Edmund Mazur
Poręczenia udzielane przez
organizacje młodzieżowe w
sprawach karnych
Palestra 18/10(202), 79-80
N O T A T M
Poręczenia udzielane przez organizacje młodzieżowe
w sprawach karnych
Instytucja poręczenia w nowych kodyfikacjach karnych została znacznie rozbu dowana i powiększona zarówno od strony przedmiotowej ja k i podmiotowej. Sto sowanie jej w praktyce je st ciągle jeszcze niedostateczne, nierzadko — z powodów zależnych od adwokatów-obrońców. O bserw uje się na tym polu zbyt m ałą akty w ność obrońców, choć właśnie tu można oczekiwać najw iększych sukcesów. Zarówno bowiem organy prowadzące postępowanie przygotowawcze ja k i organy sądowe przyjm ą zawsze z zadowoleniem inicjatyw ę obrończą w tych sprawach.
Wiele organizacji społecznych, w tym również organizacje młodzieżowe, uw zględ n iają w swoich program ach w spółdziałanie z organam i w ym iaru spraw iedliw ości w zakresie stosow ania instytucji poręczenia. Je s t to bowiem in stytucja najpełniej chyba realizująca funkcje wychowawcze kodyfikacji karnych, na co zw raca się obec nie szczególną uw agę w polityce karania.
Wychodząc naprzeciw inicjatywom organizacji młodzieżowych, Prezydium N aczel nej Rady Adw okackiej uchwałam i z dnia 12 m aja 1966 r . 1 oraz z dnia 4 lipca 1963 r . 1 2 wytyczyło kierunki pracy społecznej adw okatury w dziedzinie w spółdzia łania z tymi organizacjam i w procesie wychowawczym szerzenia kultury praw nej, zapobiegania dem oralizacji młodzieży i udzielania wszechstronnej pomocy praw nej.
Federacja Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej, sk u p iająca młodzież n a leżącą do Zw iązku Młodzieży Socjalistycznej, Związku Socjalistycznej Młodzieży W iejskiej, Socjalistycznego Związku Studentów Polskich, Związku H arcerstw a P o l skiego i Socjalistycznego Związku Młodzieży W ojskowej, zajęła się energicznie upo wszechnianiem kultury praw nej wśród młodzieży oraz stosowaniem poręczeń przez organizacje młodzieżowe.
F ederacja Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej m a sw oje ogniwa w po staci rad w powiatach (miastach, dzielnicach), województwach oraz w postaci R ady Głównej na szczeblu centralnym. Przy poszczególnych ogniwach F ed eracji S o c ja listycznych Związków Młodzieży Polskiej działają ośrodki społeczno-prawne. Do ich zakresu działania należy między innymi organizacyjne załatw ianie poręczeń.
Prezydium Naczelnej Rady Adw okackiej bierze przez swego stałego przedsta wiciela aktywny udział w' pracach Ośrodka Społeczno-Prawnego R ady Głównej F ederacji Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej, który uczestniczy w tym charakterze w okresowych posiedzeniach Zespołu Koordynacyjnego. Inform acje o pracach przedstaw iciela Prezydium NRA w Zespole Koordynacyjnym zostały za akceptowane na posiedzeniach Prezydium NRA w dniach: 13 grudnia 1972 r., 4 p aź dziernika 1973 r., 15 listopada 1973 r., 24 stycznia 1974 r. oraz 20 czerwca 1974 r. Na tych posiedzeniach Prezydium NRA postanowiło zalecić poszczególnym radom adw okackim włączenie spraw y udzielania pcręczeń do szkolenia aplikantów a d wokackich oraz doskonalenia zawodowego adwokatów, ja k również ogłosić in struk cję w spraw ie udzielania poręczeń przez organizacje młodzieżowe wchodzące w skład
1.
1 ,. P a l e s t r a ” z 1966 r . n r 6, s t r . 69—70. 2 ,,P a l e s t r a ” z 1968 r . n r 9, s t r . 79—80.
80 N o ta tk i N r 10 (202)
F ed eracji Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej. Ogłoszenie tej in stru kcji na łam ach „P alestry” dostarczy kolegom adwokatom praktycznych wiadom ości o sposobie i form ie w ystępow ania z inicjatyw ą poręczenia w postępowaniu p rzy gotowawczym, jurysdykcyjnym i wykonawczym.
Zgodnie z instrukcją organizacje młodzieżowe wchodzące w skład Federacji S o c ja listycznych Związków Młodzieży Polskiej m ogą udzielać poręczenia w postępow a niu przygotowawczym i sądowym w stosunku do osób, które nie ukończyły 30 lat, natom iast w postępowaniu wykonawczym — w stosunku do osób, które nie ukoń czyły 25 lat. Poręczenie w w ypadku aresztu tymczasowego i warunkowego um orze nia postępow ania karnego może być udzielone tylko w stosunku do członka o rg a nizacji młodzieżowej. Natom iast w w ypadku warunkowego zawieszenia kary, w a runkowego przedterminowego zwolnienia lub ułaskaw ienia poręczenie może być udzielone również w stosunku do osoby nie będącej członkiem organizacji m łodzie żowej.
Instytucję poręczenia można stosować, jak już zaznaczono, w w ypadku tym cza sowego aresztow ania (art. 217 k.p.k.), przy warunkowym umorzeniu postępowania karnego (art. 27 k.k.), przy warunkow ym zawieszeniu wykonania kary (art. 73 k.k.), przy warunkowym przedterm inowym zwolnieniu (art. 90 k.k.) i przy ułaskaw ie niu (art. 492 k.p.k.). Oczywiście dotyczy to w szystkich stadiów procesu karnego (postępowanie przygotowawcze, jurysdykcyjne i wykonawcze). Inicjatyw a obrończa w tym zakresie będzie się opierać na konkretnych realiach danej spraw y przy uwzględnieniu w szystkich przesłanek normatywnych i merytorycznych.
In stru k cja zakazuje występow ania z wnioskiem o poręczenie w stosunku do r e cydyw isty kw alifikow anego (pkt 6) lub też w stosunku do podejrzanego (oskarżo nego) o popełnienie czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności od 3 lat (zbrodni). W ydaje się, że zakaz ten jest sform ułowany niezbyt ściśle i nie może dotyczyć w szystkich stanów faktycznych. Logiczna interpretacja prowadzi do wniosku, że zakaz ten dotyczy tylko sytuacji pow stałej w razie warunkowego um orzenia po stępow ania, gdyż takie umorzenie nie może być orzeczone w stosunku do recydy wisty, lub też gdy zagrożenie przekracza 3 lata pozbaw ienia wolności. Inaczej ta kw estia przedstaw ia się przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary, z którego dobrodziejstw a nie m ogą korzystać recydywiści kw alifikow ani (art. 73 § 3 k.k.). W pozostałych sytuacjach, jeżeli nie zachodzą przeszkody ustawowe i są spełnione przesłanki merytoryczne, obrońca może zawsze w ystąpić z in icjatyw ą w zakresie poręczeń, a organizacja młodzieżowa — jeżeli tylko są spełnione przesłanki pkt 2 in strukcji — nie może odmówić udzielenia poręczenia.
Do om aw ianej instrukcji dołączone są załączniki, które u stalają wzory protoko łów, wniosków, oświadczeń i pism. Pozwoli to zainteresowanym redagow ać p raw i dłowo potrzebne dokumenty, a jednocześnie zaoszczędzi organom dochodźczym oraz sądow ym wiele pracy.
Wzory tych pism mogą służyć (przez analogię) z kolei za wzór przy redagow aniu pism dotyczących poręczenia udzielonego przez oscbę godną zaufania (art. 232 k.p.k., art. 28 § 1 k.k., art. 76 § 1 k.k. oraz art. 94 k.k.) — z wyłączeniem jedn ak u łask a wienia, gdyż tu w ystąpienie przez osobę godną zaufania z wnioskiem o u łask a wienie je st niedopuszczalne (art. 492 k.p.k.).
Na podkreślenie zasługuje fakt, że Socjalistyczny Związek Młodzieży W ojskowej ma odrębną instrukcję w spraw ie udzielania poręczeń, uw zględniającą specyfikę służby wojskow ej.
