KRYSTYNA MIERZEJEWSKA
MUZEUM W PŁOCKU
Muzeum w Płocku mieści się w z a b y t k o w y m gmachu przy ul. Narutowicza 2. Na p a r t e r z e eksponowany
j e s t dział geologii z mineralogia, na I p. t r z y działy:
Archeologia Mazowsza Płockego, Historia Płocka i Fa- una Polska
Dział Historii Płocka został o t w a r t y 8 kwietnia 1950 r. i z tego względu omówiony zostanie szerzej.
Punktem wyjścia j e s t gablota, w k t ó r e j zgromadzona są najwcześniejsze zabytki archeologiczne posiadane przez Muzeum, oraz podana przypuszczalna data powstani i Płocka na wiek VIII—IX n . e.
W gablocie n a s t ę p n e j wystawione są n a j s t a r s z e wia- domości o Płocku a mianowicie: w y j ą t k i z Anonima Galla, pieczęcie i dokumenty.
Do ciekawszych eksponatów należą miecze krzyżac- kie z X I I I w wydobyte z Wisły pod Płockiem w r. 1915
Po r a z pierwszy został o p r a c o w a n y źródłowo plan Płocka z XIII w. z rozgraniczeniem m i a s t a k s i ą ż ą c e g o i biskupiego.
Mapa rozmieszczenia feudalnych dóbr biskupów płoc- kich z XIII w. mówi o wpływach kościoła j a k o sile ekonomicznej.
Gablota .'1 u k a z u j e zabytki dotyczące XIV i XV w.
j a k : pieczęcie, f o t o g r a f i a k a r t y t y t u ł o w e j p r a w mazo- wieckich, monety Ziemowita III bite w Płocku w XVI wieku, dokument J a n a Olbrachta i inr.e oraz plan Płocka z XIV w. z u k a z a n i e m d a w n e j linii m u r u Kazimierzowskiego w Płocku.
Dala 1520 mówi o włączeniu Płocka do Korony po śmierci dwóch ostatnich ks mazowieckich.
Mapa okolic Płocka z podaniem t r a k t ó w handlowych u k a z u j e istotną przyczynę rozwoju Płocka we wczes- nym średniowieczu.
Gablota I omawia dzieje K a t e d r y Plany, t e k s t y , pie- częcie, d o k u m e n t y , sztychy i l u s t r u j ą historię tego mo- numentalnego zabytku
Następnie pi zęfnodzimy do historii zamku płockiego.
Eksponowany j e s t jedynie plan s y t u a c y j n y zamku z XVI w. wykonany przez a r c h . Szyllera. Na obrazach Aleksandra Gierymskiego i Źaboklickiego w dzimy po- zostałości z a m k u : jak wieża szlachecka, wieża zega- rowa
GabloLa ó u k a z u j e wyroby cechowe żelazne, zamki, klucze. Do ciekawych eksponatów należą drzwi żelazne renesansowe, prawdopodobnie pochodzące z kościoła f a r - nego w Płocku.
Szereg przykładów k u l t u r y m a t e r i a l n e j w. XVIII jak lampki oliwne, szczypce do g a s z e n i a świec, grzebienie, kufle umieszczone są w gablocie fi.
Plan r e g u l a c y j n y Płocka z 1803 r. mówi o założeniu nowej dzielnicy p r z e z n a c z o n e j dla kolonistów niemiec- kich.
W sali t e j m a m y 3 p r z y k ł a d y mebli: barokowy stół, XVIII wieczny k a n t o r e k i z e g a r , k t ó r e g o mechanizm, s z a f k a na kolumnie, zostały wykonane w Płocku.
N a s t ę p n a sala d a j e obraz bogatego w n ę t r z a m:esz- czańskiego z XIX w. a mianowicie: s e r w a n t k i Ludwik Fyiip, z eksponowanym szkłem polskim i porcelaną ko- lecką, f a j a n s a m i nieborowskimi oraz w y r o b a m i f a b r y - ki f a j a n s ó w we W ł o c ł a w k u .
Stół z l i r a m i , k a n a p a i k r z e s e ł k a to Biedermaier pol- ski Do ciekawszych e k s p o n a t ó w należy f o r t e p i a n o pro- s t o k ą t n y m kształcie o r a z s e r w a n t k a z pasami polskimi.
Widok Płocka XIX w. z obrazem Wojciecha Gerso- na z r. 1852 u k a z u j ą Płock sprzed 100 laty.
W sali o s t a t n i e j z n a j d u j e sie plan Płocka po r e g u - lacjach w XIX w z nowym ośrodkiem handlowym na N o w y m Rynku i u m i e j ę t n y m wykorzystaniem walorów k r a j o b r a z o w y c h .
W gablocie 10 umieszczone dzienniki, pieczęcie urzę- dowe województwa płockiego, księstwa w a r s z a w s k i e g o
i guberni płockiej, świadczą o w a ż n e j roli Płocka w XIX w
N a s t ę p n a gablota poświęcona j e s t pamięci p o w s t a ń - ców (13 r. w Płocku i jego Naczelnikowi, Z. Padlewskie- mu.
Historia ruchów robotniczych w Płocku z a m y k a okres od 1904 do 1944 r . W y k r e s y , f o t o g r a f i e czaso- pism dopełniają całości.
P o r t r e t y wybitnych działaczy płockłch na polu kul- t u r y , nauki i sztuki, h i s t o r i a T . N . P . i Muzeum mówią o przeszłości m i a s t a na niwie k u l t u r y . Do ciekawszych eksponatów należą p o r t r e t y Rutskich Krzyżanów-kie- go, pisma H G a w a r e c k i e g o i rysunki J u r g e n s a
Historia Płocka nie b y ł a b y kompletna g d y b y ś m y w rtiej nie umieścili o s i ą g n i ę ć Polski Ludowej Mamy tam więc k o m b a j n zbożowy F.M.Ż. i statek „ W ó j c i k "
odremontowany przez Stocznię Rzeczną w Płocku.
W przyszłości p r o j e k t u j e s.ię znaczne powiększenie Dz. Archeologii Mazowsza Płockiego i o t w a r c i e Dz 1'tnograCicznego. J e s t t o oczywiście uzależnione od uzy- skania nowych pomieszczeń dla Muzeum.
NOTY I NOTKI
J a n u s z Odrowąż Pieniążek. „Nieznane puszkinianum polskie". P a m i ę t n i k T e a t r a l n y 1955. Z. 2, str. 168—178".
Studia nad Puszkinem w Polsce, prowadzone z rze- telnym pietyzmem przez Toporowskiego,wydobyły z za- pomnienia tłumaczenie na język polski wiele u t w o r ó w Puszkina. Nie był mu j e d n a k z n a n y rękopis G u s t a - wa Zielińskiego pt. „ P a n n a Wlościanka",, p r z e r ó b k a sztuki P u s z k i n a .
Rękopis ten z n a j d u j e się w zbiorach Biblioteki im.
Zielińskich i został omówiony w c y t o w a n e j pracy.
#
W najbliższych tygodniach ma się ukazać w sprze- daży przewodnik po Płocku pt. Płock i jego okolice, opracowany przez Czumińskiego i J a c h n i s a . Wydawnic- two będzie zawierało 8(1 s t r o n d r u k u małego f o r m a t u . O s t a t n i przewodnik po Płocku w y d a n y był przez To- w a r z y s t w o Naukowe 33 l a t a t e m u , stracił dużo na aktualności i j e s t zresztą o d d a w n a całkowicie wyczer- pany.
Zapowiedziana jest k s i ą ż k a wybitnego uczonego prof. J. Czekanowskiego pt. Sto lat antropologii pol- skiej 1856—1956. Antropologowie poza ośrodkami uni- w e r s y t e c k i m i .
Płock oczekuje pracy ś w i a t o w e j sławy a n t r o p o l o g a ze szczególnym z a i n t e r e s o w a n i e m , z n a j d z i e się w n i e j bowiem niewątpliwie rozdział o d r A l e k s a n d r z e Ma- cieszy, wieloletnim prezesie Płockiego T o w a r z y s t w a Naukowego.
o
Biblioteka Kórnicka o p r a c o w u j e m a t e r i a ł y , dotyczą- ce A n d r z e j a Krzyckiego i J a k u b a Buczackiego, bisku- pów płockich z lat 1527—1541. P r z y t e j sposobności stwierdzono, że w Archiwum Diecezjalnym w Płocku z n a j d u j ą się tzw. Acta Actorum pułtuskie ( k o n s y s t o r - skie) z lat 1449—1700, Acta Actorum płockie (konsy- storskie i kapitulne* również z t e g o okresu o r a z Depo- sitiones t e s t i u m . Mimo luk w tych zbiorach, spowodo- wanych wojną, można znaleźć w Actach sporo szczegó- łów dotyczących rządów tych biskupów w diecezji płoc- kiej.
