oczkach”
wodnych.
S ta n o w i s k a z d ję ć f i t o s o c j o l o g ie z n y e h Nr 22. 84 C, „oczko” wodne, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone.
Nr 23. 84 C, obok zdjęcia poprzedniego.
9. Z b i o r o w i s k o z Potamogeton natans i Myriophyllum uerticillaturn (tab. 3, zdj. 24)
Zbiorowisko uformowane jest głównie ze zwartych, splecionych ze sobą, kęp Potamogeton natans i Myriophyllum uerticillaturn. Są to gatunki charak
terystyczne dla odrębnych dwu zespołów: Potamogetonetum natantis i My- riophylletum, uerticillati. Omawiane zbiorowisko można uznać albo za postać przejściową między wymienionymi zespołami lub za fację z Potamogeton na
tans zespołu Myriophylletum uerticillati albo też za zespół Potamogetonetum natantis w facji z Myriophyllum uerticillaturn. Podobne, dyskusyjne zbioro
wiska wodne były już wcześniej opisywane z różnych części kraju (4, 25).
Zbiorowisko to stwierdzono tylko w jednym „oczku” wodnym.
S ta n o w i s k a z d ję ć fi t o so c j o lo g i cz n y c h Nr 24. 65 C, „oczko” wodne, środkowa część, płytka woda.
10. Myriophylletum uerticillati (tab. 3, zdj. 25 26)
Zespół zbudowany jest głównie z dominującego i jednocześnie charak
terystycznego gatunku Myriophyllum uerticillaturn. Za osobne facje należy uznać płaty tego zespołu cechujące się licznym udziałem Ranunculus circi- natus (zdj. 25) łub Lemna minor (zdj. 26). Występuje on rzadko, głównie w płytkich „oczkach” wodnych i na płyciznach ujścia Wisłoka.
S ta n o w i s k a z d ję ć f ito s o c jo lo g ic z n y c .il Nr 25. 83 D, zalew, w wodzie strefy głębinowej.
Nr 26. 93 C, „oczko” wodne, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone.
11. Sparganietum erecti (tab. 4, zdj. 27 29)
Zespół wykształca się w postaci niewielkich, lecz zwartych skupień Spar- ganiurn erectum. Na uwagę zasługuje bardzo liczne występowanie Lemna gibba, tworzącej wyraźną fację w tym zespole (zdj. 27). Występuje on dość często, głównie w zacisznych, spłyconych zatoczkach na obrzeżach zalewu, w otoczeniu różnych zbiorowisk szuwarowych.
S ta n o w i s k a z d ję ć fi t o so cj ol o gi cz ny c h Nr 27. 74 B, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone.
Nr 28. 94 A, Wisłok, płytka woda, mulisty skraj koryta rzeki.
Nr 29. 94 A, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone.
156 Marzena Kwiatkowska 12. Scirpetum marilimi
(tab. 4, zdj. 30-31)
Zespół zbudowany jest głównie ze Scirpus maritimus. Jest to gatunek charakterystyczny dla tego zespołu. Drugi z gatunków charakterystycznych
— Scirpus lacustris subsp. glaucus (Schoenoplcctus Tabernaemontani) — nie występuje na badanym terenie. Z częstych i dość licznie rosnących w tym ze
spole innych roślin szuwarowych i pleustonowych na uwagę zasługują między innymi: Typka latifolia, Phalaris arundinacea, Sparganium erectum,, Scho- enoplectus lacustris, Oenanthe aguaticu, Rorippa amphibia oraz Lemna mi
nor i Spirodela polyrrhiza. Słabo wyodrębniają się dwie facje zespołu: z bar
dzo licznie rosnącą Spirodela polyrrhiza (zdj. 30) i typowa z dominującym Scirpus maritimus i umiarkowanym udziałem innycli roślin (zdj. 31). Zespół Scirpetum maritimi charakterystyczny jest dla wód zasolonych. Na badanym terenie rozwija się prawdopodobnie w postaci zubożałej z obficie rosnącym Scirpus maritimus jako gatunkiem charakterystycznym. Występuje bardzo rzadko w płytkich wodach na obrzeżach zalewu i pobliskiego „oczka” wod
nego. Jego występowanie w wymienionych miejscach należałoby tłumaczyć postępującym zasoleniem wód przez ścieki miejskie.
S ta n o w i s k a z d ję ć fi t o s o c j o lo g ic z n y cli Nr 30. 74 B, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone.
Nr 31. 84 C, „oczko” wodne, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone.
13. Oenantho-Rorippetum (tab. 4, zdj. 32-41)
Zespół uformowany z bardzo zwarcie rosnącego i zarazem charaktery
stycznego gatunku Rorippa amphibia. Drugi z gatunków charakterystycz
nych dla tego zespołu — Oenanthe aguaticu — występuje sporadycznie.
Z wielu innych notowanych roślin, głównie szuwarowych i pleustonowych, na uwagę zasługują: Phalaris arundinacea, Alisma plantago-aquatica, Typha latifolia, Myriophyllum uerticillatum, Ranunculus circinatus i Potamogeton crispus. Słabo wyodrębniają się dwie facje zespołu: z Lemna minor (zdj.
32-35) i typowa z Rorippa amphibia (zdj. 36-41). Lokalnie jest to jeden z najpospolitszych zespołów roślin wodnych. Występuje w płatach o bar
dzo różnych powierzchniach, niekiedy do kilkunastu arów. Zajmuje spłycone wody na mulistym dnie w różnych miejscach zbiornika. Rośnie najczęściej w otoczeniu zwartych szuwarów.
S ta n o w i s k a z d ję ć f i t o s o c jo lo g ic z n y c h Nr 32. 93 B, Wisłok, płytka woda, mulisty skraj koryta rzeki.
Nr 33. 84 C, zalew, zatoczka, płytka woda, muliste, zaśmiecone, pobrzeże zanurzone.
Tab. 4. 11 — zespól Sparganietum erecti w facjach: 11.1 — z Lemna gibba, 11.2 — typowej; 12 — zespól Scirpetum maritimi w facjach: 12.1 — ze Spirodela polyrrhiza, 12.2
— typowej; 13 — zespół Oenantho-Rorippetum w facjach: 13.1 — z Lemna minor, 13.2 — typowej
11 — Sparganietum erecti association in facies: 11.1 — with Lemna gibba, 11.2 — typical;
12 — Scirpetum maritimi association in facies: 12.1 with Spirodela polyrrhiza, 12.2
— typical; 13 — Oenantho-Rorippetum association in facies: 13.1 —- with Lemna minor, 13.2 — typical
Numer z b i o r o w i s k a — Number o f com m unity Numer z d j ę c i a — Number o f r e c o r d D ata — D atę
11.
1 . 2 . 1 2 . 1 . 2 .
13 .
1 9 9 4 - 0 7 - ( 1 4 - 1 6 ) P o w ie r z c h n ia z d j ę c i a w
A rea o f p l o t in ra
P o k r y c ie w % w a rs tw y C o v er i n % t h e l a y e r L ic z b a g atu n k ó w w z d j ę c i u i Number o f s p e c i e s i n r e c o r d
cn co <r r - cr> co o co o ko co r -
3 ) I . Ch: a - L e m n etea a Lemna g ib b a (C h : 1, Dr 3) a S p i r o d e l a p o l y r r h i z a (C h:
a Lemna m in o r (C h : 3^ ...
I I . Ch: a - P o ta m o g e to n e te a , b - P o ta m o g e to n io n , a E lo d e a c a n a d e n s i s (C h: 7 ) ...
a H a n u n c u lu s c i r c i n a t u s (C h: 6 ) ...
b P o ta rn o g e to n c r i s p u s (C h: 4 ) ...
c M y rio p h y llu m v e r t i c i l l a t u m (C h : 1 0 ) . . . I I I . Ch: a - P h r a g m i t e t e a , b - P h r a g m i tio n , t i e , d - M a g n o c a r ic io n
a Typha l a t i f o l i a (C h: 14) ... + a A lis m a p l a n t a g o - a ą u a t i c a ... + b S p a rg a n iu m e r e c tu m (C h: 11) ... 5 b R o r ip p a a m p h ib ia (C h: 15) ... + b S c i r p u s m a r iti m u s (C h: 12) ...
b O e n a n tn e a ę u a t i c a (C h: 13) ...
b S c h o e n o p l e c tu s l a c u s t r i s ...
b G l y c e r i a uiaxima (C h : 16) ...
c B e r u l a e r e c t a ...
d P n a l a r i s a r u n d i n a c e a (Ch:
d S c u t e l l a r i a g a l e r i c u l a t a
IV . Ch: a - C a r i c i o n c a n e s c e n t i s - f u s c a e a E p ilo b iu m p a l u s t r e ...
V. Cn: a - B i d e n t e t e a t r i p a r t i t i a B id e n s t r i p a r t i t a ...
V I. Ch: a - M o l i n i e t a l i a c o e r u l e a e , b - a J u n c u s c o n g l o m e r a t u s ...
b L y tn ru m s a l i c a r i a ..."
b E p ilo b iu m h ir s u tu m ... ’ ’ ’ c G aliu m b o r e a l e ...
V I I . Ch: a - A ln e t e a g l u t i n o s a e a S a i i x p e n t a n d r a " b " ...
a S o lan u m d u lc a m a r a ...
V I I I . Ch: a - S a l i c e t e a p u r p u r e a e a S a l i x v i m i n a l i s ” 0" ...
a S a l i x p u r p u r e a " b " ... ’ ’ ’ * a S a l i x a l b a " b " ...* ’ ’ * ’
IX . I n n e ( o t h e r s )
L y c o p u s e u r o p a e u s ...
Kumex p a l u s t r i s ...
I m p a tie n s g l a n d u l i f e r a ... * * * ^
4 3 3 4 - N ym phaeion
- S p a r g a n i o - G l y c e r i o n f l u i t a n -
. + . 1 + + . + + . + +
5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
19)
F i l i p e n d u l o - P e t a s i t i o n , c - M o lin io n ... ... + . 1 + 2 2
5 5
+ + + 1 ♦
. 2 1
. . + + .
158 Marzena Kwiatkowska
Nr 34. 84 A, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone kształtującej się wysepki.
Nr 35. 94 A, zalew, płytka woda, niuliste pobrzeże zanurzone utrwalonej wyspy.
Nr 36. 84 A, zalew, płytka woda, zaśmiecone, niuliste pobrzeże zanurzone kształtującej się wysepki.
Nr 37. 74 B, zalew, płytka woda, niuliste pobrzeże zanurzone.
Nr 38. 74 B, zalew, podtopione, muliste pobrzeże zatapiane z kamieniami i żwirem.
Nr 39. 83 D, zalew, podtopione, częściowo obetonowane pobrzeże zanurzone wyspy.
Nr 40. 74 D, zalew, płytka woda, niuliste pobrzeże kształtującej się wysepki, wśród kęp Typha latifolia.
Nr 41. 84 A, zalew, płytka woda, niuliste pobrzeże kształtującej się wysepki.
14. Typlietum latifoliae (tab. 5, zrlj. 42-59)
Zespół ten uformowany jest z rosnącego w dużym zwarciu gatunku Typha latifolia. Ze względu na liczną domieszkę innych gatunków roślin, zróżnicowany jest na pięć facji: z Riccia fluitans (zdj. 42), z Lem,na trisulca i Phalaris arundinacea (zdj. 43), z Equisetum, flnuiatile (zdj. 44), typową (zdj. 45-50) i kompleksową z Lem,na minor (zdj. 51-59). Zespół występuje bardzo często w płytkich wodach na mulistych obrzeżach zalewu, „oczek”
wodnych i koryt ujścia rzek.
S ta n o w i s k a z d ję ć f ito s o c jo lo g ic z n y c .il Nr 42. 65 D, „oczko” wodne, płytka woda, niuliste pobrzeże zanurzone.
Nr 43. 65 C, jak zdjęcie poprzednie.
Nr 44. 84 C, „oczko” wodne, mulista płycizna strefy głębinowej.
Nr 45. 75 A, zalew, płytka woda, niuliste pobrzeże zatapiane.
Nr 46. 84 A, zalew, płytka woda, niuliste pobrzeże zanurzone kszaltującej się wysepki.
Nr 47. 74 D, jak zdjęcie poprzednie.
Nr 48. 74 D, zalew, płytka woda, niuliste pobrzeże zanurzone przy obetonowanej skarpie.
Nr 49. 94 A, Wisłok, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone kształtującej się wysepki.
Nr 50. 84 C, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone poniżej obetonowanej skarpy na skraju wyspy.
Nr 51. 93 D, Wisłok, mulista płycizna na rzece.
Nr 52. 93 C, Wisłok, płytka, woda, mulisty skraj koryta rzeki.
Nr 53. 84 A, zalew, płytka woda, zaśmiecone, muliste pobrzeże zanurzone kształtującej się wysepki.
Nr 54. 93 B, Wisłok, płytka woda, mulisty skraj koryta rzeki.
Nr 55. 74 B, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone poniżej obetonowanej skarpy.
Nr 56. 84 C, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone kształtującej się wysepki, wśród kęp Typha latifolia.
Nr 57. 74 C, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone poniżej obetonowanej
skarpy.
Tab. 5. 14 — zespól Typhetum latifoliae w facjach: 14.1 — z Riccia fiuitans, 14.2 — z Lemna trisulca i Phalaris arundinacea, 14.3 — z Equisełum fluiiiatile, 14.4 — typowej, 14.5 — z Lemna minor] 15 — zespół Typhetum angustifoliae w facjach: 15.1 — z Lemna gibba i Lemna minor, 15.2 — z Lemna minor, 15.3 — z Rorippa amphibia, 15.4 — z Phalaris
arundinacea i Rorippa amphibia
14 — Typhetum latifoliae association in facies: 14.1 — with Riccia fiuitans, 14.2 — with Lemna trisulca and Phalaris arundinacea, 14.3 — with Eguisetum fluuiatile, 14.4 — typical, 14.5 — with Lemna minor-, 15 - - Typhetum angustifoliae association in facies with: 15.1 — Lemna gibba and Lemna minor, 15.2 — Lemna minor, 15.3 — Rorippa
amphibia, 15.4 — Phalaris arundinacea and Rorippa amphibia
14 . Numer z b io ro w is k a — Nuraber o f community
Numer z d j ę c i a — Number o f re c o rd Data — Datę
P o w ie rz c h n ia z d j ę c i a w 2 Area o f p l o t in
P o k ry cie w % w arstw y „ -
Cover i n % th e l a y e r
"d"
4 . 5.
»r\ © is © o\ o T - r u m ^ m v o ^ - c o o \ 4 4 4 4 4 ^ ł n m m in j n u A i n m m
1 9 9 4 -0 7 -(1 1 -1 3 )
8 8 £ 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8
1 . 2 . 3 . m -4 4-
1 5 .
1 . 2.
o t- m
u j u j © © 1994-07
8 8.8 ©
3 . 4 .
•15
§ Q Q Q Q O O O O O O O O O O O O O O 0 0 0 O O
O O O O O' CO O O O O O O O O O O O o 0 0 0 o o
8 ...
L iczb a gatunków w z d ję c iu
Number o f s p e c ie s i n re c o rd © m f'- © cr> v UJ © © O ffl UJ ffl © © K> UJ UJ
+ ♦ 1 1 4 4 4 3 3 4 4 5 5 3 4 2 2 ♦ +
Nyraphaelon
6 ) . 5) I . Ch: a - Lemnetea
a Lemna t r i s u l c a ...
a Lemna m inor (Ch: 3) ...
a S p ir o d e la p o l y r r h i z a (Ch: 3) a R ic c ia f i u i t a n s ...
a Lemna g ib b a (Ch: 1 , D: 3)
I I . Ch: a - P o ta m o g e to n e te a, b - Potaraogetonion a C erato p h y llu m subraersum . .
a E lodea c a n a d e n sis (Ch: 7 ) a R anunculus c i r c i n a t u s (Ch:
b Potam ogeton p e c t i n a t u s (Ch b Potam ogeton c r i s p u s (Ch: 4)
c M yrlophyllum v e r t i c i l l a t u m ( c h : 10) ...
I I I . Ch: a - P h ra g m ite te a , b - P h ra g m itio n , a A lisraa p l a n ta g o - a ą u a tic a
a Typha l a t i f o l i a (Ch: 14) a Typha a n g u s t i f o l i a (Ch: 15) a Eąuisetum f l u v i a t i l e . a Rumex h y drolapathum . . b Sparganium erectum (C h > 1 1 ) b R orip p a am phibia (Ch: 13) b O enanthe a ą u a t i c a (Ch: 13) b G ly c e r ia maxima (Ch: 16) . c P h a l a r i s a ru n d in a c e a (Ch: 19) c Carex a c u ta ...
c Galium p a l u s t r e ...
c Poa p a l u s t r i s ...
IV. Ch: a - S c h e u c h z e rio - C a ric e te a fu s c a e a Ju n cu s a r t i c u l a t u s (D: 21) ... +
5 5 5 5 5
- M ag n o caricio n 2
5 5 5 4 5 5 4 5 5 5 5 5 5
5 5 5 5 5 5
+ ♦ 2 3 2 3
2 + 1 1 + 1 + 3 1 + +
2 2
. +
1 2
V. Ch: a - B id e n te te a t r i p a r t i t i , a B idens t r i p a r t i t a ...
b R anunculus s c e l e r a t u s ...
V I. Ch: a - F i l i p e n d u l o - P e t a s i t i o n a Epiloblum h irsu tu m ...
a Lythrum s a l i c a r i a ...
V II. Ch: a - A ln e te a g l u t i n o s a e a S a l i x p e n ta n d ra " b " ...
V III . Ch: a - S a l i c e t e a p u rp u re a e a S a lix v i m i n a l i s " b " ...
a S a lix p u rp u re a " b ” ...
a S a l i x a lb a " b " ...
IX. In n e ( o t h e r s )
Polygonura amphibium v a r . t e r r e s t r e Lycopus e u ro p a eu s ...
L ysim achia num m ularia ...
R anunculus re p e n s ...
C arex h i r t a ...
C irsiu m a rv e n se ...
A lo p ecu ru s g a n ic u la tu s ...
A g ro s tis c a n in a ...
b - B id e n tio n t r i p a r t i t i
+ + . . +
160 Marzena Kwiatkowska
Nr 58. 84 A, zalew, płytka woda, zaśmiecone pobrzeże zanurzone kształtującej się wysepki.
Nr 59. 74 C, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone poniżej obetonowanej skarpy.
15. Typhetum angustifoliae (tał). 5, zdj. 60-65)
Fitocenoza zbudowana jest, głównie z Typha angustifolia z różną do
mieszką wielu innych roślin. Podstawowe układy facjalne tworzą: Lemna minor i L. gibba (zdj. 60), Lemna minor (zdj. 61-63), Rorippa amphibia (zdj. 64), Phalaris arundinacea i Rorippa amphibia (zdj. 65). Zespół ten występuje dość często w spłyconych wodach na mulistych obrzeżach zalewu.
S ta n o w i s k a z d ję ć f i t o s o c j o l o g ic z n y c h Nr 60. 84 B, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone.
Nr 61. 83 B, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone poniżej obetonowanej skarpy.
Nr 62. 84 A, zalew, płytka woda, zaśmiecone, muliste pobrzeże zanurzone kształtującej się wysepki.
Nr 63. 84 A, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone kształtującej się wy
sepki.
Nr 64. 93 C, Wisłok, płytka woda, mulisty skraj koryta rzeki.
Nr 65. 83 D, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone poniżej obetonowanej skarpy.
16. Glycerietum maximae (tab. 6, zdj. 66-70)
Gatunkiem dominującym i zarazem charakterystycznym zespołu jest Glyceria maxima. Z innych roślin siedlisk wodnych i przybrzeżnych, sto
sunkowo najliczniej występują jedynie Phalaris arundinacea oraz Lemna minor i Spirodela polyrrhiza. Zwarte łany szuwaru mannowego wykształ
cają się dość często na podtopionych, mulistych obrzeżach zalewu i koryt rzecznych.
S ta n o w i s k a z d ję ć f i t o s o c j o l o g ic z n y c h
Nr 66. 93 B, Wisłok, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone kształtującej się wysepki.
Nr 67. 83 B, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone.
Nr 68. 94 A, Wisłok, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone kształtującej się wysepki.
Nr 69. 83 D, zalew, płytka woda, muliste pobrzeże zanurzone poniżej obetonowanej skarpy.
Nr 70. 83 D, zalew, grząskie, muliste pobrzeże zatapiane poniżej obetonowanej skarpy.
Tab. 6. 16 — zespół Glycerictum maximae-, 17 — zespól Phragmitetum communis w facjach: 17.1 — z Lenina minor i Spirodela polyrrhiza, 17.2 — typowej; 18 — zespól
Eleocharitetum palust.ris w facjach: 18.1 — z Lemna minor 18.2 — typowej 16 — Glycerietum maximae association; 17 — Phragmitetum communis association in facies: 17.1 — with Lemna minor and Spirodela polyrrhiza, 17.2 — typical; 18 — Eleocharitetum palustris association in facies: 18.1 — with Lemna minor, 18.2 — typical
16 17 18
Numer z b i o r o w i s k a — Number o f com m unity
1 . 2 . 1 . 2 . Numer z d j ę c i a — Number o f r e c o r d ko co
KO KO KOOKO
KO t'~ £ (XIr- KK h- <r
r-
D a ta — D atę 1 9 9 4 -0 7 -1 5
P o w i e r z c h n i a z d j ę c i a w 2
A rea o f p l o t in O O O
co r-~ co0 0
0 0 0
KK 0 KK <r
P o k r y c ie w % w a rs tw y u » O O O 0 0
8
0 O8
C o v e r i n % t h e l a y e r L ic z b a g atu n k ó w w z d j ę c i u Number o f s p e c i e s i n r e c o r d
r- CD
- t'-
en
I . Ch: a - L e m n etea
a Lemna m in o r (C h: 3) ... + 1 2 2 . 5 + 4 a S p i r o d e l a p o l y r r h i z a (C h : 3 ) ... . + . 3 . 2 + I I . Ch: a - P h r a g m i t e t e a , b - P h r a g m i tio n , c - S p a r g a n i o - - G l y c e r i o n f l u i t a n t i s , d - E l e o c h a r i d o - S a g i t t a r i o n e M a g n o c a r ic io n
a P h r a g m i te s a u s t r a l i s (C h: 17) . . . .
a Rumex h y d ro la p a th u m ... + . 5 5 5 5 5 5 5 b S p a rg a n iu m e r e c tu m (C h: 11) ...
b O e n a n th e a ą u a t i c a (C h: 13) ... . + . +
d ± . l e o c h a r i s p a l u s t r i s (C h: 18) . . . . 5 5
e P h a l a r i s a r u n d i n a c e a (C h: 19) . . . . 1 + 2 2 i
i
+ + e G aliu m p a l u s t r e ... + .I I I . Ch: a - M o l i n i o - A r r h e n a t h e r e t e a b - M o l i n i e t a l i a co e- r u l e a e , c - F i l i p e n d u l o - P e t a s i t i o n
b J u n c u s c o n g l o m e r a t u s ... + c L y tn ru m s a l i c a r i a ... 1 + + + c E p ilo b iu m h ir s u tu m ... . + . i
IV . Ch: a - A ln e t e a g l u t i n o s a e V. Ch: a - S a l i c e t e a p u r p u r e a e
a S a l i x f r a g i l i s ” b ” ... . . + V I. I n n e ( o t h e r s )
C a re x h i r t a ... r . + + L y c o p u s e u r o p a e u s ... . + + + A g r o s t i s s t o l o n i f e r a ...
R a n u n c u lu s r e p e n s ... + .
+ +
Rumex c r i s p u s ...
P o ly g o n u m am phibium v a r . t e r r e s t r e
+ . +
17. Phragmitetum communis (tab. 6, zdj. 71-72)
Zespół zbudowany jest, głównie z Phragmites austrulis. Pod względem in
nych współdominującycli gatunków zróżnicowany jest na dwie facje: z Lemna
minor i Spirodela polyrrhiza (zdj. 71) oraz typową z Phragmites australis
(zdj. 72). Lokalnie jest to jedna z rzadszych fitocenoz szuwarowych. Stosun
162 Marzena Kwiatkowska
kowo najlepiej uformowane płaty tego zespołu występują na podtopionych, mulistych obrzeżach „oczek” wodnych i koryt dopływających rzek.
S ta n o w i s k a z d ję ć fi t o s o c j o 1 ogi cz n y c h Nr 71. 93 C, Wisłok, płytka woda, mulisty skraj koryta rzeki.
Nr 72. 65 C, „oczko” wodne, grząskie, muliste pobrzeże zatapiane.
18. Eleocharitetum palustris (tab. 6, zdj. 73-74)
Zespół uformowany jest głównie z licznych kęp Eleocharis palustris i ze stosunkowo nielicznie rosnących innych roślin, głównie siedlisk wodnych i wilgotnych. Wykształca się on w dwu facjach: z Lemna minor (zdj. 73) i typowej z Eleocharis palustris (zdj. 74). Zespół stwierdzony został tylko w dwu płatach na mulistych, grząskich obrzeżach zalewu i „oczka” wodnego.
S ta n o w i s k a z d ję ć f i t os ocj olo gi c z n y c h
Nr 73. 83 D, zalew, grząskie, muliste pobrzeże zatapiane, poniżej obetonowanej skarpy.
Nr 74. 65 C, „oczko” wodne, grząskie, muliste pobrzeże zatapiane.
19. Phalaridetum arundinaceae (tab. 7, zdj. 75-85)
Zespół uformowany jest głównie z rosnącego w dużym zwarciu Phalaris arundinacea. Spośród innych roślin stosunkowo najczęściej występują ga
tunki siedlisk wodnych oraz żyznych, bagiennych i mezotroficznych. Główne facje w tym zespole tworzą: Lemna minor (zdj. 75), Phalaris arundinacea (facja typowa, zdj. 76-82), Ranunculus repens (zdj. 83), Epilobium hirsutum (zdj. 84) i Typha angustifolia (zdj. 85). Szuwar mozgowy występuje często na obrzeżach zalewu i nad brzegami dopływających rzek. Wykształca się on na podłożu ilasto-próchnicznym, okresowo w różnym stopniu przesuszonym lub podtopionym.
S ta n o w i s k a z d ję ć f i t o s o c j o 1 o g ic z n y c h
Nr 75. 84 B, zalew, grząskie, muliste pobrzeże zatapiane, ocienione przez korony wierzb.
Nr 76. 84 C, zalew, grząskie, muliste pobrzeże zatapiane.
Nr 77. 84 A, zalew, grząskie, muliste pobrzeże zatapiane kształtującej się wysepki.
Nr 78. 83 D, jak zdjęcie poprzednie.
Nr 79. 84 B, Strug, gliniaste zbocze koryta rzeki.
Nr 80. 94 A, zalew, grząski, mulisty skraj pobrzeża zatapianego.
Nr 81. 84 B, Strug, gliniasty, stromy brzeg rzeki.
Nr 82. 74 B, zalew, grząski, mulisty skraj pobrzeża zatapianego, poniżej obetonowanej
skarpy.
Tab. 7. 19 — zespól Plialaridetum arundinaccae w facjach: 19.1 — z Lemna minor, 19.2 — typowej, 19.3 — z Ranunculus repens, 19.4 — z Epilobium hirsutum, 19.5 — z Typha
angustifolia-, 20 — zespół Caricetum ripariae
19 — Plialaridetum arundinaceae association in facies: 19.1 — with Lemna minor, 19.2 — typical, 19.3 — with R.anunculus repens, 19.4 — with Epilobium hirsutum, 19.5 — with
Typha angustifolia' 20 — Caricetum ripariae association
Numer z b i o r o w i s k a Number o f com m unity
Numer z d j ę c i a — Number o f r e c o r d D a ta — D atę
P o w i e r z c h n i a z d j ę c i a w 2
A re a o f p l o t i n ra
19 . 20.
1 . 2 . 3 . 4 . 5.
n K o r ^ - c o c o O T - o j m ^ t m ko
n- o- o- o- co oo co co co ao co 1 9 9 4 -0 7 -(1 4 -1 5 ) m j l D c O O O C O O c n o o o c\i r - o j t- ojcm o j o j ko tn en o P o k r y c ie w % w a rs tw y
C o v er i n % t h e l a y e r L i c z b a g atu n k ó w w z d j ę c i u Number o f s p e c i e s i n r e c o r d
o o o o o o o o o o O' o o o o o o o o o O' o- o- m co os cj\
oo o o
a a a b b c d d ć a
I . Ch: a - L em n etea
Lemna m in o r (C h: 3) ... 4 +
S p i r o d e l a p o l y r r h l z a (C h : 3) • ...
I I . Ch: a - P h r a g m i t e t e a , b - P h r a g m i tio n , c - E l e o c h a r i d o - - S a g i t t a r i o n , d - f ta g n o c a r ic io n
A lisin a p l a n t a g o - a ą u a t i c a ... + + + . ♦ + . . 1 T y p h a l a t i f o l i a (C h: 14) ... + . + ♦ . . + . + . + T y p h a a n g u s t i f o l i a (C h : 1 5 ) ... + . 5 R o r ip p a a m p h ib ia (C h: 1 3 ) ... + 4 4 . 4 4 4 . . + . O e n a n th e a ą u a t i c a (C h : 13) ... + ...
E l e o c h a r i s p a l u s t r i s (C h : 18) ...
P h a l a r i a a r u n d i n a c e a (C h : 19) . . . . 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 4 C a re x r i p a r i a (C h : 2 0 ) ...
C a re x a c u t a ...
I I I . Ch: a - S c h e u c h z e r i o - C a r i c e t e a f u s c a e J u n c u s a r t i c u l a t u s (D: 2 1 ) ...
IV . Ch: a - B i a e n t e t e a t r i p a r t i t i , B id e n s t r i p a r t i t a ...
R o r ip p a i s l a n d i c a ...
R a n u n c u lu s s c e l e r a t u s ...
b - B i d e n tio n
. 4 . . 4 4 t r i p a r t i t i
a b c c d e e a
V. Ch: a - M o l i n i o - A r r h e n a t h e r e t e a , b - M o l i n i e t a l i a c o e r u l e a e , c - F i l i p e n d u l o - P e t a s i t i o n , d - A r r h e n a t h e r e t a l i a , e - A r r h e n a - t n e r i o n
Poa t r i v i a l i s ...
J u n c u s c o n g l o m e r a t u s ...
L y th ru m s a l i c a r i a ...
E p ilo b iu m h ir s u tu m ...
B a c t y l i s g lo m e r a t a ...
A rr h e n a th e r u m e l a t i o r ...
C r e p i s b i e n n i s ...
. + + +
4 + + + + r
2 4 4 4 4
4
V I. C h: a - A ln e t e a g l u t i n o s a e
S a l i x p e n t a n d r a " b " ... 4 -*■
V I I . Ch: a - S a l i c e t e a p u r p u r e a e b a l i x a l b a " b " ...
S a l i x v i m i n a l i s " b " ... + +4
4 S a l i x p u r p u r e a " b " ... + + + 4 V I I I . In n e ( o t h e r s )
C a l y s t e g i a s e p lu m ... + . + 4 L y c o p u s e u r o p a e u s ...
U r t i c a d i c i c a ... 4 . +
♦ +
+ 4- 4
A r t e m i s i a v u l g a r i s ... 4 4
Rumex c r i s p u s ... ♦ 4 4
R a n u n c u lu s r e p e n s ... + 2 4 C ir s iu m a r v e n s e ... ♦ E q u i3 e tu m ra m o a is s im u m ...
A g r o e t i s s t o l o n i f e r a ... + Rumex p a l u s t r i s ... + A ln u s g l u t i n o s a ” b " ... + h e d i c a g o l u p u l i n a ... ♦ S o lid a g o g i g a n t e a ... 4 V i c i a g r a n d i f l o r a ... ♦ B r y o n ia a l b a ...
A lo p e c u r u s g e n i c u l a t u s ... 4
L o liu rn p e r e n n e ...
P l a n t a g o m a jo r ... 4
P olygonum am p h ib iu m v a r . t e r r e s t r e Lamiurn alb u m ...
S c r o p h u l a r i a n o d o s a ...
4 4 l u s s i l a g o f a r f a r a ...
a
a b
164 Marzena Kwiatkowska Tab. 8. 21 — zbiorowisko z Juncus articu
latus
21 — comrnunity with Juncus articulatus
Numer z b i o r o w i s k a
Number o f com rnunity 2 1 .
co coco Numer z d j ę c i a — Number o f r e c o r d
D a ta — D atę 19 9 4 i
07 P o w ie r z c h n ia z d j ę c i a w 2
17
\O O
A rea o f p l o t i n r- OJ
u u O o
P o k r y c ie w % w arstw y cr cn
C o v er i n % t h e l a y e r „ d „ o o L i c z b a g atu n k ó w w z d j ę c i u
OJ OJ O'> VO - ™ Number o f s p e c i e s i n r e c o r d
I . Ch: a - P h r a g r a i t e t e a , b - P h r a g m i tio n , c - S p a r g a n i o - G l y c e r i o n f l u i t a n t i s , d - E l e o c h a r i d o - S a g i t t a r i o n , e - M a g n o c a r ic io n a Typha l a t i f o l i a (C h: 1 4 ) ... + 1 a A lism a p l a n t a g o - a ą u a t i c a ... 1 + b O e n a n th e a ą u a t i c a (C h :1 5 ) ... . + c G l y c e r i a f l u i t a n s ... . +■
d E l e o c h a r i s p a l u s t r i s (C h: 1 8 ) . . + e P h a l a r i s a r u n d i n a c e a (C h: 1 9 ) . + 2 e Poa p a l u s t r i s ... + + I I . Ch: a - S c h e u z e r i o - C a r i c e t e a f u s c a e a J u n c u s a r t i c u l a t u s (D: 2 1 ) . . . . 5 5
I I I . Ch: a - B i d e n t e t e a t r i p a r t i t i a B id e n s t r i p a r t i t a ... + +
IV . Ch: a - M o l i n i e t a l i a c o e r u l e a e b - F i l i p e n d u l o - P e t a s i t i o n , c - C a l t h i o n , d - A r r h e n a t h e r e t a l i a , e - C y n o s u r io n a J u n c u s e f f u s u s ... . + a J u n c u s i n f l e x u s ... . + b L y th ru m s a l i c a r i a ... 2 1 c M y o s o tis p a l u s t r i s ... . + d D aucus c a r o t a ... . + d L o tu s c o r n i c u l a t u s ... . + e T r i f o l i u m r e p e n s ... + +
V. Ch: a - S a l i c e t e a p u r p u r e a e a S a l i x a l b a ” b " ... + . a P o p u lu s a l b a ” b " ... . + a S a l i x v i m i n a l i s " b " ... . +
V I. In n e ( o t h e r s )
A lo p e c u ru s g e n i c u l a t u s ... + + B r a c h y th e c iu m s a le b r o s u m ... 2 1 P o h l i a n u ta n s ... + 1 C e n ta u riu m e r y t h r a e a ... + . E c h in o c h lo a c r u s - g a l l i ... + . J u n c u s b u f o n iu s ... 1 . J u n c u s c o m p re s s u s ... + . M ed icag o l u p u l i n a ... + . M e l i l o t u s a l b u s ... + . P la n t a g o m a jo r ... + . T a n acetu m v u l g a r e ... + . T u s s i l a g o f a r f a r a ... + C ir s iu m a r v e n s e ...
E p ilo b iu m te tr a g o n u m ... . + L y c o p u s e u r o p a e u s ... . + M entha l o n g i f o l i a ... . + Rumex c r i s p u s ... . + T r i f o l i u m c a r a p e s tr e ... . + T r i f o l i u m o c h ro le u c u m ... . +
Tab. 9. 22 — zbiorowisko z Polygonum nodosum
22 — comrnunity with Polygonum nodosum
Numer z b i o r o w i s k a 2 2 .
Number o f com rnunity
Numer z d j ę c i a — Number o f r e c o r d g 1994
D a ta — D atę 07
14 P o w i e r z c h n ia z d j ę c i a w °
A rea o f p l o t i n «-
P o k r y c ie w % w a rs tw y „ c „ §
C o v e r i n % t h e l a y e r r-
L ic z b a g atu n k ó w w z d j ę c i u
Number o f s p e c i e s i n r e c o r d oj
I . Ch: a - S p a r g a n i o - G l y c e r i o n f l u i t a n t i s , b - M a g n o c a r ic io n a V e r o n ic a a n a g a l l i s - a ą u a t i c a . . b P h a l a r i s a r u n d i n a c e a (C h: 1 9 )
+ + I I . Ch: a - B i d e n t e t e a t r i p a r t i t i b - B id e n t i o n t r i p a r t i t i
a P olygonum nodosum (D: 2 2 ) . . . . 5 a B id e n s t r i p a r t i t a ... 2 a R o r ip p a i s l a n d i c a ... + b R a n u n c u lu s s c e l e r a t u s ... + I I I . C h: a - M o l i n i o - A r r h e n a t h e r e t e a , b - F i l i p e n d u l o - P e t a s i t i o n , c - A r r h e n a - t h e r i o n
a Poa t r i v i a l i s ... + b L y th ru m s a l i c a r i a ... + c C r e p i s b i e n n i s ... +
IV . In n e ( o t h e r s )
A lo p e c u ru s g e n i c u l a t u s ... + A r te m is ia v u l g a r i s ... + B r y o n ia a l b a ... + C henopodium album ... + C henonodiura h y b rid u m ... + E r i g e r o n c a n a d e n s i s ... + L a c tu c a s e r r i o l a ... + L y c o p u s e u r o p a e u s ... + M a t r i c a r i a p e r f o r a t a ... + M e l i l o t u s o f f i c i n a l i s ... + M y osoton a ą u a tic u r a ... + Polygonum a v i c u l a r e ... + P olygonum nodosum x p e r s i c a r i a + R o r ip p a a u s t r i a c a ... ♦- Rumex c r i s p u s ... + T an acetu m v u l g a r e ... + T u s s i l a g o f a r f a r a ... + U r t i c a d i o i c a ... +
