M. T. Ciceronis, ut ferunt, Rhetoricorum ad Herennium libri quattuor. Eiusdem De Inventione rhetorica libri duo

m

i m i 6

M. T. C IC E R O N IS ,

C T F E R U N T ,

R H E T O R IC O R U M

AD HERENNIUM

L I B R I Q U A T T U O R .

E I U S D E M

DE IN V E N T IO N E R H E T O R IC A

L I B R I D U O .

E D IT IO N E M GRAEVIO - BURMANNIANAM

I N G E R M A N I A R E P E T E N D A M

CUHAT1T STJASQUE NOTAS ADIECTT

F R ID E R IC U S L IN D E M A N N U S .

L I P S I A E

s n M T i B U S ' I. C. H l N R I C H S I I

cIoId c c c x x v i i i.

' / X ñ ù i

MJWERSYTET GDAŃSK!

instytut H is to rii ul. W ita Stwoassa. &5

skr. p ociłow a 6 2 8

80—952 Gdańsk

2 , 0 ^ b

Biblioteka

Uniwersytetu Gdańskiego

1100685052

PRAEFATIO EDITORIS.

l e c t u r i s s . l i n d e m a n n u s .

E d itio Rhetoricorum Ciceronis Burmanniana, quae prodiit Lugduni Batavorum

quum li­

brarlo videretur non sine fructu bonarum litteia—

rum in nostris terris venumdari posse, eius curan- dae negotium ad me delatum est. Non eram n e - scius, eius editionis exempla multa etiam in Batavsa haberi et apudLuchtmansios prostare; sed ea apud nos pluris veneunt, quam ut nostrates facile sibi parare possint. Accedit, quod haec editio non ainplius videretur nostri temporis studiis esse ac—

commodata, licet multa contineat, propter quae non indigna videretur repetitione. Quare curam eius repetendae suscepi, sed ita ut, quae necessa- ria viderentur, adderem, Batavorum futuras crim i- nationes nihil moraturus. Quibus criminationibus a multis Batavorum iam in me congestis responderé nolo. Responderunt pro me, quod satis fuerit, ami­

ci. Quorum defensioni facile cumuluin addere pos-

IV PRAEFATIO EDIT ORIS.

sem, si res tanti videretur, aut si lites inter K lo tzi- um et Burmannum secundum olim agitatas instau­

rare vellem, quod futurum esset, si tam abiecto essem animo, ut Mabnii, Bergmanni, Geelii con- vicia reponerem. Unum tacere nequeo, ego si edidissem Mabnii scriptionem, qua is Wyttenbachii vitam persequutus est, hoc et honori et usui per—

magno futurum fuisse illi libello. Adnotationes enim addidissem, quas etsi Bergmannus aliquis m a - iori etiam acrimonia impugnasset, quam impugna- vit notas meas ad Vitas Duumvirorum, 4amen ea- rum nullam refutassct, quod ne in illis quidem p e r- ficere potuit. Igitur et magis propagata esset mea editione Mabnii scriptio, et ipse Mabnius multa d i- dicisset, quibus emendare potuisset librum suum, si quando nova editione fuisset opus. Sed, ut in­

genue fatear, sinovissem, qualis futura esset qua—

lisque nunc est Mabnii scriptio, earn me editurum nunquam promisissem.

Iam paucis mihi enunciandum restat, quid in hac Ciceronis Rbetoricorum editione iteranda p rae- sliterim quidque consilii in ea persequutus fuerim.

Primum yolebam omnia, quaecunque Batava editio

haberet, retineri; non quia omnia praeclara et n e -

cessaria existimaren!, sed quo nihil desideraretur,

quod alicui usui esse possit. Atque ita versatus

gum ubique, si perpauca exceperis, quae ab initio

PRAEFATIO EDITORIS. v inter Graevianas adnotationes legebantur plane fu - tilia. Turn si forte quid non satis Latine dictum mihi videretur ab interpretibus, quod mihi apud Oudendorpium saepius accidit, nolebam committe- re, ut id sine obelo in posterum legeretur. Ego quidem non is sum, qui propterea dictionem Lati­

nara doctorum virorum , hodie ilia utentium, im - probandam censeam, quod uno alterove vocabulo Utuntur, quo nemo probatiorum inter veteres usus esse invenitur. Nam eiusmodi vocabulorum usum ni concederé velis, verendum ne mox omnis abii- cienda sit Latini sermonis consuetudo. Ita quum so s p ita n d i yerbum satis sit probatum, quo iure inaprobabis s o s p ita to r e m ? Quod ipsum si multi fe—

eerunt, fugit eos ratio. Eodem modo quum in e le - g a n s et in e le g a n te r satis sint Latina et auctoritate fcitantur haud contemnenda; ego certe non dubitem dicere in e le g a n tia m . Sed Burmannus posuit ce s p i­

ta r e pro eo quod est l a b i ; et quidem translate de ei'rore Critici. At nemo nisi Servius testatur, ce s p i ta to re n suo tempore dictos esse equos, qui saepe pedibus offendant. Unde qui deduxit verbum c e - sp i t a r e , si unquam in usu hoc fuit, certe ad infi^

lllarn Latinitatem descendit. Multo autem minus in

flaetaphora dici potuit. Porro idem loquitur de in —

ernen d a tis codicibus. Dicitur quidem a p e r fe c to

l,nP erf e c t u s , et multa eiusdemmodi alia; sed nemo

T I

PRAEFATIO EDITORIS.

a pvohibito procudit im p ro ld b ü u Qaare mte -

„ ¡f„r, caute versanden, esse in componendrs e.us- L d i vocabulis. Atque ita etiam hoc male comp

sito vocabulo in e m e n d a tw nemo usas est vete, um, praeter ecclesiasticos quosdam scriptores, atque eos quidem minime elegantes, Hieronymum, J u -

^ r ^ U q n a opera mea e b e n d a b ! sum v ^ satus ut quaeconque mihi vel suppednarent, ve Ínter relegendum in meutern venirent, adderem, T " „ L viri docti ad hoc usque tempus exeog.-

tassent quoad mihi cognita essent, sub.ungerem.

i : ; ; s l d t x i i sen,e„tiam ubique exhibo, et n b t-

^ scpm vel confirmavi vel refutavi. D : ; r C e n ’mihi magnopere est, quod, ,u u m

I g u l a e excudi coepissent, Orellii ed.tm nondum L manus meas venerat. Quapropter acqu.escen

dum mihi erat in varietate lectionis e Cod.ce quo dan. Zuiccaviensi in libris ad Herennium, et e có­

dice Vratislaviensi in libris de Inveníame recense.,

da Verum simulatque accepi Orellii edtfonem, ad

eam diligenter ubique respexi. In Museo V . a . .

viensi, cuius primum volumen iam tum prod.erat,

invenitur varia quinqué Codicum scr.ptura ad hbros

sd Herennium enotata, quam libent.ss.me m meum

usuni convertissem, si librum accipere a bibliopola

potuissem. Quod ,u u ... multun, quaerent. non L -

PRAEFATIO EDITORIS. vu ceret, scripsi ad Passovium, V. CL, librumque ab eo expetitum accepi. Quatenus ig'itur fieri potuit, ilia quintuplici varietate usus sum ; quod non per omnes ad Herennium libros factum esse, vehemen­

ter doleo. Sed solatur m e, quod nunc liber file utilissimus, Museum Vratislaviense dico, tandem in doctorum manus pervenit, unde qui plenum a p - paratum criticum desiderat, instrumenta haurire potest.

Ceterum, aliquot longiores disputationes de quibusdam Latini sermonis formulis exliibui, in quibus quae de formulis usu v e n ir e et usu e ve m re disserui, postea peculiari scriptione retractavi.

Eius retractationis sententia hoc loco paucis comple—

etenda videbatur, sed quum longiorem esse vid e- r em disputationem, quam capere posset praefatio- nis angustia, A d d e n d a quaedam consignavi, in quibus omnem istum locum denuo excuterem.

In oratione scriptorum ipsorum, quae nunc denuo eduntur, nihil mutandum censui, quare fa­

ctum est, ut quam dederant recensionem Graevius et Rurmannus, ea retineretur sine ulla mutatione.

broinde etiam orthographiam eandem, quam prior

editio sequuta est, retinendam censui, excepto

quod aliquoties aequabilitatem quandam, quam

Pri°res editores interdum neglexisse videbantur,

restituí. Interdum sigla not arum Oudendorpn, quae in vetere editione ad calcem adicctae erant, in liac vero textae orationi subiacent, omissa est; nescio m eo, an typotbetarum errore. Sed nec saepe hoc factum, et res ipsa facile de se indicium facit.

Scripsi in Gymnasio Zittaviensi Kal. Maiis clolocccxxvin.

vm PRAEFATIO EDITORIS.

R H E T O R I C A

A D

H e r e n n i u m

v •

L I B R I I V .

A

i

C L A R I S S I M I S a t q u e o r n a t i s s i m i s

IULIO ET BAPTISTAE LOMELINIS

F R A N C I S C I F . F . P U L C H R I S

tOAN. M I C H A E L B R U T U S

S. D .

■*-doquenfiae laudes tantae sunt, I u l i L o m e lin e , quanta

*,lrit ab ilia profecía in hom ines commoda, et beneficia.

quidem si ta n la s u n t, u t eorum a d m ira n in a g n i- '•i(lni>n i , quam in ir e n um erum fa c ilin s homines pos- S ,nt; m érito illa delict una lau da nd a ru m re ru m o m n iu m

^j^xirna atque am plissim a v id e ri. Q ua de r e , et m u lta Ia s'tepe a d o clissim is h o m in ib u s atque e lo q u e n tissi- p .,s ° t rionnu I la a n o b is , cum te rtio ab hiñe anno

•ceronis O ratio ne s edendas cu ra re m u s, accurate d icta .c o p ió s e sunt. U lu d in praesentia expostulandum p d e t u r , Cllm n u ] l a si t vitae p a rs , in qua non magnos P'ctus eloquentiae atque uberes hom ines ré fé ra n t, q u i ei,JS studio d u c a n tu r non ita m u lto s esse; q u i iila m coniploxi a n im o - ita e x c o lu e rin t, u t d ig n i iid e m m agna sude habí ti s in t , perpaucos semper ad n ostram m e- 10r|am esse inventos. C uius re i tamen non una modo faussa a ffe rri potest. N am et su nt n o n n u lli, q u i cum ogenio e xce lla n t, naturae bono c o n te n ti, usu m odo co M e xerchati°ne dicendi fa culta te m se assequi posse

^ o fid a n t; e t, si q u i s u n t, q u i ita a n a tu ra habeant

^ ‘ "o 'e nta ad dicendum m a x im a , u t tamen e xistim e n t s. praeceptionibus a rtis augenda, ita se totos h u ic

^ u d io a d d ic u n t, u t n ih il naturae tr ib u a n t, cuius q u i- jq hac re, u t in a liis o m n ib u s , quo illa e excultae n °ois d ilig e n liu s ad sum rnam a bsolutionem p e rd u - n Ur , su nt princip es partes. Q u o ru m u triq u e longe, t; a s e n te n tia , f a l li v id e n tu r. N a n i q u i om nia a n a - la p e tu n t, artem c o n te m n u n t; i i non in te llig u n t,

A 2

m agnum natu ra e s u b s id iu m , atque u nu m adeo, sine

S uo v ita h o m in u m n u lla fu tu ra s it , a se contem ni.

La tio e n im , a qua una artes omnes atque h o m in u m in v e n ta m a n a n t, cum eius ta nta vis s i t , u t nos a b r u - tis a n im a n tib u s seiunctos dci im m o rta lis e lfic ia t quam s im illim o s , to ta a n a tu ra est; u t non p riu s quis ab arte discedat, quam idem a naturae praescripto et r a - tio n is discederc, qua una hom ines ad agendum u tu n - t u r duce, e xis tim e tu r. Itaque non s o lu m , quod in te r nos lo q u im u r , quo n ih il m agis p ro p riu m h o m in is est, sed quod o rn a te , apte , apposite ad persuadendum lo ­ q u im u r , quod eloquentis est p ro p riu m m u n u s , cum quae in nobis in c lio a v it r a t io , arte inve nta p erfecit, natu ra e trib u c n d u m est. Ita autem m u ltis n o ta tis et a n im a d v e rs is , quae in unaquaque re a p ru d e n tis s im is h o m in ib u s sa pien te r, et certa ra tio n e fie re n t, singulae su nt artes a n o stris m a io rib u s inventae et perlectae.

A tq u e , u t de hac ipsa a rte ' dicendi lo q u a m u r, cum n u l l i adhuc rhetores e x s titisse n t, q u o ru m p ra e c e p tio n i- bus haec in nobis facultas co rrob ora ta a ltiu s se e ffe r- r e t; et T h u c y d id e s , et H erodotus d o ctissim i hom ines h is to ria m lu c u le n te r s c rip s e ru n t, et m agna cum e lo - quentiae la u d e , et in fo ro atque in concionibus c la ri hom ines m u lt i A th e n is , cum n on du m lu d u m Isocrates aperuisset, m ag ister i n p r i m i s dicendi c la ru s , m agnam g lo ria m s u n t apud suos cives in dicendo assecuti. N e - que (a m e n , q u o n ia m i l l i ta n tu m eificere sine arte

i fo tu is s e n l, m irific e a n a tu ra et ab ing en io p a ra ti;

lem osthenes, cuius m axim e illu s tr e nomen apud poste- ros m a n a v it, Dem ades, H y p e rid e s , Aeschines, a lii a rtis adium enta neglexerunt. Ita enim , o p in o r, doctis­

s im i hom ines statuebant: q u i m agnam laudem tu rn d ic e n d o , tu rn scribendo assecuti essent n u llis a rtis prae- sid iis in n ix i, m u lto clariores illo s hac laude fu tu ro s fu isse, si ad naturae atque in g e n ii v im , qua excelle- b a n t, ars quoque dicendi accessisset. V b r u m , u t m agnopere h i rep re h e n d e n d i, q u i artem conlemnentes o m nia s ib i in n a tu ra posita esse a r b itr a n tu r ; ita m in i- me i l l i la u d a n d i, q u i plane ing en io d if fis i, quo va le nt, arte una ad d ice nd um , atque adeo u t ab ea d iv e lli n u lla ratio ne p o s s in t, in n itu n tu r . Neque enim ita est o m n ia una ars co m p le xa , u t non m u lta te m p o ru m r a t io , h o m in u m m ores, r e lig io , vitae in s lit u la , quo­

ru m n u lla certa ra tio et p a ru m d iu tu rn a est, ab in -

IV IOA. MICH. BRUTI EPISTOLA DEDICAT.

h'I'nus p o s tu le n t, quae arte non tr a d u n tu r; u t vere ia m inÜ.1„J )" Ssl*: ’ V*" ing én ia a rtis s u b s id iis , ita artem o rn a ri

ÏOA. MICH. BRUTI EPISTOLA DEDICAT. v

^ genus m axim e et augeri. N am q u i n ih il potest a se s-^erPe cum ab arte discesserit, quod a liis in s ta r a rtis

’ Ji.cet b a u ria t praecepta om n ia , quae a u t G raeci, o r , U t i .n i scrip torcs de dicendi arte tra c lid e ru n t, n u llu s

° r s it fu tu ru s ; c u i quidem ita ab arte est p ra e s i- .(cj lri p etendum , u t J n te llig a t, p lu rim u m in arte inesse 'j a n atu rae v im , si adsit, excitandam atque c o n fo rm a n - . m ; om nia in arte non inesse. C erta enim ac d e fi-

£ 1 ?, genera quacdam re ru m ars c o m p le c titu r, id quod cite fie ri potest in h o m in u m v ita ; m u lta q u o tid ie n ie rg u n t, quae cum in fin ita num ero s in t , ab eo m odo p 'c ta ri recte p o ssu n t, qucm u b i a rtis praecepta d e fi- ''n t , in g e n ii vis quaedam a c e rrim a , quae n u llis in Bot>IS a U t- ternp o ru m a u t re ru m fin ib u s c irc u m s c rib i

| 0SG suis m a g is , quam externis v irib u s dicentem . Ur; Quae cum o ptim e nosset v ir c la ris s im u s , ac

^ P je n tis s im u s p ater v e s te r; quam quam eos lib e ro s sus- , .Plsset, in quibus im a gin em su i in g e n ii, p u d o ris , p ro - n o | IS•’ ,r!irillc a m ad v irtu te m in d o le m , e xim iam spem cu e n ta ti? in tu e re tu r; censuit in vobis naturae v im , nios iacer.r ' ma sib i. et stu dio adiuvandam . Ita d oc tis s i- j ; tt S . m in e s p u e ritia e vestrae m od e ra to re s, q u i vos et temCriS au8erent , et exem plis ad v irtu te m , et honesta- f e u COnfo rm a re n t, vobis educandis in stitue nd isq u e p ra e- j ' ’ Q uo quidem fa c tu m e st, u t b re v i, ob a d m ira b i- j n n Ppandam ad omnes v ir tu tes progressionem , quae in t V° • Q a iore ind ies cum vestra laude spectabatur,

~ princjpes iu v e n tu tis vestra v irtu s eluceret. Itaque b e ° i ad m ira b ile q uidd am et m aius in te r hom ines h a - t n um CSQ cum vos m a io ru m n o b ilita s , d iv itia e , f o r - arnP ^ SSlrnae, et quae in vestra domo h e re d ita ria

°ris l0 r ,Iiiae. decus, venustas, et cognoinine vestro dig na

v ij Pum b ritu d o c o m m en da ret; perfecistis p u d o re , sua-

tis * *' m o r u m ’. vitae e le g a n tia , u t q uibu s rebus in m u l-

iril Sa°P? o b r u itu r v ir t u tis lu m e n , in te r eas, tam quam

t j n Cr m m o ra lu m in a , et suum splendorcm v irtu s o b -

si Grcti et tap bs n a tu ra e , et fo rtu n a e o rnam entis aucta,

qu m °oo fie ri posset, u t u lla m a liu n d e accessionem,

o b i/n 3 Se ip.5» .v irtu s su m e re t, m aiorem etiam iriu lto

m j lrjereb_ I.ic u it vobis p er p atrem in una hac re vobis

PerUl Sentlf im “ m ’ cp10*^ vobis erat m axim e in o pta tis,

mnc laudis cursum ad sum m am g lo ria m p e rv e n irc ;

quo vos tam en a lio vita e c u rs u , sed aeque i l lo la u d a - B ili et recto fa cile vestra vos V irtu s p ro v e x it. A tq u e i l lu d in vobis m axim a d ig n u m la u d e , quod in magma n e g o tio ru m m o le , quae in Ita lia , in C a llu s , H isp a n u s, B c lg is , om nibusquc E u ro p a c conventibus d is tric lo s h a - b e n t, om nibus rebus persequendis, quae dignae h ab en - tu r a m p lissim o loco n atis ado le scen tib us, si cui id m odo d u b iu m s it , fidem fa c itis , in o m n i vitae ra tjo n e , v ir t u tis decus, n is i o b ru i ip s i id p a lia m u r , enitere.

A c te q u id e m , I u l i , quern non m iln p riu s tua co n- s u e tu d o , qua est n ih il s u a v iu s ,_ quam tuae v ir t u tis fam a c o n c ifia v it, cum a li i m u lta in te fo rtu n a e , et na­

tu ra e bona a lia a d m ire n tu r, q uibu s ipse_ non te n e o r;

neque u lla e curae g ra v io re s , neque n eg otia a m p lissim a quae g e ris , neque actatis u lla e lilecebrae a tarn la u d a - b i l i in s titu to deduccre p o tu e ru n t. Ita q u e et q u o tid ie legis ipse m u lta e t, ne qua t ib i bora p e rc a t, ea de doctis ^ho m in ibu s p e rq u ire n d o percunclandqque conse- q u e ris , quae n o n p riu s deesse lib e ris h o m in ib u s p o s - s u n t, quam i l li s certa ra tio d e s it, v ila rn , u t dig nu rn b om in e e st, honeste et cum laude agendi. Quae tu a v irtu s ta n ta non me t ib i so lu m am ore d e v in x it, sed ita d e v in x it, u t n is i in s ig n i m on um en to ad p o ste rita te m quantus mens in te a m o r esset te s ta re r, non me t ib i m a g is , quam m ib i ipse facere in iu r ia m vid e re r. Quae enim in lib c ro b om in e sum m a laus e s t,n u llu m tu quidem v ir t u tis fru c tu m u b e rio re m tua v irtu te babes, q u i totus t ib i in conscientia recte fa cto ru m p ositu s est: ipse cum p o s s im , n is i tu a m v irtu te m m ib i litte r is lllu s tra n d a m suscipia'm , a u t v id e a r ea non v id e re , quae sita in oculis o m n iu m clarissim e e lu c c n t, aut t i b i , quern unice aino et o hservo, vidccir m 3.x 1 mum. vitae o rn iiro c n tu m ct (locus in — videre. ’ it a laetis secundisque o m in ib u s ,. c la rissim o tuo et Ir a tris n o m m i in s c r ip li C iceronis R b e to ricp lib r i in lucein p ro d e u n t, sum m o a me labore, s tu d io , v ig ila n lia , id quod res ipsa d e c la ra t, em endati. Id et vestrae v ir t u ­ tis illu s tre te s tim o n iu m , et s u m m i m ei in vos a m o ris, s-.u- d i i , observantiae, baud obscurum m on u m e n tu m , p erpe - tu u m u t s it non despero a liq u a n d o fo re : opto q uidem certe atque aveo in p rim is . A c si in o m n i m unere la rg ie n - do vo lu ntas m a g is, ct s tu d iu m , quam m unus spectator, spero vobis m axim um idem atque a m p lis s im u m visu m in.

D a tu m L u g d u n o , K a l. Ia n u a r. c o .

oxx.

VI IOA. MICH. BRUTI EPISTOLA DEDICAT.

l O H A N N I S G E O R G I I G R A E Y I Ï

P R A E F A T I O

A D

L E C T O R E M.

, r i mo loco c o llo c a n tu r L ib r i R b c to ric o ru m ad H e re n - lu u tn , cuiuscuinquc s in t auctoris , a n tiq u i certe et aeta- j . s optim ae. Quae de i l lo v i r i docti scculo siipe rio re lsp u ta ru n t, praem issa su nt A ld i M a n u tii C om m en - , a r i0 ’ q u i tarnen M a n u tii non est, sed M ic h a e lis T o x i- , e.R h a e ti, q u i anno

in o ffic in a Io a n n is O p o - 'l u ilasilea e c o m m e n ta riu m to tu m cum ly p o g ra p h ic is lani n ie n d is , quas tarnen V e n e ti c u m u la ru n t, ex- r lpsit. N o n credidissem hoc a liis d ic e n tib u s , n is i eis oculis m ih i fuisset credendum . N o n ta n tu m verba r,l|ssa in co m m e n ta rio , A ld i M a n u tii nomen p ra e fe - r i t 'i . ex T o x ita r e s titu i, sed et integ ra s periodos.

j. ° la b ilis m axim e est locus in explanatione ad cap. 53 . z, 1 I V . , in quibus haec verba h a b e n tu r apud A ld u m :

d J e m is s u m la p s i p e r f a n e m .

e,iim e q u i T r o i a n i a lt it u d o d e m o n s t r a t n r , e t a p u d o rneru m , c u m M e n e la u s G ra e c o s i n e q u o se d isse de 01 a to re S i c u l o , e t o r a t o r e m a lo n o tu s e s t lo c u s .

U nde 1 ‘arn possis elicere scnlentiarn. Q uom odo eriim u lla rn r rvestiges, cum plures s in t versus in A ld in a oniissi, i* 1 boxita sunt rep onendi , u t e xplan atio possit

1 ^ 1 n ifn ir u m :

« « Ver h o e q u i m a g r iit u d in e m . A l l e r m o d u s ex á u c fú .o y ú V ö,

t e l l ii r f ° " i q u o d e s t , a l i u d v e r b is d i c i t u r , a l i u d m e n te i n - g i t u r , u n d e e v r o a n ü d a n a s c it u r . E s t e n im h o c o y f j p a c a ° l0V y' a i t t r s n x iv . b r , q u o i n io c i s , r i d i c u l i s e t s a r - u t i m u r , u t i n h o c lo c o c e r n e r e , v id e r e e t p o s s id e re ü t ^ L ca t > h ° c e s t > r n u lt a p e r f a s e t n e fa s a c q u is iv is .s e . L tn u r e tx a m i n s e n s u c o n t r a r i o , c u m d ic im u s a liq u e m

yin IOH. GEORG. G RAE V II PRAEFATIO.

n e c i n c e lia f i n i n e c i n p e n u o le i e t f r u m e n t i q u ic q u a m c e r n e r e , h o c e s t m e n d ic u m esse. 'I t e m i l l a e x s e c u n d o de O r a t o r e , de S ic u lo etc.

Haec om nia sunt apud A ld u m v it io lib r a r io r u m o m issa, sine q u ib u s tarnen locus łm iu s c o m m e n ta rii est mancus et m u tilu s , nec potest in tel l i g i , n is i ex T o x ita , ex quo ve rb um de verbo de- s c rip s it, n ih il de suo addens, n is i v ix in trib u s a u t q u a tu o r lo c is , iisqu e paucissim is et n u lliu s m o m e n ti verbis. Delevissem sane A ld i M a n u tii n o m e n , et p ro ilí o substituissem M ic h a e lis T o x ita e , v e ri h u iu s com - m e n ta rii .auctoris, m s i ty p o g ra p h is fuisset h ic , u t in.

in u ltis a liis , in v ito mos gerendus. V o lu n t i l l i to tu m M a n u tii in C iceronem c o m m en ta riu m liu ic c d itio n i m - c lu d i. Ita q ue n o le b a n t M a n u tii nom en e x p u n g i, ne quis c a lu m n ia ri p o s s it, a liq u id a M a n u tiis ad C icero­

nem iilu s tra n d u m d ictu m fact um ve esse, quod in l l l o - ru m e d ilio n e non in v e n ire tu r. Iu s s i tarnen M a n u tii p ro oe m io p ra e fig i c p is lo la m T o x ita e , qua suas expla­

n a t io n s com m endat suis p a lro n is . N em o autem m i- r a b it u r os A l d i , cum nec p u d e n tio r fu e r it in n o tis ad lib ro s de O ffic iis et q u i eis iu n g u n t u r , u t in a d lo c u - tio n e ad Lectorem ib i n o ta v i. Sex M S S . codicibus usus s u m , E r fu r t e n s i, Putcaneo, P ith o e i, C a u c b ia n o , D u is - b u rg c n s i et meo ; e ditione a n tiq u is s im a anm 14.78. quam Io a n n i K o lio debeo, a liisq u e v e tu s tio rib u s . V a le .

VIRO AMPLISSIMO AMICISSIMOQUE,

I S A A C O S W E E R S I O

IN S U PR E M O U R E IS A M S T E L A E D A M E N S IS T R IB U N A L I IU D IG I 1 N T E G E R R IM O ,

S. P. D.

P E T R U S B U R M A N N U S S E C U N D U S .

m C iirc u rn s p ic ie n ti m ih i, cuinam p o tissim u m C icero­

n ia n a haec R h e to ric o ru m ad H e re n u iu m et de In v e n - tio n e o p u s c u la , docto ru m In te rp re tu m n o tis et in e d itis p ra e s e rtim * ) G ra e v ii a n im a d versio n ib us illu s tr a ta , quae

L .

*) Scribcndum fait praccipue.

PETRI BURMANNI SECUNDI PR. DEDICAT. ix

r Pa qualicum que cura m ine in lucem p ro d e u n t, o ffo r- eut r aC f^ec^ carern cx h on oratîs U rb is nostrae Y ir is , u te ra ru m e le g a n tio ru m p e r ilia et M u s a ru m amore decora conspicuo ac fu lg e n ti srrala d ig n ita tis

P e e le r

et Ven. ' rc n *: o p p o rtu n a , T u prae ceteris, A rn plissim e o octrin a ru m s tu d iis s im u l cu ltissim e S

, e li—

o 'uus videbaris, cuius praeclaro n o m in i baec in s c rip ta to «ecraren,, quern si in te r v iro s b uius U rb is lio n o ra - sj P ru d itis s im u m , in te r e ru dito s vero h o n o ra tis s im u m uicarn, n ulJis me v e rb o ru m le n o c in iis u t i , ñeque

* PPta a,1t m in u s T ib i congrua praedicatione v im p u d o ri Wcere * ) vel modestiae illu d e r e , u lt r o a e-nitu ri en- 1 1 UI Te ac m e n ta tu a p ro p iu s in s p e x e rin t.. T u r lrn a p rim a iu v e n tu te ing en uis b u m a n io ru m lite ra —

¿ n?. a rtib us probe in n u tritu s ac p o litu s , p o s lh a b itis

^?Vlis et vu lg o t r i li s a m fra c tib u s , quibus p er com pen- aoa • sterilem et ieiu na m Iu ris p ru d e n tia m a lii facto

^bftune passim r u u n t , reg ia m illa m v ia m , qua ad XV j n ani niasculam que e ru d itio n e m n o b ilio ra a d sp ira n t bisl r" a ’ £enerosi s semper passibus ince ssisti; unde ex f a t i ° r i 'l.r,lrn v.eterurn c o g n itio n e , R eipublicae Rom anae p ui S i.’ P ^ e s tic is q u e gentis p a tria e A n n a lib u s , et tarn et r la <luam p e iv a ti Iu r is p e ritia , quas scientias doctis ra s t^ru P1 s o lid a ru m cu pidis p e re g rin a tio n ib u s c o rro b o - cj. ’ Jtlum consecutus es c iv ilis pru de ntia e a dp aratum H ap8' 1’111’• quern in g e n ti U rb is nostrae et su m m i t r ib u - ej. Is lu r id ic i em olum ento in p u b lic a comm oda exseris, adv^"0- <?’ ^ n ' ta t es in Te sponte collatas non externo a u t So]fPntj t l P ta n tu m n a ta liu m et F o rtu n a e s p le nd ore , quo

• P‘ °n q u e capita e fíe ru n t, sed et p ro p ria et o p tim a p 1 .0 rum T u o ru m luce sic illu s tr a s , u t in te r illo s a lio ClPue ccnsearis Iu d ic e s , q u o ru m s u ffra g ia non ex fes 1‘,|I|1T1 ca^culo a u t a d m in ic u lo dependeant, sed lio n o - p l'u i • ’ <luos. liactenus * * ) g essisti, p a ri o m n iu m a d - in l o " Ita suslip u e r is , u t p lu r im i Te longe a m p lio ri vale?*°..cp B ° cari d ig n u m uno ore co n se n tia n t, n is i ipse t i l - 11 1? 1-S• ac. sani t a tis tuendae m aiore m quam la u d a - scres anl j 10nis proferendae curam T ib i habendam cen- aec vero quem adm odum T ib i o m n iu m a e s li-

n i a t i o ' j u c u i d u u i u u u m ji n i u i n i n u .

nem "o™ et vcnef afio ne m iu re c o n c ilia n t, ita c o m m u -

rocerum civium qu e am orem u lt r o T ib i a llic is

hucusque.

IlOC

L.

vitae incu lp a ta e in te g rita te , p ru d e n ti de p a tria bene se ntiendi ac m erendi lib é rta te , 'c o m ita te n o n fucata, candore a p e rto , et lactea m o ru m d u lc e d in e , quibus e x im ils a n im i v irtu tib u s c u n c to s T ib i a m a b ili coagulo devincis a d s trin g is q u e ; praesertim vero * ) Musa ru m cultores eo am plecteris fa v o re , quo p ro p ria erudiU one in s tru c tu s verum et aequum lite r is et lite r a tis p re tiu m poneré soles. Jiequc p rivatae xmbx desunt caussac, quae ve l solo a m ic itia e m u ltis a bb in c annis tecum ex- ercitae n om in e me im p u le ru n t, u t hoc te n u i lic e t et le v i n im is f o r t e * * ) m on um en to p u b lic o T ib i erecto ex- liib c re m te stifica lio n e m cu ltu s et o b s e q u ii, quo egre­

gias illa s et non vulgares a n im i atque in g e n u T u i do­

tes semper prosecutus s u m , T ib iq u e "V iro non ta n tu m praeclara in d ig n ita te p o s ito , sed et lite ra ru m n o s tra - r in n p e rilis s im o , o fferrem R h e to rica baec, C ic e ro n i v u lg o a d trib u ta ad H e re n n iu m , et de In v e n tio n e , u t tilu lu s prae se f e r t , opera; quae q uo niam praecepta R h e lo ric e s , non ta n tu m ad O ra tio n e s quascumque a r­

tificióse in s titu e n d a s , sed et ad disceptationes caussa- ru rn lo re n s iu m r ite et o rd in e agendas co m p le cta ntur, v ab hoc in s titu to diversum nemo c r im in a b itu r , si ri lb i oraecipuc ista dedicentur, cui non in iu c u n d a a u t a per­

sona i n a aliena baec fore speramus, q u i ad lile s i u r i - diras in fo ro d irim e nd as exercitatissim us lud ex ta n ta cum laude sedere consuesti. C u m vero baec n o tis ac v a ria n tib u s codicum M S S . le c tio n ib u s , contexlus em en- d a n d i ° r a t ia , satis m ib i ab a liis in s tru c ta v id e b a n tu r, de A u cto re L ib ro r u m ad H e re n n iu m , quae Us sub iud ice adhuc p e n d e t, u tru m C icero ip s e , an C o r n ifi- cius T u llio n im iru m aequalis ac la m ilia r is , vel a liu s q u ispia m staluendus s it, a liq u id in lim in e h u io s opens disserere et V ir o r u m d o c lo ru m sentcntias diversas ad examen revocare, m earurn esse p a rtiu m e x is tim a v i;

ouod arn um en tu m dum m 'ih i tra c ta n d u m p ro p o n o , d is - sertatiunculae h u m s , et s im u l curae in novam banc editionem collatae a rb itru m Te et exactorem com pellare in a n iin u m in d u x i, p rim u m q u e o m n iu m bac D e d ic a - tio n e E p is to la r !, quae s im u l P ra c fa tio n is vice lu n g a - t u r , p o tiu s salutare L ectorem h a ru m re ru m et c a lle n - tis s im u m * * * ) et valde studiosum , quam nuda et p ra e -

X P E T R I B U R M A N N I S E C U N D I

q H oc lo co d ic c u d u m f u i t : im p r im is ve ro . 1j. * *) F o rta s s e . T,.

**■■) H u lu s s n p c rla tiv i aucloritas valde dubia. Ipsa fo r m u la : c c ills n s

P R A E F A T . D E D I C A T O R I A . xi

fa t' .

j ' 1Qm praevia D ed icatio ne ex m ore v u lg a r i lib r u m j unc a j rj ’e ableg are , q u a lis cuicum que V ir o b o n o ra to , '.ret lite ra ru m et d octrinae m in us g n a ro , vel d ig n a tio - v°l a m icitia e caussa sc rib i p o te st, paucis vero ta n -

• m ct seculo boc nostro valde r a r is , q u i de e ru d itis

’jsrnodi quaestionibus suum quoque s u ffra g iu m Ie rre

^ ta n t* )- , quod certe h o n o rific u m magis ac g lo rio s u m

~ .usrs nostris e x istim an d um re o r, quam a n ib itio s is D e - ca ll°n ib u s patronos s ib i sumere o p e ru m , q u o ru m I raeter títu lo s v ix a liq u id in te llig a n t.

£ H o rn m ig it u r R lie to ric o ru m a lte ru m de In v e n tio n c

°°lu m C iceronis g en uinu m esse p le riq u e agnoscunt, Ccl ex q u a tu o r lib r is duos ta n tu m superstites re fe rc n -

m * ) , l î cet tit u lu m bunc ab auctore ipso non p r o - t(icturn fuisse pateat, q uia et alias a rtis R hetoricae p a r- ac solam In ve n tio n e m in b is se tractasse, ipse in-, c 'cat sub finem cap. 3 . lib . I I . , pluresque lib ro s a C i - r ° ne conscriptos ex u ltim is operis ip siu s verbis m a n i- j ^ Urn est; u t ostendunt V ossius de JNatur. et C on st.

|jjjlc t0 r- cap. X I I I . et e ru d iti interpretes ad Q u in c til.

Reren ' ' In s L ° ra t. cap. 3 . p. 222. L ib ro s vero ad J u ^ n i u m , d u b iu m et in c e rtu m babere auctorem , co m - obs'US ^ 0 ctorum v iro r u m o p in io e st; lic e t p lu r im i non ç - CUrae iamae bom ines e ru d iti v a riis d isse rtatio m b us jj- °.r ° n i vindicandos c o n te n d e rin t, a lii C o rn ific io Se- v i Vel rrl V('l Iu n io r i adscribew dos, unus V ir g in io R u fo l a lrn o la °, a lle r M . ( ia llio n i R b e to ri, n o n n u lli etiam t r ii* reae T u llio , a u t T u llio T ir o n i , C iceron is lib e rtis , t r ’ |)Uen<b )s esse a r b it r a ti fu e rin t. H o ru m o m n iu m D ia -

a*

cariores saltem et v ix o b via s, b u ic e d itio n i 1 cogéré c o n s litu e ra m , sed B ib lio p o lis impensas islas Isan lib u s a rg um en ta s in g u lo ru m b ic quasi per s a ty-

colhgcre et e x a m in i modesto subiicere m a lu i, u t

e lio -

* ju s q u e re ru m is ta ru m p e ritis a rb itriu m constet cccHi ' ’ ac u d ic a n d i, lic e t om nia tamen eo ta n tu m Se . Ur? certus s im ,u t congeslis et enurneratis d ive rsa ru m p n lia ru m suf{ra g iis auctorem in ce rtu m esse, m ecuin aÜ nu n iia tu ru s sis , ac fa c iliu s re fu ta ri posse oppositas 0 rur 9 . co nieclu ra s, quam d u b iu m et ig n o tu m bactenus

i scuh h uiùs scrip to re m e la tib u lis suis cxcitare.

ar l ‘ c u ,us , ei

Cicero

Cte.

G c llio a ffe rtu r, X V I I , 5. L . *) N u nquam ita et q u iq u i s u til eius aetatis. S c rib e n d u m s c ia n t \ e l p o s - ) F a ls u in boc esse S chue tziu* docere iu s titu it in E d .

°PP» rh e t. L ip s . apud Goescheii. jSo4» praef, ad to ra . 1.

X I I P E T R I BURM*ANNI S E C U N D I

C ic e ro n i q n i adserunt, u tu n tu r a u c to rita te P ris c ia - n i , q n i a liq u o t locis, u t vel ex In dice P utschiano patet, auctorem h o ru m R h e to ric o ru m M . T u lliu m agnoscit, et sul) eius nom ine loca ex s in g u lis q u a tu o r lib r is a d - f e r t ; cui addere potuissent R u iin u m de C om p, et m etr.

O ra t. pag. 3 i 5 . et 321. in t e r R h e to r, a n tiq . F r. P ith o e i, u b i titu lo

p ro d u c it locm n de M e m b ro O r a tio n is , q n i lectione n o n n ih il va riata le g itu r lib . I Y . cap. ig ., et h o ru m o p i- n io n i etiam favere posset F o rtu n a tia n u s lib . I. A r t.

R het. pag. 5 i .

(legales status)

his verbis respexerit ad lib . I. ad Heron, cap. i 3 . et i 5 . et lib . I V . cap. 34 .. u b i de tra n s la tio n e , et lib . I I . cap. 12. u b i de d e fin itio n e a g itu r. A u g u s tin n s etiam in P rin c ip . Rhe­

to r. pag. 290. eiusd. ed. P ith .

quibus p a ria sub T u l l i i no­

m in e a dfe rt A lc u in u s , q u i pleraque descripsit ex lib r is de In v e n tio n e , D ia lo g , tie A rte R h e to r, pag. 377. unde quis coniicere posset, respicere cos ad lib . I I I . ad H e-

V I I

renn. cap. i 5 . fin .

Sed in a nim o p otius h ab ue ru nt i l ia ex C ic. lib . I.

de O ra t. cap. 5 .

u b i d u b ito an non ex A u g u s tin o reponendum s it

q u ia sic v id e tu r in suis reperisse co dicibu s: c u i co n- iecturae favere posset a liu s locus ex lib . I I . de O ra t.

cap. 85 . fin .

N o n tam en p ro Cicerone lib r ó r u m ad H e re n n iu m auctore pugnare p o te st, quod seqiieriti cap. 16. a d d it,^ se

d ic iu ru m de m e m o ria , a rtific ia l! an na­

t u r a l ! , seque

an m em oriae a rtific iu m s i t , tam quam id referendum esset ad locum iliu m lib . I.

de O ra t. de m em oria o m n iu m re ru m th e s a u ro , cum

artifirJ1- i ' 03G1¡ef: u^ er*°.r lo c u s , in quo a lib i de m em oria quanr a 1 Ve^ n a tu ra li e g c r it , quod cum fru s tra i l li c divert;35 ’ a r8’!lr l)entum inde m ih i v id e tu r p eti posse, donor,l'?1 3i ^ Icerone .lo q u i scrip to re m , q u i in a lio opere cottim * ? C 6 lrlfo u tria a r tific ia li dedita opera fu e r it occiirv.011 n is l 5uis contendat hue spectare il ia quae s' ,n ili| ')n t de O ra t. 86. 87. 88. E x istis vero a liU(j l,s<T,ie. G ra m m a tic o ru m _ et R h e lo ru m locis n ih il haec a» (l uarn illo r u m aevo iarn T u llio r om s , " )Uta *ulsse> q u o d , q u ia unus a lte riu s e rro - Poaetor™1118 e-St’ n0n .ma.8',s. nie m o ve t, quam quod.

“Rieron au.c^°yl ^al:ern P ris c ia n i u ta n tu r etiam te stim o n io E Up¡ n^Ál)H.’ du obús locis in fra p ro du cen dis, et S e rva ti suum’ j f - , atis f e rra rio n s is , E p is t. I. ad praeceptorem vei'ba In ‘ia rd u m , vel E g in h a r tu m , prope finem , cuius

^ o r w; n P re n tU r a d s c r¡ b i : E t i a m h o c p o s t u lo , u t q u o s d a m a u te n i "/ •V e s tr o ru m m i h i h ie p o s it o c o m m o d e tis e tc . S u n t sed i n " / de R h e t o r ic a l i b e r ; q u e m q u id e m lia b e o , p e r to ¿u C> ls l ue tn e n d o s u m . Q u a r e c u m c o d ic e is t i c r e - si° r e m U,n c ° n i u ^ > e t quem, c e r tio r e m p u t a b a m , m e n d o - l i b r i i n R e m e iu s d e m u d u c to r is d e R h e t o r ic a tr e s h a b e re C lRm t a t io n e a c d ia lo g o de O r a to r e . Q u o s v o s fJes t r o r i¿ a t Ltl o r ’ P rop t e r e a q u o d i n b r e v i v o lu r n in u m te rp o s it is P 0 S t C o m ' n e n ta tio n e m l i b r i a d H e r e n n iu m , i n - R h e i n 1 ui y LS^ arn; u l u s , s c r ip t u m r e p e r i, C ic e r o n is de

p r a e f a t . d e d i c a t o r i a . _{x m}

d?

i s b ó r ic a TT 1 i . í t c.

lih ro ru m 1 rr tlo i:c rn u ri iam isto tem pore codices vxn in te r n H erenp iu m mendosissimos et a v iris doctis fio ru m d o °n a t° S ^u is?e f ) > a quibus lib ro s tres d ia lo - h r°s a,i j , ra fo r e d is t in g u it, et in codice i l lo post l i -

R h e t o r i c a

■°iennium f ’lisse a lte ru m opus

(ist de In v e n tó m e , lic e t m ale d ic i

V°1 i?’w endam(l Ue s u b in te llig e n d a m esse

p lu r a li mas q , “ cn d a , adversus R e g iu m d ocu erit fie c ic h e - tt’ a tic i, Sue,tonius in lib r o de lllu s t r . G ra m - addita vorr>C C /C a r^ R.Petoribus

u ta tu r , sine

‘k *’ Slc a u cto r ad Herenn. lib . I. cap.

i n t e l l ; rret ’ l( ‘ n ie ,le i _ c a u s s a v e lle c u g n o s c e r e R h e t o r i c a m

Praefert

• 1

in s e ru n t. Sed

p ro fite tn r r u n °r\U li 1

cul us sententia non a lie nu m se

— . Oa d e n d o r p ms , cum et in M S S . titu lu s

P1^4uebZ n l slt * ti»s« , a it Sei vatu* L u p u * . rt : r na;t f Tu,li| de Ó’. tibrurn iu

s it

* ) G rae vius tamen ex a liis M S S . et ecld. vetustis, in q n i- J)i]s

desiderari n o t a v it , v u lg a ta m a d m is it. M in i ve l s u b in le llig e n d a vel p otiu s a lib ra rie s omissa v id e tiu haec v o x , q u ia p o s te rio ri tem pore passim

u t

et s im ilia d ic e b a tu r; sed m e lio ri aevo

vo carun t. Sic lib . I I I . ad H erenn. cap. 1 5 . fin .

ad ( lit codex E rfu rte n s is o p tim u s c l vetustissim us, u t ex M SS. e lia m legendum lib . I. de In v . cap. 6. in fin e :

u t p a u llo ante cap 5

H in c suppiendum p u to lib . I I . de In v . cap. u lt . in fin.

d e I n v e n t io n s , p r i m a e t m a x im a p a r t e a r t i s r h e to r ic a e , s a t is d ic t u m v id e t u r .

N a m deleta f u it vo x , vel e xcid it ex s im ilitu d in e consonae vocis

E t sic lib . H. de In v . cap. 3 .

et a lib i. _ C iceronis certe R h e to rica vocasse veteres, et p er ea in te lle x is s e , u t o p in o r , lib re s de In v e n tio n e , n o n autem ad H e re n n iu m , p alet ex S ervio ad V ir ff. VTH. Aen. 3 2 1.

quae in V lllg a - t is ^ S e r v ii e d itio n ib u s sic e x b ib e n tu r, tamquarn is!a

etc. essenl to fid e m C iceronis verba hoc o rd in e s c rip ta , ac p ro ir,de in t e r ems F ra g m e nta re fe rri m e rcre n tu r. Sed su nt ipsius S e rv ii, eoderri sensu end a liis et brevibus verbis in com pendium quasi con- Ira h e n tis ea quae operosius n a rra n tu r lib . I. de In ve n t, cap 2

et seqq.

etc.

Sic per C iceronis R h e to rica lib ro s de In v e n tio n e etiam in n u it , cum ad lib . IX . Aen. 4 8 i . n o tâ t:

xiY P E T R I B U R M A N N I S E C U N D I

* ) A t d iffe ru n t rh e to rica et rh e to ric a (r w (jip o o ix a ).

111 m l tu U m i a litju o d s ig n itic a t, et a r t i s , (J V O n p m O i, habel 110- tio n e in ; hoc la th is patet et ea om nia c o n ip le c titu r , quae ad rh e - tores eorurnqne artem a ilm e n t. C o n i. C ic. de Fa to , 2. o f f q u o n ia r n rh e to r ic a m ih i v e s tra s u n t n o t a . Ita e n lin m e h o ie t cod d. tesle B re in io . Quo lo c o q u i r h e t o r ic a , sin g u la r! inline» o, v e lle t, v itiu m a d m ille re t. E t C icero ipse, q u o d v e l lexica d o - cent y saepe rh e to r ic a sic nude n u m e ro sing, d ix it. L ,

P R A E F A T . D E D I C A T O R I A . xv

] <1} L P^enct a r t i s R h e t o r ic a e ; n a m p a e n e orn n e s p a r t e s

>et de m is e r ic o r d ia c o m m o v e n d a , a C ic e ro n e i n R h e t o - r ic¿s

p o s ita s .

i Q u ib u s verbis nos r e m it t it p ro c u l dub io (j ^ j." !•_ de In v e n t, cap. 55 . S im ilite r Servius ad eius-

< rtl ‘ d jr i v. 6 l 4 -.

e t^ T

(i llae conferenda cum lib . I. dc In v e n t, cap. 25 . a I f ^ n s q u a m vero S ervius a liq u id , quod sciam, C iceronis R h e to ric is , quod in lib r is ad H e - n n iu m sese o ffe ra t; cum I r ia baec loca aperte re s p i- dn t lib ro s de In v e n tio n e , u t n un c v u lg o in s c rib u n tu r, jl^ae C iceronis R h e to ric a dicenda, u t n on tan turn ex ls S e rv ii, sed et A s c o n ii P e d ia n i, H ie ro n y rn i, a lio -

• "?que locis p ro b a tu r.

vocat Cas­

ed pm s *n R “ e to r- Com pend. pag. 33 g. et 34 o. []p. 533 .

er a t io e t d e m o n s t r a t e g e n e r a s u n t c a u s s a r u m , n o n R a j i t l t r e c ie p a r t e s a l ic u iu s g e n e r is c a u s s a e p u t a r i . _ erTL e n irn re s a l i i g e n u s , a l i i p a r s esse p o t e s t , id e m j> * ls eJ- p a r s esse n o n p o t e s t * ) ;

u b i C iceronis a rte m J ljle ° n cam e lia m agnoscit lib ro s de In v e n tio n e , q u ia sed ' / I Uae p r p fe r t, n on le g u n tu r in h is ad H e re n n iu m , l ij)u tle In ven tion e lib . I. cap. 9., et sic ea, quae de p a r - Pro S ,e to ric e s , in v e n tio n e , d is p o s itio n e , m em oria, et InstnUn ia t i° ne ex a d fe rt S u lp itiu s V ic to r ia ca ‘ Orat._ pag. 24.2. eadem invenies lib . I. de In v e n t.

qqlj',. 7 - q u ib u s . et a lia loca fa cile s u b iu n g i possent.

idp 10 *|amen vind ican da haec ad H e re n n iu m R h e to rica JVijp . u n t » q u ia lib . I I I . cap. 2. de R c p u b lic a et Re I I * 'Pi1 se s c rip tu ru m p o llic e lu r , et quod V i r g i l i i , Ca a 11 ’ ,et s im iliu rn non m e m in c rit: quodque lib . I.

tia e

12" •1S*'a occurra n t

Pr acst'e iP10<^ praedicet operam suam fo ro et C uriae m em - lta r?

u t et a lib i saepe iactare solet. H is a rg u - lib I / lro s dot:tos non adiunxisse m ir o r locum ex

< C In ve n t, cap.

lib ro

q u ia to to fere dUnt J Uar*° a<^ H e re n n iu m E lo c u tio n is praecepta tr a - idem 1 • q u o n iam ex verbis is tis s e q u e re tu r, si

—^ ^ s<i ue °P c r*s a u c lo r esset, lib ro s ad H e re n -

*\ p ._

* * \ 1, 1a*‘ |8111 ,oc'>s Cassiottorus, veluli pae. 53i . (ed. Geu.) his.

’ U,ceud,1“> m v e n ia n tu r, vel leAa n tu r. L .

n iu m ergo post o pusculum de In v e n tio n e scrip to s, q uia d ic it

quod p r o - bare d iffic illim u m esset; m ib i v e ro s im ile f i t , Ciceronem i l l i c ind icare vo lu is s e , se E lo c u tio n is praecepta tr a d i- tu ru m in sequentibus li b r is , quos duobus is tis de In ­ ve ntio ne addendos destinaverat, sed im perfectos r e liq u it, q u ia m a tu r io ri aetate se c o n tu lit ad diálogos d e O ra ­ ja re trib u s lib r is com prebensos; adeo u t de E lo c u - tio n e fo rte * ) e ge rit in te rtio quartove lib r o R h e to ri- rn ru m de In v e n tio n e nunc in s c r ip to r u m , quos si con- s c rip s it, certe am issi p e rie ru n t * * ) . In iis enim T u l - liu m de

et

disseruisse, co nn ci posset ex in s ig n i Q u in c tilia n i loco lib . I I I . I n s t O ra t.

can 3 2 íí

( m t e liig i lib ro s de In ven tion e

certum est)

¿ e d it , q u in t a m q u e c o n s t it u i t c o m m u n e m , a c v e lu t c u s ió - d e m ’o m n iu m m e m o r ia m .

Ita q ue isto in loco n u llu m sibi p ra e s id iu m petere possunt, q u i T u llio R be to rica H eren- n ia na vin d ic a re c o n a n tu r, quos in te r ex rece ntio nb us lite r a r u m in s ta u ra to n b u s p ra e cip u i su nt Leonardus A r e - tin n s G e orsius T ra p e z u n tiu s , L a u re n tiu s

S E ’ P o H tU n u * , a liiq u c p lu r M , j u l C y r o n o n .1 o - r u m parcntcm esse c o n s e n tiu n t, eique a d s e ru it A n to - n iu s M a n c in e llu s ; et S m ib a ld u s A n to n in u s in D ia lo g o de R b e to ric is ad H e re n n iu m , splendidissim ae operum C ic e ro n ia n o ru m e d itio n ! A ld in a e praefixo pleraque p ro C icerone arg um en ta satis adcurate e x ln b u it, sed q u ib u s et a lia s u b iu n x it, quae faveant C o rm fic io , de quo postea. N o s tra quoque aetate in te r Germ anos p e c u lia - rib u s d ia trib is C aspar K irc b m a ie ru s et Io h . P etrus

* ) D ie . fo r ta s s e . * *) N o n n is i <luo, quos h a h e m n s , lib ro » E h e lo - I'ic o ru in a C icerone scuptos esse, cloceie

pvaef. ad ed. C ic. R h etor, apud Goescheu. 1 8 0 1. ) 6 1 le c tio

•vera, m e m o ria lapsum esse Q u in c tilia n u m patet e C ic. íe lo i. , 7 . u b i itid e m quinqué partes a rils rhetorica e c o n s titu u n tu r, n u ll«

iu d ic ii m e ntione facta, fo rta s s e tam en lege udu m est apud ( ¿ " in c ti- lia u u m : E t C icero q u id e m i n O r a to r iis . C f.q u a s d111r a u s a d G .il. o .

X V I P E T R I B U R M A N N I S E C U N D I

p r a e f a t . d e d i c a t o r i a . _{X V II}

m 1 Profes1s.0 r q 'io n d a m H a le n s is , p ro Cicerone R ib lio th e m lanc P te ra n a m descender u n t, q uo ru m in

c ius. Se,? i f Ua L a tln ? m c m im t C el. Io h . A il). F a b r i- bis t c r n \ ÜOri.,m .quidem dissertationes cum fru s tra in bendan, J uac.s iv ™ m; . praecipuam m ih i rationern b a - B e d ch e m f

SU1

N l?° a i A n oc ,u Bucinensis et M a r in i sertatinnnc i rensis.’ 9 u o ru m ..de bac controversia dis—

B asil. , ; / ^ ‘b c n tiir in O ra to riis C iceronis operibus ed.

X X X lX +r e-’ ,ecicb em i quidenr ista le g u n tu r cap.

to ric o r ‘. i uStlgatlonuin C ritic a ru m in lib ro s bos R h e - intor eim: r eyen" ' ’ Í P as nc.sc,° c u r « m is e rit G raevius, Oiaiori

. C e n tu ria m Q uaestionum E p is to lic a ru m fo rm a

«peros,

lm„ A „ s d i B rita n n ic i. H ic „ T m non a m o v í ? hos ad H eren m um e fa m ilia C iceronis

Verbo ri)m n • c0Ptcu u it , seque opposm t non sine m u lta v it in d iv ;a nCria m ° m a

R é g i0

q u i va rie flu c tu a - a biudicanA , ° •°PCnS !1UIUS auctore , quod C ic e ro n i cap eandum e xistim at m notis ad Q u in c til. iib . I I Í de In v c n frCa 1IICm ’ qPia diversa a Cicerone in lib . I . e ipiantur

UC ’ e ti n b ls R be to ricis ad H e ren n iu m p ra e - lia n . IJ}, A . exordio o ra tio m s ; tu m quod idem Q u în c ti-

t a n t u l t 'r '

CaP' neiutet illo s , q u i

ad R er„^ .

idque in bis L ib r is quidem n iu lR rePe ria tu r , c o llig it inde R e g iu s , eum (Jiceronem °m -n -|i-aUCt-01rlS exPresso in d ic a tu ru m fuisse quidem a ’ S1 11 1US ld o pusculum censuisset. Sed boc quo Asroo8cainenl;llm non m a io ris m om enti est, quam quia O u in rf1;r S n ° r i eSr ^ bunc T u I li i f ° etum a d firm a t, auctore adfpr-1/111 lb ‘ ?aP‘ P- non nom inato e,fiarn o c n m ! 1 T n mr hlS ad h e re n n iu m R h e to ricis d.iic senucm i, v? llb . I V - caP- = 5 ., cum tamen aüa m id i de a. i SUb nnPn.ne C a lv i producat. H in c enirn quia „ o n l r l 0™ c o l,IS1 Posse’ notav it patruu s meus, alterius fI “ t !P.sa auctons ad H eren n iu m v e rb a , sed punit, ’r i ae “ le aeque ac F a b iu s in exem plum a d - iacc 0p in ,d !l'in r

u t v o c a t, adscribenda

^ e n ta tu m V • R eg ‘ u s , quem de arte R lie to ric a co m - cum suap / Uf1S,S.e Í ei ta tu f Q u in c til. lib . III. cap. i . u b i Riunx L ip s ln 'f Uf .' 'e to rib u s P im ío R u tilio q u e a d iu n g it A n n. 7 i . P , nr f¿ Clt eurndem , quem T acitus lib .

V i rginiu'm, e t

R £r ° ne / ' orI uentiae doctorem m e m o ra t:

---

B

xvm P E T R I B U R M A N N I S E C U N D I

V i r g i n i a s s tu d io , iu u e n u m e lo q u e r ttia , M u s o n iu s p r a e c e p lis

x i i

ita enim re d e castigatom a v iris d o c tis , non

D uos enim diversos d is tin g u it, V ir g in iu m R h e to re rrt, et M u s o n iu m R u fu m , sectae Stoicae P h ilo s o p b u m , de quo n o ta v i n o n n u lla ad lib . I. A n th o l. L a t. E p . yg. Q u o d autem V ossius de N at, Rhet. cap. i 3 . eumdem liu n c T á cito m e m o ra - tu m V ir g in iu m faciat ac * ) i i l u m , de quo Suetonius e gerit in lib ro de c la ris R b e to rib u s , sciendum est, n ih il hodie de V ir g in io R hetore in isto S u e to h ii opere m u tilo le g i, sed in C atalogo R h e to ru m a Suetonio praeter i l i d s , q u i nunc exstant, lauda to r u m , quem ex codd.

M S S . A c h ille s S tatius notis suis s u b iu n x it, recenseri

siv e , u t le g e n d u m ,

et sic in codd. M S . Bonav. V u lc a n ii eumdem vo cari in v ita P e r s ii, Suetonio etiam v u lg o a d trib u ta , ad T a ci­

tu rn m o n u it L ip s iu s . Sed u uia hace dúo g e n tilitia no­

m in a sunt, rectius

d ic i censet p atruu s meus ad Q u in c til. lib . X I . cap. 3 . pag. 1026. a quo diversum V ir g in iu m R hctorem a r b it r o r , a T á c ito m e - m o ra tu m , cum quo V ossius c o n fu n d it V ir g in iu m R u fu m C onsulem , cuius laudes d escrib it P lin iu s Secundus lib . I I . epist. i . eiusque E p ita p b iu m exbibet lib . V I . ep. 10. et lib . I X . ep. i g . , quod in s e ru i A n tb o lo g ia e L a t. lib . I I . ep. 55 . u b i n o n n u lla de V ir g in io isto R u fo , V in d ic is v ic to re , a d n o ta v i, q u i n ih il .commune balret cum V ir g in io R h e to re , quem sub Nerone recenset T a ­ c itu s , et

v o c a t, u t Q u in c tilia n u s , non

ñeque enim R u b illu d cognomen Y i r - g in ii R he to ris sed M u s o n ii P h ilo s o p h i est, quod m ale R egius et a l i i , v itio s is T a c iti e d itio n ib u s , quae

e x liib e n t, decepti, a dd id e ru n t h uid R h e to ri V ir g in io , c u i R betorica ad H e ren n iu m trib u e n d a b a rio - ] a ti sunt. E a autem ratio ne inductus praecipue id cre- d id it R e g iu s , q u ia statum in arte R hetorica co niectura- le m , legalem et iu rid ic ia le m V ir g in io h u ic t r ib u it F a b iu s , quae eádem d e fin itio in h is ad H eren n iu m lib r is o ccurra t * * ) . Sed revocavit

sententiam ad

*) D ic c n d u m a tq u e . **) D ie . in v e n ia lu r . *** ) Q u id Iio c est? A n m u t a v i t , r e t r a c t a v it s e n te n tia m , q u o d coniicere lie e t ex p a rtí­

cula adversativa s e d ? A t lio c significare n e q u it haec fo rm u la * R e v o c a re enim s e n te n tia m est o m is s a m re d u c e re , re p o n tre im - p r o b a t a m , in s ta u r a r e svers am . P ropterea d ic e n d u m f u it re ­ t r a c t a v it s e n te n tia m ,, Se re vocare hoc sensu a lfe rtu r ex Gic.

X IX J¡lu.m Q iiin c tilia n i locum lib . I I I . cap. G. p. 2^9. u b i

i1 2?- Pm ps n o ta t lib ro s bos esse scriptos a V ir g in io o lie ro n n iu m Scnecioncm , P lin io lib . I. epist. 5 . et '' 11,1 ro c m o ra tu m , non autem ad H e re n n iu m , C iceronis ecessarium. Idem Regius ad lib . I V . Inst. O ra t. cap. 1.

jVb"- 3 o 3 ._ex U s, quae ex V ir g in io i l l i c tr a d it Q u in c ti- ianus, 'etin b .° c tamen opúsculo non in v e n iu n tu r, aperte x iu C0 . ‘S 't, decrpi 1 11 o s , q u i R he to nca baec H cre n n io in - s<:n Pj;a 91 trib u u n t. Sed u be riu s bac de re e git R a ­ phael hie R egius in Q uaestione,

j

, quae post eius P roblem áta in Q u in c til. Inst. O ra t. p r o d iit Venet.

4

2.

111 qua p n u llo m e lio rib u s argum entis C ice ro n i a b iu d i- S®' hos lib r o s , quam verum a ucto re m , quern in bac Vuaestione C o rm tic iu m aut T im o la u m esse c o n iic it, e tenebris e m it. E t recte quidem re fu ta t illo s , q u i ex R tu lo , quo C ic e ro n i v u lg o in s c rib u n tu r, et ex a u c to ri- tate a lio r u m , q u i sub T u l l i i nom ine adferre solent, a rgum entantur. Hac enim ratio ne admissa num quam quaerendum esse, an a liq u o d opus suo ac le g itim o V 'c to ri a d trib u tu m s it , quod iu re a d firm a t, q u ia non ideo genuina sunt veterum auctorum opera, quihus t i t u l i Vu’g ° in s c rip ti ea la r g iu n tu r , aut quae in te r a lia eorum n °n d is s in iilis a rg u m e n ti scripta codicibus vetustis a d - u e c tu n tu r: bine enim to t auctorum illu s tr iu m l i b r i et

° b m et bodie c irc u m fe ru n tu r falso iis a d t r ib u t i, u t sc rip tis s u p p o s ititiis , q u o ru m t i t u l i parentes non suos H ientiebantur, obelo configcndis et vero s c rip to ri v in d i- candis p b ir im i in te r antiquos G ra m m a tic i et A ris ta rc h i

°poram dederint, et u t Q u in c tilia n u s «licit lib . I. cap. 4 .:

l u d i d o su o i t a se ve re u s i s i n t , u t lib r o s , q u i f a l s o v id e - r e n t u r i n s c r i p t i , ta m q u a m s u b d it it io s s u b m o v e re f a m i l i a P e r m is e r in t s i b i , s e d e t a u c to r e s a lio s i n o r d in e m r e d e y e - r u t t , a lio s o m n in o e x im e r e n t n u m e r o ..

C uius generis non pauca veterum G raecorum et L a tin o ru m auctorum scripta ex com m entatione de A rte C ritic a et C rilic is a ntiq uis, quam aliquando m editatus f u i, hue transferre possem post curas W o u w e r ii de P o ly m . cap. X V I . et M aussaci ad H arpocrat. p. 397. si huius lo c i ista essent, aut a scopo * ) nobis p ro p o sito non n im iu m nos avocarent.

A u c to rita tib u s vero illo r u m , q u i sub C iceronis nom ine p r a e f a t . d e d i c a t o r i a .

A c a d . I I , 5a, c. 17. sed falso. C f. ad iliu m lo c u m Goerenzius»

' ) A u t Gracce scrib e n d u m a x o n ó g , aut f i n i s , c o n s iliu m , p r o -

B 2