Monika Lewandowska – Efekt stycznia i efekt grudnia na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

(1)

JCMBF • www.jcmbf.uni.lodz.pl 17 Journal of Capital Market and Behavioral Finance • 2017, Vol. 1(5), p. 17–28

Monika Lewandowska, Efekt stycznia i efekt grudnia na giełdzie papierów wartościowych…

EFEKT STYCZNIA I EFEKT GRUDNIA NA GIEŁDZIE

PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE

Monika Lewandowska*

Abstrakt Artykuł opisuje wybrane efekty kalendarzowe występujące na Giełdzie Papie-rów Wartościowych w Warszawie – efekt stycznia oraz efekt grudnia. Składa się on z dwóch rozdziałów. Pierwszy rozdział skupia się na ogólnej charakte-rystyce oraz powstaniu wybranych anomalii. Drugi rozdział stanowi próbę ba-dawczą. Autor ma na celu ukazanie jakie odzwierciedlenie mają efekty kalen-darzowe na indeksach WIG, WIG20 oraz mWIG40 na przestrzeni ostatnich lat. Słowa kluczowe efekty kalendarzowe, efekt stycznia, efekt grudnia, anomalie sezonowe.

JEL Code D04; D53; D92.

WSTĘP

Mechanizmy występujące na giełdzie papierów wartościowych od lat budzą zainteresowanie inwestorów oraz ekonomistów. Powstało wiele publikacji opi-sujących prawidłowości występujące na rynku kapitałowym. Efekty kalenda-rzowe związane są z pojęciem efektywności rynku kapitałowego, to znaczy z rynkiem, na którym nie można za pomocą danych statystycznych przewidzieć przyszłych zmian cen i tym samym osiągnąć nadzwyczajnych zysków. Dlatego na rynku efektywnym stosowanie takich instrumentów analizy danych jak anali-za portfelowa, techniczna lub fundamentalna nie spowoduje osiągania wyższych stóp zwrotu [Kaźmierska 2012]. Obserwuje się pewne zależności pomiędzy stopami zwrotu z zainwestowanego kapitału a niektórymi miesiącami, a nawet dniami tygodnia. W założeniu, w miesiącach takich jak styczeń czy grudzień korzystniej jest inwestować na giełdzie, gdyż istnieje możliwość osiągnięcia wysokiej stopy zwrotu w porównaniu do innych miesięcy. To zjawisko określa się mianem anomalii sezonowych. Efekty kalendarzowe są więc okazją na

* Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki.

ACCEPTED: 01st

December 2016 PUBLISHED: 31st

(2)

JCMBF • www.jcmbf.uni.lodz.pl 18

Journal of Capital Market and Behavioral Finance • 2017, Vol. 1(5), p. 17–28

bek dla potencjalnych inwestorów, ponieważ dają możliwość prognozowania zmian cen indeksów giełdowych. Poniższa praca ma na celu opis wybranych anomalii giełdowych, wyjaśnienie ich powstania oraz przeprowadzenie próby badawczej, która pozwoli ukazać wpływ poszczególnych efektów na zmiany cen na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie na przestrzeni ostatnich lat.

W literaturze wyodrębnia się pewne efekty kalendarzowe, które określa się mianem anomalii sezonowych. W odniesieniu do rynków kapitałowych, najpo-pularniejsze są dwie definicje anomalii rynkowej: Anomalia jako „sytuacja umożliwiająca osiąganie dodatnich, ponadprzeciętnych stóp zwrotu” oraz ano-malia jako „technika lub strategia będąca sprzeczna z założeniami teorii rynków efektywnych” [Keller 2014, s. 103–115].

1. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH EFEKTÓW KALENDARZOWYCH

1.1. Efekt stycznia (January effect)

Efekt stycznia (January effect), zwany również efektem miesiąca w roku charakteryzowany jest jako wzrost cen akcji na giełdzie, spowodowany maso-wym uzupełnianiem portfeli inwestycyjnych przez inwestorów. Powstanie tego zjawiska opisuje w swoim artykule m.in. A. Szyszka. Występowanie „efektu stycznia” tłumaczy się niekiedy także odwołując się do praktyk stosowanych przez osoby zawodowo zarządzające portfelami. W Stanach Zjednoczonych większość z nich ma w końcu roku obowiązek przedstawiania swoim klientom raportów, zawierających między innymi skład portfela. Panuje przekonanie, że wielu menadżerów chcąc umieścić w sprawozdaniu portfel zawierający wyłącz-nie akcje spółek odnoszących w ostatnim czasie sukcesy, wyprzedaje pakiety tych akcji, które przyniosły straty. Presja podażowa wpływa na spadek cen w końcu roku, przy czym naturalnie w większym stopniu dotyczy to akcji firm małych, na których obroty są na ogół niewielkie. W nowym roku zarządzający ponownie otwierają pozycje, nabywając akcje, które uznają za najbardziej nie-dowartościowane. Wygenerowany przez nich impuls, tym razem popytowy, znów w większym stopniu odbije się na cenach spółek małych i mało płynnych” [Szyszka 1999]. Efekt stycznia związany jest wtedy z hipotezą wyprzedaży akcji podyktowanej względami podatkowymi (tax-loss selling hypothesis) [Szyszka 1999]. Fountas i Segredakis [2002, s. 291–299] badali występowanie anomalii sezonowych na podstawie 18 wschodzących rynków giełdowych w latach 1987 –1995, znaleźli dowody na występowanie niektórych anomalii kalendarzowych, jednak wykazali oni jedynie niewielką zależność pomiędzy efektem stycznia a tax-loss selling hypothesis.

(3)

Twórcą pojęcia efektu stycznia jest Wachtel [1942], który odkrył znaczny wzrost wartości indeksu Dow-Jones Industrial Average (DJIA) w styczniu po-czynając od 1925 roku . Jako główne założenie powstania anomalii sezonowej podawał on wyprzedawanie akcji pod koniec roku, głównie przez indywidual-nych inwestorów z powodów podatkowych, często po to, aby ogłosić stratę. Sprzedane akcje były ponowne odkupowane na początku nowego roku. Teza ta stała się obiektem badań wielu ekonomistów z całego świata. Cheung i Coutts [1999] badając chiński rynek giełdowy wykazali brak dowodu na istnienie efek-tu stycznia oraz innych sezonowych anomalii na giełdzie w Hong Kongu. Ob-szernych badań dotyczących opisywanej anomalii dokonali również A. Darrat, B. Li, R. Chung [2013, s. 155–168] poddając analizie 34 państwa dowiedli, że efekt stycznia nie wystąpił jedynie w Danii, Irlandii oraz Jordanii.

1.2. Efekt grudnia (December effect), znany inaczej jako rajd św. Mikołaja

Termin ten powstał w latach 60-tych. Związane to było z popularnością teo-rii rynków efektywnych [Wyłuda, dostęp: 27.11.2015]. Według artykułu W. Białka efektem grudnia określa się scenariusz, w którym pod koniec roku – wraz ze zbliżaniem się do Gwiazdki – indeksy rozpoczynają marsz na północ. Są ciągnięte w górę przez pęczniejące wyceny giełdowych emitentów. Pewnym problemem jest określenie tradycyjnego okresu tzw. rajdu św. Mikołaja. Część komentatorów wyznacza ten okres na początku grudnia, podczas gdy inni zakła-dają, że należy liczyć go od 06.12 do 31.12. Ponadto – głównie wedle amery-kańskich inwestorów termin ten przypada na okres od 26.12 do 31.12. W dużej mierze zależy to od układu kalendarzowego oraz lokalnej legislacji, gdyż np. inwestorzy w USA w dniu 26.12 rozpoczynają handel, podczas gdy w Warsza-wie mamy dzień wolny od obrotu giełdowego [Białek 2015–2016]. Twórcą po-jęcia Rajd św. Mikołaja (ang. Santa Claus Rally) jest Y. Hirsch, który opisał to zjawisko w Stock Traders Almanac w 1972 roku [Nesto, dostęp: 18.12.2012]. Dowiódł on, że jest to okres obejmujący pięć ostatnich dni roboczych w starym roku kalendarzowym i dwa dni w nowym. Siedem dni przypadające na efekt grudnia jest więc zapowiedzią tendencji giełdowych na cały nadchodzący rok [Jagerson i Hansen, dostęp: 28.11.2016]. Czas Rajdu św. Mikołaja, określony przez Hirscha, może nie do końca sprawdzać się na wszystkich rynkach giełdo-wych. Według artykułu Srinivas Nippani, Ph.D.; Kenneth M. Washer Giełda w Tokyo była zamknięta przez 4 ostatnie dni robocze w 2013 roku oraz na po-czątku 2014 roku. Podczas gdy giełda w Nowym Jorku w tym samym czasie była zamknięta tylko jeden dzień [Nippani i in. 2015]. Z tego powodu jest to zjawisko, które nie jest do końca zbadane.

(4)

2. PRÓBA BADAWCZA

Przeprowadzono próbę badawczą, której poddano procentowe stopy zwrotu z trzech głównych indeksów WIG – najstarszego polskiego indeksu giełdowego, WIG20 – notującego indeksy największych spółek oraz mWIG40, w którego skład wchodzą średnie spółki. Badanie dotyczy stóp zwrotu w grudniu i styczniu w latach 2010–2016. Przekrojowej analizie poddano linię trendu w latach 2000 –20161

. Celem badania jest ukazanie wpływu efektów kalendarzowych na in-deks główny Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie oraz na inin-deks dużych i średnich spółek. Próba pozwoli uzyskać informację na temat efektyw-ności polskiego rynku kapitałowego w segmencie notowanych akcji. W założe-niu stopy zwrotu powinny być wysokie, dodatnie – wtedy też na wybranych indeksach można przyjąć, że wystąpił efekt stycznia oraz efekt grudnia.

2.1. Stopy zwrotu na wybranych indeksach w styczniu w latach 2010

–

2016

Rysunek 1. Stopy zwrotu z indeksu WIG w styczniu w latach 2010–2016 Źródło: opracowanie własne.

Na podstawie indeksu notującego niemalże wszystkie spółki giełdowe moż-na wysnuć teorię, że w ostatnich latach efekt stycznia nie jest obecny moż-na pol-skiej giełdzie. Stopy zwrotu osiągają dodatnie wyniki jedynie w 2 latach na 7 badanych, tj. w 2012 (6,81%) oraz w 2015 (1,41%). W większości badanego okresu stopy zwrotu są ujemne – nie obserwuje się wtedy efektu miesiąca w roku.

1

Dane pochodzą ze strony parkiet.com. -1,76 -1,77 6,81 -2,64 -1,99 1,41 -2,35 -4 -2 0 2 4 6 8 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

(5)

Rysunek 2. Stopy zwrotu z indeksu WIG20 w styczniu w latach 2010–2016 Źródło: opracowanie własne.

Na indeksie notującym największe spółki obserwuje się identyczną sytu-ację jak na indeksie głównym – w większości badanych lat stopy zwrotu są ujemne, jedynie w 2012 roku (6,29%) oraz w 2015 (1,37%) inwestorzy mogli zarobić na styczniowej hossie.

Rysunek 3. Stopy zwrotu z indeksu mWIG40 w styczniu w latach 2010–2016 Źródła: opracowanie własne.

Na wykresie obrazującym notowania średnich spółek sytuacja prezentuje się lepiej niż na poprzednich, dodatnie stopy zwrotu widoczne są w 4 latach na 7 badanych, tj. w 2011 (0,18%), 2012 (7,48%), 2013 (1,13%), 2015 (1,38%). -2,53 -2,78 6,29 -5,08 -3,08 1,37 -1,34 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 -2,7 0,18 7,48 1,13 -0,09 1,38 -3,96 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

(6)

Po przeanalizowaniu powyższych wykresów można zauważyć, że dodatnie stopy zwrotu występują jedynie w 2012 (WIG 6,81%, WIG20 6,29%, mWIG40 7,48%) i 2015 (WIG 1,41%, WIG20 1,37%, mWIG40 1,38%) roku na wszyst-kich badanych indeksach oraz w 2011 (0,18%) i 2013 (1,13%) roku na indeksie mWIG40. Na badany okres tylko w 2012 roku można zaobserwować wysoki wzrost cen akcji na giełdzie (WIG 6,81%, WIG20 6,29%, mWIG40 7,48%). W pozostałych latach na wybranych indeksach nie obserwuje się anomalii ka-lendarzowej.

Dla porównania ukazano jak efekt stycznia kształtował się na wybranych indeksach w latach 2000–2016.

Rysunek 4. Stopy zwrotu z indeksu WIG w styczniu w latach 2000–2016 Źródło: opracowanie własne.

Na podstawie szerszego okresu czasowego można zauważyć, że do 2008 roku zjawisko efektu stycznia było widoczne. Szczególnie w 2002 roku kiedy to indeks WIG osiągnął najwyższą notowaną wartość w badanym okresie, tj. 14,77%. Po niskich stopach zwrotu w latach 2008–2011 nie obserwuje się już sezonowej zależności.

W latach 2000–2016 na indeksie dużych spółek występuje stała tendencja spadkowa stóp zwrotu. Po wysokiej hossie z 2002 roku (18,72%) w latach 2008–2009 nastąpiło załamanie notowań, w efekcie powodujące duże straty dla inwestorów.

Notowania średnich spółek ukazują wahania średnich stóp zwrotu. Szcze-gólnie widoczne są one na przełomie 2007 i 2008 roku, kiedy to wartości spadły z 13,13% do –17,32%. Po dwóch latach hossy z 2006 i 2007 roku nastąpiła styczniowa bessa w 2008 i 2009 roku.

-20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

(7)

Rysunek 5. Stopy zwrotu z indeksu WIG20 w styczniu w latach 2000–2016 Źródło: opracowanie własne.

Rysunek 6. Stopy zwrotu z indeksu mWIG40 w styczniu w latach 2000–2016 Źródło: opracowanie własne.

Na podstawie linii trendu można zauważyć, że od 2000 roku stopy zwrotu z indeksu WIG WIG20 oraz mWIG40 maleją, a tym samym coraz rzadziej obserwuje się efekt stycznia. Na indeksie WIG jedynie w 7 latach (tj. 2000, 2002, 2004, 2006, 2007, 2012, 2015) na 17 badanych stopy zwrotu są dodat-nie, na indeksie WIG20 statystyka prezentuje się identycznie – jest to 7 lat (2000, 2002, 2004, 2006, 2007, 2012, 2015) na 17 badanych, natomiast mWIG40 przedstawia się najlepiej – 10 lat (2000–2002, 2004, 2006, 2007,

-20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20 25 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 -20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20 25 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

(8)

2011–2013, 2015) na 17 badanych. Po bardzo niskich, ujemnych stopach zwrotu z 2008 (WIG –14%, WIG20 –13,71%, mWIG40 –17,32%) i 2009 (WIG –12,87%, WIG20 –15,05%, mWIG40 –11,77%) roku rynek giełdowy nie podniósł się a efekt stycznia coraz rzadziej odnotowuje się na wybranych indeksach na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Wyjątek sta-nowi 2012 rok kiedy to daje się zauważyć wyraźne oddziaływanie efektu stycznia (WIG 6,81%, WIG20 6,29%, mWIG40 7,48%).

2.2. Stopy zwrotu na wybranych indeksach w grudniu w latach 2010–2016

Na podstawie poniższego wykresu można przyjąć teorię, że nie występuje badana prawidłowość. Po spadkach z 2013–2015, w roku 2016 obserwuje się duży wzrost (6,92%) dający nadzieję na powrót Rajdu św. Mikołaja na polską giełdę.

Rysunek 7. Stopy zwrotu z indeksu WIG w grudniu w latach 2010–2016 Źródło: opracowanie własne.

Rysunek 8. Stopy zwrotu z indeksu WIG20 w grudniu w latach 2010–2016 Źródło: opracowanie własne.

2,91 -4,13 4,78 -4,91 -3,27 -2,8 6,92 -10 -5 0 5 10 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2,88 -5,32 5,75 -5,31 -4,19 -3,37 9,19 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

(9)

Indeks notujący duże spółki przedstawia się podobnie do indeksu WIG. W tych samych latach, tj. 2010 (2,88%), 2012 (5,75%) oraz w 2016 (9,19%) nastąpiły wzrosty wartości uzyskiwanych stóp. Jednak w prezentowanym okre-sie przeważają tendencje spadkowe.

Rysunek 9. Stopy zwrotu z indeksu mWIG40 w grudniu w latach 2010–2016 Źródło: opracowanie własne.

Wyniki uzyskiwane na mWIG40 prezentują się podobnie jak na WIG i WIG20. Jednak występują tu mniejsze wahania pomiędzy osiąganymi przez indeks wartościami.

Na podstawie danych z lat 2010–2016 wynika, że w ostatnich latach efekt grudnia nie jest zjawiskiem często spotykanym na polskiej giełdzie. Stopy zwro-tu osiągają dodatnie wyniki jedynie w latach 2010 (WIG 2,91%, WIG20 2,88%, mWIG40 2,96%), 2012 (WIG 4,78%, WIG20 5,75%, mWIG40 2,09%) oraz w 2016 (WIG 6,92%, WIG20 9,19%, mWIG40 2,38%), wtedy też można zaob-serwować opisywaną anomalię sezonową. W latach 2011 oraz 2013–2015 efekt ten nie jest widoczny na badanych indeksach.

Dla porównania ukazano jak efekt grudnia przejawiał się na wybranych in-deksach na przełomie 2000–2016.

Efekt grudnia nie jest wyraźnie obserwowany na WIG w latach 2000–2016. Po wysokiej stopie zwrotu z 2000 roku wartości indeksu spadły do –4,39% w 2002 roku, aby następnie utrzymywać się na dodatnim poziomie. Od 2006 roku obserwuje się wahania stóp zwrotu.

Po załamaniu z 2013–2015 roku wartości w 2016 roku znacznie wzrosły da-jąc nadzieję na ożywienie. 2,96 -0,44 2,09 -4,28 -1,86 -1,79 2,38 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

(10)

Rysunek 10. Stopy zwrotu z indeksu WIG w grudniu w latach 2000–2016 Źródło: opracowanie własne.

Rysunek 11. Stopy zwrotu z indeksu WIG20 w grudniu w latach 2000–2016 Źródło: opracowanie własne.

Wartości indeksów WIG20 przedstawiają się nieco lepiej niż na indeksie WIG pod kątem uzyskiwanych stóp zwrotów. Jednak nadal nie można jedno-znacznie stwierdzić, że efekt grudnia występuje.

Na mWIG40 tendencja spadkowa jest bardziej widoczna niż na WIG i WIG20. Od 2005 roku, w którym wartość indeksu wyniosła 7,4% nie obserwu-je się już znaczących wzrostów – 7 lat o uobserwu-jemnych stopach zwrotu i 4 o dodat-nich. -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10 12 14 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

(11)

Rysunek 12. Stopy zwrotu z indeksu mWIG40 w grudniu w latach 2000–2016 Źródło: opracowanie własne.

Na podstawie powyższych wykresów oraz malejącej linii trendu można stwierdzić, że efekt grudnia również jest zjawiskiem, które coraz rzadziej można zaobserwować na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Jednak wy-stępuje on częściej niż efekt stycznia. Dla porównania, dodatnie stopy zwrotu widoczne są w 8 na 17 badanych lat na indeksie WIG (tj. 2000, 2003–2005, 2008–2010, 2012, 2016), 9 na 17 na indeksie WIG20 (tj. 2000, 2003–2006, 2008–2010, 2012, 2016) oraz najczęściej – w 10 na 17 badanych na indeksie mWIG40 (tj. 2000–2005, 2009, 2010, 2012, 2016). Na wszystkich badanych indeksach daje się zauważyć wyraźne załamanie na giełdzie w grudniu w latach 2013–2015, jednak już w 2016 roku widoczna jest dodatnia, wysoka stopa zwro-tu (WIG 6,92%, WIG20 9,19%, mWIG40 2,38%).

ZAKOŃCZENIE

Na podstawie powyższego artykułu można wywnioskować, że badane efek-ty kalendarzowe na indeksach WIG, WIG20 oraz mWIG40 w ostatnich latach są bardziej zjawiskiem losowym, okazjonalnym niż stale występującym. Na prze-strzeni okresu, w którym analizowano zmiany poszczególnych indeksów gieł-dowych oraz stóp zwrotu można stwierdzić, że występują lata, w których rze-czywiście można zaobserwować istotny wpływ anomalii kalendarzowych na rynek giełdowy. Daje się również zaobserwować malejącą tendencję stóp zwrotu na przestrzeni ostatnich szesnastu lat, co za tym idzie efekty kalendarzowe coraz rzadziej mają swoje odzwierciedlenie na giełdzie. Na podstawie prezentowanych

-6 -4 -2 0 2 4 6 8 10 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

(12)

danych można stwierdzić, że polska giełda jest efektywna, gdyż nie zaobserwo-wano oddziaływania efektów kalendarzowych na stopy zwrotu na indeksach WIG, WIG20 oraz mWIG40. Jednakże na zmiany poziomu cen wpływają różne czynniki, m.in. sytuacja gospodarcza, czy też kryzysy występujące na całej gieł-dzie – mogą więc wystąpić różne odstępstwa od ogólnej reguły. Należy również zaznaczyć, że badanie nie jest w pełni dokładne, analizie podlegają jedynie trzy indeksy giełdowe na przestrzeni ostatnich latach. Wysunięte wnioski nie ozna-czają, że efekt stycznia oraz efekt grudnia nie występuje na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

BIBLIOGRAFIA

Białek W., 2015, 2016, Rajd św. Mikołaja i efekt stycznia, czyli o cudach na giełdzie, Pieniądze & Inwestycje, grudzień, nr 86; styczeń 2016.

Cheung K. C., Coutts J. A. 1999, The January effect and monthly seasonality in the Hang Seng index: 1985-97.

Darrat A., Li B., Chung R., 2013, On seasonal anomalies: A closer look at Johannesburg stock exchange, „Contemporary Management Research”, vol. 9(2).

Fountas S., Segredakis K. N., 2002, Emerging stock markets return seasonalities: the January effect and the tax-loss selling hypothesis, „Applied Financial Economics”, vol. 12(4). Kaźmierska A., 2012, Czy Polska giełda jest efektywna?, „Choice”, styczeń, nr 4.

Keller J., 2014, Efekt stycznia na polskim rynku akcji – występowanie I cykliczność, [w:] Ekono-mia i Zarządzanie w teorii i praktyce, tom 8, Łódź.

Nesto M., 2012, The Santa Claus Rally: It's Not Make Believe, December 18. Jagerson J., Hansen W., Did the ‘Santa Claus Rally’ Come Early?, InvestorPlace.com

Nippani S. (Ph.D.), Washer K. M. (DBA, CFP®, CFA), Johnson R. R. (Ph.D., CFA, CAIA), 2015, Yes, Virginia, There Is a Santa Claus Rally: Statistical Evidence Supports Higher Returns Globally, „Journal of Financial Planning”, March.

Szyszka A., 1999, Efektywność rynku kapitałowego a anomalie w rozkładzie stóp zwrotu w czasie, Katedra Inwestycji i Rynków Kapitałowych Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Nasz Ry-nek Kapitałowy, nr 12.

Wachtel S. B., 1942, Certain observations on seasonal movements in stock prices, „The Journal of Business of the University of Chicago”, no. 15(2).

Wyłuda T., 2015, Rajd Świętego Mikołaja – bajka czy rzeczywistość?, portal edukacjagieldowa.pl. JANUARY EFFECT AND DECEMBER EFFECT

ON WARSAW STOCK EXCHANGE

Abstract The article describes chosen calendar effects that occur on Stock Exchange in Warsaw – January effect and December effect. It contains two chapters. First part focuses on the general characteristic of chosen seasonal anomalies. The second part contains research sample where the author shows the influence of calendar effects on WIG, WIG20 and mWIG40 indices throughout last years.