Ćmy i inne motyle Adrianna Wojciechowska

Ćmy i inne motyle

Adrianna Wojciechowska

Motyle to owady

• Podobnie jak biedronki, osy, komary. Chociaż różnią się od siebie wyglądem są podobnie

zbudowane.

• Gdy bliżej przyjrzymy się owadom, u wszystkich zauważymy trzy części ciała:

głowę, tułów i odwłok. Środkowa część, tułów, jest zaopatrzona w

sześć odnóży – trzy prawe i trzy lewe. Po ich liczbie łatwo odróżnić

owady od innych grup zwierząt, np. od pajęczaków posiadających osiem nóg czy wijów, które mogą

ich mieć znacznie więcej.

Czy wiesz, że skrzydła motyli pokryte są łuskami?

• Motyle słyną z dużych, pięknych i delikatnych skrzydeł. Każde skrzydło to cienka, przezroczysta błona. U większości gatunków motyli

pokrywają ją drobne, spłaszczone włoski, nazywane łuskami. To od tych wyjątkowych struktur pochodzi

łacińska nazwa motyli – Lepideroptera, co znaczy

„łuskoskrzydłe”.

Łuski motyli są ułożone

dachówkowato, częściowo zachodzą na siebie. To one odpowiadają za kolor skrzydeł tych owadów,

ponieważ zawierają pigmenty, czyli barwniki. Skrzydła niektórych

gatunków motyli nie są w całości pokryte łuskami – w miejscach, gdzie ich nie ma, skrzydła są przezroczyste.

Czy wiesz, że…

• motyle to świetni lotnicy. Błony ich skrzydeł są rozpostarte na sztywnych żyłkach, dzięki czemu stwarzają

doskonałą powierzchnię lotną. Aby nimi poruszać, motyle potrzebują silnych mięśni. Największe znajdują się w tułowiu tych zwierząt – to dzięki nim owad unosi się w powietrze.

Wiele motyli potrafi wykonywać w locie prawdziwe ewolucje – duża zwinność przydaje się podczas

ucieczek przed drapieżnikiem lub… w trakcie bronienia swojego terytorium.

Samce niektórych gatunków ścierają się bowiem w locie, walcząc o

wyłączne prawo np. do skrawka łąki.

Skąd się biorą motyle?

• Motyle wykluwają się z jaj i na początku życia w ogóle nie są podobne do swoich rodziców.

Larwy tych owadów,

czyli formy młodociane,

nazywamy gąsienicami.

Gąsienice motyli

• Gąsienice mają miękkie ciała i nie potrafią latać. Większość z nich odżywia się pokarmem roślinnym, choć znane są egzotyczne

gatunki, które polują np. na muchy. Jednak niezależnie od tego, co stanowi ich przysmak, gąsienice są bardzo żarłoczne.

Muszą bowiem pozyskać energię do tego, by przemienić się w

dorosłego motyla. Gdy nadejdzie czas, szukają zacisznego i

bezpiecznego miejsca, do którego przytwierdzają się i otaczają

ochronną osłonką – ten etap ich

życia nazywamy poczwarką.

Poczwarka motyla

• Motyle w stadium

poczwarki nie pobierają pokarmu ani wody,

prawie w ogóle się też nie poruszają. W tym czasie ich ciało ulega całkowitej przemianie.

Miękka i powolna

gąsienica przeistacza się w zwinnego owada o

pięknych skrzydłach.

Dlaczego motyle mają plamy na skrzydłach?

• Jednym z najbardziej pospolitych gatunków motyli w Polsce jest

rusałka pawik. Jej skrzydła są ozdobione dużymi,

okrągłymi plamami, dzięki którym łatwo ją

rozpoznać. Jednak poza tym, że plamy te

upiększają rusałkę, mają znacznie ważniejszą rolę – pomagają jej uniknąć

niebezpieczeństwa.

Kamuflaż

• Rusałka pawik, podobnie jak wiele innych motyli, stosuje szereg sztuczek, aby nie stać się ofiarą drapieżników. Zwykle najbardziej skuteczny okazuje się kamuflaż, czyli wtapianie się w tło. W tym celu rusałka składa skrzydła – ich spodnia strona nie jest kolorowa i motyl, siedząc nieruchomo, wygląda jak uschnięty listek.

Gdy jednak ta metoda

zawiedzie i napastnik zauważy

rusałkę, owad nagle rozkłada

skrzydła, ukazując drapieżcy

ich piękny wzór.

Co motyle robią zimą?

• Choć sen zimowy to dla motyli typowy sposób na przetrwanie chłodnego okresu, znane są gatunki, które wykształciły inne

przystosowanie. Mowa tu o motylach wędrownych.

Jednymi z najsłynniejszych są danaidy, zwane też

monarchami. Lato spędzają m.in. w Stanach

Zjednoczonych i Kanadzie, a na zimę odlatują do

Meksyku.

Czy motyle odlatują do innych krajów?

W Polsce również występuje gatunek motyla, który

odbywa dalekie wędrówki. To rusałka osetnik. Wiosną i latem możemy ją spotkać m.in.

w ogrodach i na łąkach.

Jesienią motyl ten

wyrusza w podróż do

Afryki, gdzie spędza zimę.

Jaki jest największy motyl na świecie?

Attacus

Ćmy

Motyle nocne

• Nie należy się ich bać, gdyż są zupełnie nieszkodliwe dla

człowieka. Od motyli

dziennych różnią się zazwyczaj budową czułków. Ich ciała są bardziej owłosione i grubsze, a

kolor ciała mniej rzuca się w oczy. To zrozumiałe, gdyż ćmy

muszą zapewnić sobie bezpieczeństwo w ciągu dnia,

kiedy śpią. Dlatego ich ubarwienie stanowi ochronny

kamuflaż. Niektóre gatunki nocnych motyli są naprawdę

piękne.

Dlaczego ćmy lecą do światła?

• Wszyscy wiedzą, że nocą ćmy lecą w

kierunku światła i często gromadzą się wokół

zapalonych lamp, świec czy przy ognisku. Do

dziś naukowcy nie znają dokładnie przyczyn

takiego zachowania

tych zwierząt.