463
na j e j c a ł o ś ć . Jaka t o j e s t praca? J e s t ona f i l o l o g i c z n a zg o d n ie ze studiam i i sz e r e g ie m l a t p o g łę b ia n ia za gad n ień omawianych w t e j k s ią ż c e . P rzedm iot rozprawy j e s t ś c i ś l e zw iązany z antykiem i je g o powiązaniem z e starożytn ym c h r z e śc ija ń stw e m . Omawiane d z i e ł o ma cha ra k ter f i l o l o g i c z n y , op arty na dobrej zn ajom ości języków k la sy c z n y c h i k u ltu r y s t a r o ż y t n e j , a w s z c z e g ó ln o ś c i r e l i g l i i f i l o z o f i i s t a r o ż y tn e j. Autor omawiając sto su n e k pogan do m iste r ió w c h r z e ś c ij a ń s k ic h id z ie w ś la d y badaczy s t a r o ż y t n o ś c i , k tó r z y w łą c z y li w program swej pracy f i l o l o g i c z n e j ta k ż e e d y c je p is a r z y c h r z e ś c ij a ń s k ic h ś le d z ą c wzajemne ustosunkow an ie s i ę obu prądów do s i e b i e , t z n . p o gań sk iego i c h r z e ś c ij a ń s k ie g o . Warto rów n ież p o d k r e ś lić , że p o słu g iw a n ie s i ę f i l o z o f i ą a n ty czn ą p r z e z c h r z e ś c ij a n b y ło sprawą obiegow ą i k o r z y stn ą d la c h r z e ś c ija ń s tw a . Owo z a ś p r z e tr w a n ie k u ltu r y a n ty c z n o j w epoce c h r z e ś c ija ń s k ie j j u ż od d łu ż s z e g o c z a su zajm owało f ilo lo g ó w k la s y c z nych za g r a n ic ą 1 u n a s . W ystarczy tu wym ienić Tadeusza Z i e l i ń s k i e g o , Leona S tern b ach a, Jana Sajdaka i in n y c h . Możemy wobec te g o g r a tu lo w a ć Autorowi i ż y c z y ć mu pom yślnych wyników w d a ls z y c h badaniach nad św. Augustynem.
K s. Wacław Eborowicz - P e l p l i n
5 . B ib lio t h e c a h a g io g r a p h ic a l a t i n a a n tlg u a e e t m ediae a e t a t i s , Novum supplementum. S u b s id ia h a g io g r a p h ic a 7 0 , ed . H en ricu s P r o s, B r u z e lle s 1986, S o c ie t e des B o l l a n d i s t e s , s . XXI + 959, Z u lg ą i s a t y s f a k c j ą odnotowujemy u k azan ie s i ę zapow iadanego 1 d łu go oczekiwanego suplem entu do s ły n n e j b o lla n d ia ń s k ie j " B ib lio th e c a hagiograp h ica la t in a " /BH L/. Ponieważ j e j p ie r w sz e wydanie u k a za ło s i ę w 1901 r . 1 u zu p ełn io n o j e t y lk o raz w 1911 roku, brakowało ha giografom , historyk om t e o l o g i i i innym zainteresow anym naukowcom na r z ę d z ia pracy o sz c z ę d z a ją c e g o poszukiw ań wydań sta r o ż y tn y c h i ś r e d n io wiecznych te k stó w h a g io g r a fic z n y c h , sporządzonych w o s t a t n ic h o sie m - d z ie s ią c iu la t a c h . A p r z e c ie ż t o w ła ś n ie w tym o k r e s ie r o z r o s ła s i ę n ie s ły c h a n ie i l o ś ć wydawnictw i czasop ism z a in tereso w a n y ch p u b lik a c ją sta r o ż y tn y c h ręk o p isó w . Nowy "Suplement" przygotowany p rzez o jc a H. F rosa u z u p e łn ia t ę lu k ę; z y sk a liśm y w t e n sposób pomoc naukową p ierw szo rzęd n ej wagi ta k ż e d la p a tr o lo g ó w , z w ła sz c z a że najnow sze
464
-wydanie " C lavis Patrum Latinorum" ma ju ż 25 l a t . Omawiane d z i e ł o /BHLSup/ naw iązuje w k o le j n o ś c i i num eracji do p ie r w sz e g o wydania BHL oraz c a łk o w ic ie z a s tę p u je suplem ent z roku 1911, w c h ła n ia ją c go z tym, co z a w ie r a ł. Opasły t e n tom zaw iera t e ż konkordancje numerów BHL z: C la v is Patrum Latinorum; C la v is Patrum Graecorum; D. S c h a lle r E. Kbnsgen, I n i t i a carminum la tin o ru m s a e c u lo undecimo an tląu loru m /G O itln g e n 1 9 7 7 /; H. W alth er, I n i t i a carminum ac versuum medi a e v l p o s t e r l o r i s latin oru m /G b ttln g e n 1 9 6 9 /; A. Siegmund, D ie U b e r lie f e - rung d er g r ie c h is c h e n c h r i s t l i c h e n L ite r a tu r i n der l a t e l n i s c h e n K irch e b is zum zw H lften Jahrhundert; oraz Indek Auctorum, Interpretum
e t c . W z a s a d n ic z e j c z ę ś c i k s ią ż k i Redaktor p od aje d w u d ziestow ieczn e wydania ła c iń s k ic h ręk op isów h a g io g r a flc z n y c h /d o 1 9 8 2 /, ja k to z r e s z t ą zapow iada sam t y t u ł d z i e ł a . P odaje t e ż ponadto n ie z l i c z o n e uzu p e łn ie n ia d o ty c z ą c e wydań s t a r s z y c h , praw idłow e numery tam, g d z ie w p ie r w sz e wydanie wkradły s i ę b łę d y , dodaje n o tk i o wydaniach te k stów n iezn an ych B ollandystom w c z a s i e opracowywania BHL, wprowadza nowe h a s ła osobowe /n p . A bibus, Abundantia czy A bundius, monachus V i l l a r i e n s i s , żeby z przykładam i zatrzym ać s i ę na p ierw szy ch ty lk o str o n a c h k s i ą ż k i / . W iernośó num eracji BHL zmusza A utora do wprowa d z a n ia ozn aczeń lite r o w y c h ; pomaga t o w równoczesnym k on su ltow an iu d z i e ł a i su p lem en tu .
Przy o k a z ji pracy nad BHLSup o d n a la z ł R edaktor w ie le wzmianek o r ę k o p isa c h dotąd n ie wydanych i niezn an ych autorom BHL. P u b lik a c j a wyników ty c h poszukiw ań w " A n alecta B o lla n d ia n a " * , do k tó ry ch Autor w BHLSup n ie r a z s i ę od w o łu je, sta n o w i ważne u z u p e łn ie n ie b i b l i o g r a f i i te k stó w drukowanych i j e s t kolejnym dowodem godnej po dziwu r z e t e l n o ś c i naukowej k s . F r o sa .
Na p oczątk u n i n i e j s z e j n o tk i wspomniałem o s a t y s f a k c j i . Może my f a k t y c z n ie p o z w o lić s o b ie na t a k ie u c z u c ie zw ażyw szy, że j e s t d z ie łe m P o la k a , na dodatek p ie r w sz e g o n ie - B e lg a w ek skluzyw nej wręcz / z naukowego punktu w id z e n ia / S o c ie t e d es B o l l a n d i s t e s .
K s. Henryk P ie t r a s SJ - Kraków
1 P or. Henry F r o s, I n e d lt s non r e c e n s e s dans l a BHL, AB 1 0 2 /1 9 8 4 / 1 6 3 -1 9 6 , 3 5 5 -3 8 0 .
