Kronika 461 i В. Sticker (NRF). Publikacja będzie zawierała prace autorów z kilkunastu "krajów świata i zostanie wydana w Polsce w 1973 r. Na posiedzeniu w Hamburgu omówiono stan przygotowań książki, jej układ i zagadnienia wydawnicze.
Pozostałe 8 tygodni spędziłem w Londynie, pracując w bibliotece British Mu-seum nad weryfikacją i rozszerzeniem opracowań, przygotowywanych do Opera om-nia Kopernika 2. Wybór miejsca pracy — zgodnie z przewidywaniem — okazał się bardzo trafny wobec nagromadzenia w londyńskiej bibliotece zarówno bogatego sobu materiałów źródłowych rękopiśmiennych oraz wczesnych wydawnictw z za-kresu astronomii i matematyki, jak i niemal kompletu literatury historycznonauko-wej dziewiętnasto- i dwudziestowiecznej.
Jerzy Dobrzycki
Wiochy
TRZYNASTE CONVBGNO VOLTA
Charakterystyczną cechą tradycyjnych, organizowanych przez Akademię dei Lincei sesji zwanych w skrócie Convegno Volta jest to, że bierze w nich udział nie-liczne igrano zaproszonych osób, które przygotowują w zakresie ustalonej proble-matyki, a następnie wygłaszają na sesji dłuższe referaty, przeważnie itypu przeglą-dowo-syntetycznego, trwające ok. 45 min. Referaty są później ogłaszane drukiem, z tym że już wówczas ich objętość nie jest ograniczona. Zbiór referatów każdego kolejnego Convegno, w odrębnym tomie, w y d a j e Akademia dei Lincei.
Trzynaste Convegno Volta, które odbywało się od 9 do 15 kwietnia 1969 r. w Rzymie i w pobliżu Florencji, nosiło nazwę Wschód i Zachód w średniowieczu: fi-lozofia i nauka. Była to podjęta po 113 latach kontynuacja analogicznej sesji (XII Con-vegno Volta), która odbyła się w Rzymie i Florencji w 1956 r. również na temat Wschód i Zachód w średniowieczu, lecz obejmowała wtedy historię nauk moralnych, historycznych i filologicznych.
Z Polski do wygłoszenia referatów na XIII Convegno Volta byli zaproszeni i wzięli udział w Convegno: orientalista prof. Tadeu&z Lewicki i astronom prof. Eu-geniusz Rytbka, obaj z Krakowa. Łącznie na Х Ш Convegno wygłoszono 32 referaty. Całości debaty przewodniczył prof. Enrico Cerulli, ponadto przewodniczącego miało każde z posiedzeń. Referaty były wygłaszane w 5 językach, z tego: 12 po włosku, 11 po francusku, 5 po angielsku, 3 po hiszpańsku i 1 po niemiecku.
Sesja rozpoczęła się w Rzymie 9 kwietnia rano we wspaniałej renesansowej sali gmachu Villa delia Farnesina, gdzie odbywały się potem wszystkie rzymskie posie-dzenia Convegno. Po przemówieniach powitalnych pierwsze referaty wygłosili: M. C. Hernandez o awerroizmie (hiszp.) oraz E. Gilson o awicennizmie (franc.) na śred-niowiecznym Zachodzie. Spośród 11 kolejnych posiedzeń 6 odbyło się w Rzymie (9 — 12 kwietnia), a 5 w Vinci, Castel di Poggio i Florencji !(il3 — 15 kwietnia).
Pierwsze dwa rzymskie posiedzenia, 9 i 10 kwietnia, dotyczyły filozofii arab-skiej i jej powiązań z Zachodem. Wygłoszono na ten temat następujące referaty: F. Lucchetti, Tzw. teoria podwójnej prawdy u Awicenny i jej rozpowszechnienie na Zachodzie (wł.); M.-T. d'Alverny, Awicennizm we Włoszech <wł.); M. Battlori, Ar-nold z Villanova i Rajmund Lullo oraz ich związki z nauką arabską w XIII w. (wł.); S. Vanni Rov'ighi, Awerroiści bolońscy (wł.); R. Brunschvig, Filozofia
462 Kronika
i jej funkcja w zachodniej cywilizacji i(fr.); D. M. Dunlop, Uwagi do średniowiecz-nej arabskiej wersji „Etyki nikomachejskiej" Arystotelesa (ang.).
Trzecie posiedzenie WIO k w i e t n i a p o południu) dotyczyło alchemii i niektórych kwestii związanych z w r ó ż b i a r s t w e m . Wygłoszono na nim r e f e r a t y : A. Abel, Alche-mia arabska i Zachód (fr.); G. A n a w a t i , Awicenna i alcheAlche-mia (fr.); T. Fahd, Wróże-nie ze snów i postępowania we wróżbiarsbuńe arabskim (wł.).
Podczas posiedzeń Xii k w i e t n i a usłyszeliśmy r e f e r a t y z historii m e d y c y n y a r a b -skiej oraz optyki, poruszono też inne zagadnienia, związane r a c z e j z ogólną histo-rią k u l t u r y . R e f e r a t y ibyły n a s t ę p u j ą c e : A. Dietrich, Niektóre uwagi o rozwoju tre-ści lekarskich z Dioskuridesa wśród Arabów (fr.); S. H a m a r n é h , Medycyna arabska i jej wpływ na kształcenie lekarskie i farmaceutyczne oraz na praktykę na Zacho-dzie (ang.); M. Levey, Arabska farmakologia a średniowieczny Zachód (fr.); G. Biet-ti, Wkład świata arabskiego do okulistyki (wł.); V. Ronchi, Wpływ optyki arabskiej na kulturę Zachodu w średniowieczu (wł.); M. Rodinson, Wpływy cywilizacji mu-zułmańskiej na średniowieczną cywilizację europejską w dziedzinie techniki kon-sumpcji i rozrywek (fr.); G. N e b b i a , Przekazanie wiadomości o falsyfikatach i oszust-wach w towarach od czasów starożytnych do średniowiecza muzułmańskiego i za-chodniego (wł.).
Dnia 13 k w i e t n i a wygłoszono trzy r e f e r a t y : T. Lewicki, Kraje chrześcijańskie Zachodu w dziele „Kitab surat al-ard" Ibn Hawqala (wł.); R. B. S e r j e a n t , Rolnictwo i ogrodnictwo: niektóre wymiany kulturalne między średniowiecznymi Arabami a Europą (ang.); J. Théodoridès, Wschód i Zachód w średniowieczu: dzieło zoologicz-ne Fryderyka II Hohenstaufa (fr.).
P o p o ł u d n i u 12 kwietnia uczestnicy Convegno udali się do F l o r e n c j i . W niedzielę 13 k w i e t n i a odbyło się k r ó t k i e oficjalne posiedzenie w Vinci z udziałem l o k a l -nych w ł a d z i przedstawicieli T o s k a ń s k i e j A k a d e m i i N a u k ; połączono je ze zwiedzaniem m u z e u m , w k t ó r y m są eksponowane modele różnych p r z y r z ą d ó w i m a -chin, s k o n s t r u o w a n y c h w e d ł u g r y s u n k ó w L e o n a r d a da Vinci.
Dzień 14 k w i e t n i a wypełniły w całości r e f e r a t y z historii astronomii. Posiedze-nia odbywały się w pięknym z a m k u Castel di Poggio niedaleko Fiesole w
godzi-nach p o r a n n y c h i popołudniowych. P i e r w s z y w y s t ą p i ł E. R y b k a z r e f e r a t e m Ruch planet w astronomii narodów islamu (fr.) Z kolei E. S. K e n n e d y mówił na t e m a t :
Teoria planetarna na średniowiecznym Środkowym Wschodzie i jej przekazywanie do Europy (ang.). Popołudniowe posiedzenie, k t ó r e odbyło s i ę pod p r z e w o d n i c t w e m a u t o r a n i n i e j s z e j notatki, obejmowało n a s t ę p u j ą c e trzy r e f e r a t y z historii astronomii średniowiecza: W. Haritner, Wspólne właściwości późnej islamicznej i wczesnej rene-sansowej astronomii {ang.); W. P e t r i , Tradycja i postęp w astronomii średniowiecza (niem.); M. Cknino, Astronomia arabska i jej rozpowszechnienie (wł.).
Znaczne ochłodzenie sprawiło, że posiedzenia ostatniego dnia Convegno p r z e -niesiono z pozbawionego ogrzewania Castel di Poggio do pomieszczeń T o s k a ń s k i e j A k a d e m i i Nau'k w e Florencji. Na posiedzeniach p o r a n n y m i p o p o ł u d n i o w y m w d n i u 15 k w i e t n i a wygłoszono 5 r e f e r a t ó w , z k t ó r y c h j e d e n dotyczył historii astronomii. Były ito r e f e r a t y : D. R. V e n t u r a , Żydzi hiszpańscy a rozpowszechnienie nauki arab-skiej w Europie (wł.); A. F r a j e s e , Algebra Arabów na Zachodzie (wł.); K. Jaouiche, Statyka u Arabów (fr.); J. Vernet Gines, Tradycja i innowacja w nauce średnio-wiecznej (hiszp.); E. Millas Vendrell, Tablice astronomiczne al-Chwarizmi i komen-tarz Ibn al-Mutanna (hiszp.).
Wieczorem 15 k w i e t n i a dla uczestników Convegno w y d a n o przyjęcie w P a l a z -zo Vecohio oraz otwarto, specjalnie dla nich, galerię TJffizi.
J a k w y n i k a ze sprawozdania, wachlarz t e m a t y c z n y X I I I Convegno Volta był
Kronika
463
roki i dotyczył w połowie problemów z historii filozofii, a w połowie — z historii nauk matematycznoprzyrodniczych. Choć większość uczestników Convegno s t a n o w i li humaniści, była jednak również grupa m a t e m a t y k ó w i przyrodników, z a j m u j ą -cych się historią nauki. W Convegno wzięło udział m. in. 4 astronomów: M. Cimi-no (Włochy), W. H a r t n e r (NRÏF), W. iPetri (IMRJF) i E. Rybka (Polska).
Eugeniusz Rybka
ZSRR
DZIESIĄTY ZJAZD MENDEL EJEWOWSKI
W dniach 23—26 września 1969 r. odbył się w Leningradzie X Z j a z d Mendełe-jewowski *. P r o g r a m Zjazdu, .który obradował w setną rocznicę odkrycia przez wiel-kiego rosyjswiel-kiego uczonego p r a w a okresowości w chemii, poświęcony b y ł w dużym stopniu a k t u a l n e m u znaczeniu tego p r a w a dla różnych dyscyplin chemicznych oraz dziejom jego odkrycia. Dzieje te były w szczególności przedmiotem plenarnego r e f e ratu członka Akademii (Nauk ZSRR i d y r e k t o r a I n s t y t u t u Historii P r z y r o d o z n a w -stwa i Techniki AN ZSRR B. M. Kiedrowa oraz przedmiotem Obrad jednego z t r z e c h sympozjów zjazdowych. Prócz tego zagadnienia t e przewijały się i przez inne r e f e -raty, tak np. na sympozjum Nauczanie współczesnej chemii w średnich i wyższych szkołach, prof. N. S. Toroczesznikow wygłosił r e f e r a t Prawo okresowości Mendele-jewa a rozwój radzieckiego wyższego szkolnictwa chemicznego.
P r o g r a m Zjazdu obejmował także wykonanie u t w o r ó w muzycznych, k t ó r e lubił. Mendelejew.
Stany Zjednoczone
DOROCZNY Z J A Z D
AMERYKAŃSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORII TECHNIKI
Doroczne zjazdy amerykańskiego Towarzystwa Historii Techniki (Society f o r the History of Technology) o d b y w a j ą się z reguły w ostatnich dniach grudnia W 1969 r. zjazd t e n o b r a d o w a ł w Waszyngtonie w dniach 26—30X11. Kolejne posie-dzenia poświęcone były m. lin.: drewnu w dawnych konstrukcjach budowlanych i maszynowych a także w budowie pojazdów, technice jako systemowi i n f o r m a c y j -nemu i(A. H. Dupree przedstawił tu z a g a j a j ą c y dyskusję r e f e r a t Miara jest miarą wszystkich rzeczy — ogólny schemat: od Rzymu do Ameryki), opracowaniom Hind-sight i Traces2. Oprócz tego posiedzenie zorganizowane wspólnie z A m e r y k a ń s k i m Stowarzyszeniem Historycznym zajmowało się tak palącymi w S t a n a c h Zjednoczo-nych zagadnieniami, jak przebudowa miast i ochrona bogactw naturalZjednoczo-nych.
