Robert Kotrys Paweł Szulakiewicz Katedra Radiokomunikacji Politechnika Poznańska
Robert.Kotrys Paweł.Szulakiewicz @et.put.poznan.pl
NOWY SYSTEM CERTYFIKACJI KOMPETENCJI W ZAKRESIE IT -
EUROPEJSKIE PROGRAMY INCERT I TRAIN2CERT
Streszczenie: Artykuł zawiera krótką analizę rynku certyfikatów kompetencji w dziedzinie IT, wyzwań i problemów związanych z certyfikacją kompetencji. Przedstawione są najistotniejsze zadania projektów europejskich [1,2] mających na celu utworzenie nowego systemu takich certyfikatów oraz materiałów dydaktycznych pomocnych w przygotowaniu do zdania egzaminu certyfikującego. Opisywane projekty InCert i Train2cert są współfinansowane z funduszu europejskiego programu Leonardo daVinci.
1. Rynek certyfikatów kompetencji w
dziedzinie informatyki i telekomunikacji
Działalność gospodarcza związana z produkcją lub wykorzystaniem technologii informatycznych i telekomunikacyjnych jest bez wątpienia jednym z obszarów działalności, w których kluczową rolę odgrywają kompetencje pracowników. W tym obszarze techniki mamy do czynienia z gwałtownym rozwojem, powodującym konieczność stałego uaktualniania kwalifikacji pracowników. Szybkie nadążanie za zmianami technologicznymi jest jednym z podstawowych warunków sukcesu wszystkich projektów gospodarczych w dziedzinach IT. Tradycyjne przygotowanie specjalistów, poprzez wyższe uczelnie, jest niewątpliwie niezbędnym, ale niewystarczającym gwarantem kwalifikacji pracownika. Uczelnie dają solidne przygotowanie ogólne i szeroką znajomość problematyki z dziedziny IT. Niestety w kwestiach szczegółowych związanych z najnowszymi technologiami programy nauczania często nie nadążają za dynamicznymi zmianami rynku. Ponadto, wiedza zdobyta na uniwersytetach szybko się dezaktualizuje. Utrzymanie wysokiego poziomu kompetencji wymaga nieustannego dokształcania pracownika. Dokształcanie może odbywać się w formie zorganizowanej przez pracodawcę, np. poprzez specjalistyczne kursy organizowane przez firmę lub w formie samokształcenia pracowników.
Różnorodne metody kształcenia wyostrzyły problem porównywalności kwalifikacji. Firmy zatrudniające pracowników dążą do pozyskania wykwalifikowanej kadry, która będzie zdolna do właściwego i efektywnego wykorzystania infrastruktury teleinformatycznej w firmie. Selekcja pracowników jedynie na podstawie dyplomu ukończonej uczelni często jest niewystarczająca, gdyż powoduje odrzucenie tych specjalistów, którzy pozyskali wiedzę bądź umiejętności na drodze doświadczenia zdobytego w trakcie pracy na danym stanowisku, kształcenia ustawicznego,
samokształcenia, dodatkowych kursów itp. Z drugiej strony, właściciele dyplomów uczelni, którzy nie uzupełniali i nie uaktualniali swojej wiedzy mogą okazać się nieprzydatni w projektach związanych z nowymi technologiami. Szczegółowe weryfikowanie kwalifikacji przez same firmy jest w większości przypadków niedogodne i bardzo kosztowne.
Kilka wielkich międzynarodowych koncernów (IBM, Microsoft, Cisco) wdrożyło systemy certyfikacji, czyli systemy egzaminów potwierdzających wiedzę i umiejętności niezbędne do pracy na określonych stanowiskach. Systemy certyfikacji są również akceptowane przez mniejsze firmy, które polegając na doświadczeniu wielkich koncernów stosują te same certyfikaty do oceny własnych kadr. Certyfikat dotyczy zwykle stosunkowo wąskiego wycinka wiedzy i umiejętności (w porównaniu do dyplomu uniwersyteckiego) dobranego na zasadzie przydatności na wybranych stanowiskach pracy.
Obecną sytuację na rynku certyfikatów teleinformatycznych, można scharakteryzować następująco. Największe, zwykle amerykańskie, koncerny jak: Microsoft, HP, IBM, Cisco, SUN, Novel wdrożyły własne procedury certyfikacji podporządkowane strategii marketingowej tych korporacji. Przykładami tego typu certyfikatów są:
• IBM Certified System Administrator, • Certified Novel Engineer,
• Cisco Wireless LAN Design Specialist.
Oprócz, dominujących na rynku certyfikatów „firmowych” są również dostępne nieliczne certyfikaty niezależne od konkretnego producenta sprzętu lub oprogramowania. Przykładem takich certyfikatów są świadectwa w dziedzinie sieci, bezpieczeństwa i obsługi serwerów wydawane przez organizację CompTIA [3]. Należy odnotować również certyfikaty w dziedzinie sieci bezprzewodowych wydawane przez CWNP [4].
Systemy certyfikatów kompetencji rozwinęły się szczególnie szeroko w najbardziej konkurencyjnym obszarze gospodarczym, jakim jest gospodarka Stanów Zjednoczonych. Rozróżnianie umiejętności i kompetencji za pomocą certyfikatów stało się w USA, kluczowym elementem zagwarantowania jakości w obszarach nieformalnego, ale również formalnego wykształcenia. Specyfika współczesnej branży teleinformatycznej zmusza pracowników i osoby
2006
Poznańskie Warsztaty Telekomunikacyjne Poznań 7 - 8 grudnia 2006
poszukujące pracy do kształcenia ustawicznego i dokumentowania zdobytych kompetencji poprzez pozyskiwanie odpowiednich certyfikatów. Certyfikaty są zatem doceniane zwłaszcza przez osoby zdobywające wiedzę za pomocą samokształcenia lub przez osoby pragnące przekwalifikować się do pracy w innym niż dotychczasowy sektorze gospodarki. Podnoszenie i dokumentowanie swoich kwalifikacji może być również metodą zabezpieczenia się przed utratą pracy. Problem certyfikacji i akredytacji staje się również w Europie jednym z najważniejszych zagadnień kształcenia ustawicznego [5]. Raporty przygotowywane przez firmy analizujące rynek teleinformatyczny [6] wskazują na istotny deficyt specjalistów z branży teleinformatycznej w całej Europie. Biorąc pod uwagę przedstawione wyżej okoliczności, można uznać, że certyfikaty w dziedzinie teleinformatyki są niezbędne. Można także oczekiwać, że gama dostępnych certyfikatów będzie się rozszerzać a uznanie dla certyfikatów będzie rosło wśród pracodawców.
Zagadnienie kształcenia ustawicznego oraz certyfikacji kompetencji są również doceniane przez wyższe uczelnie kształcące w Europie specjalistów w branży IT. Zauważono, iż systemy certyfikacji promowane przez wielkie amerykańskie koncerny teleinformatyczne nie w pełni przystają do potrzeb rynku europejskiego. Certyfikaty te w oczywisty sposób faworyzują wybranych producentów sprzętu informatycznego i telekomunikacyjnego, oraz stanowią przedłużenie polityki marketingowej tych firm. Co ważniejsze, posiadanie "firmowego" certyfikatu nie daje gwarancji, że pracownik posiada wiedzę na temat rozwiązań alternatywnych, wykorzystujących inne metody lub komponenty niż dostarczane przez firmę certyfikującą. Na rynku certyfikatów wyraźnie widoczna jest przestrzeń dla certyfikatów niezależnych od konkretnych dostawców sprzętu, które gwarantowałyby odpowiedni poziom znajomości określonych technologii, jak również rozeznanie w rynkowej ofercie różnych dostawców.
2. Konsorcium projektów europejskich
InCert i Train2Cert
Z początkiem grudnia 2006 grupa europejskich wyższych uczelni oraz firm prywatnych działających w obszarze szkoleń IT rozpoczęła prace nad dwoma projektami, które maja na celu utworzenie i wypromowanie nowego systemu certyfikatów kompetencji. System ten będzie charakteryzować się niezależnością od konkretnego dostawcy sprzętu. Oba projekty są współ-finansowane przez fundusz Unii Europejskiej w programie Leonardo daVinci.
Pierwszy projekt pod tytułem „International Certificates of Excellence In Selected Areas of ICT (InCert)” dotyczy certyfikatów i procedur ich wystawiania. Drugi projekt pod tytułem “Vocational Training for Certification in ICT (Train2Cert)” dotyczy kształcenia na potrzeby certyfikatów.
W skład konsorcjum pracującego na projektami wchodzą następujący członkowie:
Politechnika Poznańska. Politechnika Poznańska pełni
role koordynatora obu projektów, jest jedną z wiodących polskich uczelni technicznych, kształcącą obecnie około 16 tyś. studentów.
École Nationale Supérieure des Télécommunications de Bretagne . Jedna z trzech francuskich specjalistycznych uczelni telekomunikacyjnych tworzących grupę ”Groupe des Écoles des Télécommunications". ENST Bretange kształci rocznie
ponad 600 absolwentów w dziedzinach telekomunikacji i informatyki.
Tampere University of Technology (TUT). TUT jest
jedną z najważniejszych uczelni technicznych w Finlandii, kształci ponad 10 tyś. studentów. Posiada znaczące osiągnięcia w dziedzinie przewodowych i bezprzewodowych sieci telekomunikacyjnych.
Politecnico di Milano. Politechnika Mediolańska
(założona w 1863r.) jest jednym z najważniejszych włoskich uniwersytetów technicznych, kształci ponad 40 tyś. studentów oraz posiada znaczące osiągnięcia naukowe.
Institut National des Télécommunications (INT).
Francuska uczelnia kształcona inżynierów w dziedzinie telekomunikacji i informatyki, posiada 20 lat doświadczenia w dziedzinie dydaktyki i znaczące osiągnięcia naukowe.
Society for Lifelong Learning in Bratislava (ZCV).
Słowacka firma organizująca i promująca różnorodne kursy i szkolenia w obszarze kształcenia ustawicznego. Posiada duże doświadczenie dydaktyczne szczególnie w obszarze szkoleń IT, zarówno w nauczaniu tradycyjnym, jak również w różnorodnych technikach nauczania na odległość.
Poznańskie Centrum Edukacji Ustawicznej i Praktycznej. Publiczna organizacja edukacyjna
działająca na obszarze Wielkopolski, zajmująca się organizowaniem różnorodnych szkoleń i kursów dla młodzieży i dla dorosłych. PCKU posiada bogatą bazę dydaktyczną i duże doświadczenie w organizacji szkoleń, zwłaszcza w obrębie dokształcania czy przekwalifikowania pracowników.
Noema-CMI Oy. (tylko w InCert) Fińska firma
doradcza specjalizująca się w organizowaniu różnorodnych szkoleń dla przedsiębiorstw, zajmuje się tworzeniem i dostarczaniem treści edukacyjnych oraz oprogramowania przeznaczonych do nauczania na odległość.
PT Inovação. (tylko w InCert) Portugalska firma
badawczo-rozwojowa wchodząca w skład portugalskiego operatora telekomunikacyjnego PT. Firma ta zajmuje się między innymi tworzeniem i przeprowadzaniem szkoleń dla operatora telekomunikacyjnego PT. Posiada znaczące doświadczenie w dziedzinie szkoleń korporacyjnych.
BIT MEDIA eLearning GmbH. (tylko w Train2Cert)
Austryjacko-Niemiecka firma szkoleniowa działająca w niemieckim obszarze językowym, specjalizująca się w organizowaniu nauczania na odległość. Firma ta posiada bogate doświadczenie w tworzeniu oprogramowania
umożliwiającego i wspomagającego nauczanie na odległość, oraz duży dorobek w dziedzinie tworzenia materiałów dydaktycznych do celów nauczania na odległość.
EMMERCE EEIG
. (tylko w Train2Cert) Europejska
firma z siedzibą w Szwecji zajmująca się w tworzeniem interaktywnych treści dydaktycznych oraz w organizowaniu i przeprowadzaniu różnorodnych szkoleń w technice nauczania na odległość.3. Projekt InCert
W ramach projektu InCert pierwszym zadaniem partnerów jest rozpoznanie i możliwie precyzyjne zdefiniowanie zakresu wiedzy i umiejętności, które składają się na kompetencje wymagane przy pracy na określonych stanowiskach związanych z wykorzystaniem technik lub urządzeń IT. Kolejnym etapem prac będzie opracowanie metodologii weryfikacji określonej wiedzy i umiejętności w taki sposób, by możliwe było zorganizowanie odpowiednich egzaminów w technice zdalnego dostępu poprzez Internet.
W ramach projektu utworzone zostanie niezbędne oprogramowanie służące do tworzenia i zarządzania zbiorem testów oraz oprogramowanie przeznaczone do organizowania i przeprowadzania egzaminów certyfikujących.
Każdy z certyfikatów będzie się składał z przewodnika dla studenta, w którym znajdzie się opis zakresu wiedzy i umiejętności niezbędnych do otrzymania certyfikatu, przewodnika dla pracodawcy, w którym umieszczony zostanie opis kompetencji związanych z posiadaniem odpowiedniego certyfikatu i przydatność tych kompetencji na różnych stanowiskach pracy. Podstawowym składnikiem certyfikatu będzie odpowiednio szeroki zbiór pytań i zadań egzaminacyjnych przechowywany w elektronicznej bazie danych wraz ze zbiorem metadanych opisujących pytania egzaminacyjne oraz inteligentne oprogramowanie, które zgodnie z zadanymi kryteriami będzie selekcjonować pytania egzaminacyjne tworząc egzamin testowy. Utworzony egzamin będzie następnie udostępniony "on-line" studentowi podczas egzaminu. Partnerzy zobowiązali się do utworzenia następujących certyfikatów:
1. Wireless LAN802.11a/b/g/e 2. Teletraffic engineering 3. Signalling system No 7
4. Digital television – DVB system 5. IPv6 (Next generation Internet Protocol) 6. Network security
7. Optical networks
8. Internet/Intranet technology 9. NGN Protocol Platforms 10. Information security
Projekt InCert został podzielony na siedem następujących pakietów roboczych;
1. Opracowanie procedury i metodologii certyfikau.
2. Opracowanie wymagań dotyczących oprogramowania.
3. Opracowanie wymaganego zakresu wiedzy i umiejętności wymaganego w certyfikacie oraz opracowanie przewodnika dla pracodawcy określającego posiadane kompetencje.
4. Opracowanie oprogramowania.
5. Opracowanie pytań i zadań egzaminacyjnych. 6. Testowanie i upowszechnianie rezultatów
projektu.
7. Zarządzanie i monitorowanie prac projektu.
4. Projekt Train2Cert
Projekt Train2Cert jest komplementarny w stosunku do projektu InCert. Celem projektu Train2Cert jest przygotowanie materiałów dydaktycznych oraz instrukcji laboratoryjnych, które pozwolą na zorganizowanie kursów przygotowujących do egzaminu certyfikującego. Postanowiono, iż kurs przygotowujący do certyfikatu będzie się składał z dwóch części. W pierwszej części będzie dostarczona wiedza teoretyczna. Część ta zostanie przygotowana w formie dostępnych przez Internet materiałów dydaktycznych - kursów "on-line" pozwalających na możliwie samodzielne zdobywanie wiedzy przez studenta w czasie i miejscu dla niego dogodnym.
Druga część kursu ma mieć charakter praktyczny i będzie odbywać się w formie ćwiczeń laboratoryjnych pod nadzorem wykwalifikowanego instruktora. Zadaniem części praktycznej jest szkolenie umiejętności zastosowania wiedzy teoretycznej oraz nabycie doświadczenia w użytkowaniu sprzętu związanego z dziedziną certyfikatu.
Materiały dydaktyczne zostaną wykonane z zachowaniem zgodności z najważniejszymi standardami wymiany danych obowiązującymi w nauczaniu na odległość i będą dostosowane do współpracy z platformami edukacyjnymi (np. "moodle").
Wszystkie materiały projektów powstaną pierwotnie w języku angielskim a następnie w miarę potrzeb będą tłumaczone na języki narodowe.
Spis literatury
[1] Wniosek o finansowanie projektu p.t. „International
Certificates of Excellence In Selected Areas of ICT (InCert)” złożony do programu Leonardo da Vinci,
wrzesień 2005.
[2] Wniosek o finansowanie projektu p.t. „Vocational
Training for Certification in ICT (Train2Cert)”
złożony do programi Leonardo da Vinci, wrzesień 2005.
[3] Strona Internetowa CWNP, http://www.cwnp.com/ [4] Strona Internetowa COMPTIA,
http://www.comptia.org/
[5] European Report on the Quality of Lifelong
Learning, kwiecień 2002, na stronie Internetowej
http://www.eaea.org
[6] Raporty na stronie Internetowej http://www.idccema.
