ISSN 2083-8611 Nr 351 · 2018 Zarządzanie 14
Marek Dudek
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Zarządzania
Katedra Zarządzania Przedsiębiorstwem mdudek@zarz.agh.edu.pl
RÓWNOWAŻENIE POZIOMÓW ELASTYCZNOŚCI WEWNĘTRZNEJ I SZCZUPŁOŚCI W KONTEKŚCIE
ZWINNEJ PRODUKCJI
1Streszczenie: Zwinna produkcja jest obecnie dominującym paradygmatem współczesnego wytwarzania. Jej założenia wymagają koegzystencji szczupłości i elastyczności, czyli tzw.
niskokosztowej elastyczności wytwarzania. Powstająca w procesie równoważenia ela- styczności i szczupłości dysfunkcja (to, co jest szczupłe, nie może być elastyczne i na od- wrót) może być minimalizowana pod warunkiem predefinicji punktów równowagi i prze- działu korytarza niskokosztowej elastyczności. Celem opracowania było oszacowanie poziomu dysfunkcji oraz wskazanie zależności pomiędzy poziomem elastyczności i szczu- płości. W tym celu wykorzystano modelowanie symulacyjne, za pomocą którego oszaco- wano punkty równowagi oraz rozmiary korytarzy.
Słowa kluczowe: szczupłość, elastyczność, zwinność, dysfunkcja elastyczności.
JEL Classification: L60, M11.
Wprowadzenie
Wykorzystywana w praktyce wytwarzania koncepcja szczupłej produkcji, z założenia prowadząca do redukcji wszelkiego rodzaju strat, przyczyniła się do spadku elastyczności wewnętrznej wielu przedsiębiorstw produkcyjnych. Zmia- na uwarunkowań rynkowych zmierzająca w kierunku zwiększania elastyczności i szybkości reakcji na zmienne zapotrzebowania klienta wymusza na tych przed- siębiorstwach zmianę koncepcji doskonalenia organizacji wytwarzania, a tym
1 Wydanie publikacji finansowane przez Akademię Górniczo-Hutniczą im. Stanisława Staszica w Krakowie (dotacja podmiotowa na utrzymanie potencjału badawczego), nr umowy 11/11.200.326.
samym podejścia do elastyczności. Dominująca obecnie zwinna produkcja kła- dzie nacisk przede wszystkim na szybkie i elastyczne dopasowanie się do zmienności otoczenia celem wykorzystywania nadarzających się okazji. Ozna- cza to, iż w przypadku przedsiębiorstw wdrażających koncepcję szczupłej pro- dukcji elastyczność z założenia zredukowana do minimum (nadmiar zasobów jest stratą) powinna być stale zwiększana. Z racji tego, iż zwiększanie elastycz- ności wewnętrznej odbywa się poprzez utrzymywanie coraz to większych nad- miarów zasobów [Dudek i Kardela, 2015, s. 101-116], pojawia się problem mi- nimalizacji kosztów utrzymywania tej nadmiarowości. Poziom tych kosztów można oszacować za pomocą formuły tzw. niskokosztowej elastyczności pozwa- lającej na utrzymywanie takich nadmiarów elastyczności, które z jednej strony umożliwiają szybką reakcję, a z drugiej strony generują najniższe koszty [Du- dek, 2013, s. 22-29]. Dzięki wykorzystaniu niskokosztowej elastyczności można budować strategie przejścia ze szczupłej do zwinnej produkcji, redukując przy tym koszty zwiększania poziomu elastyczności wewnętrznej.
1. Zwinna produkcja
Zwinna produkcja będąca obecnie dominującym paradygmatem zorganizo- wania współczesnych przedsiębiorstw produkcyjnych [Khan i Dalu, 2015, s. 53- 54; O’Brien, 2013, s. 6740-6745] może być definiowana w różnorodny sposób [Sherehiy i Karwowski, 2014, s. 466; Niewiadomski i Nogalski, 2012, s. 318].
Większość definicji kładzie jednak nacisk na zdolność działania przedsiębior- stwa w odpowiedzi na nieprzewidywalne zmiany [Narasimhan, Swink i Kim, 2006, s. 442]. Zwinna produkcja to zatem termin, który jest używany w celu re- prezentacji zdolności działania przedsiębiorstwa produkcyjnego, które ciągle się rozwija w obliczu nagłych zmian. Zwinna produkcja wymaga przede wszystkim stabilnych kosztów jednostkowych produkcji i elastyczności [DeVor, Graves, Mills, 1997, s. 813]. Celem zwinnej produkcji jest stworzenie mechanizmów umożliwiających elastyczne i efektywne gospodarowanie zasobami. Zwinna produkcja zakłada więc takie zorganizowanie, które gwarantuje zdolność do szybkiego i efektywnego reagowania na aktualny popyt rynkowy oraz zdolność do aktywnego rozwijania przyszłych możliwości rynkowych. Na poziomie stra- tegicznym wymaga podejścia skierowanego na zewnątrz przedsiębiorstwa. Na poziomie operacyjnym jest związana z elastycznymi zmianami zachodzącymi wewnątrz systemu, szczególnie w procesach: innowacji, projektowania, a przede wszystkim − wytwarzania. Zwinna produkcja wykorzystuje nadmiarową ela- styczność (wbudowaną w przedsiębiorstwo lub nie) do szybkiej odpowiedzi na
nieprzewidywane zmiany zarówno potrzeb klientów, jak i popytu rynkowego [Elmoselhy, 2013, s. 599]. Zwinna produkcja może być zatem definiowana jako zdolność przedsiębiorstwa do utrzymywania niskokosztowej elastyczności pole- gającej na równoważeniu poziomów: szczupłości i elastyczności oraz związanej z nią szybkości reakcji i zdolności dostosowywania się do zmieniającego się otoczenia. Poziom szczupłości jest uzależniony od ilości i kosztu generowanych strat, natomiast poziom elastyczności od ilości i kosztu utrzymywania jej nad- miarów. Obecnie paradygmat zwinnej produkcji jest nowym modelem konku- rencji, który powstał w efekcie połączenia zasad masowej i szczupłej produkcji z nowoczesną formą sieciowej kooperacji przemysłowej w łańcuchu dostaw [Gu- nasekaran, 1998, s. 1223-1247].
2. Elastyczność a zwinna produkcja
Zwinna produkcja zakłada takie zorganizowanie wszystkich aspektów działal- ności, które zagwarantuje zdolność przedsiębiorstwa do zaspokajania gwałtownie zmiennego popytu rynkowego, zarówno w obszarze wielkości, jak i różnorodności wyrobów. Oznacza to konieczność dysponowania taką elastycznością, która zapew- ni (najszybciej jak to możliwe) dostosowanie się do popytu rynkowego [Esmaeilian, Behdad, Wang, 2016, s. 84-85; Bhekitemba i Lemohang, 2015, s. 37; Dubey i Guna- sekaran, 2015, s. 2148]. Elastyczność może być rozumiana jako zdolność do reakcji na zmiany (wewnętrzne i zewnętrzne), która sprowadza się do celowego i ekono- micznego utrzymywania rezerw określonych zasobów (nadmiernych zasobów względem bieżących potrzeb) w celu ich użycia w nadarzającym się momencie (np.
wystąpienia okazji [Krupski, 2008, s. 87]). Elastyczność jest także zdolnością do re- akcji na występującą niepewność w taki sposób, aby umożliwić utrzymanie lub zwiększenie parametrów operacyjnych przedsiębiorstwa w obszarze terminów i kosztów funkcjonowania [Sethi i Sethi, 1990, s. 295-296]. Zatem istnieje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy poziomem elastyczności a poziomem zwinności przedsiębiorstwa polegający na tym, iż zwiększenie poziomu elastyczności prowa- dzi do zwiększenia poziomu zwinności [Chahal, 2012, s. 408; Yusuf, Adeleye, Sivayoganathan, 2003, s. 618]. Należy jednak pamiętać, że zrównanie szybkości re- akcji i elastyczności ze zwinnością jest bardzo wąską interpretacją. Zwinna produk- cja nie powinna tylko bazować na wrażliwości (szybkości reagowania i działania) oraz elastyczności, ale także na koszcie i jakości wyrobów czy obsługi serwisowej [Bhekitemba i Lemohang, 2015, s. 37]. Zwinna produkcja powinna prowadzić do stanu, w którym osiąga się możliwie największą zgodność na linii klient (jego po- trzeby i oczekiwania) − efektywność przedsiębiorstwa.
3. Szczupłość a zwinna produkcja
Zwinna produkcja może być traktowana jako rozwinięcie szczupłej produk- cji [Inman i in., 2011, s. 343-355], której implementacja zapewnia osiągnięcie wysokiej wydajności i produktywności oraz jakości wytwarzanych wyrobów.
Zwinna produkcja powinna się zatem opierać nie tylko na otwartości i elastycz- ności systemu wytwarzania, ale również na koszcie i jakości wyrobów [Bheki- temba i Lemohang, 2015, s. 38]. Szczupłość jest definiowana jako umiejętność dostrzegania i eliminacji wszystkich niepotrzebnych działań i podtrzymywania tylko tych, które stanowią istotę działalności przedsiębiorstwa (wartość dodaną).
Pomimo że zarówno zwinna produkcja, jak i szczupła produkcja podkreślają ko- nieczność realizacji tych samych priorytetów konkurencyjnych (koszt, jakość, obsługa, elastyczność), każda z nich eksponuje różne elementy [Narasimhan, Swink, Kim, 2006, s. 440-447]. Szczupłość podkreśla efektywnośći koszt [Va- zquez-Bustelo, Avella, Fernandez, 2007, s. 1303-1332], natomiast zwinność koncentruje się na szybkości i elastyczności, a nie kosztach [Gunasekaran, Lai, Cheng, 2008, s. 549-564]. Stąd też konieczność poszukiwania praktycznych kompromisów pomiędzy zwinnością i szczupłością, ponieważ przy zwinnej pro- dukcji koszty są skorelowane z poziomem utrzymywanych zapasów zasobów [Inman i in., 2011, s. 343-355]. Zatem istnieje także związek przyczynowo- skutkowy pomiędzy poziomem szczupłości a poziomem zwinności przedsiębior- stwa polegający na tym, iż zwiększenie poziomu szczupłości prowadzi do zmniejszenia poziomu zwinności [Putnik i Putnik, 2012, s. 254]. Szczupłość, która główny nacisk kładzie na eliminację wszelkiego rodzaju strat, a więc i re- dukcję kosztów, wyklucza z założenia możliwości zmian związane ze zwiększa- niem poziomu elastyczności, a tym samym lepszego dostosowania się do po- trzeb klientów. Zwinna produkcja wymusza z kolei przywiązywanie takiej samej wagi do kosztów, jak również do czasu reakcji na bodźce z otoczenia. W związ- ku z tym kategorie szczupłości i elastyczności, choć się wzajemnie wykluczają, stanowią o istocie zwinności. Ta dysfunkcja szczupłości i elastyczności jest naj- bardziej widoczna na poziomie operacyjnym przedsiębiorstwa.
4. Dysfunkcja elastyczności wewnętrznej i szczupłości
Dysfunkcja elastyczności wewnętrznej polega na wzajemnym wykluczaniu się elastyczności i szczupłości na poziomie operacyjnym (to, co jest szczupłe, nie może być elastyczne i na odwrót). W praktyce gospodarczej bardzo trudno uzyskać zwiększoną elastyczność operacyjną wytwarzania (elastyczność we-
wnętrzną będącą sumą elastyczności planowania i sterowania, elastyczności pro- cesów i elastyczności zasobów [Terkaj, Tolio, Valente, 2009, s. 23]) przy jedno- czesnym zwiększaniu szczupłości (redukcji kosztów) – rys. 1.
Rys. 1. Możliwe zależności poziomu elastyczności od poziomu strat Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Chahal [2012, s. 408].
Jak wynika z wykresu, wzrost elastyczności jest powiązany ze wzrostem strat z tytułu jej nadmiarowości i na odwrót − redukcja strat jest związana ze zmniejszaniem poziomu elastyczności [Chahal, 2012, s. 408]. Istnieje jednak możliwość określenia przedziału kosztowego, w którym utrzymywanie nadmia- rów elastyczności jest ekonomicznie uzasadnione (utrzymywanie kosztów w ob- szarze korytarza niskokosztowej elastyczności [Dudek, 2017b]). Problemem na- tury organizacyjnej jest zdefiniowanie granic poszczególnych korytarzy, najlepszej formuły ewaluacji kosztu elastyczności wewnętrznej, jak również kosztu szczupłości. W wyniku przeprowadzonej analizy literaturowej oraz badań własnych zdefiniowano formuły kosztowe wyznaczania elastyczności we- wnętrznej i szczupłości [Dudek, 2017a, s. 31-44].
5. Punkt równowagi
Przyjmując założenie, iż o istocie zwinnej produkcji stanowią dwie wyklu- czające się koncepcje (elastyczna i szczupła produkcja) [Ramesh i Devadasan, 2007, s. 188-189], które realizują swoje cele poprzez różne podejścia w zakresie kosztów związanych z zasobami, pojawia się problem równoważenia ich pozio- mu. Równoczesna chęć maksymalizacji poziomu elastyczności wewnętrznej i szczupłości powoduje konflikt „interesów elementów systemu”, który można re-
ELASTYCZNOŚĆ
STRATY
MAŁE DUŻE
NISKAWYSOKA
dukować, podnosząc poziom zmienności całego systemu wytwarzania. Przyjmu- jąc założenie o możliwości równoważenia poziomów szczupłości i elastyczności, możliwe jest określenie punktu równowagi oraz korytarzy elastyczności (rys. 2).
Rys. 2. Zależność elastyczności od szczupłości wytwarzania Źródło: Dudek [2017b].
Funkcjonujące w literaturze pojęcie tzw. niskokosztowej elastyczności jest osiągane poprzez odpowiednie dopasowanie i połączenie elementów tworzących zorganizowanie systemu. Równowaga to stan układu, w którym nie zachodzą żadne zmiany ani w strukturze układu, ani w warunkach określających ten stan, a tym samym w obszarze zorganizowania.
6. Strategie przejścia
Jak wskazują liczne badania [np. Purvis, Gosling, Naim, 2014, s. 102; Put- nik i Putnik, 2012, s. 261], istnieje możliwość zbudowania strategii przejścia ze szczupłej do zwinnej produkcji w odniesieniu do elastyczności. Generalnie mo- gą to być strategie radykalnego lub ewolucyjnego przejścia, mające na celu m.in.
zwiększenie poziomu elastyczności. Przyjmując ewolucyjny charakter zmian, zakładający, iż zwinna produkcja jest rozwinięciem szczupłej produkcji o m.in.
elastyczność [Ganguly, Nilchiani, Farr, 2009, s. 412], przejście to powinno się odbywać poprzez możliwe do przewidzenia ścieżki gwarantujące koegzystencję szczupłości i zwinności, tworzone w zależności od intensywności zmian w ob- szarze elastyczności − tym samym od wielkości kosztów poniesionych na zwiększanie i utrzymywanie jej poziomu. Możliwych ścieżek zwiększania ela- styczności jest bardzo dużo, a wybór jednej lub kilku z nich jest uzależniony od potencjału systemu oraz przyjętej strategii zmian. Z racji braku prowadzonych
NADMIAR ELASTYCZNOŚCI NIEDOBÓR
ELASTYCZNOŚCI
KRZYWA SZCZUPŁOŚCI
KRZYWA ELASTYCZNOŚCI
ELASTYCZNOŚĆ
STRATY NISKOKOSZTOWA
ELASTYCZNOŚĆ
KORYTARZ ELASTYCZNOŚCI POTENCJAŁ
KOSZT RZECZYWISTY
PUNKT RÓWNOWAGI
badań w tym zakresie [Yusuf, Adeleye, Sivayoganathan, 2003, s. 618] sugeruje się wybór ścieżki pośredniej równoważącej ponoszone koszty w kolejnych eta- pach. Oznacza to w praktyce istnienie predefiniowanych korytarzy elastyczności zbudowanych wokół tej ścieżki (niskokosztowej elastyczności). Ścieżka ta po- wstaje w wyniku zestawienia kolejnych punktów równowagi.
7. Wyniki badań
Celem wyboru potencjalnych ścieżek przejścia (strategii) ze szczupłej do zwinnej produkcji, a tym samym oszacowania niskokosztowej elastyczności wykorzystano modelowanie symulacyjne. Jako obiekty badań wybrano dwa przedsiębiorstwa produkcyjne realizujące programy wyszczuplania oraz wytwa- rzające taki sam asortyment dla tego samego odbiorcy (montaż końcowy w przemyśle motoryzacyjnym), ale różniące się wielkością (duże − A i średnie – B − według klasyfikacji GUS). Dla każdego przedsiębiorstwa zbudowano i zwa- lidowano model odwzorowujący obszar wytwarzania za pomocą narzędzia do optymalizacji procesów Witness Horizon. Za pomocą modeli przeanalizowano trzy ścieżki zmian elastyczności: szybką (S) – większe przyrosty elastyczności w początkowych etapach, wolną (W) – mniejsze przyrosty elastyczności w po- czątkowych etapach oraz zrównoważoną (Z) – proporcjonalne przyrosty ela- styczności we wszystkich etapach. Przyjętym oknem analizy był procentowy przyrost elastyczności wewnętrznej mieszczący się w przedziale <0;50%>, a ilość przedziałów zawężono do dziesięciu w taki sposób, żeby odpowiadały procentowym zmianom elastyczności w zależności od przyjętej ścieżki.
Badania dla każdego obiektu realizowano według następującego schematu:
− z wykorzystaniem danych rzeczywistych oszacowano wyjściowy koszt i poziom elastyczności wewnętrznej (przypisano mu wartość 100% i oznaczono jako eks- peryment E1), jak również odpowiadający mu koszt i poziom szczupłości,
− z wykorzystaniem modelu oszacowano punkt równowagi (koszt utrzymywa- nia nadmiaru elastyczności i generowanych z tego tytułu strat) oraz określono procentową zmianę względem wartości wyjściowej,
− z wykorzystaniem modelu zwiększano poziom elastyczności wewnętrznej (10 kolejnych eksperymentów oznaczonych E2-E11) w zależności od przyję- tej ścieżki Z, S, W poprzez proporcjonalne zwiększanie elastyczności jej składowych, wyznaczając w ten sposób procentową redukcję szczupłości – elastyczność składowych zmieniano poprzez stopniowe zwiększanie zasobów wykorzystywanych do realizacji koszyka zamówień,
− z wykorzystaniem modelu dla kolejnych poziomów elastyczności określono punkty równowagi.
Otrzymane wyniki zestawiono na wykresach (tabele 1 i 2).
Tabela 1. Wykresy krzywych niskokosztowej elastyczności Krzywa niskokosztowej elastyczności
dla przedsiębiorstwa A (procentowa zmiana elastyczności dla kolejnych 11 eksperymentów)
Krzywa niskokosztowej elastyczności dla przedsiębiorstwa B (procentowa zmiana elastyczności dla kolejnych 11 eksperymentów)
Źródło: Opracowanie własne.
Tabela 2. Wykresy poziomów elastyczności i szczupłości Wykres procentowych zależności zmian elastyczności
wewnętrznej względem szczupłości dla przedsiębiorstwa A dla kolejnych 11 eksperymentów (ścieżki: Z, S i W)
Wykres procentowych zależności zmian elastyczności wewnętrznej względem szczupłości dla przedsiębiorstwa B dla kolejnych 11 eksperymentów (ścieżki: Z, S i W)
Źródło: Opracowanie własne.
100 101 102 104 107 112
118 125
135 139 141
90 100 110 120 130 140 150 160 170
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Krzywa równowagi
100 121
132 140
146 150 154 157 160 163 165
90 100 110 120 130 140 150 160 170
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Krzywa równowagi
100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150
115 108 100
91 82
70 60
49 35
22 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Elastyczność (Z) Szczupłość
100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150
132 125 115 108
100 95
89 82
75 61
44
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Elastyczność (Z) Szczupłość
100 113
123 130 136 140 143 145 147 149 150
115 99
80 65
55
46 38
30 25
19 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Elastyczność (S) Szczupłość
100 113
123 130 136 140 143 145 147 149 150
133 116
98
90 82
75 70
64 59
51 45
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Elastyczność (S) Szczupłość
100 101 103 105 107 110 114 120 127 137
150
115 112 108 105 102 99
90 75
55
32
11
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Elastyczność (W) Szczupłość
100 101 103 105 107 110 114 120 127
137 150 135 127
122 116
110 105 101 100
84 66
46
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Elastyczność (W) Szczupłość
8. Dyskusja wyników
Jak wynika z analizy otrzymanych wyników, istnieje zależność pomiędzy poziomem elastyczności wewnętrznej a poziomem szczupłości i zależność ta nie jest proporcjonalna. Wybór ścieżki zwiększania elastyczności nie wpływa na końcowy poziom szczupłości, a jedynie na tempo przyrostu strat z tytułu utrzy- mywania nadmiarowych elastyczności. Przedsiębiorstwo A w większym stopniu reaguje na zmiany poziomu elastyczności, generując proporcjonalnie większe straty z tytułu utrzymywania tych samych nadmiarowych elastyczności. Z kolei przedsiębiorstwo B, posiadając większy poziom wyjściowej elastyczności we- wnętrznej, szybciej reaguje na jej zmiany. Przedsiębiorstwo A w krótszym czasie osiąga punkt równowagi, co świadczy o większym początkowym poziomie szczupłości, zaś przedsiębiorstwo B powinno wybrać ścieżkę zwiększania ela- styczności poprzez szybszy wzrost elastyczności w początkowych okresach ze względu na kształt krzywej niskokosztowej elastyczności.
Dodatkowo, mając określone granice dopuszczalnych poziomów kosztów z tytułu generowanych strat dla poszczególnych koncepcji organizacji produkcji, można określić wymagane poziomy elastyczności i na odwrót. Przykładowe wykresy dla zakresu dopuszczalnych kosztów generowanych strat w ramach po- szczególnych koncepcji (do 20% dla szczupłej produkcji, od 20-50% dla koeg- zystencji szczupłości i zwinności oraz powyżej 50% dla zwinnej produkcji względem wartości początkowej) zestawiono na wykresach w tabeli 3.
Tabela 3. Wykresy krzywych niskokosztowej elastyczności w umownych granicach wykorzystania koncepcji
Krzywa niskokosztowej elastyczności dla przedsiębiorstwa A na tle umownych
granic koncepcji organizacji produkcji
Krzywa niskokosztowej elastyczności dla przedsiębiorstwa B na tle umownych granic
koncepcji organizacji produkcji
Źródło: Opracowanie własne.
Jak wynika z wykresów, w przypadku przedsiębiorstwa A nie jest możliwe zwiększenie poziomu elastyczności do umownej granicy zwinności w ramach korytarza niskokosztowej elastyczności, zaś w przypadku przedsiębiorstwa B
100 101 102 104 107 112 118
125
135 139 141
90 100 110 120 130 140 150 160 170
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Krzywa równowagi (A) Umowna granica szczupłej produkcji Umowna dolna granica zwinnej produkcji
100 121
132
140 146 150 154 157 160 163 165
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Krzywa równowagi (B) Umowna granica szczupłej produkcji Umowna dolna granica zwinnej produkcji
jest możliwe przekroczenie umownej granicy zwinności, a tym samym zwięk- szenie poziomu elastyczności generującego najniższe koszty utrzymywania jej nadmiarów.
Podsumowanie
W wyniku przeprowadzonych badań mających na celu oszacowanie wpły- wu zmian elastyczności wewnętrznej na szczupłość (kryterium kosztowe) usta- lono, iż zależność pomiędzy poziomem elastyczności wewnętrznej a poziomem szczupłości nie jest proporcjonalna. Zależność ta jest zróżnicowana i wynika m.in. z przyjętej ścieżki zwiększania elastyczności (Z, S, W). Procentowy przy- rost elastyczności wewnętrznej nie powoduje zatem proporcjonalnego spadku szczupłości. Może to oznaczać, iż istnieją dodatkowe czynniki „pozaoperacyjne”
wpływające na poszczególne poziomy elastyczności i szczupłości lub czas reak- cji jednego czynnika względem drugiego wykracza poza przyjęte czasowe okno analizy (czas zwiększania elastyczności może być krótszy niż czas redukcji nadmiarów elastyczności).
W badaniach wykazano, że istnieje kontrolowana możliwość zwiększania elastyczności wewnętrznej z zachowaniem minimalizacji kosztu utrzymywania jej nadmiarów. Oznacza to, iż w praktyce gospodarczej możliwe jest równowa- żenie poziomów elastyczności wewnętrznej i szczupłości.
Przyjęcie założeń związanych z umownymi granicami poziomu kosztów nadmiarów elastyczności na poziomie 20-50% jest ograniczeniem przeprowa- dzonego eksperymentu. Kolejne badania powinny się skupić na ustaleniu precy- zyjniejszych granic elastyczności w ramach koegzystencji szczupłej i zwinnej produkcji.
Literatura
Bhekitemba V., Lemohang S.M. (2015), An Analysis of Agile Manufacturing System,
“SSRG International Journal of Industrial Engineering”, Vol. 2, No. 3, s. 36-40.
Chahal V. (2012), An Advance Lean Production System in Industry to Improve Flexibili- ty and Quality in Manufacturing by Implementation of FMS & Green Manufactu- ring, “International Journal of Emerging Technology and Advanced Engineering”, Vol. 2, Iss. 12, s. 406-408.
DeVor R., Graves R., Mills J.J. (1997), Agile Manufacturing Research: Accom- plishments and Opportunities, “IIE Transactions”, Vol. 29, No. 10, s. 813-823.
Dubey R., Gunasekaran A. (2015), Agile Manufacturing: Framework and Its Empirical Validation, “The International Journal of Advanced Manufacturing Technology”, Vol. 76, Iss. 9-12, s. 2147-2157.
Dudek M. (2013), Zwinność produkcji czyli niskokosztowa elastyczność systemu, „Prze- gląd Organizacji”, nr 9, s. 22-29.
Dudek M. (2017a), Analiza kosztów wytwarzania w korytarzach elastyczności operacyj- nej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia”, nr 5(89), s. 31-44.
Dudek M. (2017b), The Analysis of the Low-cost Flexibility Corridors [w:] P. Jędrzejo- wicz, T. Yildirim, I. Czarnowski (eds.), INISTA 2017 International Conference on INnovations in Intelligent SysTems and Applications, Proceedings, https://goo.gl/
LebvMZ.
Dudek M., Kardela J. (2015), Ocena potencjału usprawnień zwinnej organizacji wytwa- rzania w obszarze zapasów [w:] M. Dudek, H. Howaniec, W. Waszkielewicz (red.), Strategiczne i operacyjne doskonalenie procesów w obszarze zarządzania i inżynierii produkcji – zagadnienia wybrane, Wydawnictwo ATH, Bielsko-Biała.
Elmoselhy S.A.M. (2013), Hybrid Lean-agile Manufacturing System Technical Facet in Automotive Sector, “Journal of Manufacturing Systems”, Vol. 32, Iss. 4, s. 598-610.
Esmaeilian B., Behdad S., Wang B. (2016), The Evolution and Future of Manufacturing:
A Review, “Journal of Manufacturing Systems”, Vol. 39, s. 79-100.
Ganguly A., Nilchiani R., Farr J.V. (2009), Evaluating Agility in Corporate Enterprises,
“International Journal of Production Economics”, Vol. 118, Iss. 2, s. 410-423.
Gunasekaran A. (1998), Agile Manufacturing: Enablers and Implementation Frame- work, “International Journal of Production Research”, Vol. 36, No. 5, s. 1223-1247.
Gunasekaran A., Lai K.H., Cheng T.C.E. (2008), Responsive Supply Chain: A Compara- tive Strategy in a Networked Economy, “The International Journal of Management Science”, Vol. 36, s. 549-564.
Inman A.R., Sale S.R., Green Jr K.W., Whitten D. (2011), Agile Manufacturing: Rela- tion to JIT, Operational Performance and Firm Performance, “Journal of Opera- tions Management”, Vol. 29, s. 343-355.
Khan J.G., Dalu R.S. (2015), Lean and Agile Manufacturing as Productivity Enhance- ment Techniques − A Comparative Study, “Journal of Mechanical and Civil Engi- neering”, Vol. 12, Iss. 1, s. 52-56.
Krupski R. (2008), Elastyczność zasobów organizacji [w:] R. Krupski (red.), Elastycz- ność organizacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego¸ Wrocław.
Narasimhan R., Swink M., Kim S.W. (2006), Disentangling Leanness and Agility:
An Empirical Investigation, “Journal of Operations Management”, Vol. 24, No. 5, s. 440-457.
Niewiadomski P., Nogalski B. (2012), Kryterium zwinnego zakładu produkcyjnego − strategiczny model biznesowy w przedsiębiorstwie wiedzy [w:] A. Kaleta, K. Mosz- kowicz (red.), Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce, Prace Naukowe Uni- wersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 260, Wrocław.
O’Brien Ch. (2013), Fifty Years of Shifting Paradigms, “International Journal of Produc- tion Research”, Vol. 51, Iss. 23-24, s. 6740-6745.
Purvis L., Gosling J., Naim M.M. (2014), The Development of Lean, Agile and Leagile Supply Network Taxonomy Based on Differing Types of Flexibility, “International Journal of Production Economics”, Vol. 151, Iss. 5, s. 100-111.
Putnik G.D., Putnik Z. (2012), Lean vs Agile in the Context of Complexity Management in Organizations, “The Learning Organization”, Vol. 19, No. 3, s. 248-266.
Ramesh G., Devadasan S.R. (2007), Literature Review on the Agile Manufacturing Criteria,
“Journal of Manufacturing Technology Management”, Vol. 18, No. 2, s. 182-201.
Sethi A.K., Sethi S.P. (1990), Flexibility in Manufacturing: A Survey, “International Jo- urnal of Flexible Manufacturing Systems”, Vol. 2, Iss. 4, s. 289-328.
Sherehiy B., Karwowski W. (2014), The Relationship between Work Organization and Workforce Agility in Small Manufacturing Enterprises, “International Journal of Industrial Economics”, No. 44, s. 466-473.
Terkaj W., Tolio T., Valente A. (2009), Designing Manufacturing Flexibility in Dynamic Production Contexts [w:] T. Tolio (ed.), Design a Flexible Production Systems.
Methodologies and Tools, Springer-Verlag, Berlin−Heidelberg.
Vazquez-Bustelo D., Avella L., Fernandez E. (2007), Agility Drivers, Enablers and Out- comes: Empirical Test of an Integrated Agile Manufacturing Model, “International Journal of Operations and Production Management”, Vol. 27, No. 12, s. 1303- 1332.
Yusuf Y.Y., Adeleye E.O., Sivayoganathan K. (2003), Volume Flexibility: The Agile Manufacturing Conundrum, “Management Decision”, Vol. 41, Iss. 7, s. 613-624.
BALANCING OF THE INTERNAL FLEXIBILITY AND LEANNESS LEVEL IN THE AGILE PRODUCTION CONTEXT
Summary: Agile production is a dominant paradigm of the organizational theory in con- temporary manufacturing systems. Practical application of the paradigm involves coexi- sting leanness and flexibility (so-called low-cost flexibility – the flexibility at the lowest cost possible). During the leanness and flexibility balancing process a dysfunction of the system was proceeded (both the flexibility and the leanness of manufacturing exclude each other – i.e. what is lean cannot be flexible, and vice versa). The dysfunction can be reduced on condition that predefining an equilibrium points and corridors of low-cost flexibility. For this purpose, a simulation modeling was used to evaluate level of dys- function and determine equilibrium points.
Keywords: internal flexibility, leanness, flexibility dysfunction.
