Zmiany wtórne w porfirach okolic Wałbrzycha

UK!D 552.578.3:li5l.735 ;650.83 :6M.~ :5'52.54 :Il51.4&1.4:550.&Z3(438.~02 M:aC2:Jd - wiercenie)

Wyniki badań obiawów bituminów w otworze Maczki IG-1

.otwór Maczki

IG-<1 został

zlokalizowany na

niedużej

antyklinie Ma- czek, na wschód

od

Sosnowca. Celem

wierćenia,

zaprojektowanego przez

A.

Czekaja i

A.

.Jachówicza,

było określenie

profilu litologicznego i stra- tygrafii utworów

podścielających

osady I karbonu produktywnego. Wier- cenie

miało wyjaśnić również litologię

utworów dolnego karbonu, a

zwła­

szcza zagadnienie

przejścia

utworów

węglanowych

w utwory klastyczne (facji kulmowej) oraz

rozpoznać,

a w

miarę możliwości przebić,

utwory dewonu

środkowego.

Planowana

głębokość

3200 m nie

została osiągnięta

i

w~utek rpoważnej

instrumentacji otwór

zakończono

na

głębokości

2907 m. Wiercenie

przebiło

osady

czwartorzędu,

górnego i dolnego karbonu oraz

nawierciło

osady dewonu

środkowego,'

w którym

zostało

zatrzy- mane.

Zaobserwowane w trakcie wiercenia

wyraźne

objawy biJtumin6w, jak

również

interpretacja

karotażu

geofizycznego oraz profilowania geoche- lniCznegO

wykazały celowość

opróbowania otworu. Projekt opróbowania

został spOTządzony

przez nas przy konsultacji z przedstawicielami Od-

działu

Karpackiego IG oraz z \P!PIPN w Krakowie. " . Pragniemy w tym miejscu serdecznie

podziękoWać

prof. drowi S.

W1dowiarzowiza

życzliwą

pomoc i

radę udzieloną

nam

^IW

trakcie prowa- dzenia

badań

otworu, oraz za pomoc przy ' opracowywaniu niniejszego

artykułu.

PRZEBIEG WIERCENIA

Otwór

został

odwiercony systemem

o~rotowym; (rotary) urządzeniem UD-4

w okresie

21.I!I.19l63 -

2'5.II.1965r.

Wierćenie

otworu

rnapotykało

na znaczne

-trudności,

które

sprawiły, że

nie

osią~ą:ł

on planowanej

głę­

bokości.

W trakcie wiercenia wylkonano w szerokim za,kresie pomiary geofi- zyc, zne:

Kwartalni'k Geologiczny - 5

286 Z'dlzisław Dembowski, Andrzej Różkowski

Rodzaj po,miaru

profiilowanie 'gamma i neutron ·galmim!a so:ndOWianie ·elektryczne i\lipros~C:Z!One

sondowanie ..

kawem<l'!Dierz i' reziStiWilnętr

boczne oontdow:an'ie elelktr. i kawernom.

Głębokość w m 2,,;,],'100 198+l!lOO J.3SO+'l1l00 _.

..

1530+1900 pomdar.rezistiwiimetrem, kawe!l"Il<mllierz i termometr ele.ktry~y

profiiloWJanie neutroo-garmma. i gamma

1950+~

.1000+:2860 180+123/25 11450+2200 2()5()+2075 205()+.28'70 profilowanie neutron-'ga:mana I ·gamma I(W rurach 4;5")

sondowanie u'Pl"'08.:rozu.n.e 1:xx:zne oondoowanie elektryezne

po:mliar termJOmetrem 0+2322,8'

Profilowania

'geofi2:yc~~

wykonane w karbonie produktywnym

miały głównie

na celu

określenie" występowania rpokładów węglowych,

nato- miast

karotaż

przeprowadzony w paleozoicznej serii

węglanowej

wyko- nany

był

dla

określenia możliwdŚCi występowania

horyzontów ropo-gazo- wych i wodnych.

Przebiegająca

w

pobliżu

linia wysokiego

napięcia

powo-

dowała zakłócenia

we

wska~aniach

profilowania elektrycznego, co znacz- nie

utrudniało interpretację

pomiarów.

, . Zarurowanie otworu' przed opróbowaniem

przedstawiało. się następu­

jąco:

Srednica r.ur w' "

13 3/8

Głębokość, w lJl 0,0+ 1198,1

zarurowanie cementowane do wierzchu.

cementowai::le do' wie.rzchti cementowane do wierzchu

9,5/8 Ó,O +'15132,7

65/8 0,0 + 1191l18i,2

lPo ustaleniu

cel~wości

. .opróbowania otworu

.zapUSZVZOIlO dodatkow,ą.

kólumnę

rUT

średnicy 41/2"

do

głębokości 2322,8

m,

zacementowaną do

głębokości

1170 m

mębokość . w m'

(),O+24,O

.:24,O+'il29,3 {OO,1ijl 1'29,3+!l14.9,3

(17,2) li419,3+359',7

(J,.ao~)

,?59.7 +7~8~5 . '(37'7,3)

piaski

Opis litologiczny Cz.'Wartorzęd'

lKil'rbon

war.stWYl'UId·ZJkie:, ,piaskowce r6żnozilar.ni&te' z' w!tładkam;i . mułow­

ców oraz poikładeim węgla 0,7 m mliąimośct, u'pad 30~

warstwy siodłowe z .pokładem węgla 16;5 lIn oraz [eżącą w jego stropIe ławi,cą iłowca, 'IlIpad30^Q

warSItwy grodŻieckie: mułowce, ;pia.slkowce śroonio- i drobno-

~~rniBte, . i1owoo i pcikłady W.ęg.LaI(ę); poziomy z fauDą m~ą.

(5), liIlgulową (.2) i. słodkowodną {.2), upad 00·-

wars~wy ifi~e:. :·~ioWce: piaskowce "'drobno- -i .. średmo,­

ziarnilste, iłowce, 'pOIkłady' węg~a 1('23); poziomy i Wildadki .:t d'a'l!-ąą;:

morską (3) ol'azilin^lgulową j .słQd1rowodhą· (lUI}; .w dolInejczęści 1 W nawiasach podano zreduik·owaną miąższość warstw.

'---n-

o

t · . ,

I ^13"

'98.1 ~8

100

00 gt(Jb, f52aO

m

AB,OMQ5N Od glqb. 1520.0

m

M8,OAQ5B

.

.

200

300

400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600

1700

T800 7900

2000 2100

2200 2300

2400

. 2500

2600 2700 2800

2900 3000

o

^~ !ipmV

cdw

5"

5;8

1532, c.dw.

1fJ18,20 c.d.w.

I,,,

42

2~J

c.d.-

5"

9

8

Wykr, melon

o ...

2

~

g?-

-...=-~

; 71,

%

.~

~

'S: ~

...

~

!

₊

+

~

g.

~

~ E:

:~ ~ _{;::> •}

C!i

.~

~ Mineralizacjo

~

l5.

pluczki

"i

q , ?

^I ~ ^, ~ ^, ~ ^, 10 I 1~

9/1

I

^I

HzS

+ + + + +

--=>

Fig. I, Syntetyczny pro.fi.l otworu wiertniczego Maetki IG-!1. t zaznaczeniem niekt6rych 'POmiar6w i obserwacj-i Wystf;pOw~­

oia objaw6w 'bitumin6w i solanek

Syntbet'.i.cal eross section of the bore bole Maczki 10-1 showing certain measurements and observations of occurrence of bitumens and brines

Perforacfg GlfI/JrJk08C WgnIIti

2190-2183 -

m

2212-2205 -11 sDlonka + iladg ropg 2170-2250-1 sfianlca

700,'5+J.030,0 (1\99,00)

W30,0+21'5ó,0 (876,6)

2155,0+2183,0 2183',0+2003,0

2388,0+29011,0

Badania objawów bituminów w otwor,ze Ma,czki IG-1

287'

profilu dwie znaoCznej im~ą..ższości· ławice pias'lrowców; ('43 i 33 ro), upad 30·

wavstwy sarnoWskie: piask<>wce 'śred!nio- i drobnoziami5te z wtkładbttni murow~w i iłowców oraz z trzema cienkimi {0,2+

0,4 m) wkładkami węgJla; wkładek węg!l'a w ni2ej lelŻących war-

'stwaC'h 'już nie stwierdŻOno; stwierd':oono j'eden poziom z fauną

rotÓTlSlką ma'z dwa z fauną s'ł!odGmwo.dillą i li1lligu!1ową, wpad 00·

wans'twy mat1inowidkie: seria skał rnn.Jmowcowo-i,rowrowych, w 'na'jwyższej c21ęści:z nieZbyt grUlbymi, najwY'Żed killku Im! m,iąż­

szości ławioami piaskowoow drOlbnoziarnistyoh oraz 1 ławicą lZle- pieńea {1275,5 m); w górnej iC2lęIŚci profilu dość iliC'2;I1e manoWi.ska'

ż fa;u:ną morską, rzadziej $łodlkowOOną; seria silnle za!bu:rrona tekt<>nicznie; warstwyczęstó zlustrowane i Blprasowane; upady

10+90·, od głębokości 1950 m. -.- 15· '

karbon dolny: seria margli i ił6w marglistych z liczną fauną,

'uipad 161·

kiarlbon dolny - d'ewon (?): waJpienie ilast,e, drobnokrysta['iczne, partiami ()!kru'c'howe, wpad ,115· '

ka'rbon dolny - deWon (?): 'wapienie 'Ciemnopopielate ~ odcie- nieinb-runatnym, VI partii .stropowej z' masowo występ\ijącylrni~

krynoidami, w padii spągIowej detrytyczne, wpad .l5~

Dewon

wapienie ,drobnokrystailkzne i ;pel'itYczne, miejscam,i detrytyczne, deinJnoszare, 'bruillatne', miejs'cam'i",prawie czarne; w partii spą­

gowej wkładki dollOłIIlit6w; , w ,caho'jlS,erii" '9,lbe'cne ?tmtfipory, upad Ill'i·

Seria margli i

iłów

marglistych z .

głębokości 2m5,O-:-2J1¹8'3,O

m odpo-,

Whld<i, według wstępnego

oznaczenia fauny przez

K.

' BojkoW$kiego, dol ...

nej

części

górnego w'izenu.

Niżej leżące

warstwy

-(2!11JG,0";-'2i38S;O

m), za ..

wierające faunę' brachiopodową, znajdującą się

obecnie w opracowaniu, . ,

są

w tej chwili trudne do stratygraficznego r,ozpoziomowania . .

~ogą

one:

należeć

do utworów dolnego wizenu,turneju i famenu, lecz nie jest wyk1uczoner

że

brak jest niektórych z

wyżej,wyfuienionychogniw. W

se- rii

wfłrstw połoionej poniżejgłębdkości

23'88,0 m stwierdzono liczne po-

zi~y

zamt. !porami, . z

,którychnajwy;źisza część;,. według,

M, JPajchlowej,

mdże~.,odpoWia9ać

:(ranowi, I).ajniZsza

natomiast .~ żywetowi 1~

w . czasie , wiercenia obserwowano

'ślady

b*tutninów zarówno w

;PłUCZ­

ce, jak

iw

rdzeniu (fig ..

1)."

Obserwacje

te~

w znacznym stopniu subiek-··

tywp.~,

-

-były

potwierdzone .

aparaturą gazowo-karotażową

oraz badaniami"

c

1 W 'tralkcie drulku -zootały zaIkÓńm.ooe' :t>adani~ stra.t:1graficzne odcin:ka: profilu. z głębo­

kości :?483+2tl88 ,m pl'Q'\yadZ,OIle przez G. iBiernlł!t. M. Pajclhilawą' i M. iNe'hringOlW'ą, które W' Opell"

ciu, o brachd'Otpody i "l$iOną.dopty ~liczyły.,'IlItwory węoglanqwe WY'st~UlIące poniże,,· głęb.,.7ii93,i5 :p dD feril.8illu. Natoxnial>t odclnel!: profilu w interwale, 2183+1:ijlI3.;5 lIJl został na P9d$łalWi~ faum zal!cZll1Y przez 'K. iBo!I:kQ.MiiJdegodo najwYŻSZe:! 'częśCi doIlnego <WWenUo '

288

^Zdzisław Dembowski, Andrzej Różkowski

luminescencji rdzeni.

Ślady

zgazowania

płuczki ,zauwaźono

w czasie prze- wiercania serii

węglanowej.

Na

'głębokości

22153,7 m zaobserwowano

zwiększony postęp

wiercenia.

R6wnocześnie

w

płuczce

stwierdzono objawy bitumin6w

płynnych

w po- staci ciemnych,

tłustych

plam oraz jej zgazowanie. !Przy

wyciąganiu

przewodu przez

żerozie wydobywały się bańki

gazu i piana. , Zga' zowanie

płuczki wzrosło następnie

na

głębokości

2215' 4,3+2215'9 ' ,8 m i obserwowane

było

w

r6żnym natężeniu

do

głębokości

2'3 i 5'2m. O

wielkości

zgazowania

świadczy

fakt silnego spienienia

płuc2Jki

i jej ucieczki z , koryta

płuc2Jko­

wego. Dalsze wiercenie

było możliwe

dopiero po obr6bce

płuczki

okta- nolem,

R6wnolegle ze zgazowaniem

zauważon~

zmiany parametr6w

płuczki.

Ciężar

gatunkowy

płuczki uległ

2lIDniejszeniu. z 1,17 do 1,14, wiskoza

obniżyła się

z ' 3'4 na 312.

Zainstalowana na

głębokości

2263,7+2392,0

przewoźna

aparatura ga-

zowo-'karotażowa wykazała

vi

płuczce zawartość

metanu

wahającą się przeciętnie

wgrarucach 2+&'/0. :Badania luminescencji rdzen'i wykonane

nagłębdkości

2

¹

19

¹

3,0+2126' 3,2 m

stwierdziły śladową obecność

bitumin6w.

W trakcie profilowania rdzeni na

głębokości 2'21215~128!5,

.. m notowano zapas siarkowodoru.

Od

tej

głębokości wzrosło wyraźne

zasolenie

płuczki

(fig. 1), a parametry fizyczne

płuczki wSkazywały r6wnież

na jej roz- rzedzenie i

przypływ

solalllki.

BAlOAtNI;A 011WOiRU N'lA IPRlZYlPŁ YW RJOPY, GAlZiU I

WODY Po przeanalizowaniu

materiał6w

geologicznych, geofizycmych i labo- ratoryjnych roecydowano opr6bowanie otworu. Ki1Irusetmetrowy kom- pleks utwor6w ilastych stwierdzony w stropie serii

węglanowej

posiada charakter serii

izolującej. Niżej leżąca

seria utworów

węglanowych

mo-

gła1by być,

przynajmniej w pewnych odcinkach, kolektorem ('typu szcze- linowego). Odcinkowe wychylenia krzywych

karotażu I(fig.

2) w interwale 2183+22'70 m

wskazywały

na

możliwość występowania

bitumin6w. Fakt ten

potwierdziły

opisane uprzednio objawy silnego zgazowania

płuczki

i

plamy ropne na

płuczce.

W

·2lWiąz'ku

z

tym

zlilkwidowanosp6d otworu do

głębokości

2!32iQ m, zapuszczono rury

średnicy 41/2~'

do

głębokości

23' 210 m i zacementowano je do

głębokości

1'170 m,

pozostawiając

korek w rurach do

głębokości 2~75

m. Po wykonaniu prób

szczelności

rur

średnicy

4 1{2" przeprowa- dzono ich

perforację

na

głębokościach,

kt6re pOdano w 'tab. t.

Po perforacji na

głębokości

2' 270+22' 60 ID

ściągnięto płuc:z!kę

i stwier- dzono

sła1by przypływ

solanki w

ilości

3,5+90

lłdobę,

po c'zym dla izolacji tego horyzontu (22' 70+22114 m) wykonano Ikorek cementowy. !Po

następ­

nej perforacji (OO12+212Q5 m) nie stwierdzono

żadnych

objawów, w

związ­

ku

z czym dla wzbudzenia horyzontu wykonano

perforację hydrauliczną, połączooą

z kwasowaniem.

Wtłoczono

9 m

³

cieczy

zakwaszającej

o

stę­

żeniu

'140/0

i

wyikonano pr6by.

Żadnych

objaw6w nie stwierdzono.

Ze

względu

na negatywny wynik wykonano

,następne,

zgodne z projektem perforacje, !bez likwidacji

niżej

badanego

odCinłta.

Wyl1iki tej perforacji

były r6wnież

negatywne. Nie stwierdzono

żadnego przypływu

do otworu.

19IJD 2000 2100 2200 2JOO

Badania objawów bituminów w otwol'ze Maczki 10-1

ProfJIIJNlHA N - 6AHHA lIIl--~'f'Illl:aj~

_{po~,N-_(po_}

ap~"f.1IfI'1ifIII -'DIfIIl!l"IfIDl~""""

PS , l5 IlImr

~

289

Fig. 2. Krzywe ipomiarów geofizy'czny,oh 'W stropie serii wę~anowej w otworze wiertndczym Ma-czki 1lIG,-<}'

Curves of geophy,sicał measui'ements made atthe top olf car:bonate series pierced by the !bore hole Ma:czk:i DG-1

W

związku

z tym wykonano dodatkowo kwasowanie otworu

wtłaczając

8 m

³

cieczy

zakwaszającej

o

stężeniu

14%, nie

uzyskując również żadnego przypływu.

Tabela 1

Głębokość peńoracji otworu Maczki

I

^{Głębokość} perforacji /

Długość

perforowa-/ IloŚĆ strzałów na wrn nego odcinka w m 1 mb perforacji

2270-;-.2260 10 10

2212-;-.2205 7 7

2190-;-.2183 7 7

Przed

ostateczną likwidacją

otworu na

głębdkościach

21207+21210

¹

3 i 21199 +!U95 m wykonano jeszcze jego torpedowanie w rurach o

średnicy

4'

1/2",

przy zastosowaniu torpedy

małodymensyjnejo długości

4 m i

'średnicy

3"

z

ładunkiem

dynamitu o

długości

3 .oH. W wyniku torpedowania uzys- kano

słaby przypływ

solanki w

ilości

510

l/dobę

z

wyraźnymi śladami

ro- py, nie stwierdzono natomiast objawów zgazowania. Po opróbowaniu p,oryzontu i wielodniowych obserwacjach

przypływu

otwór

został

zlikwi- dowany.

INTERlPHETA!CJA

WYiNi]KÓW

BAlDIA.Ń WŁASNOSCI KOLEKTORSKI,E SKAŁ

Długotrwałe

wiercenie otworu spowodowane instrumentacjami i prze- stojami -oraz cementacja

^miały

niekorzystny

^wpływ

na opróbowanie ob- jawów ropy i gazu. Dowodem tego

są

negatywne wyniki

badań,

które nie

wykazały

zgazowania horyzontów stwierdzonych w trakcie wiercenia.

Przeprowadzone Ikwasowanie

utrudniało

rozpoznanie faktycznego

składu

chemicznego wód w otwartych poziomach

wodonośnych.

Aczkolwiek ba-

daniami nie stwierdzono

występowania poważniejszych nagromadzeń

bi-

tuminów, to jednak wyniki uzySkane w 'Czasie wiercenia

^wskazują

na

290

^~dzisław Dembowski, Andrzej R6żkowSlki

możliwości występowania węglowodorów

w seriach

węglanowych

paleo- zoiku.

Wykształcenie

litológiczne

iłowcowo-mułowcowego

kompleksu dol- nego karbonu i jego

miąższość

stwarza

gwarancję

izolacji kolektora

wę­

glanowego, o czym

świadczy

.obserwowane zga'zowanie,

zwłaszcza

po przewierceniu tego kompleksu.

Własności

kolektorskie serii

węglanowej

w interwale zaobserwowa- nych objawów [bituminów ilustruje tab.

2.

'W tabeli tej zestawione

zostały własności

fizyczne i 'Chemiczne rdzeni w oparciu o !badania laboratoryjne wykonane przez

Pracownię Fizyko-ChemicznąPIRP!N

- Kraków. .

Przedstawione wyniki

wykazały minimalną porowatość

wapieni

.w

granicach 0,00+2,38%.

Skały

te zgodnie z badaniami laboratqryjnymi

są

nieprzepuszczalne, 'zbite i

równocześnie spękane. Porowatość

i przepu-

szczalność

utworów

mają więc

charakter szczelinowy i w

związku

z tym

są

one trudne do

określenia

na drodze laboratoryjnej tym bardziej,

że

uzysk rdzenia z licznych odcinków

wynosił

tylko

.około

110%. Dalszym aspektem wspomnianego charakteru

przepuszczalności

jest jej nieregular-

ność

i

zmienność. :Spękanie

górotworu

umożliwia również głębokie

wni- kanie

wtłaczanego

pod

ciśnieniem

cementu w trakcie cementacji rur, co przypuszczalnie

utrudniło dopływ płynu

i gazu po otwarciu przez [perfo-

rację

badanych horyzontów.

OBJAWY BI'I1UMINÓW

Z analizy

materiałów

geologicznych, laboratoryjnych (fig.

1:)

i geofi- zycznych (fig. 2) wynika,

że

horyzontów gazowych

należało spodziewać się

w stropie serii

węglanowej,

tj.

od głębokości

'21910 do

około

2'260 m.

Na

słabe

zawddnienie horyzontów

wskazują

.objawy H

₂

S.

iN"iżej,

w utworach

węglanowych, występuje

solanka. Znaczniejszy jej

przypływ, wnioskując

z zaJsolenia

płuczki

(fig.

1),

notuje

się

na

głę­

bokości

28010 m. Potwierdzeniem tego jest

również

rozrzedzenie

płuczki

i

związana

z tym 'zmiana jej parametrów.

Ciężar właściwy płuczki

obni-

żył się

do

'1,1\9,

filtracja

vvyn.osiła

n, a wiskoza

kształtowała się

w gra- nicach 28/500.

Występujące

w trakcie wiercenia zgazowanie

płuczki

zo-

stało

opróbowane. Analizy chemiczne gazu

zostały

wykonane na chromo- tografie w

Zakładzie 'Złóż

Ropy i Gazu liG w Warszawie oraz w Pracowni Fizyko-Chemicznej

Przedsiębiorstwa Poszukiwań

Naftowych w Krako- wie. Wyniki analiz w przeliczeniu na

sumę węglowodorów

ilustruje tab. 3.

!Pierwsze nieznaczne objawy 2igazowania

płuczki

zaobserwowano na

gł~bokości

1789 m;

zawartość

gazu w

płuczce wynosiła

0,10:810/0.

Płuczka

w

świetle

ultrafioletowym nie

fluoryzowała, ponieważ

chloroform wy-

płukiwał substancję fluoryzującą.

Ekstrakt chloroformowy

posiadał

lu-

minescencję mleczno-żółto-seledynową,

a ekstrakt bitumiczny

świecił barwą mleczno-żółto-seledynową.

Bituminy wye'kistrahowane z

płuczki,

konsystencji oleistej

zastygającej, posiadają własności charakteryzujące

bituminy ropne o bardzo

małej zawartości związków kwaśnych.

Gaz wy- dzielany z

płuczki był mieszaniną

powietrza i

węglowodorów.

W przeliczeniu na

sumę węglowodorów

(tab. 3)

zawierał

on

najwięk­

I3ze

ilości węglowodorów

lekkich

Ci - C2

=

5'2,,112%, dużą ilość węglo­

wodorów

cięższych

C a - ^{CI; - 4;3,76}

^10/0,

^.oraz

nieznaczną ilość węglowo-

Tabela 2 Zestawienie wlasnoScl flzycz.oydJ I chemicznydJ rdzeni z otworu wiertolczego Maczkl IG-I

-- Metryka pr6bki Oznaczenia

Bituminy

Liczba Rdzen z glybo- Nr Opis pr6bki ^Ci~ Porowa-

Przepusz- Zasolenie Luminescen- metoWl kwasowa Zawar-

kosci (m) skrzyni rdzenia ^ob~t. tose czalnose % cja rdzeni ekstrakcji w mg t086 Wlasnoki ekstraktu

gfcm³

%

^{'ZtW. wew. chlorof.} _KOHjlg ^siarki

%

---

2195,9+2200 I wapienie zbite, 2,72 0,83 - 0,011

+-

^{- 0,016 22,33}

-

^{ekstrakt p61staJy,}

gladkie Z6lty, lepki, lumi-

nescencja brudno- Z6Ita, slaby odcieD seledynowy

2\95,9+2200 IT wapienie zbite 2,66 0,66 nieprzep. 0,023

+- -

^0,012

-

^{0,0017 j.w.}

2210,0-:---2212,6 I wapienie brunatno- 2,76 0,59

-

^0,011

+ +-

^{0,018 31,21} j.w. ekstrakt p61-

szare ^plynny

---

2212,6+2214,2 I wapienie brunatno- 2,64- 0,86 - 0,011

+ +

^{0,029 25.52 -} ekstrakt prawie 8ta-

szare, s~ne, §Ia- ly, br/lZOWY asfal-

dy bitumin6w towy, luminescen-

cja br/lZOwo-po- maranczowa

2216,6+2221,1 I wapienie szare, 2,74 0,00

-

^0,011

+ +-

^{0,011 37,79}

-

ekstrakt prawie

gJadkie staly, lepki, br/lZO-

wy, luminescencja brudnoZ6lta, sJaby oOOeD seledynowy 2221,0+2227,0 I wapienie szare, 2,71 0,00 nieprzep. 0,003

+ +-

^0,035

-

^0,0092 ekstrakt staly, b11l-

8~, w szczel. zowy, Iepki, lumi-

§lady ropy nesccncjaj.w.,obec-

na substancja kry- staliczna

2221,0-2227,0 IT J.w. 2,71 0,00 - ^0,003

+- -

^0,028

-

^{0,0080 j.w.}

2227,0+2232,7 I wapienie 2,72 0,26 nieprzep. 0,006

+ +-

^{0,921 20,48}

-

j.w. luminescencja

0 brudnym, cie- mnoZ6itym odcic- niu, obecna sub- stancja lcrystaliczna

2227,0+ 2232,7 I wapienie krynoi- 2,70 0,70

-

^0,011

+-

^{- 0,020 - 0,0019 j.w.}

dowe

2239,7 +2243,2 I wapienie 2,72 0,00 nieprzep. 0,011

+ +-

^0,024

-

^{0,011 j.w.}

2239,7+2243,2 IT j.w. 2,71 0,65

-

^0,011

+ +

^{0,027 13,03 -} j.w. luminescencja

z ciemnymi, bru- natnymi plamami

2265,5+2271,1 I wapienic ciemno- 2,72 0,00- nieprzep. 0,006

+ +-

^{0,021 0,0015 j.w.}

szare

2265,5+2271,1 11 wapienie z wklad- 2,71 0,00 nieprzep. 0,006

+ +

^{0,030 10,62}

-

j.w. luminescencja

kami il6w c. szarych 0 brudnym, cie-

mnoZ6ltym odcie- niu

2271,1 +2276,2 IT wapienie 2,67 2,38 - ^0,040

+ +-

^{0,023 18,37}

I

^j.w.

2271,1+2276,2 IT j.w. 2,63 0,71

-

^0,023

+ +-

^{0,014 I slady j.w.}

2276,2+2281,4 I wapienie ~e 2,71 0,51 nieprzep. 0,017

+ +-

^{0,016 23,48}

-

^j.w.

z Zylkami kalcytu

2281,9+2285,9 I j.w. 2,72 0,21 . nieprzep. 0,006

+ +

^{0,018 Slady j.w.}

l

2285,9 + 2290,9 I wapienie z krynoi- 2,74 0,60 nieprzep. 0,006

+ +

^{0,014 20,37 -} j.w. ekstrakt

dami p6Iplynny, lepki,-

bf/lZOWY

I 2290,9 + 2296,8 IT wapienie z krynoi- 2,72 0,65 nieplzep. 0,006

+ +-

^{0,027 13,31}

-

^{j.w. lumin~cja}

dami, zwi~,zbite brunatna, przeblyski

lumincsc. seledyn.

2296,8 + 2302,0 I wapienie z krynoi- 2,75 0,25 nieprzep. 0,006

+ +-

^{0,017 27,86}

-

^j.w.

dami

Analizy wykonano w Pracowni Fi~ko-Chcmlcmej PPN w Krakowie.

Badania objawów bituminów w otw.orze Maczki IG-l

2·91.

dorów

ciękłych

C

₆

- C

₇ =

4j1i2o/6.

Ga~

wydzielony,.z

płuczkL

na

głę-:

bokości U'I'5"9,6

m I('tab. 31) charakteryzuje

się wyŻiSzą ·za.~a:rt6ści§ w~glo~

wodorów

cięższych '~C3 - C5)

w stosunku do

węglowodorów

.. lekkich

{Ci -

C

_2). Zawartość węglowodorów ciekłyc)l

e

6 ....:..:... ~7·wynos,i.:tiL9:.65%.

Skład

sumy omawianych

węglowodorów odłiiegaod składu 'nas~ych

na-

turalnych gazów. . ."

Tabela 3 Analizy chemiczne gazu z płuczki w procentach objęt()ściowych w pr:i;eliczeniu na sumę

węglow()OOr6w

:"-

Głębokość opr6bo-

Metan Etan Pro- Butan Pentan Hexan Hep- Wyko- wania

(CI) (~) pan .. _{(C4) (CS) : (C6)} tan Ilawca

WID (C3) (C7) atmli~ .'_

1789,0 45,84 6,28 15,20 19,60 8,96 2,94 1,18

JPPN

1859,6 24,69 4,07 22,58 26,70 12,33 5,06' 4,59 2253,7 17,00 5,20 12,15 23,50 25,36 11,55 '·5.24 2258,0-:-2259,0 22,70 9,30 20,30 22,93 13,40 8,00 3,37 2276,2-:-2279,9 82,66 9,30 6,14 0,60 1,36 -

-

^IG

2279,8 57,05 14,30 12,84 6,87 5,00 2,70 1,24

1-

2306,0-:-2312,5 69,19 14,46 10,58 1,37 3,20 0,78 0,42 2560,9 7,18 0,62 2,10 23,12 49,31 17,67 2810,5 55,30 4,08 3,76 .4,17 22,80 9,89

Znaczne objawy zgazowania obserwowano po nawierceniu .serii

wę-:

glanowej.

^Zawartość

gazu

^IW płuczce wynosiła

tu

^około

1,'58%.

^Zawierał

on w przeliczeniu na czysty gaz 158+616,7°/6 nadmiarowego azotu

(N2) i

42+313,3%

węglowodorów,

nie

zawierał

natomiast 00

₂

oraz wodoru.

Nie stwierdzon.o

również

gazów szlachetnych - argonu i helu.

rfN stopo~

wych ogniwach serii

węglanowej (21!8'5+2'2~0

m)

Skład

chemiczny gazu, przeliczony na

sumę węglowodorów,

jest

zbliżony

do gazu 'opisywanego z serii

iłowcowo-mułowcowej. Zawartość węglowodorów

. lekkich

(Ci - C₂₎

waha

się

w granicach 2

¹

2,2+32'%. Obserwuje

się również przewagę węglowodorów ciężkich i(~ -

C

4)

oraz

dość 'znaczną zawartość węglo­

wodorów

ciekłych

n,37+1'6,7'90/6.

Płuczka

pobrana z

głębszego interwału

serii

węglanowej wykazała niższe

zgazowanie .oraz w przeliczeniu na

sumę węglowodorów

odmienny

skład

chemiczny gazu. 'Zdecydowanie

przeważają

w nim

węglowodory

lekkie,

obniża się

natomiast

^zawartość

węglowodorów ciężkich

(C

_{3 -} C5)' -

8,14+3'O,7o /lJ;.

Zawartość węglowodo­

rów

ciekłych

waha

się

w granicach 0+9,819%.

Anomalię

stanowi analiza gazu z

głębokości

2

¹

5'60,9 m, gdzie obserwujemy bardzo

wysoką zawartość węglowodorów ciężkich.

W serii

węglanowej

obserwowano

również występowanie

bituminów

stałych

i

^ciekłych.

Bituminy

stałe występują

w postaci ciemnobrunatnych

wypełnień

szczelin. Badania luminescencji rdzeni I(fig. '1)

wyika'zały śla­

dowe

obecności

bituminów.

Obecność

bituminów

ciekłych

stwierdzono po torpedowaniu otworu na

głębokościach

2:2107+22103 m i 21199-:-;21110.5 m.

Uzyskano wówczas

słaby przypływ

solanki 'z

niewielką ilością

ropy. Ana-

292 ^Zdzisław Dembowski, Andrzej Różkowski

liza tej ropy wykonana w IPracowni Fizyko-Chemicznej PPPiN

dała na~

stępujące

wyniki:

c. wł. w tem(p. OO°:C - 0,81564

IpUlllktBtY'gnIęcia ropy - 4° le leplootć przy 20· C - 218,00 c st. 3,8·

ślady twardego asifaltu

lic2Jba kwasowa - 0,1'9 mg KIOH/g

Analiza

pozostałości

destylacyjnej:

wydajność olejłu z destylacj'i - :54,3'60/0 zawartOOć parafiny woleju - .'i,!J90/o

zawartość pamfiny w ropie - I3,04G/o temp. krzepnIęcia paratfiny -

+

^{49,8,0 C}

Destylacja (punkt wrzenia 1:65°):

180° C - O,4P/o

25()0 C - 16%

2810" C - JHI/o

'3010° C - 38%

porostałość - 61% dbj.

straty - 1%

Bituminy zebrane z powierzchni wody

są ropą parafinową

stosunko- wo

lekką,

o luminescencji

mleczno-błękitno-żółtawej.

Ropa pozbawiona jest

lżejszych węglowodorów,

charakteryzuje

się niewielką zawartością

frakcji ' benzynowej i

około 24%

frakcji naftowej. Destylat olejowy zawie- ra znaczne

ilości

parafiny.

WODY iSERI:I WĘGLAlNOIW'EJ

Obserwacje

^przypływu

wody

^zostały

poczynione ,zasadniczo dopiero w serii

węglanowej.

10 przewierceniu w

wyżej leżących

utworach pozio- mów

wodonośnych

z wodami zmineralizowanymi

świadczy

fakt pod-

wyższonej

mineralizacji

płuc,zki,

obserwowany w serii

iłowcowo-mu­

łowcowej

dolnego 'karbonu na

głębokości

1 1 7910 m. Mineralizacja

płuczki wynosiła

tu 0,95 g/l, podczas gdy woda brana do

płuczki posiadała

mine-

ralizację

zaledwie 0,1'4'2 g. Mineralizacja

płuczki

po nawierceniu serii

węglanowej

wzrasta od

'1,7+1,9

gil i wraz z

głębokością

obserwuje

się

dalszy stopniowy wzrost minerali'Zacji.

Gwałtowny

skok mineralizacji

płuczki zauważono

na

głębokości 28-05

m. 'Zaobserwowane

tu

równoczes- ne rozrzedzenie

płuczki

wskazuje na

większy dopływ

solanki.

Wykonane badania

^łącznie

z obserwacjami poczynionymi w trakcie wiercenia otworu

wSkazują

na zawodnienie w

różnym

stopniu

całego

kompleksu

węglanowego.

W stropowych ogniwach nasycenie

wodą

jest minimalne, o

czym

świadczą

niskie

dopływy

uzyskane z perforacji na

gł~okości 2'2'60+2!2'70

m - 24 l na

^dobę

oraz z torpedowania na

głębokościach 2207+22.03 i 2199+2'105 - 50

l na

dobę. Ciśnienia

wód 'Ze

względu

na

słabe dopły­

wy nie

zdołano ustalić.

T'emperatura wód

'516 -

58 ° C. W dalszych ogni- wach serii

węglanowej,

jak to wynika z rozrzedzenia

płuczki, wodonoś­

ność

wzrasta. Chemizm opisywanych wód ilustruje

tab~

4.

MiejSQe Sucha Kationy mgl-mv - r.,mv ^Aniony mgl-mv- r.,mv pozo- ^Tward.

pobrania Data oprobowania ~ pH staloiC ^w~

I MS" I I Fe

I

^Na·

⁺

K·I NH4 N021N031

I I

^HC031

probki gJl ^on

ea··

^{Fe;· Cl S04}

I

I Maczk:i 10-1· 28.5.65 2260,0+2270,0 1,9 49,388 6,7 3259,95 37,70 14947,82 44,02

perfor. ^{162,67 3,10 0 0 649,99 2,44 0}

I 19,88 0,37 79,44 0,29

I

Maczki 10·1· 16.8.65 2207,0+2203 i 6,4 62,780 8,8 6644,60 818,73 323,90 15169,28 58,09

2~99,O+2195 331,56 67,33 11,60 659,62 3,20 0

torped. 30,70· 6,3 1,10 61,60 0,3

j MaaJd 10·1" 2207,0+2193,0 6,0-6,5 55,970

• • Anal~ wylamane w Pracowni Petroarafii i Oeocheml! Oddzlalu G6rnoSlljllkieao Instytutu OeolOllicznego w Sosnowca przez 1. Baanowskll

•• Allallza wykolllUl& W Pracowni Fizyko-Cbemicmcj PPN·Kral<6w

27637,94 1402,80 146,45 0 779,39 29,21 2,40 95,20 3,57 0,14 37928,29 . 28,81 192,21 0 1069,58 0,60 3,15 99,65 0,05 0,14

34396,20 414,90

969,99 6,80

Tabela 4

No

INa+K+MR

^{Cl S04+H003}

Cl Cl H003 Cl

C03

216,07 0,834 0,838 328,275 0,00405 7,2

0,87

1,368 2,776 343,62 0,00341 0

Badania objawów bituminów w otworze Ma.czki IG-I

293

CIHElM\1!ZIM :wóD SIDR!Iil ~

Wiarogodny

skład

chemiczny wód wykazuje nam zasadniczo

wyłącz­

nie analiza z perforacji wykonanej na

głębokości 2260+2~70

m. Pozo-

stałe

2 analizy

dają

wyniki spaczone kwasawaniem odwiertu.

Skład

ga- zowy wód jest eharakterystyczny dla strefy redukcji (metan).

Zawartości

H

₂

S w wodzie nie oznaczono. W trakcie opróbowania poziomu nie zaob- serwowano

także

charakterystycznego zapachu tego ga'zu. Analizowana woda jest

solanką

4,9%

chlorkowo-sodowo-wapniową. Kształtowanie się-

wskaźnika ^Na

⁼

0,&34 wskazuje na znaczny metamorfizm wód oraz ich

CI

występowanie

w strefie stagnacji.

. . CI S04

+

HC03

WartoŚĆ wskaźników - -

=

^{328 = 0,0045}

HC03 CI

potwierdza

izolację

wód (W.

A.

Sulin, 1/948).

lP.odwyższoną zawartość

siarczanów

należy tłumaczyć występowaniem

w serii

węglanowej żył

anhydrytu.

WNIOSKI

Do czasu wykonania wiercenia . Maczki IG-lbrak

było

na obszarze

GórnośląSkiego Zagłębia Węglowego

otworu, który przebilby utwory karbonu produktywnego. Tylko na

północno-wschodnim obrzeżeniu

Za-

głębia

oraz w skrajnie

południowej

jego

części

odwiercono kilka otwo- rów, jak np:

Gołonóg (K.

Bojkowski, 1

¹

9591), 'Bore'k Szlachecki {A. Cze-·

kaj, U.

Moszczyńska, 11960;

A. Jachowicz, '196'0) czy

Puńców I~K.

Koniar,.

A.

Tokarski, '1'959), które

nawierciły

utwory górnego wizenu, a w przy- padku

'Puńcowa również

dewonu i zmetamorfizowanego

podłoża.

W

żad­

nym z tych otworów nie stwierdzono jednak

występowania

bituminów w utworach paleozoicznych. Objawy ropy naftowej

były już

jednak

wcześniej

notowane w utworach górnego karbonu szeregu otworów.

W rejonie rybnickim

!Ślady

takie obserwowano w otworze

Jastrzębie

C (J. Kuhl, T. Mielecki,

195'7~.

Z. Dembowski

obserwował

je w piaskow- cach warstw dolnorudzkich w otworze

Międzyrzecze

10-2, a

A.

Kotas.

i W. Malczyk

(19¹

64) stwierdzili

występowanie

znacznych

ilości

bitumi- nów

ciekłych

w piaskowcach warstw dolnorudzkich - w otworze Fry- dek 10-2'8 - oraz w utworach

brzeżnych

w otworze \Brzeszcze IG-.32.

Wszystkie te objawy

dotyczą

wtórnego nagromadzenia bituminów.

które

musiały migrować

z

głębszego podłoża.

Stwierdzone objawy w otworze Maczki FG-l

potwierdzają słuszm.,oŚć

tezy o

możliwości występowania

bituminów w serii

węglanowej podście­

lającej

utwory karbonu produktywnego i górnego wizenu.

;Podbudowują

one projektowany ;przez Instytut Geologiczny program wy,konania

głę­

bokich

wierceń

w centralnej i wschodniej

części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Jednocześnie

powinny

'być podjęte

dalsze prace w rejonie struktury Maczek.

Negatywne wyniki opróbowania stropowej

części

serii

węglanowej należy przypisać

raczej

długotrwałemu oddziaływaniu płuczki

na

ściany

:294 ^Zdzisław Dembowski,Andrzej R6źkowski

.---

·.otworu oraz cementacji, które

łąc.znie musiały:.spowodować dość głębokie zamknięcie

systemu szczelin i

spękań,

nie

dające się już otworzyć

ani .przez

perforację,

ani przez kwasowanie.

Tym niemniej .obserwowane w trakcie . Wier<l:enia ,silne zgazowanie

płuczki, skład

chemiczny tego gazu, jak i

śladybituniinów Ciekłych

su-

:gerują potrzebę

dalszego prowadzenia

badań

w rejonie !Maczek.

~Wyma­

gać

to

będzie

wykonania kilku krótkich profili sejsmic.znych dla okre-

.ślenia

struktury stropu serii

węglanowej·

.oraz przeprowadzenia dodat- kowych

wierceń

o lokalizacji najkorzystniejszej

dhi,poszU!kiwań iłóżbi­

tuminów .

.oddział GórnośląSki Instytutu Geologicznego Sosnowiec, ul. Białelg'o 5

Nadesłano dnia 5 lL'oca 119616.

PIŚMIENNICTWO.

BOJIKlOWISIKII K. ~1~9159) - .PiOzy<lja straty,gra::ficzna utworów nawierconych w wier- ceniu \Strulktura1nym Goron,óg. Kwart . . geol., 3, !p. ,~, nr 4.

Wanszawa.

CZEK.AJJ ,A., LM!OIS2'JQZYIq{SI{A U. (19160) - Komunilkiat ^Q wynika'ch wiercenia w Borku ISzla'checkim. Prz. geol., 8, lp. 0051-607, nr '11. ,War,szawa.

JlAlOHIOWllCZ A (1960) - Pozycja,s-tratygrafi'czna osadów kaTbońskich 'W wierce- niu !BlOrek Szl:a·checki. KwaI"lt. gelOl., 4, p. ·889--;898, nr 4. Wam'zawa.

KON,IOR K., TOiKJARSlKI A, '0195'9) - Nowy wgłębny reper na południe odCie- szyna. Biul. iI1nst. ,Geol., 140. Warszawa.

XJCY.I',AjS A, lVIADCZYIK

rwo

IG19164) - Wyniki dotychc~a'sowe!gO rozpoznania geol'Oc- gIcz,ne,gorejonu CwiltiUce - Międzyrzecze -Bie·l'uń. !Kwart. geol., 8, :p. 009~0, nr 4. iWanszilwa.

KUIHL J., M:IJUEdKJll'T.OUl'5I7} -SIady ,ropy naftowej w kar'bonie Górnego ·ŚI~ska.

Prz. geol., 5, p. 233-235, nr 5. Warszawa.

C'Y'JU1H B. A. (1948) - r~poreOJlOrHH HecPTHHbIX MeCTOp01K~eHHH. rOCTonTexH3,z:taT.

MocKBa.

3,z:t3HcnaB ,[(EM1iOBCKH, AH)l;lKei!: PY)KKOBCKH

PE3YJlbTATbI HCCJIE,l(OBAHIUI TIPOmJ.JIEłłIłU BlłTYMOB B B}'POBOA CKBA)KHHE MAłłKH Hf'-l

B rrepHo,l:\ c 21 q,eBparur 1963 ro,z:ta IIO 25 cPeBParur 1965 ro,z:taB 'lłepxHecHJIe3CKOM yrOJIbHOM

6acceiłHe 6h1Jla npoH.lJ,eHa rrry60Kaa CTpyKTypHaa CKB!llKlI1ła Ma'łKH Hf'-l.

B npou;ecce 6ypellIDl rrpOH3BO,nHJIHCb B 60JILmOM 06J.eMe reoq,H3ll'reCKHe H3MepellIDl.

IIocne npOXO,lJ.KH 1feTBCp1'H'łHLIX OTJlO:JKeBHD: (MOIIlHOCThIO 24,0 M) 6YPOBO~ CKBalKHHOi!: 6LIJIH BIillIBneHLI. OTJIOlKellIDl Kap60Ha (MOIIlHOCTLIO 2131 M) npe)l;CTIIBJIeHHLIePY,l:\CKHMH, Ce~JIOBLIMH.

streszczenie 295

rpomeD;KHMH, c}lJlOPOBCKHMH,. capHOBCKHMK,. MlIJIlUłOBHD;KHM1I CJIOJlMJil, pa~H'l'LIMJł B B~e llJIeB- pOJIHTo-aprHJlJDlTOBhIX rropo,I( li rreC'l:Rlll!.XOB, B BepXHeil: 'IRCTH, rrpocJlHml (no ~pHOBCKHeCJIOlI BKJUOlJlłre.m.HO) c yro.m.HLIMJi( IIJ1aCTRMH ir na'IKRMH. .

llo~ MaJIHHOllBI(KllMll CJIOJIMR Bl>UDIJleHa TO~ Mepreneii: li MepreJIllCThIX rJIHH MOIIJ;HOCThIO 28 M, KOTopLIe K. liohoBCKH omOCHT K lIIDKHeil: 'łaCTH BepXHeBH3e:ltcKoro apyca. lIIDKHIDI 'IRCTb npO«PWIlI npe~CTaBJIeHa MeJIKOlq)HCTamrH'łecKHMll, rreJIHTOBbIMlI, MeCTRMH ~eTpllTOBblMII H3- B.;:cmBKaMII., B KOTOphIX HalJlłHRB c rn:y6HIIbI 2388 M 6LIJIH BCTpe'łeHLI aM«PllIIOpLI (no M. llaii:- XJIeBOit TOJIlll;a B HiITepBllJIe 2388-2907 M omOCHTCll K «ppaHCKOM}' -lKHBeTCKOMY llPYcaM).

CaMall BepXHllJl 'IRCTb Kap6oHamoit TO~ (B. HRTepBllJIe 218,3-2388 M) crpa:r.arpa«pH'łeCKH ew;e He paomeHeHa li MO:areT OXBaTLIBaTb KaK HH3LI lIlIiałero KaPOOHll, TaK :ii: -BiipXH ,t(eBoHa.

B npo~ecce 6ypeHJ{1l 6LI1Ill 06Hapy:areHLI CJIll,I(bl 6HTl'M0B }(aK B rJlHBHCTOM paCTBOpe, TaK H B KepHe't«p:Ii.r. 1), npll'leM HaH60JIee 06H.lIbHbIe npÓllBJIeHllll 6HTYMOB H CHnLHoe ra3llPOBaHRe rJIHHRCToro paCTBOpa OTMe'łaeTCJI npR rrpoxo~e xap60HllTHoit T01Illl;ll.

B pe3y.m.TaTe Ha6JIIO~HRił: ocyw;eCTBJIlleMhIX B npo~ce 6ypeHRJI li Ha OCHOBRlmH llHTep- npe~ KapOT3.lKBbIX ,lUIarpaMM (<<PHI'. 2) 6bUio: HllMeiIeHLI

imr

HCClIe~OBaHRił: TpH y'JllCTKa 6ypoBOH CKBalKHHbI B HRTePBIlJIe OT 2270 ~o 2183 M (Ta6JIHD;a 1). llepc}JopaI(HJI II KHCJIOmall o6pa6oTKa 6YPOBOit CKBaJKHHLI .He ~llJJJI, B OCHODROM. . nOJIOlKHTem.HhIX pe3yJIbTaTOB.

11:3 caMoro HR3KOrO rOpHlOHTa (2270-2260· M) nOJlY'ieHLI He601IbWHe npHTOKH COJIeBOrO pacTBopa (35-90 JI/CYTKH), H3 BepxHHX :lKe rOpI130HTOB apHTom He OTMe'IRIOTCJI.

}l,o 1IllKB~RI(HH 6YPOBOit ClaIalIcB:HLl npOH3Bti~HO Toprre~poBaHRe Ha my6mre 2207-2203 H 2199-2195 M, B pe3ylIbTaTe ltOTOpor06bIJIH nOJ1y'leHLI He3Ha'IHTe.m.HbIe npHTOKH COJIeBOro pacTBOpa C· OT'łeTJIllBHMHCh:e~ Hec}JTH.

llpOH3se,tl,eHHLIe lIa6opaTOpHLIe HCClIe,nOBaHRli KOJIJIeKTOPCKHX cBoitcm Kap60HamOH T01Illl;ll (Ta6.J1l1:iJ;a 2) IIOK3.3lIJIH, no H3BeCmJIKH 06JIa.D,aioT MHBiłMaJIbHOit nopRCTOCTbIO II IIO'łTH cosep- meHRoil: HenpoHHD;aeMoCTbIO.' TeM He MeHee CJIe;o;ye-r O,ll,HaKO OTMeTHTb, 'łTO 3TH nopo,I(bl XOTJI IllIomLI 06JIlU\RIOT O,ll,HOBp(:MeBHO TpeIIJ;HHOBaTOCTbIO. B CBB3H c 3THM HK npOHHD;aeMOCTb, HMeIO-

~YIO 1'pe1ll;HHHbJii: xapaKTeJi, npaKTH'lOOKH HeJIb3J1 onpe~eJIHTb no np06aM KepHa (MeCTRMH BbIXO~

KepHa COCTaBJIBJI TOJIbKO 10%).

Ha6JIIO~w;eeclI B npouecce 6ypeHllll ra3llPÓSaHRe rJIBHHCTOrO paCTBOpa 6LIJIO onpo60- BaHO, a pe3yJIbTaTbI aHIlJIH30B npe~CTaBJIeHbI B Ta6JIHD;e 3.

npoH3Be~eH TaK:lKe aHIlJIll3 He«pTH, oTo6paBHoit BMecTe c COneBLIM paCTBOpoM H3 6YPOBOH CKBa:lKHHLI nOCJIe Topne~llPOBaHllll.

llpu BCKpblTlłll Kap6oHllmo:lt TOJIIIlR Ha6JIIO,tI,aeTCJI peJKoe IIOBLIIneBlle MmrepaJIH3RUBl1 rJIll- RHCTOrO PacTBopa, KOTopaa IIocreneBHO yse1IlllJlłBaeTCJI c rny6HHoit (<<PRr. 1).

PeJKoe yseJIH'łeBlle MHlłepllJIH3RI{Bll r1IllHHCTOrO paCTBOpa, KOTOpoM}' COnyTCTByeT TaKlICe YMeHbmeBlle ero IiJIOmOCTH, OTMe'łaeTCJI Ha rny6HHe 2805 M. llpOH3Be;n;eHHLIe Hccne,n:OBaHllll IIOKaJaJIll, no Kap60HaTHbIit KOMIIlIeKC xapaKTepH3yeTcJI Pa3JIHlJlło:lt 06BO,qlleBHOCThIO, npH'leM ero KpOBJIJI npOJlBJIlleT BeCbMa HÓHalJlłre.m.Hoe 06BO.$:eBlle. Xmm3M BO,n: (Ta6JIHD;a 4) H seJlR1łHHLI IIOKaJareJIeit Na: CI = 0,834; CI: HC03 = 328 H S04+HC03 : .CI = 0,0045 YK83LIBaIOT Ha 3HalJlłTe.m.HLIił: MeTaMOP«PH3M 3THX BO~ li pacnpOCTpaHeBlle HX B 30He KaK H30JIHpoBaHHhIX BO,n:.

OTMe'łeHHLIe B 6YPOBOit cKBalłI:HHe Ma'łKH W-l npoJlBlIeBll!I 6HTYMOB.B Kap60HamoKToJI:lll;C KJ01IRpOBaHIIO.ll: OTJlO:IKeHlUIMll Bepx'Hero (H 'łaCTH'IHO BHlICHero) Kap60Hll, nO,l{l'Bep1K,n:aIT npa- BllllbHÓCTb 3aKJU01łeHllll, no Ha6JIIO,lI,aeMLIe BO MHOrHX 6YPOBhIX CKBallCH.Hax npOJIBJIeHllll lK~­

lCHX 6HTYMOB B OTJlOlKeBllJlX npO,n:yKTHBHorO Kap60Ha (H. KYJIb, T. MeJleI(Kll, 1957; A. KOTac, B. MaJIblJlłK, 1964) 06PR30BaJIHCb B pe3yJlbTaTe MHI'PRUBlI H3 OTJlOllCeHHil:, no,n:CTHJIaIOID;HX IIpo,lJ,yKTHBHbIit Kap60H.

ClIe,n:OBaTeJIbHO, HMeeTCJI BnOJIHe pe~JIbHRll B03MO)KHOCTb BLIJlBJIeHHB MeCTopollC,D;ellHil: 6HTY- MOB B 3TRX OTlIOllCellWlX!, IIpH'leM CJIe,n:yeT npO,l:(OJI:lKaTb HCCJIe,n:OBaHllll CTpyKTypLI Ma'łKH, ·TaK KaK oTCyTcmHe nOJIOllCHTeJIbHLlX, peJy.m.Ta.TO~ no oIIpo60BaBllIO 6YPOBOłt.C~ ~a'łKH Hi"-1

296

Zdzislaw Dembowski, Andrzej :R6zkowski

MO)KeT' 6h1Th BhI3BaHO rJIy60ICllM 3aH.TIHBaHHeM CHCTeMhl rpenpm rJIHHHCTLIM H ~eMeHTHLIM pac- TBOpaMlI, 'ITO He n03BOJ:UleT BCKPhlTb B03MO:lKHbIe rOpH30HTbl C 6HTYMaMH JIyTeM nepcPopan;HH HJIH KHCJIOTHOil: o6pa60TKH.

RESULTS OF INVESTIGATION OF BITUMEN SHOWS IN THE BORE HOLE MACZKI IG-I

Summary

From February 21, 1~ to Felbruary 2:5, 1965, a deep key we11 iMac21ki IG-l was drilled in the Upper Silesian Coal BalSm. Drillling process was acoollllpanied by manifold g~phy\Sical measurements.

The bore bQle lpIierced a 24 m th'icok series ^of Quaterna·ry deposits and encoun- tered' Cal'bonilferous formations, 2\1131 lID in tMclkne$fl. The formations were re- presented Iby 1Jhe iRuda, rSaddle, Grodziec, Flora, ISarn6w and Ma<lLnowice beds.

developed ^aB <Siltstone-claystone roclk:.s and sandstones, with seams and interca.Ia- tions of coal in the Uipper part of the section '(to the Sarn6w .beds d.ndusirve).

A 28 m thick series cXf marls ,and marJy clays referred by !K. IBojlloowlS.ki to the lower part of the Upper V,Lsean, has been found to ,oc·cur under the Mal!inowke beds. Beneath, there rest fine-cry,stalline, pelitic, locally detrital Jimestonescon- taining, down to ,a deplth of 2t3t8t8 rn, some amphipores(according to M. Pajchlowa ,the lSeries from 23818

moo

29'07 m represents Fr.asnian .... Givetian).

The llIppermlOst part C1f the catbona-ie serias (2183-2388 m.) has not so far been stratigraphicaJ!lysu'bdi'V:ided, a:nd may comprtise both the lowertmo.ststage.s oC

the LOwer Carlboni:feroUs and the uppemnoot ones of the Devonian.

During driI'ling WlQrtks, traces olf !bitumens were .observed in both drit!. mud and dril!l ·core(Fig. 1); the greatest oil manifestations and a strong ,gas es,cape !from the mlld were dbg·erved .ad:ter pier,eing the carbo.nate serlies .

.on

the lbaSliis of the obseI'!V1atioru! made during dr:i.Hing operations, and on interpretatioIllS: <>If ao~~gcU'rves l(!Fig. 2) thes·einterva1.s were d:i:stinguiS'hed for examinations at a depth from 2270 m to 2183 m I~ta:ble 1). Both pe!iforation and acidizing 0If the well ,gawe, generatly speaikintg, negatirve resuilts only.

The lowermost interval :(ilI2'70+:2.260 m) gave a feeble amount of bringe (315- 00 llday}, the Ib:igher intel"Vaas being completely unproductive .. Before the well was albandoned shooting operations were made at the depths !from 22XY1 to 2000 m', and ,from ,:u99 to 12195 'ID, resUilting in a small owttflow 0If brine and in dlistinct oil trace6.

Lalboratory exalIDmatioIllS of the oarbonate .series ~Talb[e 2) demonstrated a minimUlDli porosity of l:ime.stones anda·lmost no ,permeability, It should, however.

be stressed here that the rocks, thoU'gh compact, are fra,ctu:red and ,their permealbi- lity is of fissure char,a;cter; practically, this character can hardly be determined on the !basis of drill core samples {at places

louio

core recovery only).

streszczenie 297

!Gas manHestations, oihsel"Ved in drill mud dU/ring dclNing, halVe ibeenexaimined, and ·the resu!l'ts are presented in TaiJ:)le 3. An analysils of oil andi brine ,tak,en from the welle att1ter sihooting halVe been made, too.

Aifter the ·carbonate series was pierced, a dLs,tinct mcreas;e in miner,a[i,za'tion of dril'l mud appeared. a'he 'minera'lization increased. .graduaJlly <With depth (F.iJg. 1).

A rapid increase dn mineralization degree of drill mud was accompanied also by a dilution of the mud, ~rved at a depth of 2803 m. The inrves-tigations show here a different degree of water content in the eaT,oonate complex, too top por'tion of the cOIIDplex ibeing only scarcely water-saturated. Ohemical .properties of water

Na Cl

(Tahle 4) and character of the ooeMicients

Cl ⁼

^{0,834, HCO}

a

=

3128 and S04+HCOs

Cl

=

O,O()4i5 poInt to

.a

,consideralbLe 'metamorphdc process of the wa,ters and to their occurrence in a stagnation zone :as isolated waters.

Bdtumen manifestations, ascertained in the welJl QVIaC'2Jki IDG-Il' in a ,cal'bonate series isolated ibythe Upper"part'ly a~o .by the Lower Carlboniferous deposiits, corroiborate a thesis that the shows of Jiiquid IbItunwns Observed in the depos'its of ,productive Carboniferous ICJ. IKU'htl, T. Mileeki, 195'7; A. 'Kotas, IW. iMalCZY'k, 1004) are connected with the mi,gration from ilhe deposio1l! orverlain Iby the producmve Carboni.terous.

Thus, a virtual ,po.ssilbility eX'i.sts to searoh !or :bituanen deposits in the forma- tions discussed alOOrve, :howe!Ver, additiona~ researches sho1llld 'be made, too, since a laclk: of positive efifec1l! of the tests made in the well ~cz1cl. iIn-4' might be a resuft o'f deep ,c'la'g~g of fissures with driilil mud! and with 'cementin'g mater'ia'l respons·iJIJle ror a failure during perforation or ,addizin'g work!! necessary fOr openin'g proope'ctive oU .... bearing horizons.