CZYNNOŚCI PRAWNE
czynność prawna - skonstruowana przez system prawny czynność konwencjonalna podmiotu prawa cywilnego, której treść określa przynajmniej w podstawowym zakresie konsekwencje prawne tego zdarzenia prawnego (Z. Radwański); inne konsekwencje wynikają z ustawy, zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów
autonomia woli
zasada swobody umów (art. 353¹ k.c.)
oświadczenie woli - konieczny element
każdej czynności prawnej (art. 60 k.c.)
RODZAJE CZYNNOŚCI PRAWNYCH 1) jednostronne, umowy i uchwały
2) między żyjącymi i na wypadek śmierci
3) konsensualne i realne
4) zobowiązujące, rozporządzające i o podwójnym skutku
5) przysparzające
6) odpłatne i nieodpłatne 7) kauzalne i abstrakcyjne 8) upoważniające
9) powiernicze
JEDNOSTRONNE CZYNNOŚCI PRAWNE, UMOWY I UCHWAŁY
kryterium podmiotowe – czy do dokonania
czynności prawnej wystarcza oświadczenie woli jednej strony
jednostronna czynność prawna – np.
pełnomocnictwo, przyrzeczenie publiczne,
testament, oświadczenie o uznaniu ojcostwa, wypowiedzenie stosunku najmu
zasada numerus clausus jednostronnych czynności prawnych
umowy – wymagają złożenia zgodnych oświadczeń woli wszystkich stron
umowy dwustronne i wielostronne
uchwały – służą do wyrażenia wspólnej woli określonych zespołów ludzi
np. uchwała organów spółdzielni, spółki
niekiedy wymóg zgody osoby trzeciej
np. art. 17, 103 § 1, 104, 248 § 2, 507, 519 § 2, 525
k.c.
oświadczenia woli wywołujące skutek bez
złożenia innej osobie i takie, które wymagają złożenia innej osobie
„Oświadczenie woli, które ma być złożone
innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z
tym oświadczeniem lub wcześniej” (art. 61 § 1 k.c.)
„Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka
komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią”
(art. 61 § 2 k.c.)
CZYNNOŚCI PRAWNE MIĘDZY ŻYJĄCYMI I NA WYPADEK ŚMIERCI
(INTER VIVOS I MORTIS CAUSA)
kryterium wyróżnienia: chwila, w której mają nastąpić skutki czynności prawnej
dopóki śmierć nie nastąpi czynność prawna mortis causa nie wywołuje żadnych skutków prawnych
np. testament
wykładnia czynności mortis causa:
metoda indywidualistyczno-subiektywna
CZYNNOŚCI PRAWNE KONSENSUALNE I REALNE
czynność konsensualna co do zasady dochodzi do skutku solo consensu
dwa sposoby definiowania czynności prawnych realnych:
1) przesłanką dojścia do skutku czynności prawnej jest (poza oświadczeniem woli) faktyczne przeniesienie władztwa nad
rzeczą lub innym przedmiotem materialnym 2) element wydania rzeczy może być
zastąpiony przez dokonanie wpisu do
odpowiedniego rejestru publicznego, np.
ustanowienie zastawu, hipoteki
czynności prawne realne - np.
ustanowienie zadatku, umowa
przechowania, użyczenia, składu
CZYNNOŚCI PRAWNE ZOBOWIĄZUJĄCE, ROZPORZĄDZAJĄCE I O PODWÓJNYM
SKUTKU
skutek zobowiązujący – obowiązek
zachowania się jednej strony (dłużnika) na
rzecz drugiej strony (wierzyciela); zachowanie to nazywamy świadczeniem – polega na
działaniu lub zaniechaniu
skutek rozporządzający – polegają na
przeniesieniu, obciążeniu, ograniczeniu lub zniesieniu prawa podmiotowego
czynności prawne o podwójnym skutku – art.
155 § 1, 234, 237, 245, 510, 1052 k.c.
zasada nemo plus iuris in alium transferre
potest, quam ipse habet
CZYNNOŚCI PRAWNE PRZYSPARZAJĄCE
ocena ze względu na majątek innej osoby niż dokonująca czynności
zobowiązującej lub rozporządzajacej
wywołują korzystne zmiany w sytuacji majątkowej tej innej osoby -
powiększają jej aktywa lub zmniejszają
pasywa
CZYNNOŚCI PRAWNE ODPŁATNE I NIEODPŁATNE
należą do klasy czynności przysparzających
nieodpłatne – strona, która dokonała przysporzenia nie otrzymuje lub nie ma otrzymać w zamian korzyści majątkowej
odpłatne - otrzymuje lub ma otrzymać
korzyść musi mieć realną wartość, a nie jedynie symboliczną
korzyść nie musi stanowić ekwiwalentu
w znaczeniu ekonomicznym
niektóre czynności prawne
wyróżnione przez ustawodawcę są skonstruowane jako:
a) odpłatne – np. umowa sprzedaży, zamiany, najmu
b) nieodpłatne – np. umowa darowizny, użyczenia
c) inne mogą być zarówno odpłatne, jak i nieodpłatne, np. umowa
zlecenia, pożyczki, przechowania
CZYNNOŚCI PRAWNE KAUZALNE I ABSTRAKCYJNE
(PRZYCZYNOWE I ODERWANE)
należą do klasy czynności przysparzających
kauza:
1) wyobrażenie o tzw. celu prawnym przysporzenia 2) Z. Radwański: „kauza jest elementem treści
czynności przysparzającej albo elementem innej czynności lub stosunku prawnego ze względu na który dokonano czynności przysparzającej”
czynności prawne kauzalne – ich ważność
zależy od istnienia prawidłowej kauzy
typy kauz:
1) causa donandi – treść czynności prawnej
powinna wskazywać na nieodpłatny charakter przysporzenia, np. umowa darowizny
2) causa solvendi – podstawa prawna przyporzenia to zwolnienie się
przysparzającego z zobowiązania, np. zapłata długu w celu wygaśnięcia zobowiązania
3) causa obligandi vel acquirendi – podstawą prawną przysporzenia jest nabycie prawa lub innej korzyści
4) causa cavendi (zabezpieczająca) – np. przy poręczeniu, ustanowieniu zastawu, hipoteki, przewłaszczeniu na zabezpieczenie
5) causa ustalająca – np. przy uznaniu
właściwym
