O R G A N T E C H N I C Z N Y C E C H U Z R Z E S Z O N Y C H G A R B A R Z Y Poświęcony zagadnieniom praktycznym, teoretycznym
oraz gospodarczym garbarstwa, białoskórnictwa i łutrzarstwa
DZIAŁY: Skóry surowe. — Teorja i chemja garbarstw a. — Praktyka i technika garbarska. - Maszyny, urządzenia i narzędzia garbarskie. —• Futrzarstwo. — Przegląd prasy
i sprawy gospodarcze. — Dział prawny. — Skrzynka pytań.
Nr. 3 Marzec 1937 Rok III
REDAKCJA I ADMINISTRACJA:
Warszawa, ul. Zielna 29/5. Telefon 253-10. Konto P. K. O. 13.040.
Polscy Zjednoczeni Przem ysłowcy Garbarze
Spółka Akcyjna
W arszaw a , ul. Dziłia 15, tel. 12-21-37.
Sprzedaż e k s tr a k tó w i g a r b n ik ó w r o ś lin n y c h , wszelkich ch em ik a lji dla garbarstwa chromowego i podeszwowego. B a r w n ik i a n ilin o w e w s z e lk ic h k o lo ró w 1 kon cen -
tra cy j. D eck fa rb y wodne i celulozowe.
.WYŁĄCZNA SPRZEDAŻ PRODUKTÓW:
Fabryki Chemicznej AGATEK i LICHTENSTEIN w Łodzi
Orungole — sulfonaty oleju kopytkowego dla skór chromowych kolorowych i lakierów.
Sulfotraty — specjalne trany sulfonowane dla skór chromowych czarnych i kolorowych.
Produkty uszlachetnia ją c e d l a skór chromowych, galanteryjnych i białoskómiczych.
(Olnol, CyKloran, ftoloran, Garbnik S i t . p.) Specjalne produkty dla przemysłu futrzarskiego.
(O leje do prania, e ź y w ia c z e do fu ter, prep araty do n a tłu sz c z e n ia i t. p.)
PniditiwlaUlstwi:
F ab ryk i C hem icznej KBPBC Milwaukee USA, Barcelona, Siegburg, Perl,, Otley (England)
Dekfarby kryjące wodne i nitrocelulozowe do wszelkiego rodzaju skór, laldcr ochronny, łączniki, specjalne apretury do skór chromowych, czarne i t p.
Specjalne artykuły białkowe dla skór podeszwowych i t. p.
Zakładów Chemicznych .Synteza" w Warszawie
Rozpuszczalniki dla deckfarb nitrocelulozowych, gwar. jakoici o wysokim punkcie wrzenia.
Octan amylowy, A l K o h o l a my I o w y , Octan butylowy i t. p.
Collodium wszelkich koncentracji do skór lakierowanych.
_ P O R A D Y TE. C H N 1 C Z N E . _
Sp. Akc. Fabryk Chemicznych
kijewski, Scholtze
i S -ka“
Warszawa, ul. Smolna 36. — Telefon 601-86
Tłuszcze garbarskie:
Klarinol i,K“ i Sulfoklarinol „KS”
Trany sulfonowane Lecitol L
Georgol F (t. zw. Neutralfett)
O leje tureckie
Chem ische Fcibrik vorm als „SANDO Z" Basel (Szwajcaria)
R ok załóż. 1886
Barwniki anilinowe do wszelkiego rodzaju s k ó r
Speolalnońol:
do skór c h r o m o w y c h ,
do W e 1 U r Ó W ( u m o ż liw ia j ą c e szlifowanie po barwieniu),
do skórek r ę k a w i c z n i c z y c h (odporne na pranie),
do upiększania skór podeszwowych.
PO R A D Y TEC H N IC Z N B I M A T E R J A Ł PR Ó B K O W Y S A Ż Ą D A N IE .
Główne p r z e d s t a w ic ie l s t w o w P o ls c e ;
Paweł Prodóhl, Łódź, ul. Gen. Br, Pleracklego 8 tal; 13Q>18 Przadetawioiele:
J u lja n E rlich , W a r s z a w a , Wilcza 55, tel. 810>21.
A rtu r K rau se, B ie lsk o , B lic b o w a 60, tel. 2157.
M a u ry cy K o p iń sk i, C zęsto ch o w a , O lsz ty ń sk a 1, te ls 2461.
R ich ard F ń rsten w a id , T o m a szó w -M a z., P o ln a 40, tel. 194, J ó zef R u b in ów , B ia ły sto k , C zęsto ch o w sk a 3, tel. 3-13.
PRZEGLĄD •
GARBARSKO-TECHNICZNY
Nr. 3. Marzec 1937 Rok III.
R ęk o p isó w n ic zw ra ca się. R e d a k c ja za str ze g a so b ie p r a w o zm ia n w ręk o p isa ch .
P rzed ru k d o z w o lo n y j e d y n ie po u p r zed n iem p o ro zu m ien iu się z re d a k cją .
Na marginesie sposobów podziału kontyngentów surowcowych
O d c h w ili w p r o w a d z e n i a o g r a n ic z e ń i m p o r t o w y c h n a s u r o w c e g a r b a r s k i e ( s k ó r y s u r o w e i e k s t r a k t y ) w p o s t a c i k o n t y n g e n t ó w p r z y w o z o w y c h , s t a ł a s ię a k t u a l n a k w e s t i a p o d z i a ł u p r z y z n a w a n y c h p r z e z c z y n n ik i m in i s te r ia ln e k o n ty n g e n tó w n a s u r o w c e g a r b a r s k i e . O ile r o z d z i a ł k o n t y n g e n t ó w n a e k s t r a k t y g a r b a r s k i e n ie n a s t r ę c z a p o w a ż n ie j s z y c h tr u d n o ś c i , a t o w o b e c te g o , ż e i m p o r t e k s t r a t k ó w m a c h a r a k t e r w t ó r n y w s t o s u n k u d o i m p o r tu s k ó r s u r o w y c h , in n y m i s ło w y w ie l k o ś ć i m p o r t u e k s t r a k tó w z a le ż y w p i e r w s z y m r z ę d z i e o d w ie l k o ś c i s k ó r s u r o w y c h , g d y ż g a r b a r z s p r o w a d z a e k s t r a k t y t y lk o w ilo ś c i p o t r z e b n e j d o g a r b o w a n i a p r z y z n a w a n y c h m u p r z y d z i a ł ó w s u r o w c a s k ó r n e g o , — o ty l e p o d z i a ł k o n t y n g e n t ó w s k ó r s u r o w y c h p o m ię d z y z a i n t e r e s o w a n e f a b r y k i g a r b a r s k i e je s t r z e c z ą n i e z m ie r n ie s k o m p l ik o w a n ą i z a l e ż n ą o d s z e r e g u m o m e n tó w . N a n a c z e ln e m ie js c e w y s u w a s ię t u s z c z u p ło ś ć p r z y z n a w a n y c h k o n ty n g e n tó w p r z y w o z o w y c h , z n a c z n ie o d b ie g a ją c a o d f a k ty c z n e g o z a p o t r z e b o w a n ia p r z e m y s łu g a r b a r s k i e g o . S z c z e g ó ln ie d o t y c z y to k o n t y n g e n t ó w n a s k ó r y s u r o w e , p o c h o d z ą c e z k r a j ó w t. z w . — z a m o r s k ic h ( K o lu m b ia , B r a z y lia i in .) z k t ó r y m i P o l s k a p o s i a d a o d d łu ż s z e g o c z a s u u je m n y b ila n s h a n d l o w y . K o n ty n g e n t y t e s ą d la g a r b a r z y p o ls k ic h , s z c z e g ó ln ie z w o je w ó d z tw w s c h o d n ic h n a j b a r d z ie j a t r a k c y j n e . B o w ie m s k ó r y s u r o w e k o lu m b i js k ie i b r a z y lijs k i e , z r e g u ły s p r o w a d z a n e w s t a n i e s u c h y m , s ą b a r d z o w y d a jn e i n a jle p ie j n a d a j ą s ię d o w y r o b u g r u b y c h s k ó r p o - d e s z w o w y c h , k o n s u m o w a n y c h p r z e z lu d n o ś ć w ie j
s k ą K re s ó w .
O d c h w ili k o n t y n g e n t o w a n i a p r z y w o z u s u r o w c ó w g a r b a r s k i c h (r. 1932) i u t w o r z e n i a C e n t r a l n e j K o m isji P r z y w o z o w e j, n a c z e ln e o r g a n iz a c je g a r b a r s k ie s t a r a ł y s ię w y n a le ź ć ja k iś s p o s ó b p o d z i a łu , k t ó r y b y m n ie j w ię c e j s p r a w ie d liw ie z a s p a k a j a ł p o t r z e b y s u r o w c o w e w s z y s tk ic h f a b r y k . A le ja k w i a d o m o s p o s o b ó w z u p e łn ie s p r a w ie d liw y c h w p r a k t y c e w o g ó le n ie m a , t a k , ż e z a w s z e p e w n e g a r b a r n ie u w a ż a ją s ię d a n y m p o d z i a łe m p o k r z y w d z o n e . S tą d w y n ik a j ą n i e p o r o z u m ie n ia s z k o d liw e d l a o g ó łu g a r b a r s t w a , o s ł a b i a j ą c e i t a k ju ż w ą t ł ą s p o is to ś ć o r g a n iz a c y jn ą te g o ż .
P o d z i a ł y z w y k le o d b y w a ją s ię w t e n s p o s ó b , ż e g a r b a r s k a K o m is ja R o z d z ie lc z a , s k ł a d a j ą c a s ię z
p r z e d s t a w i c i e l i o b u n a c z e ln y c h o r g a n iz a c y j (R a d y N a c z e ln e j P r z e m y s ł u G a r b a r s k i e g o i P o ls k ie g o Z w ią z k u P r z e m y s ł o w c ó w G a r b a r z y ) i p o s z c z e g ó ln y c h z w ią z k ó w w c h o d z ą c y c h w s k ł a d R a d y N a c z e ln e j, z c h w ilą o tr z y m a n ia z M in i s t e r s t w a P r z e m y s ł u i H a n d lu d a n y c h c o d o w y s o k o ś c i p r z y z n a n e g o n a d a n y o k r e s ( z w y k le d w u m ie s ię c z n y ) k o n ty n g e n tu s u r o w c o w e g o , u s t a l a j ą p e w n e w y t y c z n e p o d z i a łu , w e d łu g k t ó r y c h o k r e ś l a s ię p r z y d z i a ł y p o s z c z e g ó l
n y c h firm . P o w s t a ł y w t e n s p o s ó b p r o j e k t p o d z i a łó w z o s ta j e p r z e d ł o ż o n y d o z a t w i e r d z e n i a C e n t r a l n e j K o m is ji P r z y w o z o w e j p r z y M i n i s t e r s t w i e P r z e m y s łu i H a n d lu , k t ó r a go o s t a t e c z n i e u s ta la .
N a jt r u d n i e js z y m z a d a n i e m d la o r g a n iz a c y j g a r b a r s k ic h , p r o j e k t u j ą c y c h p o d z i a ł s u r o w c a , je s t u s t a le n ie w y t y c z n y c h p o d z i a łu . C h o d z i t u n i e t y lk o 0 w y n a le z i e n ie ta k i e g o m o m e n tu , k t ó r y b y łb y n a j b a r d z ie j m ia ro d a jn y m , k r y t e r i u m d la o k r e ś l e n i a w y s o k o ś c i p r z y d z i a ł ó w p o s z c z e g ó ln y c h firm , le c z 1 o je d n o m y ś ln o ś ć w y m a g a n ą w g a r b a r s k i e j K o m isji R o z d z ie lc z e j p r z y p r o j e k t o w a n i u p o d z i a łu , c o je s t r z e c z ą n ie z m i e r n ie t r u d n ą , g d y ż , ja k ju ż w s p o m in a liśm y , K o m is ja t a s k ł a d a się z p r z e d s t a w i c i e l i r ó ż n y c h n a c z e ln y c h o r g a n iz a c y j, m a ją c y c h z e w z g lę d u n a n i e j e d n a k o w ą s y tu a c j ę g o s p o d a r c z ą , z a le ż n ą i m . in . o d w a r u n k ó w g e o g r a fic z n y c h , r ó ż n e z a p a t r y w a n ia c o d o w s p o m n ia n e g o k r y t e r i u m .
P o w s z e c h n ie s ię p r z y jm u je , ż e w ię k s z e j f a b r y c e n a l e ż y p r z y d z ie li ć w ię c e j s u r o w c a ; J a k o n a j b a r d z ie j n a r z u c a j ą c y s ię n a k r y t e r i u m w ie l k o ś c i d a n e j f a b r y k i j e s t je j o b r ó t . Z t e g o t e ż w z g lę d u p r z y p o d z i a ła c h k o n t y n g e n t ó w s u r o w c ó w g a r b a r s k i c h c z y n n ik t e n m a n a j w i ę k s z e z n a c z e n i e . P r z e c iw n ic y ta k i e g o s t a n u r z e c z y t w i e r d z ą , ż e w a ż n ie js z y m a lb o te ż e w e n t. t a k s a m o w a ż n y m c z y n n ik ie m , k s z t a ł t u ją c y m c i ę ż a r g a t u n k o w y z a k ł a d u p r z e m y s ło w e g o , je s t je g o t e c h n i c z n a z d o ln o ś ć p r o d u k c y jn a , b e z k t ó
r e j o b r ó t n ie m ó g łb y z a is t n ie ć . N ie w ą tp liw ie , t e t e c h n ic z n a z d o ln o ś ć d a n e j f a b r y k i, o b e jm u ją c a z e - s p e ł m a s z y n i n a r z ę d z i te c h n ic z n y c h , m a s w o je z n a c z e n ie , ja k o je d e n z n a j w a ż n i e js z y c h c z y n n ik ó w p r o d u k c ji. J e d n a k ż e n ie w o ln o z a p o m n ie ć , ż e s a m e m a r t w e m a s z y n y je s z c z e p r o d u k c ji a z a ty m i o b r o tu n ie s tw a r z a j ą . D la p o w s t a n i a b o w ie m ty c h o s t a t n ic h p o t r z e b a , o p r ó c z z d o ln o ś c i p r o d u k c y jn e j f a b r y k i, e n e r g ii lu d z k ie j, p o łą c z o n e j z n a l e ż y ty m
o b e z n a n i e m p r o d u k c j i g a r b a r s k i e j o r a z , c o j e s t m o ż e n a j w a ż n i e js z e , e l e m e n t u lu d z k ie g o d o s t a t e c z n i e z a o p a t r z o n e g o w ś r o d k i f in a n s o w e . T e n o s t a t n i m o m e n t j e s t o t y le p o w a ż n y , ż e n a t r a f i a m y c z ę s to w w a r u n k a c h p o ls k i c h n a z a k ł a d y p r z e m y s ło w e u b o g ie w k a p i t a ł y , k t ó r e p o m im o e n e r g ii i f a c h o w o ś c i ic h k i e r o w n i k ó w o r a z s to s u n k o w o w y s o k i e go w y p o s a ż e n i a te c h n ic z n e g o n ie m o g ą s ię p o s u n ą ć n a p r z ó d z p r z y g n i a t a j ą c e g o je k r y z y s u . Z t y c h r o z w a ż a ń w y n ik a , ż e o b r ó t je s t ty m n a j b a r d z i e j j a s k r a w y m c z y n n ik ie m o w ie l k o ś c i p r o d u k c ji , a z a - ty m i f a b r y k i. D la w ię k s z e j ś c is ło ś c i w o k r e ś l e n i u w ie l k o ś c i o b r o t u d a n e j f a b r y k i g a r b a r s k i e j w y d z i e la s ię z o g ó ln e j s u m y t e g o ż o b r o t y o s ią g n ię te z p r o d u k c ji n a r a c h u n e k w ł a s n y i n a „ l o n " c z y li n a r a
c h u n e k o b c y o r a z o b r o t y u z y s k a n e z g a r b u n k u r o ś lin n e g o i m in e r a ln e g o .
P o z a o b r o t e m w s z e l k i e in n e d a n e m a ją c h a r a k t e r r a c z e j s u b s y d i a r n y . D o t y c h n a l e ż ą s u m a u is z c z o n y c h p o d a t k ó w o d o b r o tu , c o j e s t m a t e r i a łe m p o r ó w n a w c z y m d o s u m y w y k a z a n e g o o b r o tu , n a s t ę p n i e ilo ś ć r o b o t n i k ó w o r a z , c ó s ta n o w i k o n t r o l ę t e j ilo ś c i, s u m a w y p ła c o n e j r o b o c iz n y w d a n y m o k r e s i e c z a s u . T e n o s t a t n i m o m e n t je s t w s k a z a n y z e w z g lę d u n a z a t r u d n i a n i e s z c z e g ó ln ie n a Ś lą s k u r o b o t n i k ó w w k o le jn y c h t e r m in a c h , c o m a n a c e lu z ł a g o d z e n ie k lę s k i b e z r o b o c ia .
Przed likwidacjq rzemiosła w Niemczech
J e d n y m z g łó w n y c h p u n k t ó w p r o g r a m u n a r o - d o w o - s o c ja lis t y c z n e g o j e s t p o p i e r a n i e d r o b n y c h s a m o d z ie ln y c h e k z y s te n c ji , t. j. d r o b n y c h w a r s z t a t ó w p r a c y . T e g r u p y d o z n a ły ju ż s z e r e g r o z c z a r o w a ń , j e d n a k p r z e d n a j w i ę k s z y m r o z c z a r o w a n i e m z n a jd u ją s ię o b e c n ie . N ie m c y p o t r z e b u j ą ja k n a j w ię c e j s ił f a c h o w y c h d la p r z e m y s ł u z b r o jn e g o . P o d c z a s k r y z y s u n ie z d o ł a n o w y u c z y ć o d p o w ie d n i e j ilo ś c i f a c h o w c ó w a t a k ż e w p i e r w s z y c h l a t a c h p a n u j ą c e g o r e ż y m u , r o b o t n i c y u ż y w a n i b y li p r z y r o z m a i t y c h r o b o t a c h , a l e n i e w f a b r y k a c h . O b e c n ie m i a r o d a j n e c z y n n ik i n i e m i e c k i e w p a d ł y n a p o m y s ł, ja k z a p o b i e c b r a k o w i s ił k w a li f i k o w a n y c h . O k o ło 7 00 ty s i ę c y w a r s z t a t ó w r z e m ie ś ln ic z y c h , p r o w a d z o n y c h p r z e z s a m y c h w ła ś c ic ie l i b e z p o m o c y p r a c o w n i k ó w m a u le c lik w id a c j i, a r z e m ie ś ln ic y , w ł a ś c i c i e l e w a r s z t a t ó w z a t r u d n i e n i m a ją b y ć w p r z e m y ś le .
Z a r z ą d z e n i e t o m o ty w u je s ię ty m , ż e z t y c h 700 ty s i ę c y w ła ś c ic ie l i w a r s z t a t ó w r z e m ie ś ln ic z y c h 5 00
— 6 00 t y s i ę c y m a t a k m a łe d o c h o d y , ż e n ie d o c h o d z ą o n e d o m in im u m . P r z y z n a n i e to j e s t w ie l c e c i e k a w e i c h a r a k t e r y s t y c z n e , b o w ie m o b a l a t w i e r d z e n ie , ż e r e ż y m n a r o d o w o - s o c ja lis t y c z n y z a p e w n i ł k a ż d e m u m in im u m e g z y s te n c ji. W ł a ś c i w ą p r z y c z y n ę k r y z y s u r z e m i o s ł a o b ja ś n ia s z e f w y d z ia łu s p o ł e c z n e g o d l a r z e m i o s ł a n ie m ie c k ie g o d r . P e n s w c z a s o p iś m ie ,,N . S . S o c i a l p o l i t i k " . J e ś l i m o w a o 7 00 ty s . w a r s z t a t ó w , to p r z e d e w s z y s t k i m c h o d z i o r z e m i o s ł a b u d o w la n e i m e ta l u r g ic z n e . S t a t y s t y k a r e n t o w n y c h w a r s z t a t ó w r z e m ie ś ln ic z y c h , o b e jm u je ty lk o c z ę ś ć r z e m i o s ł a o g ó ln e g o , g łó w n ie t ę c z ę ś ć , k t ó r a d z iś k o r z y s t a z w ie l k ie j k o n i u n k t u r y i k t ó r a n ie w y k a z u je n ie m a l ż a d n e g o b e z r o b o c i a . D r. P e n s je s t z d a n ia , ż e k w e s t i a z n i e s i e n ia ty c h w a r s z t a t ó w m a s p e c j a l n e z n a c z e n ie , o ile w ła ś c ic ie l m o ż e b y ć p o
s t a w i o n y ta m , g d z ie d a j e s ię o d c z u w a ć b r a k s i ł r o b o c z y c h . M e to d y t e m a ją b y ć z a s t o s o w a n e i w in n y c h d z i e d z in a c h , z w ł a s z c z a w p r z e m y ś le o d z i e ż o w y m . W i e l k i e p r z e d s i ę b i o r s t w a , k t ó r e p r a c u j ą d la
d o s t a w w o js k o w y c h w y k a z u j ą j b r a k s ił, p o d c z a s
g d y w n ie m ie c k im p r z e m y ś le k r a w i e c k i m is t n ie j ą p r z e d s i ę b i o r s t w a z a t r u d n i a j ą c e je d n ą s iłę . M y ś li się n a w e t o ty m , a b y t y c h r z e m ie ś ln ik ó w z u p e łn ie ..w y p r o w a d z ić " z r z e m io s ła i d a ć im in n e z a t r u d n ie n ie . Z r o z u m ia łe , ż e d ą ż e n i a te , w y p ł y w a j ą c e z g o r ą c z k o w y c h z b r o je ń , w z b u d z i ł y z n a c z n e z a n i e p o k o je n ie w n ie m ie c k ic h k o ł a c h r z e m ie ś ln ic z y c h . P r e z y d e n t B a n k u R z e s z y w c h a r a k t e r z e m in i s tr a g o s p o d a r k i p a ń s t w o w e j p r z y j ą ł d e p u t a c j ę o r g a n iz a c y j r z e m ie ś ln ic z y c h o r a z n a r o d o w o - s o c ja lis t y c z n y c h f u n k c jo n a r j u s z ó w n ie m ie c k ie g o s t a n u r z e m ie ś ln ic z e go. P r e z e s z w ią z k u r z e m ie ś ln ic z e g o L o h m a n n w r ę c z y ł m in is tr o w i, o b s z e r n y m e m o r i a ł i w y t ł u m a c z y ł m u ż y c z e n ia , w n im z a w a r t e . S c h a c h t o d p o w ie d z ia ł w y m ija ją c o i z a z n a c z y ł, ż e k w e s t i a r z e m io s ł w N ie m c z e c h j e s t w o s ta tn im c z a s ie p r z e d m i o le m ż y w e j
d y s k u s ji. W r z e m io ś le d a j e s ię z a u w a ż y ć z a n i e p o k o je n ie . M i n i s t e r s t w o r o z p a t r u j e w s z y s t k i e g ło s y z a i p r z e c i w i z a d e c y d u je w r a m a c h is t n ie i ą c y c h u - s ta w . O w s z y s tk ic h ty c h z a g a d n i e n ia c h d r . S c h a c h t p r z e m a w i a ć b ę d z i e p r z y n a jb liż s z e j s p o s o b n o ś c i- P r z e m ó w i e n i e t o m a b y ć d o n io s ł e . J e d n a k a n i r o z w ią z a n i e k w e s t i i w r a m a c h is t n ie j ą c y c h u s t a w n ie m o ż e z a d o w o lić r z e m ie ś ln ik ó w n ie m ie c k ic h . ..N . S.
S o z io lp o l itik ” p r o p o n o w a ł, a b y u s ta w a o z a t r u d n ia n iu r o b o t n i k ó w w in n y c h w a r s z t a t a c h p r a c y , n ie o d p o w ia d a ją c y c h k w a li f i k a c j o m z o w o d o w y rn r o b o t n ik a , b y ł a p o n o w n ie i n t e r p r e t o w a n a . U s t a w a t a m a b y ć z a s t o s o w a n a i w z g lę d e m d r o b n y c h '■ zeinieślni- k ó w , a b y m o g li b y ć z m u s z e n i d o z m ia n y s w e g o z a w o d u . L u d z ie , k t ó r z y z n a le ź li w r z e m io ś le s a m o d z i e ln ą e g z y s e n c ję m ie lib y b y ć u z n a n i z a „ p r a c o w n ik ó w p r a c u j ą c y c h w o b c y m z a w o d z ie " i ja k o t a c y m ie lib y b y ć d o p i e r o o d w o ła n i i p r z y d z ie le n i d o i n n e j p r a c y . J a s n e , ż e p o p r z e s z k o l e n i u n ie b y lib y
z d o ln ie js i d o p r a c y w n o w y m z a w o d z ie i tr u d n o t e ż p r z y p u s z c z a ć , b y w n o w y m z a w o d z ie z a r a b i a l i w ię c e j n iż w s ta r y m .
Z. R . w „ N a s z P r z e g l."
Człowiek interesu nie uznaje innego środka lokomocji poza SAMOLOTEM
W zimie samoloty LOTU kursują: do Berlina, Katowic, Krakowa, Lwowa,
i Poznania — codziennie, a do Rumunii, Bułgarii i Grecji — raz na tydzień ______________
_ ... .
Stare garbarnie w Opolu
N i k t n ie s p is a ł d o t ą d h i s to r ii te g o m i a s t e c z k a g a r b a rz y i sz e w c ó w . W o t w a r t y m p o lu w y r o s ło O pole, z a lu d n ili je r z e m ie ś ln ic y ż y d o w s c y , p r o ś c i lu d z ie p r a c y .
D r e w n ia n e d o m k i j u ż n i e r a z p o sz ły z o g n ie m i z n ó w s ię o d b u d o w y w a ły . K i l k a k a m ie n ic o b r z u c h a t y c h f u n d a m e n t a c h i m u r o w a n e s p ic h r z e s i ę g a j ą d w u s tu , t r z y s t u l a t , p o d o b n ie j a k b a r o k o w y k o śc ió ł i s y n a g o g a . A le h i s t o r i a m i a s t e c z k a s ię g a w s te c z je s z c z e d a le j, w g łą b z a m ie r z c h ły c h s tu le c i.
G m in a ż y d o w s k a w O p o lu n ie p o s ia d a k s ię g i k a h a l- n e j. N a s t a r y m c m e n t a r z u d r e w n ia n e p o m n ik i r o z p a d ły s i ę j u ż w p r ó c h n o a k a m ie n n e s t a r t e s ą d o c n a . W e d le n o w y c h p o m n ik ó w w s z y s c y p o c h o w a n i t u sz e w c y , k r a w c y i g a r b a r z e b y li b o g o b o jn y m i, p o b o ż n y m i lu d ź m i, a n a w e t k o n io k r a d y w y p r a w ie n i z o s ta li n a t a m t e n ś»wdat z e ś w ia d e c tw e m p r a w o w ie r n o ś c i n a n a g r o b k a c h .
O d s z c z e p ie ń c ó w m ia s te c z k o z e s ie b ie n ie w y d a ło , a g d y z ja w ił się k ie d y ś w m ie ś c ie d o n o sic ie l, m ło d z i c z e la d n ic y z a w c z a s u g o u p r z ą tn ę li.
N ie k r ą ż ą t u r o m a n t y c z n e le g e n d y — z b y t s z a r ą j e s t t w a r d a r z e c z y w is to ś ć , a l e le g e n d a r n ie w y g l ą d a j ą t u t e j s z e g a r b a r n i e ż y d o w s k ie , k t ó r e z a c h o w a ły o b r a z z p r z e d t y s ią c a , a m o ż e 2 -c h t y s ię c y la t.
— G d y w y b u c h ła k ie d y ś w O p o lu z a r a z a c h o le ry , u c h o - v \ a j n a s B oże, w s z y s c y w m ie ś c ie c h o ro w a li, p ró c z g a r b a rz y . D ą b d a j e z d r o w ie i d łu g ie l a t a ... — k o ń c z y s w e w y w o d y z z a d o w o le n ie m .
D w a d z ie ś c ia k ilk a t a k i c h s t a r o d a w n y c h g a r b a r ń j e s t je s z c z e d z iś w O p o lu . W n ie k t ó r y c h s z o p a c h k a d z ie p o k r y ły s ię j u ż p le ś n ią , m i e n ią c ą s i ę w d z iw n y c h b a r w a c h . W t y c h k a d z i a c h o d d a jw n a n ie b y ło s k ó r i b e z u ż y te c z n ie f e r m e n t u j e w n ic h r o z c z y n d ę b o w y .
R z a d k o m o ż n a t u d z iś s p o t k a ć m ło d e g o r o b o tn ik a . M ło d z ie ż n ie u c z y s ię ju ż d z iś z a n i k a j ą c e g o rz e m io s ła . L e n iw ie i p o w o li s u n ą p o s z o p a c h ty lk o c ie m n e t w a r z e s t a r có w o d łu g ic h b ia ły c h b r o d a c h .
N ie g d y ś z ty c h s t a r o d a w n y c h g a r b a r n i s z ły w ś w ia t s e tk i i t y s i ą c e r ę c z n ie w y p r a w io n y c h s k ó r ju c h to w y c h , a le d z iś le d w o po je d n e j s k ó r z e le ż y w s p r ó c h n ia ły c h , m c h e m p o r o s ły c h k a d z ia c h .
J a k d a w n ie j d o ż y w a ją g a r b a r z e g łę b o k ie j s ta r o ś c i, a le ic h s y n o w ie i w n u k i w y r u s z y li ju ż z d o m u . Z a m ia s t z d r o w e g o o d o ru k o r y d ę b o w e j w d y c h a j ą t r u j ą c y z a p a c h b e n z y n y n a u lic y .
„ N a s z P rze g lą d
#
G a r b a r n i e ż y d o w s k ie m ie s z c z ą się n a k r a ń c u m i a s t e c z k a , t u ż p r z y s z la m is ty m s ta w ie . Z a l a t u j e s t a m t ą d w o ń d ę b o w e j k o r y i z p o z a sz o p i c h a łu p , z b u d o w a n y c h n a w i e j s k ą m o d łę , w y z i e r a j ą t u i o w d z ie ż ó r a w ie z d r e w n i a n y m w ia d r e m , z a d a r t y m d o g ó ry .
W s z o p a c h z n a j d u j ą s ię d o ły w a p ie n n e i k a d z ie z r o z m ię k łą k o r ą d ę b o w ą . P r z y d łu g im s to le c z a r n o b r o d y Ż y d w o k r ą g łe j c z a p e c z c e w y k a ń c z a s k ó r ę , c ie r p liw ie w y g ł a d z a j ą i w y r ó w n u je . O b o k s y n m i e s z a d r ą g ie m s k ó r y , k t ó r e le ż ą je s z c z e w w a p n ie .
Z b e lk i z w is a n a d r u c i e s t a r o ś w i e c k a l a m p a n a f t o w a . D o o p o ls k ic h g a r b a r ń n ie d o t a r ł je s z c z e p r ą d e le k tr y c z n y . T u z a c h o w a ł s ię d o tą d w p e łn i o b r a z ś r e d n io w ie c z a .
G d y lu d n a z ie m i p o ls k ie j n c s ił je s z c z e ła p c ie z k o ry lip o w e j, k r ó lo w ie z r o d u P i a s t a o b u c i ju ż b y li w s a n d a ł y ze s k ó r y ju c h to w e j, g a r b o w a n e j w d ę b ie .
N ie je d n o p o z o s ta ło je s z c z e z o w y c h c z a s ó w n ie o d m ie - n io n e do d z iś d n ia . P o d o b n ie j a k z a c z a s ó w k r ó l a P i a s t a , n ie k a ż d y n a z ie m i p o ls k ie j m o ż e p o s ia d a ć n a w e t p a r ę ju c h t o w y c h b u tó w .
N a p i a s c z y s t y c h i g ę s to z a le s io n y c h k r e s a c h d z ie s ią tk i t y s ię c y ch ło p ó w ' n o si je s z c z e d z iś p le c io h e ła p c ie z k o r y lip o w e j, a n a w e t wr m i a s t e c z k u sz e w c ó w i g a r b a r z y n ie b r a k d z ie c i, k t ó r e d o p ó ź n e j je s ie n i ś n i ą s e n o tr z e w ic z k a c h .
*
Z o jc a n a s y n a p rz e c h o d z iły g a r b a r n i e ż y d o w s k ie w O p o lu . S p a d k o b ie r c y n ie w p r o w a d z a li ż a d n y c h z m ia n , a n i u le p s z e ń .
D o g łę b o k ie j s t a r o ś c i , d o s t u l a t i p o w y ż e j, s t a l i g a r b a r z e ż y d o w s c y p r z y s t o ł a c h i f a lc o w a li w o ło w e s k ó r y z w a p n a . P o m a r s z c z o n e r ę c e s t a w a ł y s ię p o d o b n e d o k o r y d ę b o w e j.
S y n o w ie , w n u k i i p r a w n u k i p r a c o w a li r a z e m p r z y j e d n y m s to le i w c ię ż k ie j h a r ó w c e d o ż y w a li g łę b o k ie j s t a ro śc i.
— G a r b a r z e n ig d y n ie c h o r u j ą , — o d p o w ia d a s t a r y g a r b a r z z e ś m ie c h e m n a m o je p y ta n ie , c z y s m r ó d s k ó r
n ie j e s t s z k o d liw y d l a z d ro w ia .
B E Z P I E C Z E Ń S T W O ,
T A J E M N I C A
I K O R Z Y Ś C I ,
J A K I E Z A P E W N I A S W Y M W K Ł A D C O M
K . K . .
M I A S T A S T O Ł E C Z N E G O
W A R S Z A W Y
::
T R A U G U T T A 5
B I E L A Ń S K A 8 T A R G O W A 65 B A G A T E L A 14
■■■■
S P R A W I ŁY, Ż E K A S A M A :
W K Ł A D C Ó W ponad 1 0 0 . 0 0 0
W K Ł A D Ó W „ i2 0.ooo.ooo. zł.
O B R Ó T R O C ZN Y „ 1.0 0 0.0 0 0 . 0 0 0 zł.
S k ó r y s u r o w e
O wadach skór surowych i czynnikach wpływajgcych na jakość skóry v.
Wadliwe zdejmowanie sKór
II.
Podaliśmy kilka fragmentów z prasy zagra
nicznej, charakteryzujących działalność sfer za
interesowanych, celem możliwego zmniejszenia szkód, poczynionych przez nieumiejętne zdejmo
wanie skór. U nas może i noe tak energicznie wzięto się do walki z tym złem, to jednak nieco się robi. Otóż w listopadzie r. 1983 Ministerstwo Rolnictwa i R. R. wydało instrukcje w sprawie zdejmowania, konserwowania i przechowywania skór, składające się z 10 punktów, mianowicie:
1. Skóry powinni zdejmować pracownicy z tym obeznani;
2. Podłoga pomieszczenia, w którym odbywa się ubój, winna być doprowadzona do należytej czystości;
3. Przystępując do zdjęcia skóry ze zwierzę
cia, należy umieścić je na tak wysokim podkła
dzie, aby grzbietem nie dotykało podłogi. Zdej
mowanie skóry powinno odbywać się powoli i u- ważnie, aby nie zaciąć skóry. Należy przy tym mieć na uwadze, że łamanie wyrostka kości krę
gowych przed! zdjęciem i podczas zdejmowania skóry jest bezwzględnie niedopuszczalne;
4. Nie należy 'pozostawiać przy skórze: resz
tek mięsa i tłuszczu, czaszki, rogów, warg, noz
drzy, kości ogonowej, wymienia, worka moszno
wego, ogona, który u bydła rogatego obcina się w odległości 15 cmi. od jego nasady (u koni — 1,5 cm. od nasady) i kończyn, które obcina się tuż poniżej kolana (u koni — tuż poniżej pęcin);
można pozostawić przy skórze uszy, a przy skó
rze cielęcej również kitę ogonową, lecz bez kości ogonowej;
5. Do każdej skóry, zaraz po jej zdjęciu, ma być przyczepiona plomba, uwidaczniająca nazwę rzeźni, w której zwierzę poddano ubojowi, oraz, w miarę możności, rok i miesiąc zdjęcia skóry.
U bydła rogatego plombę przyczepia się do ucha zwierzęcia (u cieląt — do kitki ogona, u koni — do nasady ogona, u owiec — do przedniej łapy).
Do plombowania nie najeży używać drutu. Za
m iast nałożenia plomby, można również oznako
wać skórę przez wyciśnięcie stempla z odnośnym napisem. Stempel wyciska się (wybija) na skó
rze u nasady ogona;
6. Skóry po zdjęciu należy jak najspieszniej dostarczyć do magazynu lub solami. Wleczenie skór po podłodze lub po ziemi je st niedopuszczal
ne;
7. Solenie skór uskutecznia się dopiero po zupełnym ich wychłodzeniu, nie później jednak,
niż w 6 godzin po zdjęciu skóry; do solenia skór używać należy soli znormalizowanej, która nie powinna zawierać domieszek, działających szkod
liwie na skórę. Soli należy użyć w ilości 20—25%
w stosunku do wagi skóry. Grubsze części skóry, jako to: z gołwy, karku i t. p., winny być więcej zasolone, niż części cieńsze;
8. Zasolone skóry należy składać na drew
nianych rusztowaniach, wysokich co najmniej 10 cm. i tak, aby tworzący się rozczyn soli mógł swobodnie odpływać. Skóry zasolone, w razie prze
chowania ich dłużej niż 3 tygodnie, należy dosa- lać;
9. Pomieszczenia do solenia i magazynowa
nia skór winny mieć odpowiednią wentylację i gładkie nieprzepuszczalne ściany oraz gładką i nieprzepuszczalną podłogę, zaopatrzoną w ścieki.
Konstrukcji żelaznych należy w pomieszczeniach tych unikać. Zbiorniki do odprowadzania odpły
wów winny być nieprzepuszczalne i zamknięte;
10. Suszenie skór winno odbywać się w m iej
scach zabezpieczonych od słońca. Skórę należy do
brze rozpiąć i tak rozwiesić, aby powietrze miało do niej dostęp z każdej tstrony; wysuszone skó
ry należy przechowywać w miejscu suchym i przewiewnym.
W czasie wydania przez Min. R. i R R. tej instrukcji, która u nas, niestety, jeszcze bardzo mało je st stosowana, Polski Komitet Normaliza
cyjny również wydał drukiem (na oddzielnych arkuszach) normy. Piszący te słowa, chcąc spoi- pularyzować te normy i podać do ogólnej wiado
mości zainteresowanych sfer, celem podiniesienia jakości surowca skórnego, wystosował do Polskie
go Komitetu Normalizacyjnego pismo z prośbą o materiał, które pozostało be,z odpowiedzi.
Dopiero po dłuższych poszukiwaniach w róż
nych księgarniach udało się znaleźć przepisy normalizacyjne, płacąc po 50 gr. za każdą stronę.
Okazało się, że na każdej stronie znajduje się na widocznym miejscu nad pis : „Przedruk dozwoldtoy tylko za zgcdą Polskiego Komitetu Normalizacyj
nego". Z tego też powodu piszący te słowa musi zaniechać popularyzowania polskich norm,. Spoty
kamy się w tym wypadku z dziwnym paradoksem.
Tam, gdzie należy dla dobra gospodarki uświa
damiać, kształcić (przez przepisy, ulotki, odczyty, radio i t. p.) odnośne sfery i zaopatrzyć je darmo w instrukcje, przepisy i ulotki — takie m ają być szukane względnie zakupione za dobrą cenę, a do przedrukowania treści w prasie fachowej należy uzyskać specjalne pozwolenie, którego się nie o- trzymuje, nawet nie otrzymuj e się odpowiedzi na wystosowane listy. Komentarze są zbyteczne.
O m a w ia liś m y w d o t y c z c z a s o w y c h n u m e r a c h
„ P . G .- T ." w a d y s k ó r , k t ó r e is t n i a ł y n a ż y ją c y m z w ie r z ę c iu i t a k i e , k t ó r e p o w s t a ł y w s k u t e k n i e o d p o w ie d n ie g o z d e jm o w a n ia s k ó r z e z w ie r z ę c ia p o u b o ju .
P o z o s ta je w ię c je s z c z e o m ó w ie n ie w a d , p o w s t a ł y c h w s k u t e k w a d li w e j k o n s e r w a c j i s k ó r y s u r o w e j i w r e s z c i e w a d p o w s t a ł y c h z p o w o d u n ie o d p o w ie d n ie g o p r z e c h o w y w a n i a i t r a n s p o r t u .
O w a d a c h p o w s t a ł y c h w s k u t e k n i e o d p o w i e d n ie j k o n s e r w a c ji s k ó r s u r o w y c h w s p o m in a liś m y k i l k ą k r o t n i d p r z y o m a w i a n iu s p o s o b ó w k o n s e r w a c ji. C h c ie lib y ś m y to n a ty m m ie js c u u z u p e łn ić , w s p o m in a ją c o s p a lo n y c h ( z r o g o w a c ia ły c h ) s k ó r a c h w s ó t e k z b y t o s tr e g o s u s z e n ia n a s ło ń c u w z g l.
w s u s z a r n ia c h , o s a m o z a g r z e w a n i u (g n iciu ) s k ó r p o d c z a s p r z e c h o w y w a n i a o r a z o m o lu , j a k o s z k o d - n i u k u p o d c z a s p r z e c h o w y w a n i a s k ó r .
SPA L O N E (ZR O G O W A C IA ŁE) M IEJSC A W SK Ó R A CH OD SU SZE N IA .
P r z y n i e o d p o w i e d n im s u s z e n iu s k u r s u r o w y c h , n a z b y t g o r ą c y m s ło ń c u lu b s u s z a r n i, z d a r z a j ą się z r o g o w a c ia ł e m ie js c a n a s k ó r z e , w g o r s z y c h w y p a d k a c h n a c a łe j p r z e s t r z e n i s k ó r y . W m ie js c a c h t a k ic h s k ó r a j e s t p r z e p a l o n a , z a c h o d z i t a m w ó w c z a s k o n s t r u k t y w n a z m ia n a u s t r o j u s u b s t a n c j i s k ó r n e j P r a w i e ż e n ie m o ż liw e je s t m ie js c a t a k i e d o p r o w a d z ić p o d c z a s p r o c e s u m o c z e n ia w g a r b a r n i d o s t a n u m ię k k ie g o ; w e w s z y s t k i c h p r o c e s a c h p r z e r ó b k i w t e n s p o s ó b u s z k o d z o n e o d c i n k i s k ó r z a c h o w u ją s ię o d m ie n n ie o d c z ę ś c i s k ó r z d r o w y c h i p r a w i e ż e n ie p r z y jm u ją g a r b n ik a . P o w y s u s z e n iu m ie js c a t e ja k z l i c z k a t a k i z m iz d r y z a p a d a j ą się , t w o r z ą c z r o g o w a c ia ł ą s u b s ta n c ję , n ie n a d a j ą c ą s ię d o u ż y t k u .
SA M O Z A G R Z E W A N IE SIĘ SKÓR PO D C Z A S PR Z E C H O W Y W A N IA .
S a m o z a g r z e w a n ie s ię s k ó r p o d c z a s p r z e c h o w y w a n ia lu b t r a n s p o r t u j e s t n ic z y m in n y m ja k o b ja w e m z a p o c z ą t k o w a n e g o g n ic ia , a s p o w o d o w a n e je s t w s k ó r a c h s u c h y c h d o s ta n ie m się w ilg o c i z m a ły m d o s t ę p e m p o w i e t r z a w m o c n o z w ią z a n y c h b e l a c h s k ó r lu b p r z y c ia s n y m p r z e c h o w y w a n iu s u c h y c h s k ó r lu z e m w d u ż y c h i c ia s n y c h s to s a c h . P r z y s o lo n y c h s k ó r a c h z d a r z a s ię to w w y p a d k a c h n ie o d p o w i e d n ie g o z a s o le n ia i p r z e c h o w y w a n i a w c ia s n y c h i z b y t c i e p ły c h p o m ie s z c z e n ia c h b e z d o s t ę p u p o w i e t r z a . T a k i e s a m o z a g r z e w a n i e s k ó r p o z n a je s ię p o ła tw y m w y p a d a n i u w ło s ó w o r a z p o w y d z i e la n iu s ię g n iln e g o a m o n ia k a ln e g o z a p a c h u .
J e ż e l i g n ic ie t a k i e n ie je s t z b y t d a l e k o z a a w a n s o w a n e , t o z a a t a k o w a n e p r z e z g n iln e b a k t e r i e s k ó r y m o ż n a u r a t o w a ć ś r o d k a m i a n t y s e p - tv c z n y m i. Z b y t d a l e k o p o s u n i ę t e z a g r z e w a n ie s ie s k ó r p o w o d u je c i e n k ą i c h u d a s k ó r ę g o to w ą , a w
. K A T T E N Gdańsk
Dominikswall 7a Telef. 25263. Telegr. „Cueros”
I M P O R T -w szelk ieg o r o d z a ju skór e u r o p e js k ic h i z a m o r s k ic h .
Solidne i godne zaufania zastępowanie na aukcyjnych s p r z c dalach skór.
Speojallsta od skór zaohodnio-poleklego okręgu.
gorszych wypadkach skórę rozpadającą się pod
czas fabrykacji.
Dla uratowania takiego surowca od postępu
jącego zniszczenia bakterialnego istnieje cały sze
reg środków antyseptycznych. Najbardziej przyję
tym środkiem jest zanurzanie zaatakowanej skóry na przeciąg 30 — 60 minut do rozczynu 200 do 350 gr. ZnCb na 1000 1. wody. Drobnoustroje, powodu
jące niszczenie substancji skórnej zostają w ten sposób całkowicie zabite i unieszkodliwione.
MOL.
D o o w a d ó w , u s z k a d z a ją c y c h s k ó r ę w z g l. w ło s , a l e n ie n a ż y w y m z w ie r z ę c iu , le c z n a s k ó r a c h p o d c z a s ic h p r z e c h o w y w a n ia , z a lic z y ć n a l e ż y z w y k ł e go m o la ( ta r m a c o m m u n e ), k t ó r e g o g ą s ie n i c a g n ie ź d z i s ię w o w ło s ie n iu i n is z c z y go, n a r u s z a j ą c c z ę s to lic z k o s k ó r y ( m o lo to c z y n a ). O w a d t e n je s t je d n y m z n a j n ie b e z p i e c z n ie js z y c h s z k o d n ik ó w d la s k ó r s u c h y c h p o d c z a s p r z e c h o w y w a n i a ic h . S z c z e g ó ln ie d u ż o s z k o d y w y r z ą d z a j ą m o le s k ó r k o m f u te r k o w y m . C h o d z i t u r ó w n i e ż o n a s t ę p u j ą c e o d m ia n y m o li: T i n e a p e l lio n e lla (t. z w . f u tr z a n a ) , T r i c h o p h a g a t a p e t i e l l a (t. z w . d y w a n o w a ) . T in e o la b is s e llie lla (t. z w . m e b lo w a ) .
Jest to owad błonkoskrzydły, który żyje prze
ciętnie jeden miesiąc. Przy temperaturze pokojowej motyle fruwają w przeciągu całego roku; giną przy temperaturach poniżej 0 stopni. Motyl mola składa około 1 0 0 jajeczek bez względu na porę roku, jed
nak przy temperaturze nie niżej pokojowe). Ja
jeczka składane są nietylko na skórach, futrach, wełnach, lecz i na różnych przedmiotach. W prze
ciągu 5—10 dni z jajeczka wyłupia się gąsienica, w zależności od temperatury. Gąsienice żyją od 3 do 7 miesięcy i są bardzo żarłoczne. Pod
gryzają włos w futrach i skórach oraz atakują na
skórek i warstwę liczkową skóry.
S a m e m o ty l e s z k o d n ik a m i n ie są , le c z t y l k o ic h g ą s ie n ic e . N a jw ię k s z a ilo ś ć m o ty li d a je s ię z a u w a ż y ć w k w ie t n iu , m a ju , w lip c u i s ie r p n iu .
Nie bacząc na to, że szkody poczynione molem są olbrzymie, dotychczas nie ustalono radykalnych środków zwalczania. Dotychczas stosowane środ
ki polegają na dobrym wytrzepywaniu skórek fu
terkowych prętami i posypywaniu naftaliną. Trze
panie ma na celu mechaniczne usuwanie znajdują
cych się we włosie gąsienic i złożonych jajeczek.
Właściwie naftalina nie zabija gąsienicy wzgl. mo
tyli, lecz tylko zapach jej odstrasza motyle od skła
dania jajeczek. Nowsze badania co do środków za
bijania gąsienic mola wykazały, że bardzo skutecz
nym środkiem jest paradichlorbenzol. Jest to kry
staliczny proszek o mocnym zapachu eteru, nieroz
puszczalny w wodzie, natomiast rozpuszczalny w benzynie, nafcie i innych rozpuszczalnikach orga
nicznych; wyparowuje dziesięć razy prędzej niż naf
talina, jest tańszy o połowę, gdyż jest produktem odpadowym przy fabrykacji barwników anilinowych.
Para paradichlorbenzolu jest 5 razy cięższa od powietrza, dla ludzi i zwierząt jest nieszkodliwa, na
tomiast dla insektów i owadów zabójcza. Niema przeto potrzeby, jak przy naftalinowaniu, zakażone molami skóry uprzednio trzepać, lecz wystarczy posypanie paradichlorbenzolem.
A. Salkin.
Praktyka i technika garbarska
Fabrykacja skór kurtkowych
i i i.
Dnia następnego skóry zostają wymyte w bę
bnie w dużej ilości wody o temperaturze około 16 stopni w przeciągu 30 minut i po wypchnięciu na maszynie są gotowe do strugania.
Struganie skór baranich dla celów kurtko- wych jest bardzo słabe. Lekkie skóry strugane są tylko w karczku, cięższe — również w grzbiecie, natomiast boki, pachwiny i łapy nie są strugane.
Struganie skór baranich w karczku i grzbiecie musi być przeprowadzone z ostrożnością, gdyż sięganie nożami maszyny zbyt głęboko do warstw dermy spowodować może uszkodzenie w postaci osłabienia skóry w tym miejscu i rozdar
cia podczas dalszych obróbek maszynowych; skó
ra bowiem w tych miejscach jest luźnej kon
strukcji i mniej odporna na rozdarcie. Strugacz po
winien miejsca takie pozostawiać nieco grubsze niż inne części skóry. Ze względu na wspomniane własności skór baranich, grubsze gatunki skór, których odpowiednie struganie nie jest dopusz
czalne, nie nadają się do wyrobu lepszych skór kurtkowych, przeto i wartość ich jest mniejsza.
Strugane skóry są ważone (waga strugalna) i z wagi tej obliczane chemikalja, barwniki i wo
da przy dalszych procesach fabrykacji.
Niemałą rolę w jakości fabrykatu odgrywa od
powiednie odtłuszczenie skór przed procesem bar
wienia, natłuszczania i t p. Nie odtłuszczane lub źle odtłuszczane skóry baranie nierównomiernie przyjmują zabarwienie, powstają ciemne plamy i t. p., które z wielkim trudem dają się przykryć przy wykończeniu farbami kryjącymi. Farby kry
jące w tych miejscach posiadają małą spoistość z liczkiem skóry i kruszą się, oddzielając się od liczka skóry. Poza tym na miejscach tłustych po pewnym czasie występują na powierzchni skóry gotowej wybijania, naloty i t. p. Stopień zawar
tości tłuszczu naturalnego w skórach zależy w du
żej mierze od kraju wzgl. miejsca pochodzenia skór.
Stosowane są różne środki ido odtłuszczania skór, znane pod nazwą ,,Tetralix‘‘, „Lanadin", ,,Hydrapthal‘‘ i inne, lecz najbardziej rozpow
szechnione są benzyna i trójchloretylen. Niemniej tu odgrywa rolę technika przeprowadzania sposo
bu odtłuszczania. Zagranicą budowane są ostatnio specjalne urządzenia i aparatury do odtłuszcza
nia skór, które polegają na tym, że benzyna wzgl.
trójchloretylejn cyrkulują w szczelnie zamknię
tych rezerwuarach, w których skóry się znajdują, tam że skóry są wysuszone. Benzyna wzgl. tri auto
matycznie się oczyszcza, a tłuszcz ze skór zbiera się w specjalnych naczyniach i sprzedawany zos
taje dla celów fabrykacji mydła, dając dochód.
Nie ma straty na środkach odtłuszczających, gdyż benzyna wzgl. tri prawie się nie ulatniają. Należy w tym wypadku oddać pierwszeństwo trójchlore- tylenu, gdyż jego własności odtłuszczające są nie
mniejsze, bodaj nawet większe od niektórych ga
tunków benzyny, a co najgłówniejsze, że nie jest on palny.
Chociaż taka aparatura odtłuszczająca skóry z czasem się amortyzuje, to jednak jest ona dość kosztowna i na większy wydatek sporządzania jej pozwolić sobie mogą tylko większe zakłady, w których jednorazowy koszt tego urządzenia szyb
ciej może się zamortyzować.
W jednym z przyszłych numerów ,,P. G.-T.‘
podamy dokładny opis z ilustracjami wspomianych nowoczesnych urządzeń dla odtłuszczania skór.
N^ektć^ś fabryki garbarskie, nie posiadające nowoczesnych urządzeń, przeprowadzają odtłusz
czanie skór baranich w sposób bardziej prymityw
ny, a mianowicie dają do żelaznego lub drewnia
nego bębna wraz ze skórami 25% (z wagi skór struganych) benzyny i obracają 1-1 godziny, po
czym benzyna przez specjalny kran zostaje wy
puszczona z bębna do aparatu destylacyjnego. Skó
ry, bez wyjęcia ich z bębna, zostają w tym samym bębnie dobrze wymyte bieżącą wodą o tempera
turze 55-60 stopni.
Jasnym jest, ż e przy tym systemie zatraca się dużo benzyny, abstrahując już od niebezpieczeń
stwa pożaru oraz ujemnego wpływu na zdrowie
WAGONS - LITS # COOK
Ś W IA T O W A O R G A N IZ A C J A P O D R Ó Ż Y
C E N T R A L A W P O L S C E :
W a r s z a w a , u l. K r a k o w s k i e P r z e d m ie ś c ie N r. 42,14 S p rz e d a ż b ile tó w k o le jo w y c h k r a j o w y c h i z a g r a n i c z
n y c h P O C E N A C H N O M IN A L N Y C H S p rz e d a ż b ile tó w s y p i a ln y c h
S p rz e d a ż b ile tó w o k r ę to w y c h
S p rz e d a ż B I L E T Ó W L O T N IC Z Y C H N A W S Z Y S T K I E L I N I E L O T N I C Z E
R e z e rw o w a n ie m ie js c w w a g o n a c h s y p i a ln y c h i r e s t a u r a c y j n y c h
R e z e rw o w a n ie p o k o i w h o t e l a c h i p e n s j o n a t a c h , b e z s p e c ja ln y c h d o p ła t
U b e z p ie c z e n ie od w y p a d k u U b e z p ie c z e n ie b a g a ż u
W y n a jm o w a n ie s a m o c h o d ó w p r y w a t n . i a u to b u s ó w Z a ł a t w i a n i e w iz p a s z p o r to w y c h
O r g a n iz a c ja w y c ie c z e k in d y w id u a ln y c h i z b io ro w y c h T A N I E P R Z E J A Z D Y D O F R A N C J I I A N G L I I O r g a n i z a c j a p ie lg r z y m e k
I N F O R M A C J E B E Z P Ł A T N E ! ! ! O D D Z IA Ł Y N A P R O W I N C J I : G d y n i a — u l. P i e r a c k i e g o 7 K a t o w i c e — u l. D y r e k c y j n a 9
K r a k ó w — u l. S ła w k o w s k a 12 L w ó w — pl. H a lic k i 15
Ł ó d ź - u l. P i o t r k o w s k a 68 P o z n a ń — ul. B r. P ie r a c k ie g o 12 S t o ł p c e — n a d w o rc u .
