• Nie Znaleziono Wyników

Gaca Bogdan

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Gaca Bogdan"

Copied!
37
0
0

Pełen tekst

(1)

1

(2)

SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI

U . . A . t t . 4 i . j. ^ . / t . 3 9Mk.;

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora " '

I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora ^0 ^ , , 5 t

II. Materiały uzupełniające relację .—

III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora __

III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. — III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 ___

III./5. Inne . . r - IV. Korespondencja

V. Nazwiskowe karty informacyjne ML

VI. Fotografie . J ,

2

(3)

3

(4)

4

(5)

5

(6)

6

(7)

7

(8)

Obwód Brodnica A K

Relacja_-__ §aca_Bogdan__ ^

Urodziłem się w dniu 14.VT1.1922 'r. w Starogardzie z djca Czesława i Matki Anny z domu Klaffke.

W roku wybuchu II wojny światowej miałem 17 lat i w roku 1940 rozpocząłem pracę w parowozowni kolejowej w Brodnicy w charakterze

' \

robotnika - faktycznie wykonywałem pracę magazyniera i dyspozytora parowozowni , sporządzając plany obsługi lokomotyw dla pociągów o s o ­ bowych, towarowych, jak i też transportów wojskowych .

Mając dostęp do kolejowych stałych biletów służbowych bardzo często z nich korzystałem, co umożliwiło mi prawie nieograniczone poruszeni po terenie Toruii, Grudziądz, Gdańsk, Działdowo, Rypin itp.

Miałem też prawo przybywania w każdym czasie na terenie całego dworca

w Brodnicy, _ .

W II połowie 194^r. brat mój / przyrodni/ H o r s t ,Czesław Gaca,który dokładnie znał moją pracę i możliwości poruszania się w terenie wręczał mi paczkę polecając umieśció ją w ustalonym miejscu ustalonego pociągi}

co też wykonałem.

Od tego czasu tego rodzaju i podobne polecenia, przekazywania papierów różnym osobom w terenie np. Torunia, Grudziądza, Bydgoszczy itp.wyko­

nywałem stale.

Przekazywałem dokumentacje Bratu lub dr Jakubiakowi. Zorięntowałem się że pełnię funkcję_łącznika i prosiłem o przyjęcie mnie do tajnej orga­

nizacji formalnie. -

Brat oświadczył,że jestem za młody, ale jeśli chcę być przydatny, to mam nadal wykonywać jego polecenie, - złożyłem też przyrzeczenie że nikomu nic z poleconych mi zleceń nie powiem. Wybrałem też sobie

pseudonim "Strus " z przezwiska nadanego mi przez k o l e g ó w Pelplinie^

drugiej połowie 1941r.- to jest czasu jego aresztowania przez "Gesta­

p o ” i w rezultacie osadzenia do końca wojny w Oświęcimiu.

W kilka dni -o ile pamiętam - po Jego aresztowaniu "Gestapo"

zabrało mnie z domu do Grudziądza na badania i tam przez 5 dni p r z e ­ słuchiwano, a w areszcie tego bito i wieszano za ręce - aż do utraty przytomności.

Ponieważ nie przyznałem się do żadnej współpracy a Brat jak się okazało też nie o mnie nie mówił, w dokumentacji żadnej nie figurowałem,zosta­

łem zwolniony po tygodniowym tam pobycie,

Przez długi okres żandarmeria brodnicka co dzień rewidowała mnie w trakcie wyjścia z domu do pracy kub wyjścia z pracy.

Prze z pewień czas zmuszony byłem przerwać swą k s działalność konspira­

c y j n y mimo,że w tym okresie przyjechał do mnie z Bydgoszczy Kazimierz Jafc^&owski z ramienia działającej tam również PPR -z propozycją w sp ó ł ­ pracy. - Przedstawiłem m u istniejącą sytuację, udzieliłem EEądOaiych informacji oraz zgłosiłem gotowiść do działania w terminie późniejszym.

8

(9)

W d f e r t ^ połowie 1942r. zgłosiłem się do kolegi szkolnego Tadeusza Lewandowskiego p ^ s e u d o n i m ? z chęcią współpracy z ostrożności nieofi­

cjalnej z organizacją - o ile wiadomo " Grunwald M /mimo iż wiedziałem iż tam też działa najmłodszy mój brat Witold /. Tadusz Lewandowski przyjął ranie do swej trójki - z tym,że tylko on będzie się ze m n ą kon­

taktował, nadal wykonywałem zadania podobne jak uprzednio.

Na skutek zdrady byłego hąifinistrza chorągwi brodnickiej Czołby, który znał listę członków tej organizacji /ja na liście nie figurowa­

łem/ i nazwiska podał do Gestapo - nastąpiło aresztowanie kilkuxxxxxxx ______ osób.

Prawie wszyscy znaleźli się w obozie koncentracyjnym w Stutthofie, w tym L e w a n d o w s k i ,jak te^ mój 15-letni bfcat ,będący obecnie członkiem ZBOWiD-u

W tym okresie przerwałem znów na okres ca 5 miesięcy moją pracę konsp racyjną *

W 1943 roku zacząłem pomagaó mej elatee siostrze Halinie w jej pracy konspiracyjnej.

Siostra organizowała w powiecie punkty sanitarne i była członkiem innej organizacji ruchu oporu, korzystała z mych możliwości poruszania się po terminie.

Pełniłem funkcję ___ i konwojenta, konwojowałem np.Krystynę Kozłowską - pseudonim " Magnolia" do Nowego Miasta^ A d ę Cybulską i

innych. - do Lubawy, Działdowa, Rypina, Grudziądza itp.

N a e ^ ygony doświadczeniem i nadal efeewiąanj-ąe-eię obawiając się obser­

wacji nie zgadzałem się na rejestrowanie mnie w organ i z a c j i ,lecz nadal zwalczałem wroga w każdy sposób.

Szabotowałem pracę, przeeiwwywałem plany transportow wojskowych prze- leżdżających przez Brodnicę "Magnolii", która przekazywała je dalej.

Wspólnie z "Magnolią" wykradliśmy plany 3 ^ 2 ^ obje&ów iseifrerwowych i przekazaliśmy je dalej. Wydawałam jako magazynier setki litrów benzyny, niszczyłem metale kolorowe itd.

Dnia 3,I,1945r. "GestapoŻ wykryło organizację i nastąpiło aresztowanie 72 członków, w tym mojej siostry^"Magnolii" - Krystyny Kozłowskiej, Ady Cybulskiej, d1kWi\watowskiego - także i mnie i innych.

Dnia 16.1.45r. po przesłuchaniach związanych z / tw>A^ r o w a n i e m zwolniono 3 osoby - w tym mnie, resztę wywieziono i prawdopodobnie rozstrzelano.

/

9

(10)

Obwód Brodnica AK

Urodziłem się w dala 14.VII.1922'r. w Starogardzie z Ojca Czesława 1 Matki Anny z doma Klaffke.

W reku wybuchu II wojny światowej miałem 17 lat 1 w roku 1940 rozpocząłem pracę w parowozowni kolejowej w Brodnicy w charakterze robotnika * faktycznie wykonywałem praoę magazyniera 1 dyspozytora parowozowni , sporządzając plany obsługi lokomotyw dla pociągów:oso-*

bowyeh, towarowych, jak 1 też transportów wojskowych ;*

Mając dostęp do kolejowych stałych biletów służbowych bardzo często z nich korzystałem, co umożliwiło ml prawie ^ nieograniczone poruszeni po terenie Toruń, Grudziądz, Gdańsk, Działdowo, Hypin itp.

Miałem też prawe przebywania w każdym czasie na terenie całego dworca w Brodnicy.

W II połowie 194^. brat mój / przyrodni/ Horst,Czesław Gaca,który dokładnie znał moją pracę i możliwości poruszania się w terenie wręczył ml paczkę polecając umieścić ją W ustalonym alej sou ustalonego pooiągt) co też wykonałezu

Od tego czasu tego rodzaju 1 podobno polecenia, przekazywania papierów różnym osobom w terenie np. Torunia, Grudziądza,. Bydgoszczy itp.wyko­

ny wałem stale.

Przekazywałem dokumentacje Bratu lab dr Jakubiakowi. Zorientowałem się że pełnię funkeję.łącznika 1 prosiłem o przyjęcie mnie do tajnej orga­

nizacji formalalef *

m \ -

Brat oświadczył,że jestem za młody* alo jeśli chcę byó przydatny, to mam nadal wykonywa6 joge polecenie, * złożyłem też przyrzeczenie że alkenu nie z poleconych mi zleceń ale powiem. Wybrałem też sobie

pseftdeal* "Stru** Z przezwiska nadaaego mi przez kolegę w Pelplinie.

W drugiej połowie 194lr.- to jezt ozaaa jego aresztowania przez “Gesta­

po" 1 w rezultacie czadzenia do końca wojny w Oświęcimia;

W kilka dni -o ile pamiętam - po Jego aresztowaniu "Gestapo”

zabrało mnie z doaa de Grudziądza na badania 1 tam przez S dni prze­

słuchiwane, a w areszcie tego bito i wieszano za ręee - aż do utraty przytomności.

Ponieważ nie przyznałem się de żadnej współpracy a Brat jak się okazało też nie e mnie nie mówił, w dokumentacji żadnej nie figurowa łom, zosta­

łem zwolniony po tygodniowym tam pobycie?

Przez długi okres żaadamerla brodnicka co dzień rewidowała mnie w trakcie wyjścia a dema de pracy kub wyjścia z pracy.

Prze z pewień ezas zmuszony byłem przerwać swą aa działalność konspira­

cyjną, nimotżo w tym okresie przyjechał do mnie a Bydgoszczy Kazimierz Jafty^owski z ramienia działającej tam również PPS -z propozycją współ­

pracy. - Przedstawiłem ma istniejącą sytuację, udzieliłem sśądtfayeh Informacji oraz zgłosiłem gotowżśó do działania w terminie późniejszym.

10

(11)

- 2 - 5

W połowie 1942r. zgłosiłem się do kolegi szkolnego Tadeusza Lewandowskiego p seudonim ? z chęcią współpracy z ostrożności nieofi­

cjalnej z organizacją • e ile wiadomo " Grunwald " /mimo iż wiedziałem iż tam też działa najmłodszy mój brat Witold /. Tadusz Lewandowski przyjął mnie de swej trójki - z tym,że tylko on będzie się ze mną kon­

taktował, nadal wykonywałem zadania podobne Jak uprzednie*

Na skutek zdrady byłego hormistrza chorągwi brodnickiej Czołby, który znał listę członków tej organizacji /Ja na liście nie figurowa­

łem/ 1 nazwiska podał do Gestapo - nastąpiło aresztowanie kilkuibbbobać c-w^ osób.

Prawie wszyscy znaleźli się w ebozie koncentracyjnym w Stutthofie, w tym Lewandowski,Jak też mój 15-letnl bfcat ,będący obecnie członkiem ZBOWiD-u

W tym okresie przerwałem znów na okres ea 5 miesięcy moją praeę konsz racyjną .

W 1943 roku zacząłem pomagaó mej eiatee siostrze Halinie w jej pracy konspiracyjnej.

Siostra organizowała w powleeie punkty sanitarne 1 była ozłonkiem innej organizacji ruchu opora, korzystała z myoh możliwości poruszania się po terminie.

Pełniłem funkoję ___* konwojenta, konwojowałem np.Krystynę Kozłowską - pseudonim " Magnolia” do Nowego Mlasta^Adę Cybulską 1 Innych. - do Lubawy, Działdowa, Rypina, Grudziądza itp.

Naostrzony doświadczeniem 1 nadal efeewiąsu^ąe-s&ę obawiając się obser­

wacji nie zgadzałem się na rejestrowanie mnie w organizacji,lecz nadal zwalczałem wroga w każdy sposób.

gzabotowałeni praeę, przee^ewywałem plany transportów wojskowych prze­

jeżdżających przez Brodnicę "Magnolii", która przekazywała Je dalej.

Wspólnie z "Magnolią" wykradliśmy plany _ obje&ów rezerwowych 1 przekazaliśmy Je dalej. Wydawałem Jako magazynier setki litrów benzyny, niszczyłem metale kolorowe itd.

Dnia 3.1.1945r. "GestapoŻ wykryło organizację i nastąpiło aresztowanie 72 członków, w tym mojej siostry^"Magnolii" - Krystyny Kozłowskiej, Ady Cybulskiej, dtnWl^watowsklego - także 1 mnie 1 innych.

Dnia 16.1.45r. po przesłuchaniach związanych z rowaniem

zwolniono 3 osoby - w tym mnie, resztę wywieziono 1 prawdopodobnie rozstrzelano.

11

(12)

12

(13)

13

(14)

14

(15)

15

(16)

16

(17)

17

(18)

18

(19)

19

(20)

20

(21)

21

(22)

22

(23)

23

(24)

24

(25)

G a c a ( i .m .n .)

x x x x x

A K

i

- k o l e j a r z z e s t a c j i w B r o d n i c y . ( V , I I ) .

A r e s z t o w a n y w g r u d n i u 1 9 4 4 r . l u b s t y c z n i u 1 9 4 5 r . W tyra o k r e s i e a r e s z t o w a n o 7 2 o s o b y .

Z o b . t o m 2 3 - S t u t t h o f , n r . 1 7 4 , S t . D z i ę g i e l e w s k i K . W o j .

25

(26)

26

(27)

27

(28)

28

(29)

29

(30)

G A C A B O G D A N

A r e s z t o w a n y ok, 2 . 1 . 1 9 4 5 r . w z w i ą z k u z w s y p ą

p o k r z y d o w s k ą i p r z e b y w a j ą c y w w i ę z i e n i u w B r o d n i c y obok: K r y s t y n y K o z ł o w s k i e j , W a n d y C y b u l s k i e j , M a r t y Z i e 1e n i e w s k i e j , W ł a d y s ł a w y Z i e 1e n i e w s k i e j , M i r o s ł a w y K a r b o w s k i e j , O ż m i n o w e j (Fran c i s z k i O z i m i n o w e j ) - - p r a c o w n i c y a p t e k i w B r o d n i c y , Z o f i i Z a k r z e w s k i e j , A d e l a j d y G ł ó w c z e w s k i e j , (Jadwigi C y r k l a f ) , jej m a t k i

(Zofii C y r k l a f ) , (Ireny) W i w a t o w s k i e j H a l i n y G a c y (łącznie o k . Si k o b i e t ) , H e n r y k a S i t n i e w s k i e g o , d r a (Nikodema) W i w a t o w s k i e g o , E m i l a T o m c z y k a ,

(J a r z e m b o w s k i e g o ) i in. m ę ż c z y z n . 16 lub 17 I.i945r.

z w o l n i o n y z w i ę z i e n i a r a z e m z (Zofią) C y r kl a f , K r y s t y n ą K o z ł o w s k ą , M a r t ą Z i e l e n i e w s k ą i E m i l e m T o m c z y k i e m .

Zr.: rel^wł. K r y s t y n y K o z ł o w s k i e j , t e c z k a tejże, n r K - 3 6fi , I , k. 6-8 .

W Grr C M J ' 3

30

(31)

31

(32)

' » f ? “'V

GACA BOGDAN

P r a c ownik parowozowni na dworcu w Brodnicy.

Pow i a d o m i o n y przez p r a c ującą także w parowozowni

punktami podło ż e n i a dynamitu, k t ó r y znajdował s i e w schowku w biurze k i e r o w n i k a (parowozowni?), p o ­

stanowił że pod w a ż n y m p r e t e k s t e m w y w o ł a k i e r o w n i k a z biura, a K o z ł o w s k a w t ym czasie wykradnie ów plan, Ki e d y zaalarmował Niemców, iż węgiel przysypał j a ­ kiegoś pracownika, oni wybiegli z baraku, a w tym czasie Ko z ł o w s k a wyję ł a plan i odniosła go (Wandzie Cybulskiej) oczekującej w poczekalni. A k c j a ta była przepro w a d z o n a na rozkaz przek a z a n y przez Cybulska, Dzięki temu dworzec brodnicki uniknął zniszczenia, ponieważ udało aie rozminować podłożone ładunki.

Sr,; rei, wł, Kry s t y n y Kozłowskiej, teczka tejże, nr K- 3 , I ,

k , 9 r 40.

K bt- Cite-

32

(33)

33

(34)

3<rodnlco^

' Ąb

GACA BOGDAN

Wraz z siostrą H a l i n ą Gacą i Kr y s t y n ą K o z ł owską wyjechał w grudniu 1944r, do r odziców swoich do

Zbójna w obawie przed a r e s z t o w a n i e m w w y n i k u "wsypy"

o czym Ko z ł o w s k a powiadomiona została przez Ade (Wandę) Cybulską. i.I.19 45r. cała trójka wró c i ł a do B r o d n i c y ,

Zr, : relg,wł. K r ystyny Kozłowskiej, teczka tejże, nr K - 3 6 ^ , I, k , 5,

H&r Caesid-,

&

34

(35)

35

(36)

36

(37)

37

Cytaty

Powiązane dokumenty

Za to, że bronił narodowego charakteru armji polskiej, Za to, że przeciwstawił się stanowczo niemieckim gwał­.. tom i wywożeniu żołnierzy polskich w pruską

27 , ale ponieważ własnością cystersów został dopiero w 1432 r., wskutek zamiany z kanonikami z Trzemesz- na, zatem nie stanowił konkurencji w momencie powstawania miasta

[r]

16. Mamy 2n kartek ponumerowanych liczbami od 1 do 2n oraz 2n podobnie ponumerowanych kopert. Wkładamy losowo po jednej kartce do każdej koperty. Jakie jest prawdopodobieństwo tego,

Rozwiązania należy oddać do czwartku 30 kwietnia do godziny 15.00 koordynatorowi konkursu panu Jarosławowi Szczepaniakowi lub swojemu nauczycielowi matematyki.. Na

Zespół powołany przez ministra zdrowia zaproponował jeden organ tworzący i podział szpitali na cztery grupy w zależności od ich kondycji finansowej?. Z ujednolicenia szybko

Co komendant policji może wywnioskować z powyższego raportu (poza oczywistym fak- tem, że należy zwolnić

Zastanów się nad tym tematem i odpowiedz „czy akceptuję siebie takim jakim jestem”?. „Akceptować siebie to być po swojej stronie, być