Kronika.

K

R

O

N

I

К

А

ЗО і 31 maja 1958 w siedzibie Akademii M arynarki w Paryżu odbyła się III S e s j a M i ę d z y n a r o d o w a H i s t o r i i S t a t k u i G o s p o d a r k i M o r ­ s k i e j . Pierwsza sesja tego typu odbyła się w 1956 г., jeszcze przy współudziale Lucien F e b v r e’ a i omawiała problematykę metodyczną i ogólną, następna zaś w 1957 r. poświęcona była gospodarce morskiej i żegludze na M. Śródziemnym (akta obu sesji ukazały się drukiem wydane przez Armanda Colina). Konferencja w 1958 r, poświęcona była żegludze i gospodarce Europy Północnej. N a program jej złożyły się referaty: P. H e i n s i u s a (Ham burg) o rozmiarach i strukturze koggl hanzeatyckiej, M. M a ł o w i s t a (W arszawa) o zaopatrzeniu portów bałtyckich w drzewo i produkty leśne, P. J e a n n i n a (Paryż) o tonażu statków używanych na Bałtyku w latach 1550— 1650 na podstawie cła królewieckiego. E. C o o r n a e r t a (Paryż) o flocie Antwerpii w X V I w., J. S. B r o m l e y a (Oxford) o korsarzach ze- landzkich w czasie wojny hiszpańskiej, J. Z u t i s a (Ryga) o handlu morskim na Bałtyku w X V II w.. K. G. H i l d e b r a n d a (Upsala) o problemie żelaza w Rosji i Szwecji w X V III w . Ponadto z Akademii Marynarki przedstawiono trzy referaty techniczne: o problemie żeglugi na początku wielkich odkryć (kapitan D e n o i x), o genezie projekcji Merkatora (inż. C 1 o s -A r c e d u c) i o morskich instrumentach metrycznych w X V I I I w. (M. M a r i o n ) . Obok międzynarodowego charakteru sesji podkreślić należy żywy udział w dyskusji „techników“ morskich, praktyków żeglugi. Stały sekretariat tej imprezy, która nabiera charakteru permanentnego, spoczywa w rękach Michel M o l l a t , profesora· Sorbony.

W dniadh 10— 12 lipca. 1958 odbyła się w Londynie X X X I k o n f e r e n c j a h i s t o r y k ó w a n g i e l s k i c h

i

Pod auspicjami angielskiego i radzieckiego komitetu Międzynarodowego Kon­ gresu Nauk Historycznych odbyła się w dniach 15— 20 września 1958 w Londynie k o n f e r e n c j a h i s t o r y k ó w obu krajów. Dyskusja toczyła się wokół nastę­ pujących referatów: „Najnowsze radzieckie 'badania archeologiczne“ ( A r c i c h o w -

s k i ) — „Najnowsze angielskie badania archeologiczne“ ( P i g g o t t ) ; „Początki chrześcijaństwa na Rusi“ ( T i c h o m i r o w ) — „Rola kościoła we wczesnośrednio­ wiecznej Anglii“ ( D a r l i n g t o n ) ; „Istota feudalizmu na Rusi

wczesnośredniowiecz-174 KRO NIK A

nej“ ( R y b a k ó w ) — „Istota feudalizmu w średniowiecznej A nglii“ (C a m ); „Spo­ łeczna historia Anglii w X V I i X V II w .“ ( Ł a w r o w s k i ) — referat pod tym sa­ mym tytułem F. J. F i s h e r a ; „Rosyjska i angielska polityka wobec zjednoczenia Niemiec 1848— 71“ ( C h w o s t o w i C z e r n i a j e w ) — ten sam temat omówiony przez W . E. M o s s e ; „Źródła, metody i pleny opracowania historii II wogny światowej“ ( T r u c h a n o w s k i ) — „Metody i źródła dla opracowania historii w oj­ skowości II wojny światowej“ ( W e b s t e r i F r a n k l a n d ) .

Praca nad nowym r e p e r t o r i u m m i ę d z y n a r o d o w y m ź r ó d e ł h i s t o r y c z n y c h ś r e d n i o w i e c z a postępuje naprzód. Odlbyte w Rzymie w dniach 24 i 25 października 1958 zebranie komitetu wykonawczego i komitetu naukowego przyjęło szczegółową instrukcję dla autorów w wersji definitywnej, sprawdziło stan prac w różnych krajach i grupach specjalistycznych oraz uchwaliło ■wydać w roku 1960 I tom wydawnictwa, obejmujący bibliografię publikacji seryj­ nych w zakresie źródeł narracyjnych i aktowych.

W Londynie odbędzie się w r. 1959 (31 sierpnia — 5 września) III M i ę d z y ­ n a r o d o w y K o n g r e s S t u d i ó w K l a s y c z n y c h .

*

W 2000 rocznicę śmierci Cycerona odbyło się w Instytucie Historii Akademii Nauk ZSRR zebranie komitetu powołanego w 1957 r. do badań nad epoką staro­ żytną. Wygłoszono następujące referaty: M. E. G r a b a r - P a s s e k, „Rola politycz­ na Cycerona przed objęciem przez niego konsulatu“ ; F. A. P i e t r o w s k i j , „Este- tyczno-literackie poglądy Cycerona“; E. M. S z t a j e r m a n , „Problem niewolni­ ków u Cycerona i Seneki“.

I I C entro di Stu d i C íceroniani w Rzymie rozpoczął wydawanie nowego czaso­

pisma „ C i c e r o n i a n a “. Redakcja zamierza publikować dzieła Cycerona i ich tłumaczenia oraz studia i komentarze do tych dzieł. N a czele wydawnictwa stoi Gino F u n a i o 1 i i Virgilio P a 1 a d i n i.

*

W sierpniu 1958 r. ukazał się pierwszy zeszyt „The Proceedings of the African Classicał Associations“ pod redakcją T. F. C a r n e.y a z U n iversity o f Rhodesia and

Nyasaland. Rocznik poświęcony jest przede wszystkim badaniom w pływ ów kultury

greckiej i rzymskiej na Afrykę.

Grupa uczonych szkockich przystąpiła do gromadzenia materiałów do w ydaw ­ nictwa Regesta R egum S cottoru m . Rozpoczęto zbieranie informacji o wszelkich do­ kumentach królów szkockich od Malcolma IV (1153) do powrotu Jakuba I (1424); przygotowuje się fotokopie wszystkich oryginalnych rękopisów.

Nowozałożone towarzystwo naukowe Sociedade B rasileira de Romanistos (Rio de Janeiro) pragnące poświęcić się studiom nad językiem łacińskim i kulturą rzym­ ską, wydało w 1958 r. pierwszy zeszyt nowego czasopisma ..Romanistes. Revista de Cultura Romana“ pod redakcją profesora V a n d i e k L o n d r e s d a N ó b r e g a.

K RO NIK A

₁₇₅

W dniach od 8 do 10 maja 1958 odbyła się w Sofii k o n f e r e n c j a n a u k o ­ w a o m a w i a j ą c a w y n i k i b a d a ń a r c h e o l o g i c z n y c h p r o w a ­ d z o n y c h w B u ł g a r i i w 1957 r. przez Instytut i Muzeum Archeologii Bułgarskiej Akademii Nauk oraz zespoły naukowe przy muzeach w Plovdivie, Varnie, Trnovie i Kolarovgradzie. Konferencję otworzył dyrektor Instytutu, aka­ demik K. M i j a t e v. Następnie wygłoszono kilkanaście referatów sprawozdaw­ czych omawiających w porządku chronologicznym (od paleolitu do wczesnego średniowiecza) prace wykopaliskowe, zarówno prowadzone planowo, jak też prace 0 charakterze ratowniczym. N. D ż a m b a z o v mówił o stanowisku paleolitycznym w jaskini Samuilica II, zaś V. M i k o v omówił niezwykle ważne wykopaliska pod Karanovem. Epoki neolitu i eneolitu dotyczyły sprawozdania P. D e te v a 1 N. A n g e l o v a . J. V e n e d i k o v zreferował wyniki prac w Nesebr podjętych w związku z uchwałą Bady Ministrów o przekształceniu tej miejscowości w uzdro- w ’sko i miasto-muzeum. Prace wykopaliskowe w Batak (ref. D. C o n c z e v ) od­ kryły ok. 35 grobów z epoki helenistycznej i rzymskiej. W rzymskim mieście A b ri-

tus (ref. T. I v a n o v ) odkopano zach. bramę miasta oraz duży budynek gospodar­

czy. Okresu rzymskiego dotyczyły także referaty C. D r e m s i z o v a („Rzymska· villa w M adara“), J. C z a n g o v e j („Nekropol w K ajlka pod Pleven z IV — V w.“) d Ch. D ž a m b o v a („Starożytny grobowiec pod Chisa.ria“). O wczesnochrześcijań­ skiej bazylice w Reka Devnja mówił M. M i r c z e v , któ.ry zreferował także w yko­ paliska pod Car Asen (ważny ośrodek z X — X I w.). V. M a v r o d i n o v a omówiła wczesnośredniowieczne wykopaliska w Presláv i Patlejna, zaś K. M i j a t e v w y­ kopaliska w pałacu królewskim w Trnovie. Omówiono też wyniki prac konserwa­ torskich prowadzonych przy zabytkach wczesnośredniowiecznej i średniowiecznej architektury.

M . C.

W dniach 8— 13 wrześnie 1958 odbył się w Lyonie V I k o n g r e s S o c i é t é G u i l l a u m e B u d é. Obrady poświęcone były przede wszystkim postaciom A ry ­ stotelesa, Cezara i Cycerona (z okazji 2000 rocznicy jego śmierci), historii Lyonu i jego okręgu w związku z 2000 rocznicą założenia miasta oraz literaturze okresu humanizmu.

W dniach 10— 12 listopada 1958 odbyła się w Paryżu konferencja specjalistyczna poświęcona problematyce historycznej i geograficznej trójpolowego systemu uprawy roli we Francji pod przewodnictwem F. B r a u d e l a i D. F a u c h e r . Wygłoszono cykl referatów, które stały się przedmiotem ożywionej dyskusji roboczej: D. F a u ­ c h e r , „Rejonizacja trójpolówki we Francji“ ; A. M a s p e t i o l , „Oblicze prawne tró'polówki francuskiej“ ; A. H a u d r i c o u r t , „Aspekty techniczne systemu trój­ polowego“ ; G. D u b y , „Trójpolówka w średniowieczu francuskiem“ ; C. P a r a in , „Zanik trójpolówki we Francji“ ; P. G o u b e r t i P. B r u n e t , „Osadnictwo i kore­ lacje demograficzne“ ; L. C h a m p i e r , „Aspekty pomiarowe“ ; A. G i e y s z t o r , „Aspekty porównawcze trójpolówki w Europie Środkowej i Wschodniej“. Wyniki zostaną ogłoszone drukiem w postaci księgi referatów j wypowiedzi dyskusyjnych.

H istoire de la civ ilis a tio n française (Arm and Colin 1958, 2 tomy) to pierwsza

próba syntezy historii Francji w optyce szkoły „Annales“. Autorami jej są Georges D u b y , profesor na Uniwersytecie w Aix-en-Provence, jeden z czołowych

reprezen-176

tantów francuskiej mediewistyki, który napisał pierwszą część (do X V I w.) oraz Robert M a n d r o u, d irecteu r d’études w paryskiej E cole des Hautes Études i sekretarz redakcji „Anaales“, który opraco-wał czasy nowożytne i współczesne. Praca wzbudziła zainteresowanie nie tylko w kołach specjalistów. Pierwsze oceny tej historii cywilizacji w prasie codziennej i literackiej, w tym także w środowiskach tradycyjnie niechętnych „Annales“, mimo zastrzeżeń i drobnych złośliwości, są pozytywne.

W Stanach Zjednoczonych zapowiedziano ciekawą publikację „American Foreign* Policy 1950— 1955". W przygotowaniu jesit również tom poświęcony polityce za­ granicznej Stanów Zjednoczonych, w labach 1956— 1957.

W e Włoszech zaczęło się ukazywać nowe czasopismo poświęcone problematyce prawno-historycznej, wydawane raz na rok pt. „Annali di Storia del Diritto. Ras- segna Internazionale“.

W czerwcu 1958 r. odbyte się w Odessie międzyuczelniana sesja naukowa, poświęcona problematyce dyktatury jakobińskiej w Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Spośród 14 referatów wygłoszonych na sesji należy wymienić następujące: referat W . L u b i i n s к i e g o, „Ruch ludowy 1775 r. w Paryżu a problematyka wystąpień plebsu i chłopstwa przed wybuchem rewolucji 1789 r.“ ; L. K o w a l e n k i , „W pływ francuskiej rewolucji burżuazyjnej na myśl społeczno-polityczną Ukrainy“ oraz „Jakobini węgierscy“ ; E. S i e r i e b r i a n s k i e j „Problemy etyki X V III w. w po­ glądach Rebespierre’a “ ; I. Z i l b e r f a r b a „Rewolucyjno-pałriotyczne tradycje 1789— 1794 w antyfaszystowskim ruchu oporu we Francji 1940—.1944“.

W styczniu 1959 r. pojawiło się w Związku Radzieckim nowe czasopismo histo­ ryczne: miesięcznik „Wojenno-istoriczeskij Zurnał“. W czasopiśmie główną uwagę poświęca się problematyce wojny domowej (1918— 1923) oraz Wielkiej W ojny N aro­

dowej (1941— 1945), zarówno w formie rozpraw, jak też publikacji archiwaliów. Poza tym zamieszczane są sprawozdania z działalności naukowej instytutów i pla­ cówek, zajmujących się badaniem dziejów wojskowości w ZSR R i krajach demo­ kracji ludowej.

W bieżącym roku rozpocznie się publikacja 10 tomowego wydawnictwa źródło­ wego „Dokumienty wnieszniej polityki SSSR“, zawierającego układy i pakty za­ warte przez rząd radziecki z innymi państwami, deklaracje, wywiady i wystąpienia radzieckich mężów stanu. .

*

Rok tem u zmarł w wieku 55 lart wybitny egiptotag radziecki prof. I. M. L u r j e.

4 czerwca 1958 zmarł w wieku 84 lat emerytowany profesor historii starożytnej i archeologii na uniwersytecie w Sofii, G aw ril K a c a r o w, wybitny badacz dzie­ jó w Tracji i Macedonii.

K R O NIK A ₁₇₇

W dniu 23 sierpnia 1958 zmarł profesor Uniwersytetu Moskiewskiego·, Siemion B u s z u j e w, wybitny specjalista z dziedziny historii narodów Kaukazu w X IX w. Spośród 70 pozycji dorobku naukowego zmarłego wymienić należy przede wszystkim takie prace, jak „Matieriały po istorii Dagestana“ (1940), Borba gorc.ew S'ewierno- Zapadnogo Kawkaza za niezawisimost (1828— 1864)“ (1941), „A. M. Gorczakow (iz proszłogo russkoj dipłomatii)“ t. 1— 2 (1944— 46). Słabszy poziom przedstawia ostat­ nia praca Buszujewa „Wnieszniepoliticzeskije otnoszenija w pieriod prisojedinienija Kawkaza k Rossii“ (1955), której wywody i wnioski są diametralnie sprzeczne z wnioskami wyżej wymienionych ,prac.

23 września 1958 zmarł w wieku 85 la.t emerytowany profesor filologii klasycz­ nej na uniwersytecie w Tübingen, Walter F. O t t o .

26 września 1958 zmarł w wieku 49 lat .profesor uniwersytetu w Bonn, Edward S t o m m e 1, badacz archeologii chrześcijańskiej, historyk kośtioła i religii świata helenistycznego.

Sir R. C. K . E n s o r , autor pracy „England 1870— 1914", zmarł .w grudniu 1958. JNależał on do grupy angielskieh historyków marksistów.