Roman Karwacki
"Maria : Mutter der Kirche : zur
Geschichte und Theologie des neuen
liturgischen Marientitels", Walter
Dürig, St. Ottilien 1979 : [recenzja]
Studia Theologica Varsaviensia 18/1, 301-303
Р5]
R E C E N Z J E 3 0 1w iśc ie , teo lo g ia n ie chce i n ie m oże za stą p ić U rzędu N a u c z y c ie lsk ie g o , •ani ty m bardziej odrzucić go, ale te ż i a u to ry tet U rzędu N a u c z y c ie l s k ie g o nie m oże za stą p ić te o lo g ii — m u szą one prow ad zić zgod n y
dialog.
W rozd ziale G ott g la u b en und. B ott n ich t g la u b en F ries sk o n cen tro w a ł się przede w sz y stk im na a teiźm ie, k tó ry u w aża n ie ty lk o za te o r ię i d ok tryn ę, ale za k o n k retn y , e g z y ste n c ja ln y fen o m en w sp ó ł c z e sn e g o św ia ta . W oparciu o, n a u k ę za w a rtą w K o n sty tu cji d u szp a ste r s k ie j o K o ś c ie le w św ie c ie w sp ó łc z e sn y m Soboru W a ty k a ń sk ieg o II 1 d zisiejszą te o lo g ię autor ch ce pom óc ch rześcija n in o w i, k tóry stoi w o b ec r e a lió w ateizm u . W yłan ia się p rzy ty m prob lem „a n o n im o w y ch a te is tó w ” w śród ch rześcijan , jak u K. R ahnera p rob lem „a n o n im o w y ch c h r z e ś c ija n ”. D ia lo g jest w ię c rzeczą n ieo d zo w n ą . P o d sta w ą teg o d ia lo g u p o w in ie n być a n trop ocen tryzm , k tó ry w ie r z ą c y n ie m ogą u w a ża ć .za p r z e c iw ie ń stw o teo cen try zm u , le c z .jako jego ow oc.
K o ń co w y rozd ział k sią żk i sta n o w i za g a d n ien ie: W iara — tem a t d w óch Soborów . W iara n a S ob orze W a ty k a ń sk im I sta ła się p u n k tem o d n ie s ie n ia dla o cen y i od rzu cen ia ó w czesn ej m y ś li u w a ża n ej za b łęd n ą. W iara b y ła po prostu a n ty tezą „ducha cza su ”. Sobór W a ty k a ń sk i II ok reśla w ia r ę jako c a łk o w ite zd a n ie się n a B oga, k tóry w J ezu sie C h r y stu sie jest drogą i praw d ą czło w ie k a . O b ejm u je ona całą osob ę c zło w ie k a i u r z e c z y w istn ie n ia się w jego eg zy sten cji.
K sią żk ę F riesa czyta się z m iesza n y m i u czu cia m i: op tym izm u i p e sy m iz m u . P on ad to n ie m a ona w ew n ę tr z n e j sp oistości, gd yż sk ła d a ją się n a n ią rozd ziały w z ię te z d w óch k sią żek autora: Herausgeforderter Glaube (M ünchen 1968) i Glaube und Kirche auf d em Prü fstand (F rei
b u rg i. Br. 1970). T y tu ł k sią ż k i jest n ie ty le m y ślą p rzew od n ią, co ra czej te m a te m grupującym - różne a rty k u ły . N ie m n iej jed n ak k sią żk a sta n o w i cen n ą p o zy cję teo lo g iczn ą . O dpow iada ona za p o trzeb o w a n io m w sp ó łc z e sn e g o czło w ie k a . C h a ra k tery sty czn y jej u k ład m oże okazać się p o m o cn y dla czy teln ik a , k tó ry z braku czasu m oże w y b ra ć in te r e su ją c e _go w danej c h w ili zagad n ien ie.
Roman K a r w a c k i
W a l t e r D ü r i g, Maria — Mutter der Kirche. Zur Ge
schichte und Theologie des neuen liturgischen Marientitels,
St. O ttilien 1979 EOS, ss. 85.
N ie w ie lk a o b jęto ścio w o k siążk a in te r e su je przede w sz y stk im z d w ó c h w z g lęd ó w . Po p ierw sze: tr e śc ią jej jest h isto ria i teo lo g ia n o w eg o t y tu łu M aryi „M atka K o ścio ła ”. Po d ru gie: autor za d ed y k o w a ł ją J a n o w i P a w ło w i II — „Joan n i P a u lo II cu lto ri pio B ea ta e V irg in is M ariae M atris E c c le sia e ” (s. 5).
R eform a K alen d arza R zy m sk ieg o i M szału R zy m sk ieg o za ap rob ow an a przez p ap ieża P a w ła VI sp otk ała się z ostrą k ry ty k ą ze stron y te o lo g ów z k ręgu kar. O .ttavianiego, zw o le n n ik ó w abpa L efèv ra , ruch u U n a V oce i in n y ch p od ob n ych u gru p ow ań . J ed en z za rzu tó w d o ty czy ł w łą - -czenia ty tu łu M aryi „M atka K o ścio ła ” do M szału R zym skiego.^ D u rig p o d ją ł próbę u za sa d n ien ia litu rg iczn eg o k u ltu M aryi „M atki K o ścio ła ”. , , C h cem y n a jp ierw u sta lić , gd zie i jak w y r a ż a się te n ty tu ł w h is to r ii
3 0 2 R O M A N K A R W A C K I
[161
te o lo g ii i o fic ja ln y c h w y p o w ie d z ia c h p a p ieży naszego stu lecia , a n a stę p n ie n a p o d sta w ie m a rio lo g ii Soboru W a ty k a ń sk ieg o II i now ych- te k s tó w litu r g ic z n y c h badać jego treść za w a rtą w teo lo g iczn y ch w y p o w ie d z ia c h ” (s. 10).
P o św ia d c z e n ie n o w eg o ty tu łu M aryi „M atka K o ścio ła ” w h is to r ii te o lo g ii. T y tu ł M aryi „M atka K o ścio ła ” jest m ło d szej daty. N ie m a go w p ierw o tn y m K o ściele. P o ja w ił się on dopiero w śred n iow ieczn ych , k o m en ta rza ch do A p o k a lip sy . l B e r e n g a r z T o u r s (f 1088) p rzyp i su je M aryi ty tu ł „M atka K o śc io ła ”, p o n iew a ż ona zrod ziła „Głowę- K o śc io ła ” (s. 13). P o d o b n ie w X II w . opat R u p e r t v. D e u t z w k o m en tarzu do P ie ś n i -nad p ieśn iam i. W X III w . n iezn a n y m n ich w Di stinctiones mon asticae p isa ł „K ościół jest w ięc M atką M aryi, a M aryja
M atką K o ścio ła ” (s. 17). W k się g a c h litu rg iczn y ch sp o ty k a s ię te n t y tu ł w an ty fo n a rzu n a p isa n y m w X III w ., w k tó ry m zn a jd u je się h y m n n a p isa n y na m o ty w a c h S a lv e R egin a („Virgo, m ater e c c le sia e A e te r n a e porta g lo ria e Ora pro n ob is om nibus Q ui tu i m em oriam a g im u s”).. R ó w n ież m a ry jn e m o d litw y z X IV w . z a w iera ją w y r a ż e n ie „m ater e c c le s ia e ”. W X V —X V II w . ty tu ł M aryi „M atka K o ścio ła ” p o św ia d c z a li przede w sz y stk im D i o n i z y K a r t u z , A n t o n i n z F l o r e n c j i , W a w r z y n i e c J u s t y n i a n , P i o t r K a n i z j - u s z , K o r n e l i u s z a L a p i d e , J e a n J a c q e s O l i e r . X V III i X IX . w . nic n o w eg o n ie w n ió sł do teg o ty tu łu , a rozw ażan ia M. J. S c h e e b e n - a na ten te m a t n ie są jed n ozn aczn e.
T y tu ł M aryi w o fic ja ln y c h w y p o w ie d z ia c h p a p ieży X X w . W yrażen ia „M atka K o ścio ła ” w o d n iesien iu do M aryi u ży ł p ap ież L eon X III w en c y k lic e A d ju tr ic e m populi z 1895 r. P od ob n ie papież P iu s X w en
c y k lic e A d diem illum laetissim um na p ięćd ziesią tą roczn icę ogłoszen ia
dogm atu o N ie p o k a la n y m P oczęciu . R ó w n ież p ap ież P iu s X I w e n c y k lic e Lxix veritatis z 1931 r., gd y p o w o ła ł się na pism a ok óln e p a p ie
ża L eon a X III. T ak że p ap ież P iu s X II p is a ł n a te n te m a t w e n c y k lic e
Mystici Corporis. N atom iast papież Jan X X III w ie lo k ro tn ie w sw y c h
w y p o w ie d z ia c h w y m ie n ia ł ty tu ł M aryi „M atka K o ścio ła ” . P a p ież P a w e ł VI n ie ty lk o w y m ie n ia ł te n ty tu ł, a le u ro czy ście o g ło sił M aryję „M atką K o ścio ła ”. P a p ież Jan P a w e ł I w h o m ilii na rozp oczęcie s w e go p o n ty fik a tu w z y w a ł M aryję „M atkę K o ścio ła ”. Jego n a stęp ca p a p ież Jan P a w e ł II już w k ró tce po sw y m w y b o rze przed p ierw szy m b ło g o s ła w ie ń stw e m w y m ie n ił M aryję „M atkę K o śc io ła ”. P od ob n ie w c z a s ie p ierw szej a u d ien cji dla sw y c h rodaków .
N au k a Soboru W a ty k a ń sk ieg o II o M aryi. 29 p aźd ziern ik a 19-63 r. O jcow ie Soboru w ię k sz o śc ią g ło só w w łą c z y li sch em at o M aryi do-
K on sty tu cji o Kościele. Ó sm y rozdział tej K o n sty tu c ji nosi tytu ł: B ło
g o sła w io n a M aryja D ziew ica B oża R o d zicielk a w ta je m n ic y C h rystu sa i K o ścioła. R ozd ział te n z o sta ł p o d zielo n y na p ięć podrozdziałów . Już w e w p ro w a d zen iu teg o rozdziału p od k reśla się rolę M aryi w T a jem n icy W cielen ia w sk a z u ją c na N ią jako n a B ożą R o d zicielk ę, M atk ę C h ry stu sa i M atkę lu d zi, przede w sz y stk im w ierzą cy ch . W drugim p o d rozd zia le u k a za n a z o sta ła rola M aryi w ek o n o m ii zb aw ien ia. N a to m ia st tr z e c i pod rozd ział tr a k tu je o M aryi i K o ściele, o Jej ta k śc isły m zw iązk u z K o ścio łem , że jest O na po prostu ty p e m K ościoła.
T y tu ł M aryi w n o w y m M szale R zym sk im . M od litw a k o ń co w a Mszy- św . o M atce B ożej w y m ie n ia ty t u ł M aryi „M atka K o ścio ła ”. W n o w y m M szale R zym sk im zn a jd u je się ta k że fo rm u la rz M szy św . w o ty w n e j o B ło g o sła w io n e j M aryi M atce K ościoła. Po p rzytoczen iu t e k
[ 1 7 ] R E C E N Z J E 3 0 3
stu m o d litw y i fo rm u la rza M szy św . D ü rig o d w o łu ją c się przede w s z y stk im do n a u cza n ia p a p ieża P a w ła V I i Soboru W a ty k a ń sk ieg o II, a ta k że do w y p o w ie d z i n iek tó ry ch te o lo g ó w w y ja śn ia p rzytoczon e te k s ty od n oszące się do ty tu łu M aryi „M atki K o ścio ła ”.
K siążk a M a r i a — M u t t e r d e r K i r c h e op arta o b o g a ty m a te r ia ł źród ło w y ok azu je się p o w a żn y m p rzy czy n k iem dla w sp ó łc z e sn e j m a rio lo gii, a zarazem b od źcem do. d a lszy ch stu d ió w nad ty m za g a d n ien iem . N a p isa n a bardzo p rzy stęp n ie m oże być w y d a tn ą p om ocą rów n ież w k a z n o d z ie jstw ie i k a tech ezie. T ym b ardziej, że ty tu ł „M atka K o ścio ła ”· za jm u je w a ż n e m iejsce w te o lo g ii p o lsk iej i w k u lcie.
