Onderzoek naar de veiligheid van de boezemkade van de polder Wetering-West

A-77.020

2. Beschrijving van de polder, de boezem en de kade

2.1.

De polder

2 . 1 . 1 . Ligging

2 . 1 . 2 . Oppervlakte en peilen

2.1.3. Inwoners en economische belangen 2 . 1 . 4 . Gevolgen

v a n

een

doorbraak

2 . 2 . De boezem

2 . 2 . 1 . Oppervlakte en peilen

2 . 2 . 2 . Mogelijkheden t o t compartimentering 2.2.3. Daling

van

de boezem b i j een

doorbraak

2.2.4. Gevolgen voor de scheepvaart en de waterhuis- houding b i j een

doorbraak

2.3. De kade

2.3.1. De lengte van de kade 2.3.2. Beschrijving

van

de kade

2.3.3. Aanwezigheid

van

vreemde objecten 2.3.4. Onderhoud van de kade

3. Geschiedenis

4.

Beoordeling

van

de veiligheid

van

de gehele kade

2

4

7 8

1

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

S i t u a t i e , o v e r z i c h t genomen f o t o ' s

Geologisch r a p p o r t

LGFI

Foto 1

en

2

Foto

3

en

4

Foto

5

en

6

Foto

7

en

8

Foto

9

en

10

Foto

11

en

12

Foto

13

en

14

Foto

15

en

16

Foto

17 A4178.364 A4/79.001 A4/79.002 A4/79.003 A4/79.004 A4/79.005 A4/ 79.006 A4/79.007 A4/ 79.008 A4/79.009

1.

In1 e i d i ng

In

het kader

van

het systematisch kade-onderzoek i s een onderzoek ingesteld

naar

de veiligheid

van

de boezemkaden

rond

de polder Weteri ng-West.

Deze polder behoort

t o t

het Waterschap Vollenhove en l i g t in de provincie Overijssel

.

De kaden beschermen een tamelijk

g r o o t ,

n i e t diepliggend gebied dat hoofdzakelijk u i t grasland bestaat.

Het onderzoek i s beperkt gebleven

t o t

een verkenning en het maken

van

een s e r i e f o t o ' s

de Roomsloot en de kade in het noorden

van

de polder.

Bovengenoemde werkzaamheden hebben plaatsgevonden in

maart

1978. Het

Laboratorium voor

Grondmechanica (LGP.1) heeft

van

het betrokken gebied een geologisch

r a p p o r t

samengesteld d a t a l s bi j l a g e 2 i s bijgevoegd.

Bij de rapportering i s tevens gebruik gemaakt van gegevens d i e het Ingenieurs en Archi tektenbureau

van

Hassel

t

en de Koning beschi kbaar heeft g es te ld, waaronder het "Algemeen plan voor de verbetering

van

de uitgeveende gronden in het Land van Vollenhove".

2. B e s c h r i j v i n g van de p o l d e r , de boezem en de kade

2.1. De p o l d e r

2.1.1. L i g g i n g

De p o l d e r Wetering-West l i g t t e n noordwesten van h e t Giethoornsche Fleer i n de p r o v i n c i e O v e r i j s s e l

.

Aan de n o o r d w e s t z i j d e w o r d t de p o l d e r begrensd door de Heer van D i e z e n v a a r t en de Heuvengracht, aan de o o s t z i j d e door de Wetering, aan de z u i d z i j d e door de p r o v i n c i a l e weg B l o k z i j l - S t e e n w i j k (Steen- w i j k e r w e g ) en aan de w e s t z i j d e door de Roomsloot.

2.1.2. O p p e r v l a k t e en p e i l e n

De p o l d e r Wetering-West h e e f t een w a t e r s t a a t k u n d i g e o p p e r v l a k t e van 685 ha.

Het p o l d e r p e i l i s v a s t g e s t e l d

o p

NAP

-

2,40 m.

Het m a a i v e l d i n de p o l d e r l i g t gemiddeld op NAP

-

1,3 m.

Het gemaal s t a a t b i j de k r u i s i n g van de i r . D.J. Leteynweg en de Wetering, i n h e t w e s t e l i j k deel van de p o l d e r Wetering-Oost. Het p o l d e r w a t e r van de p o l d e r Wetering-West w o r d t v i a een g r o n d d u i k e r onder de Wetering d o o r naar h e t gemaal gevoerd. Het gemaal s l a a t u i t op de Wetering. De c a p a c i t e i t van h e t gemaal b e d r a a g t 3 x 100 m /min. b i j een opvoerhoogte van 2,55 m. 3

2.1.3. Inwoners en economische belangen

H e t a a n t a l inwoners i n de p o l d e r Wetering-West z a l n a a r ruwe s c h a t t i n g i n de b u u r t van de 200 l i g g e n .

De p o l d e r b e s t a a t i n h e t o o s t e n u i t g r a s l a n d , i n h e t westen u i t een moerassig met r i e t b e g r o e i d g e b i e d en i n h e t noorden u i t een moerassig met r i e t en bomen b e g r o e i d gebied, genaamd "De Kooi van Pen".

2.1.4. Gevolgen van een doorbraak

Na een e v e n t u e l e doorbraak van een d e r boezemkaden z a l de p o l d e r met een o p p e r v l a k t e van 685 ha t o t NAP

-

0,68

m

inunderen.

B i j de b e r e k e n i n g z i j n de volgende aannamen gedaan:

-

De o p p e r v l a k t e van de boezem b e d r a a g t c i r c a 5000 ha

-

De s t a n d van d e boezem b i j doorbraak b e d r a a g t NAP

-

0,60 m

-

De boezem i s n i e t gecompartimenteerd

-

Met s l o o t b e r g i n g i n de p o l d e r i s geen r e k e n i n g gehouden.

Na een doorbraak van de kade z a l , gevaar o n t s t a a n v o o r de aanwezige b e v o l k i n g . Tevens z a l schade worden t o e g e b r a c h t aan v e e t e e l t ,

akkerbouw en bebouwin9.

2.2. De boezem

2.2.1. O p p e r v l a k t e en p e i l e n

De boezemwateren r o n d de p o l d e r Wetering-West behoren t o t h e t boezem- g e b i e d van h e t waterschap V o l l e n h o v e en s t a a n hiermee i n open v e r - b i n d i ng

.

De t o t a l e o p p e r v l a k t e van de boezem b e d r a a g t c i r c a 5000 ha. Het p e i l van de boezem w o r d t i n de zomermaanden zoveel m o g e l i j k gehouden op NAP

-

0,7

m

en i n de wintermaanden op NAP

-

0,8 m. Bovendien o n t v a n g t h e t waterschap V o l l e n h o v e h e t w a t e r van: 1. de S t e e n w i j k e r A en h a a r bovenloop

2. h e t waterschap Nijeveen-Kolderveen.

Het Meppelerdiep w o r d t door h e t nieuwe gemaal Zedemuden t e Zwart- s l u i s bemalen.

B i j buitengewone omstandigheden kan h e t Mepgelerdiep v i a een a f - l a a t w e r k t e Beukers l o z e n op de boezem van h e t waterschap

Vollenhove.

2.2.2. M o g e l i j k h e d e n t o t c o m p a r t i m e n t e r i n g

De boezemkade van h e t waterschap Vollenhove i s v o l g e n s de w a t e r - s t a a t s k a a r t n i e t t e compartimenteren.

2.2.3. D a l i n g van de boezem b i j een doorbraak

B i j een doorbraak van een d e r kade van de p o l d e r Wetering-West z a l h e t boezempeil met 0,08 m d a l e n .

2.2.4. Gevolgen v o o r de scheepvaart en de w a t e r h u i s h o u d i n g b i j een doorbraak De gevolgen voor de scheepvaart en w a t e r h u i s h o u d i n g z u l l e n na een e v e n t u e l e doorbraak van een d e r boezemkaden zeer g e r i n g z i j n .

2.3. De kade

2.3.1. De l e n g t e van de kade

De t o t a l e l e n g t e van de boezemkade van de p o l d e r Wetering-West b e d r a a g t ongeveer 9,9 km. De kade l a n g s de Wetering h e e f t een l e n g t e van 3 , 2 km, l a n g s de Muggenbeet 1 , 2 km, l a n g s de Roomsloot 3 km en v o o r h e t n a t u u r g e b i e d "De Kooi van Pen" 2 , 5 km.

2.3.2. B e s c h r i j v i n g van de kade

De kade l a n g s de Roomsloot h e e f t vanaf de B l o k z i j l s e w e g t o t aan "Nederland" een ongeveer 4

m

brede zandweg op de k r u i n .

De buitenberm h e e f t een b r e e d t e van c i r c a 3

m

en i s g e d e e l t e l i j k v e r d e d i g d door houten p a l e n h.o.h. 0 , 5

m

met d a a r a c h t e r een f i l t e r - doek ( f o t o 1 en 2 ) .

De p l a a t s en r i c h t i n g van de genomen f o t o ' s i s i n g e t e k e n d op b i j - l a g e l .

Langs de oever en i n h e t b u i t e n t a l u d komt o v e r de gehele l e n g t e van de kade l a n g s de Roomsloot r i e t voor.

Op de p l a a t s e n waar de oever van d i t kadegedeelte onverdedigd i s , i s de oever door a f k a l v i n g a a n g e t a s t ( f o t o 4 ) .

H e t b i n n e n t a l u d van d i t kadegedeelte i s f l a u w met aan de t e e n een s l o o t welke p l a a t s e l i j k i s d i c h t g e g r o e i d ( f o t o 3 ) .

De k r u i n h o o g t e van de kade l a n g s de Roomsloot v a r i e e r t t u s s e n NAP

-

0,2

m

en NAP, t e r w i j l h e t a c h t e r l a n d d i r e k t a c h t e r de kade op NAP

-

1 , 5

m

t o t NAP

-

0 , 5

m

l i g t .

H e t kadegedeelte n a b i j "Nederland" h e e f t op de k r u i n een 3 2 4

m

brede k l i n k e r w e g . Voor de kade l i g t een c i r c a 25

m

breed bebouwd

boezemland. I n h e t b i n n e n t a l u d met een h e l l i n g van c i r c a 1:5 z i j n p l a a t s e l i j k bomen aanwezig.

Aan de t e e n van de kade l i g t een 2

m

brede s l o o t ( f o t o 5 ) .

Voor de kade l a n g s de Heer van D i e z e n v a a r t en Heuvengracht l i g t vanaf "Nederland" t o t aan de Wetering, h e t n a t u u r g e b i e d "De Kampen". D i t n a t u u r g e b i e d b e s t a a t u i t r i e t - v l i e t l a n d waarvan de b r e e d t e v a r i e e r t van 1 t o t 1 , 5 km.

H e t kadegedeelte van "Nederland" t o t aan de Wetering i s een groene kade met een k r u i n b r e e d t e van 3 à 4

m.

De kade h e e f t een f l a u w binnen- en b u i t e n t a l u d met aan de t e e n een s l o o t . Op h e t r i e t - v l i e t l a n d en h e t binnen- en b u i t e n t a l u d s t a a n p l a a t s e l i j k bomen e n / o f komt hakhout v o o r ( f o t o 6, 7 en 8 ) . Daar waar de kade n a a r h e t noorden b u i g t , w o r d t h e t b i n n e n t a l u d s t e i l e r ( c i r c a 1:2) en i s e r geen t e e n s l o o t meer aanwezig ( f o t o 9 ) . Het h i e r o p aancl u i t e n d e , naar h e t o o s t e n afbuigende, kadegedeel t e h e e f t weer nagenoeg d e z e l f d e vorm a l s beschreven b i j de f o t o ' s 6, 7 en 8. Het e n i g e v e r s c h i l i s d a t de t e e n s l o o t op c i r c a 20 m u i t de t e e n l i g t en d a t e r geen bomen i n b i n n e n t a l u d staan ( f o t o 10 en 11).

De k r u i n h o o g t e van de kade l a n g s de Roomsloot v a r i e e r t tussen NAP

-

_{0 , l m} en NAP t 0,2 m, t e r w i j l h e t a c h t e r l a n d d i r e k t a c h t e r de kade op NAP

-

1,4

rn t o t NAP

-

0,6 m l i g t .

I n h e t noorden van de p o l d e r w o r d t h e t p o l d e r w a t e r van deze p o l d e r door een d u i k e r onder de Wetering naar h e t gemaal

i n p o l d e r Wetering-Oost g e l e i d . Het gemaal s l a a t weer u i t

op

de Wetering ( f o t o 1 2 ) .

De kade l a n g s de Wetering h e e f t vanaf h e t gemaal t o t aan de B l o k - z i j l s e weg een ongeveer 3,5

m

brede a s f a l t w e g op de k r u i n .

Voor de kade l i g t bebouwd boezemland met een b r e e d t e van 10 t o t 30

m.

Het boezemland w o r d t op v e r s c h i l l e n d e p l a a t s e n doorsneden met s l o t e n , welke i n v e r b i n d i n g s t a a n met de boezem.

H e t b i n n e n t a l u d van de kade h e e f t een h e l l i n g van 1:4 en p l a a t s e l i j k z i j n bomen aanwezig ( f o t o 1 3 en 1 4 ) .

Ongeveer 300 m v o o r de B l o k z i j l s e weg houdt h e t boezemland op, de binnen- en b u i t e n b e r m hebben h i e r een b r e e d t e van c i r c a 2,5

m.

Aan de t e e n van de kade i s een g r e p p e l aanwezig ( f o t o 1 5 ) .

De oeverbescherming b e s t a a t h i e r u i t p a l e n h.o.h. 0 , 5

m

met daar a c h t e r een f i l t e r d o e k . De o e v e r i s h i e r ondanks de b e s c h o e i i n g op

v e r s c h i 11 ende p l a a t s e n a f g e k a l f d .

I n h e t b u i t e n t a l u d van d i t kadegedeel t e staan p l a a t s e l i j k bomen. De k r u i n h o o g t e van de kade l a n g s de M e t e r i n g v a r i e e r t tussen NAP

-

0,5

m

e n NAP, t e r w i j l h e t a c h t e r l a n d d i r e k t a c h t e r de kade t u s s e n NAP

-

1,8 m en NAP

-

1,7

m

l i g t .

De kade l a n g s de Muggenbeet h e e f t vanaf de Wetering t o t aan de Roomsloot

op

de k r u i n een c i r c a 5 m brede a s f a l t w e g , met aan w e e r s z i j d e n een 1,5 m breed g e a s f a l t e e r d f i e t s p a d . De h e l l i n g van h e t b u i t e n t a l u d i s c i r c a 1:3.

Aan de t e e n van h e t b u i t e n t a l u d i s een d i c h t gegroeide s l o o t aan- wezig. P l a a t s e l i j k staan h i e r i n bomen. I n h e t b i n n e n t a l u d met een h e l l i n g van 1:3 staan p l a a t s e l i j k bomen; een t e e n s l o o t o f greppel o n t b r e e k t h i e r .

Voor de e e r s t e h e l f t van h e t kadegedeelte gelegen t u s s e n de Wetering en de Roomsloot, l i g t r i e t - v l i e t l a n d met een b r e e d t e van 20 t o t 400 m ( f o t o 16). I n h e t r e s t e r e n d e kadegedeelte g a a t h e t r i e t - v l i e t - l a n d o v e r i n bebouwd boezemland met een b r e e d t e v a r i ë r e n d van 20 t o t 100

m

( f o t o 1 7 ) .

De k r u i n h o o g t e van de kade l a n g s de Muggenbeet, tevens de B l o k z i j l s e weg, v a r i e e r t tussen NAP t 0,4

m

en NAP t 0,5 m, t e r w i j l h e t a c h t e r - l a n d d i r e k t a c h t e r de kade op NAP

-

1,4 m t o t NAP

-

0,8 m l i g t . 2.3.3. Aanwezigheid van vreemde o b j e c t e n

D i v e r s e k a b e l s en l e i d i n g e n k r u i s e n de kaden van de p o l d e r Wetering- West.

Ook i s p l a a t s e l i j k bebouwing aanwezig.

2.3.4. Onderhoud van de kade

Het onderhoud van de kaden b e s t a a t v o o r n a m e l i j k u i t h e t j a a r l i j k s aanbrengen van h e r s t e l l i n g e n , h e t snoeien van bomen en s t r u i k e n , h e t s n i j d e n van h e t r i e t en h e t u i t v o e r e n van k l e i n e v e r b e t e r i n g e n en h e r s t e l 1 i ngen

.

3.

Geschiedenis

In

1941

werd een begin gemaakt met het droogmaken van de uitgeveende

gronden

van

de ideteri ng-West.

De kaden werden op dezelfde wijze aangelegd a l s

i n

de proefpolder

(polder Giethoorn).

De omkadingen werden voorzien van een zandkist

v a n

1

m

breedte

t o t

op

het vaste zand en verder

van

een zandbed

van

0,6

m

om

a l s zand-

weg t e dienen,

o f

waarop de l a t e r e verharding aangebracht kon

worden.

Het benodigde zand voor deze kaden werd ontleend aan de aanliggende

o f

in de nabijheidliggende boezemwateren en aan de reeds eerder

gemaakte zanddepots.

4.

B

C

Na

een visuele verkenning en op

grond

van

het geologisch r a p p o r t

van het Laboratorium voor Grondmechanica

(LGM)

i s besloten om

i n

de kaden rond de polder Wetering-West geen stabiliteitsonderzoek

t e verrichten.

Enkele redenen hiervoor

z i j n :

a. Het ruime profiel van de kaden

b.

Het geringe verschil tussen boezempeil en maaiveldhoogten

achter de kaden.

Gezien het ruime profiel en de geringe kerende hoogte kan gesteld

worden

d a t

de kaden rond de polder Wetering-West u i t s t a b i l i t e i t s -

overwegingen a l s v e i l i g kunnen worden aangemerkt.

Uit

het geologisch r a p p o r t ,

d a t

a l s bijlage

2

i s bijgevoegd,

b l i j k t

dat in het kadelichaam,

d a t

hoofdzakelijk u i t zand i s opgebouwd,

een laag veen voorkomt waarvan de dikte v a r i e e r t tussen de

0 , l

en

0,6

m.

Ter plaatse

van

oude stroomgeulen

kan

deze veenlaag dikker z i j n .

Ten gevolge

v a n

deze v a r i a t i e s

i n

de dikte van deze veenlaag, moet

rekening gehouden worden met ongelijke zettingen van het kadelichaam.

Deze ongelijke zettingen

z i j n ,

evenals spoorvorming

i n de

kade,

tijdens de verkenning geconstateerd.

Ook

i s geconstateerd

d a t

door

de toenemende recreatievaart de oevers

worden aangetast.

Om

deze aantasting tegen t e gaan

z a l

de oever beschermd moeten worden.

De hoogteligging van de kade, de spoorvorming en de aantasting

van de oever moeten gezien worden a l s onderhoudstechnische problemen,

welke los staan

van

de s t a b i l i t e i t

van

de kade.

De aanwezigheid

van

kabels, leidingen en vreemde objecten i s n i e t

in de beschouwing over de veiligheid

van de kaden betrokken.

De aanwezige kabels, leidingen en vreemde objecten dienen t e worden

getoetst aan de volgende leidraden van de Technische Adviescommissie

voor de W

terkeri ngen

a

e

a. Leidraad voor constructie en beheer

van

gasleidingen i n , op en

nabij waterkeringen.

b. L e i d r a a d voor c o n s t r u c t i e en beheer van v l o e i c t o f l e i d i n g e n i n , op en n a b i j w a t e r k e r i n g e n .

c. L e i d r a a d v o o r ontwerp, beheer en onderhoud van c o n s t r u c t i e s en vreemde o b j e c t e n i n ,

op

en n a b i j w a t e r k e r i n g e n .

5. Samenvatting

P o l d e r Wetering-West

De kaden van de p o l d e r , l i g g e n l a n g s de Heer van D i e z e n v a a r t , Heuvengracht, Wetering, Muggenbeet en de Roomsloot en hebben een t o t a l e l e n g t e van ongeveer 9,9 km.

De w a t e r s t a a t k u n d i g e o p p e r v l a k t e van de p o l d e r b e d r a a g t 685 ha. I n de p o l d e r w o r d t v o o r n a m e l i j k v e e t e e l t en e n i g e akkerbouw bedreven.

Het m a a i v e l d i n de p o l d e r l i g t gemiddeld op NAP

-

1 , 3 m. De ge- middelde k r u i n b r e e d t e b e d r a a g t 3 à 4

m

met een gemiddelde k r u i n -

hoogte van NAP

-

0,2 m.

Het L a b o r a t o r i u m v o o r Grondmechanica h e e f t van h e t g e b i e d een geo- l o g i s c h r a p p o r t samengesteld.

H i e r u i t b l i j k t d a t i n h e t kadelichaam, d a t h o o f d z a k e l i j k u i t zand i s opgebouwd, een l a a g veen voorkomt, waarvan de d i k t e v a r i e e r t t u s s e n de 0 , l en 0,6 m.

T e r p l a a t s e van oude stroomgeulen kan deze l a a g d i k k e r z i j n . Ten gevolge van deze v a r i a t i e s i n d i k t e van deze veenlaag moet r e k e n i n g gehouden worden met o n g e l i j k e z e t t i n g e n van h e t kadelichaam.

Op grond van de g e o l o g i e , de p r o f i e l v o r m en de g e r i n g e kerende hoogte van de kade, kunnen de kaden u i t s t a b i 1 i t e i ts o v e r w e g i ngen a l s v e i 1 i g worden aangemerkt.

T i j d e n s de v e r k e n n i n g i s g e c o n s t a t e e r d d a t de oevers door de t o e - nemende r e c r e a t i e v a a r t worden a a n g e t a s t . Ook i s de grasmat op de k r u i n van de kade p l a a t s e 1 i j k stukgereden.

De a a n t a s t i n g van de oever, de h o o g t e l i g g i n g en de k a p o t gereden grasmat moeten g e z i e n worden a l s onderhoudstechnische problemen welke l o s staan van de s t a b i l i t e i t van de kade.

De aanwezigheid van k a b e l s , l e i d i n g e n en vreemde o b j e c t e n i s n i e t i n de beschouwing o v e r de v e i l i g h e i d van de kaden b e t r o k k e n .

De aanwezige kabels, l e i d i n g e n en vreemde o b j e c t e n d i e n e n t e worden g e t o e t s t aan de volgende l e i d r a d e n van de Technische Adviescommissie voor de Waterkeringen.

a . Leidraad voor c o n s t r u c t i e en beheer van gasleidingen i n , op en

na b i j waterkeri ngen

.

b.

Leidraad voor c o n s t r u c t i e en beheer van vloeistofleidingen

i n , op

en nabij waterkeringen.

c. Leidraad

voor ontwerp, beheer en onderhoud van c o n s t r u c t i e s en

vreemde objecten

i n , op

en nabij waterkeringen.