dr Marek Masztalerz
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011
RACHUNEK KOSZTÓW
ZMIENNYCH W ZARZĄDZANIU
MARśA POKRYCIA I OCENA RENTOWNOŚCI
... zł Wynik finansowy
Wynik finansowy
... zł Koszty stałe
Koszty stałe
... zł MarŜa pokrycia
MarŜa pokrycia
... zł Koszty zmienne
Koszty zmienne
... zł Przychody ze sprzedaŜy
Przychody ze sprzedaŜy
Dopóki marŜa pokrycia jest dodatnia, warto sprzedawać, poniewaŜ pokryta zostanie część
kosztów stałych.
Wskaźnik marŜy pokrycia =
MarŜa pokrycia Przychody ze sprzedaŜyWskaźnik marŜy jest jednym ze wskaźników rentowności sprzedaŜy i informuje o tym, ile groszy marŜy firma uzyskuje
WIELOSTOPNIOWY RACHUNEK WYNIKÓW
© Marek Masztalerz ... zł
Koszty stałe
Koszty stałe ––na poziomie produktu na poziomie produktu
... zł MarŜa pokrycia ...
MarŜa pokrycia ...
... zł MarŜa pokrycia II
MarŜa pokrycia II
... zł Koszty zmienne
Koszty zmienne ––koszty wydziałowekoszty wydziałowe
... zł MarŜa pokrycia III
MarŜa pokrycia III
... zł Koszty zmienne...
Koszty zmienne...
... zł MarŜa pokrycia ....
MarŜa pokrycia ....
... zł Koszty stałe
Koszty stałe ––......
... zł Wynik finansowy
Wynik finansowy
... zł Koszty zmienne
Koszty zmienne ––robocizna bezpośredniarobocizna bezpośrednia
... zł MarŜa pokrycia I
MarŜa pokrycia I
... zł Koszty zmienne
Koszty zmienne ––materiały bezpośrednie materiały bezpośrednie
... zł Przychody ze sprzedaŜy
Przychody ze sprzedaŜy
WIELOBLOKOWY RACHUNEK WYNIKÓW
Koszty stałe zakładu X
X X
X Koszty stałe grup produkt. X
X X
X MarŜa pokrycia III X
X X X X X X X X X X MarŜa pokrycia II X
X Koszty stałe wydziału X
X MarŜa pokrycia IV X
X X X X X X X X X X Koszty stałe produktu X
Wynik finansowy X
X X X X X X X X X X MarŜa pokrycia I X
X X X X X X X X X X Koszty zmienne produktu X
X X X X X X X X X X Przychody ze sprzedaŜy X
R3 R2 R1 P2 P1 N3 N2 N1 M3 M2 M1
Grupa R Grupa P
Grupa N Grupa M
Wydział B Wydział A
WIELOBLOKOWY RACHUNEK WYNIKÓW – przykład
© Marek Masztalerz Koszty stałe 104
Wynik finansowy -20 MarŜa pokrycia 84 Koszty zmienne 336 Przychody ze sprzedaŜy 420
Koszty stałe zakładu 12
23 MarŜa pokrycia I 61
36 Koszty stałe wydziału 56
-13 MarŜa pokrycia II 5
Wynik finansowy -20
187 Koszty zmienne 149
210 Przychody ze sprzedaŜy 210
Wydział B Wydział A
WIELOBLOKOWY RACHUNEK WYNIKÓW – przykład
Koszty stałe zakładu 12
21 10
20 Koszty stałe grup produkt. 30
0 -8
7 MarŜa pokrycia II 4
5 Koszty stałe wydziału 6
-13 MarŜa pokrycia III 5
Wynik finansowy -20
21 2
27 MarŜa pokrycia I 34
89 98
83 Koszty zmienne produktu 66
110 100
110 Przychody ze sprzedaŜy 100
Grupa R Grupa P
Grupa N Grupa M
Wydział B Wydział A
WIELOBLOKOWY RACHUNEK WYNIKÓW – przykład
© Marek Masztalerz Koszty stałe zakładu 12
2 3
6 Koszty stałe grup produkt. 5
0 -8
7 MarŜa pokrycia III 4
-4 -2 8 -9 4 -3 4 12 2 10 MarŜa pokrycia II -3
5 Koszty stałe wydziału 6
-13 MarŜa pokrycia IV 5
9 6 4 2 5 7 4 3 5 12 Koszty stałe produktu 8
Wynik finansowy -20
5 4 12 -7 9 4 8 15 7 22 MarŜa pokrycia I 5
15 26 48 57 41 16 22 45 13 28 Koszty zmienne produktu 25
20 30 60 50 50 20 30 60 20 50 Przychody ze sprzedaŜy 30
R3 R2 R1 P2 P1 N3 N2 N1 M3 M2 M1
Grupa R Grupa P
Grupa N Grupa M
Wydział B Wydział A
Koszty stałe zakładu 12
2 3
6 Koszty stałe grup produkt. 5
6 1
10 MarŜa pokrycia III 7
- - 8 - 4 - 4 12 2 10 MarŜa pokrycia II -
5 Koszty stałe wydziału 6
2 MarŜa pokrycia IV 11
- - 4 - 5 - 4 3 5 12 Koszty stałe produktu -
Wynik finansowy 1
- - 12 - 9 - 8 15 7 22 MarŜa pokrycia I -
- - 48 - 41 - 22 45 13 28 Koszty zmienne produktu -
- - 60 - 50 - 30 60 20 50 Przychody ze sprzedaŜy -
R3 R2 R1 P2 P1 N3 N2 N1 M3 M2 M1
Grupa R Grupa P
Grupa N Grupa M
Wydział B Wydział A
WIELOBLOKOWY RACHUNEK WYNIKÓW – przykład
PRÓG RENTOWNOŚCI
– PRODUKCJA JEDNOASORTYMENTOWA
© Marek Masztalerz
koszty stałe koszty zmienne
koszty całkowite
wielkość produkcji przychody
PRi PRw
Qx Sx
margines bezpieczeństwa
zysk
Próg rentowności oznacza taką ilość wyrobów (PRi) lub taką wartość przychodów (PRw), przy których zostają pokryte wszystkie koszty zmienne i stałe (zysk wynosi 0).
kzj p PRi KS
= −
p kzj PRw KS
= − 1
DŹWIGNIA OPERACYJNA
Im wyŜszy jest udział kosztów stałych w kosztach całkowitych, tym silniej zysk reaguje na zmiany przychodu ze sprzedaŜy. Stopień dźwigni operacyjnej określa siłę tej reakcji.
Jeśli wszystkie koszty są zmienne, wskaźnik dźwigni wynosi 1. Dla struktury kosztów w progu rentowności stopień dźwigni dąŜy do nieskończoności.
Wskaźnik dźwigni operacyjnej = MarŜa pokrycia Wynik finansowy
udział 1
wskaźnik dźwigni
0
struktura kosztów struktura kosztów w progu rentowności w progu rentowności
ANALIZA COST-VOLUME-PROFIT
© Marek Masztalerz
CVP CVP
analiza wraŜliwości analiza wraŜliwości zysku ze sprzedaŜy zysku ze sprzedaŜy
określanie wielkości określanie wielkości
docelowych docelowych
Jak zmieni się zysk ze sprzedaŜy, jeśli zmieni się:
- wielkość sprzedaŜy, - wysokość ceny,
- wysokość kosztu zmiennego, - poziom kosztów stałych ?
Na jakim poziomie muszą się znaleźć:
- wielkość sprzedaŜy, - cena,
- koszt zmienny, - koszty stałe,
aby osiągnąć poŜądany zysk ?
PRÓG RENTOWNOŚCI
– PRODUKCJA WIELOASORTYMENTOWA
W przypadku produkcji wieloasortymentowej występuje wiele progów rentowności, tj. kombinacji produkcji i sprzedaŜy poszczególnych wyrobów, zapewniających pokrycie wszystkich kosztów.
( p kz ) q
iKS
ni
i
i
− =
∑
=1
Jeśli struktura asortymentowa jest stała lub jeśli wszystkie wyroby mają taki sam wskaźnik marŜy pokrycia, to moŜna obliczyć próg rentowności wartościowy zgodnie z formułą:
∑
− ∑
=
i i
S KZ PRw KS
1
W podanych przypadkach próg rentowności wartościowy jest taki sam
dla wszystkich progów ilościowych.
