Widok Księgozbiór Łódzkiego Towarzystwa Lekarskiego z lat 1896-1939

M iro sła w a S z a jn a

K SIĘG O ZB IÓ R ŁÓDZKIEGO TOWARZYSTWA LEKARSKIEGO Z LAT 1 8 9 6 - 1 9 3 9

Z daw ną Ł o d z ią c z ę s t o łą c z y s i ę o b ra z b ru d n e g o , zakopconego i s z a r e g o m i a s t a , p e łn e g o s t u k u m aszyn z f a b ry k i w a rszató w włó­

k i e n n i c z y c h . W tym ja k ż e zróżnicow anym pod względem narodow oś­

ciowym m i e ś c i e , zaniedbanym pod względem s a n ita r n y m , oświatowym i k u ltu r a ln y m z a c z ę ł a d z i a ł a ć g ru p a l u d z i , k t ó r a w y p o w ie d z ia ła w al­

kę a n a lfa b e ty z m o w i i z a c o f a n i u . B rak o w ało s z k ó ł , odpow iedniego z a p le c z a naukow ego, b i b l i o t e k .

Wśród l u d z i , w a lc z ą c y c h o popraw ę s y t u a c j i w Ł o d z i z n a l a z ł a się ró w n ie ż g ru p a l e k a r z y . Pod k o n ie c d z i e w ię t n a s t e g o s t u l e c i a , w 1885 r o k u z i n i c j a t y w y w y b itn e g o o k u l i s t y d r a m ed. J a n a K o liń sk ie ­ g o , p rz y w s p ó ł u d z i a l e in n y c h l e k a r z y , p o w s ta ło Ł ó d zk ie T ow arzy-

<1

stw o L e k a r s k i e . W w ydanej w 1886 ro k u U sta w ie T ow arzystw a Leka­

r z y m .Ł o d z i G u b e rn i P io t r k o w s k ie j o k re ś lo n e s ą o e le i z a d a n ia T o w a rz y stw a . S ą t o m iędzy in n y m i: " U rz ą d z a n ie odczytów p u b l i c z ­ ny ch i w ystaw d z i e ł p o p u la rn y c h w c e l u s z e r z e n i a w s p o łe c z e ń s tw ie zdrow ych p o j ę ć z d z ie d z in y h y g ie n y s p o ł e c z n e j i p r y w a tn e j, wyko­

r z e n i e n i e c ie m n o ty , zabobonów i p rz esąd ó w w i n t e r e s i e z d ro w ia

s p o łe c z n e g o , p r z e c i w d z i a ł a n i e s z a r l a t a n e r y i , p o j a w ia ją o e j s i ę w

r ó ż n e j p o s t a c i , m ia n o w ic ie z a ś w fo rm ie re k la m g a z e c i a r s k i c h i t p *

W u s ta w ie z n a j d u j ą s i ę p u n k ty r e g u l u j ą c e spraw y c z y te l n io t w a i

b i b l i o t e k i . P a r a g r a f d z i e w ią t y in f o r m u je , i ż : " Z a rz ą d to w a rz y stw a

s ta n o w ią : P r e z e s , W ic e p re z e s , S e k r e t a r z , K a s y e r, B i b l i o t e k a r z " .

K o le jn e p u n k ty ustaw y mówią, i ż czło n k o w ie m a ją m ożliw ość ś l e d z e ­

n i a p o s tę p u n au k l e k a r s k i c h p o p rz e z cz aso p ism a i g a z e ty r o s y j s k i e

i z a g r a n i c z n e o ra z k s i ą ż k i . Z k s i ą ż e k i c z a so p ism m o g li k o r z y s ta ć

ró w n ie ż l e k a r z e sp o za Ł o d z i, o c z y w iś c ie za o d p o w ie d n ią o p ł a t ą .

In n y fra g m e n t u staw y z a w ie ra i n f o r m a c ję o ty m , że " C z aso p ism a ,

k s i ą ż k i , in s t r u m e n t y c h i r u r g i c z n e , ró ż n e a p a r a t y 1 p rz y rz ą d y o ra z

z b io r y p r z y r o d n i c z e i in n e p rz e d m io ty o d n o szą ce s i ę do z a k r e s u

naukowego K a s y e r o d d a je pod n a d z ó r i do zao h o w an ia B l b l l o t e k a r z o —

w i . k t ó r y j e w p is u je do k a ta lo g ó w " » S p ra w o z d a n ia z d z i a ł a l n o ś o i b i b l i o t e k i p r z e d s ta w ia n e m ia ły być na z e b r a n i a c h T o w a rz y stw a . Ko­

l e j n o ś ć c z y t a n i a k s i ą ż e k i c z a s o p is m w yznaczać m i a ł na z e b r a n i a c h sam p r e z e s . P r e z e s m ia ł ró w n ie ż o bow iązek in fo rm o w a n ia członków o św ie ż o o trz y m a n y c h d z i e ł a c h i c z a s o p is m a c h . Do obowiązków b i b l i o ­ t e k a r z a n a l e ż a ł o u d z i e l a n i e i n f o r m a c j i o s t a n i e b i b l i o t e k i , i n ­ stru m e n tó w i in n y c h pomocy naukow ych. Na u ro c z y s ty m p o s i e d z e n i u , pod k o n i e c k a d e n c j i z a r z ą d u , c z ło n k o w ie h o n o ro w i m i e l i obow iązek w y b ra n ia k o m i te tu do s p ra w d z e n ia d z i a ł a l n o ś c i k a s j e r a i b i b l i o t e ­ k a r z a . P r o t o k ó ł o w yborze nowego z a r z ą d u , a w ię c i b i b l i o t e k a r z a m ia ł być p r z e d s ta w io n y do z a t w i e r d z e n i a m iejscow em u g u b e r n a t o r o - wi . . 2

P rz y Łódzkim T o w a rz y stw ie L e k a rsk im j u ż w 1898 r o k u d z i a ł a ł K o m ite t B i b l i o t e c z n y , w s k ł a d k t ó r e g o w c h o d z ili l e k a r z e : M aksym i- l i a n C ohn, W ładysław P in k u s , S ew eryn S t e r l i n g , K saw ery J a s i ń s k i .

Z a c z ą te k b i b l i o t e k i s t a n o w i ł k ilk u s e tto m o w y d a r le k a r z y lu ­ b e l s k i c h 2*'. W pierw szy m num erze "C z aso p ism a L e k a r s k i e g o ” wydawa­

nego z i n i c j a t y w y członków T o w a rzy stw a u m ie sz c z o n o s p ra w o z d a n ie , z k tó r e g o w y n ik a , i ż w r o k u 1898 k s i ę g o z b i ó r b i b l i o t e k i o s i ą g n ą ł l i c z b ę 1557 volum inów k s i ą ż e k , b r o s z u r i c z a s o p is m . W k o ń cu 1900 r o k u - l i c z y ł 1376 ty tu łó w w 1822 to m a c h , w r o k u n astęp n y m p o - w ię k s z y ł swą l i c z b ę o 2fc>b t y t u łó w w 431 t o m a c h . 5 W ydawnictwa t e p o c h o d z iły z zakupów lu b d a ró w . W 1927 r o k u k s i ę g o z b i ó r l i c z y ł 3307 d z i e ł w 4543 to m a c h . T ow arzystw o p o s i a d a ł o ró w n ie ż 316 s z t u k f o t o g r a f i i l u d z i z a s łu ż o n y c h o r a z 2 z b io r y in n y c h f o t o g r a f i i ^ .

N ie w iadom o, j a k d a l e j r o z w i j a ł a s i ę b i b l i o t e k a , bowiem w s z e l­

k i e dokum enty d o ty c z ą c e j e j d z ie jó w z o s t a ł y z n i s z c z o n e w o z a s i e o k u p a c ji p r z e z Niemców. P r z e d w o jn ą z b i o r y b i b l i o t e k i T ow arzystw a l i c z y ł y o k o ło 10 000 tomów, a o p ie k o w a ł s i ę n im i d r M iecz y sła w K ocen / l e k a r z t e n z o s t a ł zamordowany p r z e z N iem ców /.

Niemcy św iadom ie i z c a ł ą p e r f i d i ą n i s z c z y l i k s i ą ż k i p o l s k i e . W tym c z a s i e u c i e r p i a ł a t a k ż e b i b l i o t e k a Ł ó d z k ie g o T ow arzystw a L e k a r s k i e g o . P o z o s t a ł o n i e w i e l e k s i ą ż e k , o k o ło 400 tomów z X V II, X V III 1 p o c z ą t k u XIX w ie k u . Po w łą c z e n iu k s i ą ż e k z n a le z io n y c h w m ie s z k a n ia c h l e k a r z y n i e m i e c k i c h , po w o jn ie b i b l i o t e k a l i c z y ł a

o k o ło 7 000 t o m ó w .

'ti m aju 1946 r o k u r o z p o c z ę to s e g re g o w a n ie i p o rz ą d k o w a n ie k s i ą ­ ż e k I c z a s o p is m r o z p o c z y n a ją c e g o swą d z i a ł a l n o ś ć T o w a rz y stw a , k tó ­ r e p r z y j ę ł o nazwę Naukowego T o w a rzy stw a L e k a r s k ie g o w Ł o d z i. Oko­

ło 1000 k s i ą ż e k , b r o s z u r I c z a so p ism n i e m i e c k i c h , z w ła s z c z a p r o -

- 155 -

P a g u ją c y c h h i t l e r y z m , o r a z p o w ie ś c i brukow ych, z n is z c z o n o p r z e z ­ n a c z a j ą c na p r z e m i a ł , K s i ą ż k i w a rto ś c io w e , a l e n i e n a d a ją c e s i ę do b i b l i o t e k i l e k a r s k i e j p rz e k a z a n o innym i n s t y t u c j o m . Tą d ro g ą do M i e j s k i e j B i b l i o t e k i P u b l i c z n e j t r a f i ł o 387 tomów, do B i b l i o ­ t e k i k o n s e r w a to riu m M uzycznego 28 tomów i 17 z e s z y tó w n u t . S ta n k s i ę g o z b i o r u w d n iu 31 g r u d n i a w y n o s ił 6915 volum inów p ró c z wy- daw n ictw reklam ow ych i p o je d y n c z y c h ze szy tó w c z a so p ism . O

W s k ł a d k s i ę g o z b i o r u b y łe g o T ow arzy stw a l e k a r s k i e g o w c h o d ziły zarów no w ydaw nictw a d a w n ie js z e , j a k i wydawane w p ie r w s z e j p o ło ­ wie XX w ie k u . P a n i M a ria G órzechow ska w sp ra w o z d a n iu z 1946 r o ­ k u ja k o g r a n i c ę wydawania druków d a w n ie js z y c h p r z y j ę ł a r o k 1870.

W y k a zała, i ż wydawnictw t y c h b y ło 7 6 7 .

P o p rz e z k s i ę g i in w e n ta rz o w e B i b l i o t e k i Głów nej A kadem ii Me­

d y c z n e j w Ł o d z i, do k t ó r y c h w p isa n e z o s t a ł y k s i ą ż k i T ow arzystw a L e k a r s k i e g o , można w.pewnym s t o p n i u o p is a ć n i e k t ó r e e g z e m p la rz e . Są one bowiem r o z p ro s z o n e po całym k s i ę g o z b i o r z e i je d y n ie p o ­ p r z e z z a p i s a k c e s y jn y można do n i c h t r a f i ć . Tym sposobem niem oż­

n a o d tw o rz y ć c z a s o p is m , k t ó r e b y ły w b i b l i o t e c e T o w a rz y stw a . K s ią ż e k w ydanych do ro k u 1870 u d a ło mi s i ę o d n a le ź ć t y l k o 3 3 5 . S ą t o dw ie k s i ą ż k i z XVI w ie k u , je d n a z XVII w ie k u , p i ę ć d z i e s i ą t z X V III i d w i e ś c ie o s i e m d z i e s i ą t dw ie z XIX w ie k u . S ą t o k s i ą ż k i wydane w j ę z y k a c h o b cy c h , n a j w i ę c e j w ję z y k u n ie m ie c k im - 175, fr a n c u s k im - 7 6 , ła c i ń s k i m - 4 8 , r o s y j s k i m - 2 1 . P o l s k i c h k s i ą ­ że k z n a l a z ł o s i ę je d y n ie 1 5 .

I d ą c d a l e j ślad em znaków p ro w e n ie n c y jn y c h , można ohoć c z ę ś ­ ciowo u s t a l i ć p o c h o d z e n ie t e g o k s i ę g o z b i o r u . W sz y s tk ie k s i ą ż k i stem plow ane b y ły p i e c z ą t k ą T ow arzystw a L ek a rzy m .Ł o d z i. S zk o d a, że p rz y p i e c z ą t k a c h b r a k u je d a t . N ie w ie le z n i c h z a w ie ra l i o z b ę dwu- lu b t r z y c y f r o w ą łam aną p r z e z l i t e r y A lu b B . Wśród wydaw­

n ic tw d a w n ie js z y c h z n a l a z ł y s i ę k s i ą ż k i z a w i e r a ją c e o k r ą g łą p i e ­ c z ą tk ę T o w a rzy stw a L e k a rz y L u b e l s k i c h . S ą t o praw dopodobnie k s i ą ż k i , k t ó r e o fia ro w a n e b y ły b i b l i o t e c e w p ie rw s z y c h l a t a c h j e j i s t n i e n i a . W s t a r s z e j c z ę ś c i k s i ę g o z b i o r u z n a l a z ł y s i ę rów­

n i e ż w ydaw nictw a p o ch o d z ące z W arszaw skiego T o w arzy stw a L e k a r­

s k i e g o . N ie w iadom o, w j a k i sp o só b t r a f i ł y k s i ą ż k i po ch o d zące z b i b l i o t e k z a g r a n ic z n y c h , m iędzy innym i z I n s t y t u t u P a t o l o g i i U n iw e r s y t e t u w B e r l i n i e , o ra z z B i b l i o t e k i P o l s k i e j w P a r y ż u . W iele e g z e m p la rz y p o s i a d a n ie m ie c k ą p i e c z ą t k ę o b rz m ie n iu ! M edi­

z i n i s c h e Z e n t r a l n l b i b l i o t h e k beim S t a d t G e su n d h e it ornat L itzm an —

s t a d d t N r . . . Niemcy z n a d m ie rn ą g o r l i w o ś c i ą s y g n o w a li k s i ą ż k i ,

k t ó r e d o s t a ł y s i ę w i c h p o s i a d a n i e . O b e rb C irg e rm e is te r w Ł o d zi u ży w ał t r z e c h p ie c z ą te k o różnym b r z m i e n iu , k r o j u p ism a i k s z t a ł ­

c i e .

W iele w ydaw nictw d a w n ie jsz y c h ^ zanim t r a f i ł o do b i b l i o t e k i ^ po­

s i a d a ł o p ry w a tn y c h w ł a ś c i c i e l i . J e d n a k s p o r a c z ę ś ć t y c h egzem­

p l a r z y j e s t p o d p is a n a b a r d z o n i e c z y t e l n i e . N ie w ie le można na p r z y k ła d o d c z y ta ć z p i e c z ą t k i z a c z y n a ją c e j s i ę od sło w a A r z t . . . W śród o fia ro d a w c ó w k s i ą ż e k z n a l e ź l i s i ę Ig n a c y P a c z a k , F e l i k s N a w ro c k i, d r J .W i s ł o c k i z Ł o d z i, S t . J a n i k o w s k i .

P o p rz e z in w e n ta r z e B i b l i o t e k i G łów nej AM o d n a la z ła m c z ę ś ć k s i ą ż e k w ydanych po r o k u 1 8 7 0 . O k a z a ło s i ę , że s ą t o w ydaw nictw a w ję z y k a c h n ie m ie c k im , r o s y j s k i m , fra n c u s k im i a n g i e l s k i m . S ą t a k ż e k s i ą ż k i p o l s k i e . W ię k sz o ść e g z e m p la rz y p o z a p i e c z ą t k ą To­

w a rz y stw a L e k a rz y m .Ł o d zi n i é p o s i a d a ża d n y ch in n y c h dowodów w ł a s n o ś c i . Z n a jd u ją s i ę t u t a k ż e w ydaw nictw a p o c h o d z ą c e z k s i ę g o ­ z b io ró w z n a n y c h l e k a r z y ł ó d z k i c h , m iędzy in n y m i d r W ład y sław a P i n k u s a , d r S ew eryna S t e r l i n g a , d r S ta n i s ła w a S k a l s k i e g o . Szkoda, że p rz y p o d p i s a c h lu b p i e c z ą t k a c h b y ły o h w ł a ś c i c i e l i k s i ą ż e k b r a k u je d a t . C zasam i t y l k o w e g z e m p la rz a c h p o c h o d z ą c y c h z b i b l io ­ t e k i S ew e ry n a S t e r l i n g a lu b S t a n i s ł a w a S k a l s k i e g o z n a j d u j ą s i ę d a t y 9 . N i e k t ó r z y l e k a r z e u ż y w a li p i e c z ą t e k d w u ję z y c z n y c h , n a j ­ c z ę ś c i e j w j ę z y k u p o ls k im i r o s y j s k i m . W k s i ę g o z b i o r z e T ow arzy­

stw a z n a jd o w a ły s i ę ró w n ie ż e g z e m p la rz e p o c h o d z ą c e z fa b ry c z n e g o S z p i t a l a P u n d a o ji I .B .M a łż e ń s tw a P o z n a ń s k ic h 1 0 . S ą ró w n ie ż k s i ą ż k i p r z e k a z a n e p r z e z ż o n ę d r. J a n a K o li ń s k i e g o do b i b l i o t e k i S z p i t a l a im . P r e z y d e n t a R z e c z y p o s p o l i t e j P o l s k i e j P ro fe so ra l g n ą -

oego M o ś c ic k ie g o , stem p lo w an e p i e c z ą t k ą z d a t ą 14 V I I I 1933

• Z a w ie r a ją ró w n ie ż p i e c z ą t k ę w j ę z y k u n ie m ie c k im z numerem a k c e ­ s j i 2 7 /4 0 . P o n ie w a ż w ydaw niotw a t a p o s i a d a j ą je d n o c z e ś n i e p i e ­ c z ą tk ę Ł ó d z k ie g o T ow arzystw a L e k a r s k i e g o , n i e w iadom o, ja k a b y ła i d h d r o g a , zanim t r a f i ł y do b i b l i o t e k i T o w a rz y s tw a .

K i l k a k s i ą ż e k z a w ie ra cie k a w e m a r g i n a l i a , z w ła s z c z a d l a l e ­ k a r z y . S ą t o d o p i s k i o t r e ś c i m e d y c z n e j, je d n a k d o sy ć t r u d n e do o d c z y t a n i a . P is a n e s ą b a r d z o r ó ż n i e , n a j c z ę ś o i e j czarnym a t r a ­ mentem lu b o łó w k iem . W k s i ą ż c e p o c h o d z ą c e j z b i b l i o t e k i d r . Wła­

d y s ła w a P in k u s a n a o d w ro c ie k a r t y t y t u ł o w e j z n a j d u j e s i ę w ypi­

s a n a r e c e p t a lu b s k ła d j a k i e g o ś l e k u , w k s i ą ż k a c h p o o h o d zą cy ch z

b i b l i o t e k i d r. S ew eryna S t e r l i n g a z n a j d u j ą s i ę d o p i s k i w ję z y k u

r o s y j s k i m I n ie m ie c k im . P o z a li c z n y m i p o d k r e ś l e n i a m i , w t e k ś c i e

z n a j d u j ą s i ę w k le ja n e do k s i ą ż e k k a r t k i p a p i e r u z a p is a n e drobnym

- 157 -

g o ty c k im pism em . N ie w ie le mogą p o w ie d z ie ć o o fia ro d a w c a c h k s i ą ż e k d e d y k a c je u m ie sz c z o n e w n i e k t ó r y c h e g z e m p la rz a c h . Są b a rd z o o sz c z ę d n e i j e s t i c h n i e w i e l e , n p . : Wnu I r - o w i B ozencw ajgow i w dowód ż y c z l i w o ś c i o f ia r o w u je A u to r .

Je d y n y o d n a le z io n y w k s i ę g o z b i o r z e T ow arzystw a e k s l i b r i s z n a j ­ d u je s i ę w k s i ą ż c e p o c h o d z ą c e j z b i b l i o t e k i d r G .V .K n o rre , e k s­

l i b r i s w k o l o r z e c ie m n o z ie lo n y m , na k tó ry m obok ry s u n k u drzew a na t l e u g w ież d żo n eg o n ie b a u m ie sz c z o n y j e s t wąż E s k u la p a .

Zachowane do d z i ś k s i ą ż k i Ł ó d zk ie g o T ow arzystw a l e k a r s k i e g o , zarów no t e p o c h o d z ą c e z X V II, X V III i XIX w ie k u , ja k i t e z o k re ­ s u p rz e d w o je n n e g o s ą d o s k o n a le z a c h o w a n e. J e s t t o k s i ę g o z b i ó r me­

d y c z n y , na k t ó r y s k ł a d a j ą s i ę a t l a s y m edyczne, e n c y k lo p e d ie , opra­

cow ania d o ty c z ą c e p o s z c z e g ó ln y c h d z i e d z i n m edycyny, d z i e ł a t r e ś c i o g ó ln e j o r a z w ydaw nictw a p o p u l a r n e . N ie k tó r e k s i ą ż k i z a w i e r a j ą i l u s t r a c j e c z a r n o - b i a ł e lu b k o lo ro w e .

Z a w a rto ś ć te g o k s i ę g o z b i o r u św iad c zy n i e w ą tp l i w i e o ty m , i ż w dużym s t o p n i u b y ł pomocny w p o d n o s z e n iu k w a l i f i k a c j i i u z u p e łn i a ­ n i u w iedzy m edy czn ej łó d z k ie g o ś ro d o w is k a l e k a r s k i e g o .

P r z y p i s y

1 Z .M i c h a l s k i , P o l s k i e T ow arzystw o l e k a r s k i e , "M edycyna" 1933}

n r 1 7 , s . 5 4 7 .

Ł ó d zk ie T o w arzy stw o l e k a r s k i e / r o k p o w s ta n ia - 1 8 8 5 /• P ierw szym p re z e se m Ł ó d z k ie g o T ow arzystw a l e k a r s k i e g o b y ł d r J u l i u s z lo h re n c , n a s t ę p n i e w r o k u 1897 - d r K a r o l J o n s z e r . Z je g o i n i c j a t y w y pow­

s t a ł o T o w a rzy stw o H i g i e n i c z n e . K olejnym p re zese m z o s t a ł wybrany w 1918 r o k u d r Sew eryn S t e r l i n g , w y b itn y l e k a r z i s p o ł e c z n i k . Po ś m i e r c i S . S t e r l i n g a je g o n a s t ę p c ą z o s t a ł d r B . F r e n k i e l . O kres I I wojny ś w ia to w e j p rz e ry w a d z i a ł a l n o ś ć Ł ó d zk ieg o T ow arzystw a l e k a r ­ s k ie g o .

2 U staw a T o w arzy stw a l e k a r z y m .Ł o d z i, G u b e rn i P i o t r k o w s k i e j , Łódź 1 8 8 6 .

3 "C z aso p ism o l e k a r s k i e " , f i . 1899, n r 1, s . 2 7 . Ł ódź, D z i e j e m i a s t a , t . l , W arszawa 1 9 8 0 , , s . 5 5 6 .

6 Nauka P o l s k a . J e j p o t r z e b y , o r g a n iz a c j a i r o z w ó j . "Nauka P o l ­ sk a " 1927, t . 7 , S .3O 8.

7 Z e m b rz u sk i J . , B i b l i o t e k i l e k a r s k i e w P o l s c e . S z k ic h i s t o ­

r y c z n y , P o l s k i T ygodnik l e k a r s k i , E . 3 , 1948, n r 15, s .4 7 8 .

D r S ew ery n S t e r l i n g / u r . 21 l u t e g o 1864 r . - zm. 6 / 9 / s i e r p ­ n i a 1932 r . / , w y b itn y l e k a r z , d z i a ł a c z s p o łe c z n y i o św ia to w y . Po­

ł o ż y ł d uże z a s ł u g i w w a lc e z g r u ź l i c ą w P o l s c e . J e s t a u to re m s z e ­ r e g u p r a c naukow ych i a r ty k u łó w drukow anych w c z a so p ism a c h me­

d y c z n y c h . Na s p e c j a l n e w y ró ż n ie n ie z a s ł u g u j e je g o d z i a ł a l n o ś ć w Ł o d z i. B y ł w s p ó łtw ó rc ą i k ie ro w n ik ie m L i g i P r z e c i w g r u ź l i c z e j . V/

c z a s i e w ojny / 1 9 1 4 - 1 9 1 8 / , z b r a k u pomocy m a t e r i a l n e j , L ig a p r z e ­ s t a ł a i s t n i e ć . W 1918 r o k u S . S t e r l i n g p r z y pomocy M a g i s t r a t u m.

Ł o d zi p o w o łu je S e k c ję do W a lk i z G r u ź l i c ą . 9 r a ł u d z i a ł w ż y c i u ś w i a t a l e k a r s k i e g o w k r a j u u c z e s t n i c z ą c w z j a z d a c h naukowych. Zna­

ny b y ł ró w n ie ż ja k o d z i a ł a c z o św ia to w y . W l a t a c h 1908-1913 b y ł w s p ó ło r g a n iz a to r e m B i b l i o t e k i P u b l i c z n e j T o w a rzy stw a K u ltu r y P o l ­ s k i e j w Ł o d z i. W sp ó łp ra c o w a ł t a k ż e w k o m i s ji o r g a n i z a c y j n e j pow­

s t a ł e g o w 1916 r o k u T o w a rzy stw a B i b l i o t e k i P u b l i c z n e j w Ł o d z i. D r S t a n i s ł a w S k a l s k i / u r . 1 8 7 0 - zm . 1 9 3 7 / l e k a r z , s p o ł e c z n i k , zajm o ­ w ał s i ę z a g a d n ie n ia m i z d ro w ia p u b l i c z n e g o . G ro m a d z ił m a t e r i a ł y z z a k r e s u s t a t y s t y k i lu d n o ś c io w e j p o d d a ją c j e w n ik liw e j a n a l i z i e . P i s a ł p r a c e na te m a t e p id e m ii ospy w Ł o d z i o r a z s z e r e g ro z p ra w na te m a t a l k o h o liz m u ja k o k l ę s k i s p o ł e c z n e j . B y ł t a k ż e c z ło n k ie m To­

w a rz y stw a K r z e w ie n ia O św ia ty w Ł o d z i. Po o d z y s k a n iu n i e p o d l e g ł o ś ­ c i o b j ą ł s ta n o w is k o n a c z e l n i k a W y d z ia łu Z d ro w ia w U rz ę d z ie Woje­

wódzkim w Ł o d z i .

10 O b e c n ie j e s t t o S z p i t a l K l i n i c z n y n r 3 im . S . S t e r l i n g a w Ł o d z i. Ł ó d ź , D z ie je m i a s t a , t . l , W arszawa 1 9 8 0 , s .3 4 9 *

11 O b e c n ie j e s t t o S z p i t a l K l i n i c z n y AM n r 1 im . N o r b e r ta B a r - l i c k i e g o w Ł o d z i . T om aszew icz W in c e n ty , Ze w spom nień le k a r z a , War­

szaw a 1965, s . 4 5 1 .