URLOPY PRACOWNICZE

URLOPY PRACOWNICZE

Kamila Siejka

Urlopy pracownicze

Dział VII kp art. 152 – 174 ¹

urlop

wypoczynko wy

urlopy bezpłatne

w kp pojawiają się także inne świadczenia noszące nazwę urlopów

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie

szczegółowych zasad  udzielania urlopu  wypoczynkowego, ustalania i

wypłacania

wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu

pieniężnego za urlop z

dnia

Urlop wypoczynkowy



podstawę wyraźnego odróżnienia urlopu wypoczynkowego od innych tak nazwanych przerw w świadczeni pracy stanowią art. 66 ust 2 Konstytucji RP i art. 14 kp,



urlop jako podstawowy element gwarancji prawa do wypoczynku,



jego podstawowy cel przesądza jego formę – urlop musi być udzielony w naturze,

Art. 66 Konstytucji RP

• 1. Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa.

• 2. Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów; maksymalne normy czasu pracy określa ustawa.

Urlop wypoczynkowy



na podstawie przepisów urlop wypoczynkowy definiuje się jako:



korelatem uprawnienia pracownika jest obowiązek pracodawcy – nieudzielenie urlopu to wykroczenie karane grzywną,



prawo do urlopu jest powszechne, niezbywalne i osobiste,



przepisy o charakterze jednostronnie bezwzględnie obowiązującym,

osobiste prawo pracownika do corocznego nieprzerwanego

płatnego urlopu wypoczynkowego

Urlop wypoczynkowy

• pracownik nabywa prawo do urlopu co roku,

• powinno być zrealizowane w tym samym roku kalendarzowym, w którym pracownik

je nabył

z zastrzeżeniem art. 168 kp,

coroczne

• zasada: urlop w pełnym wymiarze – celem jest odpoczynek,

• na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części, jedna min 14 dni,

nieprzerwan e

• pracownikowi przysługuje wynagrodzenie jakie otrzymałby gdyby w tym czasie pracował (wynagrodzenie socjalne),

• zmienne składniki wynagrodzenia – obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających, ew. 12 miesięcy,

płatne

Urlop wypoczynkowy

Pierwszy urlop w życiu zawodowym

• zasada

proporcjonalności, pracownik nabywa prawo do urlopu

wypoczynkowego za każdy miesiąc pracy w wymiarze 1/12

wymiaru urlopu

przysługującego mu po przepracowaniu roku, nie zaokrągla się

• miesiąc kalendarzowy lub 30 dni,

Kolejne urlopy

• uprawnienie do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym, w pełnym wymiarze od samego początku,

NABYCIE PRAWA DO URLOPU JEST KONIECZNĄ, ALE

NIEWYSTARCZAJĄCĄ PRZESŁANKĄ REALIZACJI TEGO PRAWA,

NIEZBĘDNE JEST UDZIELENIE URLOPU

Urlop wypoczynkowy



wymiar urlopu pracownika pełnoetatowego wynikający z kp wynosi:



20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,



26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat (urlop uzupełniający),



przy niepełnym wymiarze czasu pracy wymiar urlopu oblicza się proporcjonalnie, przy czym ułamek zaokrągla się w górę,



w niektórych przepisach szczególnych ustawodawca przewiduje dłuższy wymiar urlopu,



wymiar urlopu zależy od ogólnego stażu pracy,

Urlop wypoczynkowy

 ogólny staż pracy -  bez względu na podstawę stosunku pracy, wymiar

etatu, przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy,

 równoległe okresy zatrudnienia nie sumują się, wlicza się tylko część przypadającą przed nawiązaniem drugiego lub kolejnego stosunku pracy,

 do stażu pracy wlicza się z tytułu ukończenia:

• zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej niż 3 lata,

•  średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej niż 5 lat,

•  średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,

•  średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,

•  szkoły policealnej - 6 lat,

•  szkoły wyższej - 8 lat,

wymienione okresy nauki nie podlegają sumowaniu, uwzględnia się najdłuższy,

Urlop wypoczynkowy

okres, za który przysługuje odszkodowanie, z powodu skrócenia okresu wypowiedzenia

– art. 36¹kp

okres pozostawania bez pracy, za który

przyznano pracownikowi odszkodowanie na

mocy art. 51 kp

okres urlopu bezpłatnego w celu

pracy u innego pracodawcy – art.

174¹kp

okresy nauki według art. 155 kp

okresy pobierania zasiłku i stypendium -

art. 79 ustawy o promocji zatrudnienia

i instytucjach rynku pracy

okres odbywania czynnej służby wojskowej  - art. 120

ustawy o powszechnym obowiązku obrony

Rzeczypospolitej Polskiej

Okresy wliczane do okresu

zatrudnienia

Urlop wypoczynkowy



pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu w danym roku kalendarzowym, a maksymalnie do 30 września następnego roku,



obowiązuje 3 letni okres przedawnienia roszczenia,



urlop przyznaje się w dni pracy, zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy,



urlop przyznaje się zgodnie z planem urlopów, chyba, że takiego planu nie ma (na co ZOZ wyraziła zgodę lub jeżeli ZOZ nie działa u pracodawcy), wtedy pracodawca w porozumieniu z pracownikiem decyduje o udzieleniu urlopu, jednak to do niego należy ostateczna decyzja,



samowolne udanie się na urlop, bez udzielenia go przez

pracodawcę, stanowi naruszenie obowiązków

pracowniczych,

Urlop wypoczynkowy



pracownik decyduje o terminie urlopu na żądanie – 4 dni w roku kalendarzowym, nie umieszcza się go w planie urlopów,



obowiązują do niego inne zasady udzielania, ale jest częścią „normalnego” urlopu wypoczynkowego,



pracownik składa żądanie urlopu (brak określonej formy), a pracodawca ma obowiązek go udzielić,



urlop na żądanie, którego pracownik nie wykorzystał, przechodzi na kolejny rok, ale jako „normalny” urlop wypoczynkowy,

Wniosek o udzielenie urlopu "na żądanie" (…) powinien być zgłoszony najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu, jednak do chwili przewidywanego rozpoczęcia pracy przez pracownika według obowiązującego go rozkładu czasu pracy. (…) Regulamin pracy albo przyjęta u pracodawcy praktyka zakładowa (zwyczaj) mogą przewidywać późniejsze zgłoszenie wniosku o udzielenie urlopu "na żądanie".

SN wyrok z 15.11.2006 r. I PK 128/06

Urlop wypoczynkowy

Przesunięci e terminu

urlopu Przesunięci

e terminu urlopu fakultatywn

e

fakultatywn

e obligatoryjn

e

obligatoryjn e

1) na wniosek pracownika umotywowany

ważnymi przyczynami, 2)  z powodu

szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność

pracownika

spowodowałaby

poważne zakłócenia toku pracy,

1) jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn

usprawiedliwiających

nieobecność w pracy – katalog otwarty

2) jeśli nastąpią: czasowa

niezdolność do pracy wskutek choroby, odosobnienie w

związku z chorobą zakaźną, ćwiczenia wojskowe lub

przeszkolenie albo pełnienie terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie do 3 miesięcy, urlop macierzyński - w trakcie urlopu – katalog zamknięty,

Urlop wypoczynkowy



pracodawca może odwołać pracownika z urlopu gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu, np.

konieczność usunięcia awarii, niezapowiedziana kontrola dotycząca stanowiska pracy danego pracownika, nieplanowany przyjazd delegacji zagranicznej ,



pracodawca ma obowiązek pokryć koszty poniesione przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu,



zadośćuczynienie pracodawca zapłaci tylko w przypadku

nieuzasadnionego odwołania z urlopu,

Urlop wypoczynkowy



w roku, w którym pracownik zmienia pracodawcę - przysługuje mu urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u dotychczasowego pracodawcy w tym roku, chyba, że wykorzystał urlop w przysługującym mu wyższym wymiarze,



także gdy rozpoczyna pracę u nowego pracodawcy, a nie był zatrudniony w danym roku kalendarzowym i w syt. z art. 155

,



pracownikowi należy się urlop, bez względu na to, czy po odejściu będzie kontynuował zatrudnienie,

tego powodu urlopu wypoczynkowego nabytego w pełnym wymiarze (art. 153 § 3 KP) pracownikowi przysługuje od

dotychczasowego pracodawcy ekwiwalent pieniężny

odpowiadający urlopowi w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku, w którym

rozwiązano stosunek pracy, także w sytuacji, gdy nastąpiło to w związku z nabyciem przez pracownika uprawnień emerytalnych

(art. 171 § 1 KP w związku z art. 155¹ § 1 pkt 1 KP).

SN postanowienie z 20.08.1997 r. III ZP 26/97

Urlop wypoczynkowy



przy obliczaniu urlopu proporcjonalnego kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi, niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca, jeżeli ustanie u dotychczasowego pracodawcy i nawiązanie stosunku pracy u kolejnego następuje w tym samym miesiącu kalendarzowym, zaokrąglenia dokonuje dotychczasowy pracodawca,



niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia, przy czym wymiar nie może przekroczyć odpowiednio 20 lub 26 dni w roku,



w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest

obowiązany wykorzystać przysługujący mu proporcjonalny

urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu 

Urlop wypoczynkowy

Z dniem rozwiązania stosunku pracy prawo

pracownika do urlopu wypoczynkowego w naturze przekształca się w prawo do ekwiwalentu

pieniężnego za niewykorzystany urlop. W tym też dniu rozpoczyna bieg termin przedawnienia

roszczenia o ekwiwalent pieniężny za

niewykorzystane w naturze, a nieprzedawnione urlopy wypoczynkowe.

SN wyrok z 29.03.2001 r. I PKN 336/00

istnieje jeden przypadek, gdy mimo ustania stosunku pracy

pracodawca nie ma obowiązku wypłacić ekwiwalentu: gdy strony

postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w

stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym

samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu

poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą,

Urlop wypoczynkowy

Szczególna regulacja dotycząca pracownika młodocianego Art. 205 kp

§ 1. Młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych.

§ 2. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat.

§ 3. Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Młodocianemu, który nie nabył prawa do urlopu, o którym mowa w § 1 i 2, pracodawca może, na jego wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych.

§ 4. Pracodawca jest obowiązany na wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla pracujących, udzielić mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

§ 5. W sprawach nieuregulowanych przepisami niniejszego rozdziału do urlopów przysługujących młodocianym stosuje się przepisy działu siódmego.

Urlop bezpłatny



może być udzielony i wykorzystany tylko w przypadku obopólnej zgody pracownika i pracodawcy – udzielany fakultatywnie,



udziela się go na pisemny wniosek pracownika, nie jest dopuszczalne udzielenie go bez wniosku np. z przyczyn trudności ekonomicznych,



okresu tego urlopu nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze,



przy udzielaniu urlopu bezpłatnego strony zawierają

klauzulę autonomiczną, w której przy urlopie dłuższym

niż 3 miesiące, mogą przewidzieć dopuszczalność

odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn,

Urlop bezpłatny



za pisemną zgodą pracownika, pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami,



czas tego urlopu jest zaliczany do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy,



istnieją szczególne przypadki urlopów

bezpłatnych przewidzianych w kp (np. art. 205) oraz

ustawach szczególnych (np. art. 25 ustawy o

związkach zawodowych),

Inne zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy

rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu

usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy z dnia 15 maja 1996 r. (tekst

jednolity: Dz.U. z 2014 r. poz. 1632)

wszelkie wezwania pracownika przez organy państwowe, na które musi się bezwzględnie stawić

w trakcie trwania pracy (rekompensata od organu)

okoliczności osobiste:

2 dni - w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo

zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca,

matki, ojczyma lub macochy;

dzień - w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia,

babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu

pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką, inne przypadki, gdy zachodzi

usprawiedliwiona nieobecność w pracy, wynikająca najczęściej z

funkcji społecznych (no. OSP, GOPR, honorowe krwiodawstwo,

zajęcia dydaktyczne)

(wynagrodzenie lub rekompensata)