EGZAMIN MATURALNY 2010

(1)

Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie

EGZAMIN MATURALNY 2010

BIOLOGIA

POZIOM ROZSZERZONY

Klucz punktowania odpowiedzi

MAJ 2010

(2)

Zadanie 1.

Korzystanie z informacji Opisanie przedstawionych na schemacie dróg dalszego rozwoju komórek powstaáych z podziaáu komórek macierzystych

0í2

2 p. – za poprawne okreĞlenie dwóch dróg rozwoju komórek potomnych 1 p. – za poprawne okreĞlenie jednej drogi rozwoju tych komórek Przykáady poprawnych odpowiedzi

KaĪda komórka potomna powstaáa z podziaáu komórki macierzystej moĪe:

x pozostaü komórką macierzystą i zachowaü zdolnoĞü do podziaáu

x

ostatecznie zróĪnicowaü siĊ w komórkĊ okreĞlonej tkanki Zadanie 2.

Tworzenie informacji Podanie argumentów wykazujących związek zmian zachodzących podczas dojrzewania erytrocytów z ich specjalizacją do transportu tlenu

0í2

2 p – za poprawne podanie dwóch argumentów odnoszących siĊ do syntezy hemoglobiny lub ograniczenia wáasnego metabolizmu, lub zapotrzebowania na energiĊ

1 p. – za poprawne podanie jednego argumentu Przykáady poprawnych odpowiedzi

x Erytrocyty tracąc organella komórkowe, mogą wypeániaü siĊ caákowicie hemoglobiną, która wiąĪe i transportuje tlen.

x Erytrocyty tracąc organella komórkowe, np. mitochondriom, ograniczają wáasne przemiany metaboliczne i zuĪycie transportowanego tlenu na wáasne potrzeby.

Zadanie 3.

a)

Korzystanie z informacji Porównanie budowy cząsteczek glikogenu i celulozy na podstawie ich wzorów strukturalnych

przedstawionych na schemacie

0í2

2 p. – za poprawne podanie cechy wspólnej i cechy róĪniącej cząsteczki glikogenu i celulozy odnoszących siĊ do struktury cząsteczek

1 p. – za poprawne podanie tylko jednej cechy wspólnej lub tylko cechy róĪniącej cząsteczki glikogenu i celulozy odnoszącej siĊ do ich struktury

Przykáady poprawnych odpowiedzi

x cecha wspólna: Monomerem budującym glikogen i celulozĊ jest glukoza.

x cecha róĪniąca: Cząsteczka glikogenu ma postaü áaĔcucha rozgaáĊzionego, a cząsteczka celulozy ma postaü áaĔcucha prostego.

b)

WiadomoĞci i rozumienie Podanie przykáadu grupy organizmów, których komórki zawierają celulozĊ i okreĞlenie roli, jaką w nich peáni celuloza

0í1 1 p. – za podanie wáaĞciwej grupy organizmów i okreĞlenie roli celulozy w komórkach tych

organizmów

(3)

Przykáad poprawnej odpowiedzi

Celuloza wystĊpuje w komórkach roĞlin, lub niektórych protistów, lub sinic, lub niektórych glonów, gdzie buduje Ğciany komórkowe.

Zadanie 4.

WiadomoĞci i rozumienie Przyporządkowanie elementów drewna do wskazanych funkcji

0í2 2 p. – za poprawne przyporządkowanie wszystkich elementów drewna do obu funkcji 1 p. – za poprawne przyporządkowanie wszystkich elementów drewna do jednej funkcji Poprawne odpowiedzi

x funkcja przewodząca – cewki, naczynia x funkcja wzmacniająca – wáókna drzewne Zadanie 5.

Tworzenie informacji Zinterpretowanie przedstawionych w tekĞcie informacji dotyczących wykorzystania biaáka GEP 0í2 2 p. – za poprawne dokoĔczenie obu zdaĔ

1 p. – za poprawne dokoĔczenie jednego zdania Przykáady poprawnych odpowiedzi

x Dziaáanie takie pozwoli na wykrycie tego biaáka w komórce lub lokalizacjĊ poszukiwanego biaáka w komórce, lub wyjaĞnienie roli biaáka w procesach biologicznych.

x

^DziĊki temu bĊdzie moĪna okreĞliü lokalizacjĊ komórek nowotworowych lub obserwowaü rozwój komórek nowotworowych, lub obserwowaü rozwój choroby nowotworowej.

Zadanie 6.

WiadomoĞci i rozumienie Scharakteryzowanie wskazanych przemian metabolicznych

0í1

1 p. – za poprawne dwa uzupeánienia we wáaĞciwej kolejnoĞci Poprawna odpowiedĨ

uzupeánienie zdaĔ w kolejnoĞci: „niĪszą”, „wyĪszą”

Zadanie 7

Tworzenie informacji WyjaĞnienie na podstawie tekstu przyczyny utraty aktywnoĞci enzymu oksydazy polifenolowej w ugotowanych bulwach ziemniaka

0í1

1 p. – za poprawne wyjaĞnienie uwzglĊdniające zniszczenie struktury i utratĊ aktywnoĞci enzymów

W trakcie gotowania ziemniaków pod wpáywem wysokiej temperatury zostaje zniszczona struktura III-rzĊdowa enzymów i tracą one aktywnoĞü, a wiĊc nie mogą katalizowaü reakcji utleniania związków polifenolowych.

(4)

Zadanie 8.

WiadomoĞci i rozumienie Rozpoznanie procesów anabolicznych wĞród innych procesów metabolicznych

0í1

1 p. í za wybór dwóch procesów Poprawna odpowiedĨ

B. (chemosynteza) oraz E. (replikacja DNA) Zadanie 9.

a)

WiadomoĞci i rozumienie Rozpoznanie produktu oddychania beztlenowego – podanie nazwy substancji powstającej w opisanym doĞwiadczeniu

0í1

1 p. – za podanie poprawnej nazwy substancji lub wzoru chemicznego tego związku Poprawna odpowiedĨ

dwutlenek wĊgla lub CO2, lub tlenek wĊgla (IV) b)

Tworzenie informacji WyjaĞnienie wyniku opisanego doĞwiadczenia – podanie nazwy procesu i okreĞlenie jego wpáywu na wynik doĞwiadczenia

0í1

1 p. – za poprawne wyjaĞnienie uwzglĊdniające nazwĊ procesu oraz jego wpáyw na zakwaszenie Ğrodowiska

W probówce B nastąpiáa fermentacja lub oddychanie beztlenowe, podczas którego wydzieliá siĊ dwutlenek wĊgla, który w reakcji z wodą spowodowaá zakwaszenie Ğrodowiska.

Zadanie 10

Tworzenie informacji

WyjaĞnienie na podstawie analizy schematu znaczenia sprzĊĪonego transportu fosfotrioz i fosforanu dla efektywnego przebiegu procesu fotosyntezy

0í2

2 p. – za odpowiedĨ uwzglĊdniającą oba kierunki transportu (transport fosfotrioz ze stromy chloroplastu do cytozolu i reszt fosforanowych z cytozolu do stromy chloroplastu) i ich znaczenie (synteza ATP)

1 p. – za odpowiedĨ uwzglĊdniającą tylko kierunki transportu lub odpowiedĨ uwzglĊdniającą tylko ich znaczenie dla przebiegu fotosyntezy

Przykáady poprawnej odpowiedzi

x Transport fosfotrioz do cytozolu powoduje staáy ubytek reszt fosforanowych (fosforanów) ze stromy chloroplastu, a transport reszt fosforanowych z cytoplazmy do chloroplastu zabezpiecza ich staáe stĊĪenie w stromie, co jest niezbĊdne do syntezy ATP w fazie zaleĪnej od Ğwiatáa.

x Uzupeánienie ubytku reszt fosforanowych umoĪliwia produkcjĊ ATP w fazie jasnej, niezbĊdnego do przebiegu fazy ciemnej fotosyntezy (cyklu Calvina).

(5)

Zadanie 11.

a)

WiadomoĞci i rozumienie Podanie nazwy procesu zachodzącego w komórkach roĞlin dostarczającego cząsteczek ATP i NADH niezbĊdnych do asymilacji siarki

0í1

1 p. – za podanie wáaĞciwej nazwy procesu Poprawna odpowiedĨ

oddychanie komórkowe b)

WiadomoĞci i rozumienie WyjaĞnienie roli NADH i NADPH jako czynników

redukujących w procesie asymilacji siarki przez roĞliny 0í1 1 p. – za odpowiedĨ poprawną uwzglĊdniającą przekazywanie elektronów

Poprawna odpowiedĨ

NADH / NADPH są Ĩródáem elektronów (i protonów) do redukcji jonu siarczanowego SO42í

Zadanie 12.

Tworzenie informacji Ocenienie podanych informacji dotyczących plazmidów na podstawie tekstu

0í2 2 p. – za poprawną ocenĊ wszystkich czterech informacji

1 p. – za poprawną ocenĊ kaĪdych dwóch informacji Poprawne odpowiedzi

1. – F, 2. – P, 3. – P, 4. – F Zadanie 13.

WiadomoĞci i rozumienie Wykazanie przystosowania roĞlin do Īycia w róĪnych Ğrodowiskach na przykáadzie rozmieszczenia aparatów szparkowych w skórce liĞcia

0í1

1 p. – za wszystkie cztery poprawnie uzupeánione zdania Poprawna odpowiedĨ

1. – A, 2a – A, 2b – B, 2c – D Zadanie 14.

Tworzenie informacji Sformuáowanie wniosku dotyczącego zmiennoĞci badanej cechy na podstawie wyników w tabeli

0í1

1 p. – za poprawnie sformuáowany wniosek uogólniający dane w tabeli Przykáady poprawnej odpowiedzi

x W tym zbiorze orzeszków najwiĊcej jest takich, które mają dáugoĞü Ğrednią.

x Im wiĊksza lub mniejsza jest dáugoĞü orzeszka tym bardziej ich liczba odbiega od wartoĞci przeciĊtnej.

(6)

Zadanie 15.

a)

Korzystanie z informacji Wskazanie schematu przedstawiającego cykl rozwojowy tasiemca uzbrojonego i uzasadnienie wyboru

0í1

1 p. – za poprawny wybór schematu i poprawne uzasadnienie Przykáad poprawnej odpowiedzi

schemat B – poniewaĪ w cyklu rozwojowym tego pasoĪyta wystĊpuje dwóch Īywicieli.

b)

WiadomoĞci i rozumienie Wskazanie przykáadów pasoĪytów posiadających

jednego Īywiciela 0í1

1 p. – za poprawne podanie dwóch przykáadów pasoĪytów Poprawna odpowiedĨ

owsik, glista ludzka Zadanie 16

a)

WiadomoĞci i rozumienie Podanie nazw elementów budowy woreczka

zaląĪkowego roĞlin okrytozaląĪkowych wskazanych na schemacie

0í1

1 p. – za poprawne podanie nazw dwóch elementów woreczka zaląĪkowego Poprawna odpowiedĨ

x 1. komórka jajowa

x 2. wtórne jądro woreczka zaląĪkowego b)

WiadomoĞci i rozumienie WyjaĞnienie procesu podwójnego zapáodnienia u roĞlin

okrytozaląĪkowych 0í1

1 p. – za poprawne i peáne wyjaĞnienie procesu Przykáad poprawnej odpowiedzi

Jedno z jąder plemnikowych áączy siĊ z komórką jajową, natomiast drugie jądro plemnikowe áączy siĊ z wtórnym jądrem woreczka zaląĪkowego.

c)

WiadomoĞci i rozumienie OkreĞlenie znaczenia podwójnego zapáodnienia u roĞlin

okrytozaląĪkowych 0í1

1 p. – za poprawne podanie, co rozwija siĊ z obu komórek zapáodnionych Przykáad poprawnej odpowiedzi

x Z zapáodnionej komórki jajowej powstaje zygota, z której rozwija siĊ zarodek.

x Z zapáodnionego wtórnego jądra woreczka zaląĪkowego powstaje triploidalne bielmo, czyli tkanka zapasowa.

(7)

Zadanie 17.

Tworzenie informacji Uzasadnienie na podstawie tekstu, Īe áuskiewnik jest

pasoĪytem 0í2

2 p. – za podanie dwóch poprawnych argumentów 1 p. – za podanie jednego poprawnego argumentu Przykáady poprawnych odpowiedzi

x 1. àuskiewnik jest pasoĪytem, poniewaĪ potrzebne do Īycia substancje organiczne pobiera za pomocą ssawek z korzeni drzewa, na którym Īyje.

x 2. àuskiewnik kieákuje i rozwija siĊ tylko w kontakcie z Īywicielem.

Zadanie 18.

a)

WiadomoĞci i rozumienie Opisywanie budowy organizmu na okreĞlonym

poziomie organizacji – okreĞlenie typu ukáadu krąĪenia Ğlimaka przedstawionego na schemacie

0í1

1 p. – za zaznaczenie poprawnej odpowiedzi Poprawna odpowiedĨ

odpowiedĨ A. (otwarty) b)

Tworzenie informacji Zinterpretowanie przedstawionych na schemacie informacji dotyczących ukáadu krąĪenia Ğlimaka – okreĞlenie kierunku przepáywu krwi i rodzaju wskazanych naczyĔ krwionoĞnych

0í1

1 p. í za poprawne dorysowanie grotu strzaáki oraz wybór wáaĞciwego zakoĔczenia zdania Poprawna odpowiedĨ

zakoĔczenie zdania: B. (tĊtnicami)

(8)

Zadanie 19.

WiadomoĞci i rozumienie WyjaĞnienie róĪnicy w procesie trawienia táuszczów

w Īoáądku i dwunastnicy 0í1

1 p. – za poprawne wyjaĞnienie uwzglĊdniające stopieĔ zemulgowania táuszczów lub zbyt niskie pH w Īoáądku

x W Īoáądku, gdzie dziaáają te enzymy, táuszcze są zemulgowane w bardzo maáym stopniu, co utrudnia dziaáanie lipaz rozkáadających táuszcze.

x Dziaáanie lipaz rozkáadających táuszcze utrudnia zbyt niskie pH w Īoáądku.

b)

Tworzenie informacji WyjaĞnienie na podstawie tekstu związku pomiĊdzy niedoborem wydzielania Ğliny u ludzi a zapadalnoĞcią na próchnicĊ zĊbów

0í1

1 p. – za poprawną odpowiedĨ uwzglĊdniającą związek przyczynowo–skutkowy pomiĊdzy niedoborem Ğliny a zwiĊkszoną zapadalnoĞcią na próchnicĊ zĊbów

x U ludzi z niedoborem Ğliny zĊby nie są wystarczająco chronione przez substancje bakteriobójcze i bakteriostatyczne, które hamują rozmnaĪanie siĊ bakterii.

x U ludzi z niedoborem Ğliny jest mniejsza iloĞü substancji chroniących szkliwo, dlatego áatwiej rozwija siĊ u nich próchnica.

Zadanie 20.

Korzystanie z informacji Ustalenie wĞród cech podanych w tabeli zbioru

charakterystycznego dla Īyá i uzasadnienie wyboru 0í1 1 p. – za poprawne wskazanie zbioru cech i poprawne uzasadnienie uwzglĊdniające dwa

parametry

zbiór cech C. – poniewaĪ w Īyáach krew páynie pod maáym ciĞnieniem i z maáą prĊdkoĞcią.

Zadanie 21.

a)

Tworzenie informacji Zinterpretowanie przedstawionych w tekĞcie informacji, dotyczących powstawania odruchu warunkowego 0í1 1 p. – za poprawne wyjaĞnienie uwzglĊdniające wielokrotne powtarzanie czynnoĞci

Jednorazowe wáączenie bodĨca pierwotnie obojĊtnego nie doprowadzi do powstania odruchu warunkowego, poniewaĪ do jego wytworzenia konieczne jest wielokrotne powtarzanie dziaáania bodĨca.

b)

WiadomoĞci i rozumienie WyjaĞnienie mechanizmu powstawania klasycznego odruchu warunkowego

0í1

(9)

1 p. – za poprawne wyjaĞnienie uwzglĊdniające skojarzenie bodĨca obojĊtnego z bodĨcem bezwarunkowym i stwierdzenie, Īe bodziec obojĊtny wyzwala reakcjĊ odruchową lub

wyjaĞnienie uwzglĊdniające powstanie odpowiedniego poáączenia nerwowego w oĞrodkowym ukáadzie nerwowym, które wyzwala rekcjĊ na bodziec pierwotnie obojĊtny

x W klasycznym odruchu warunkowym bodziec pierwotnie obojĊtny ulega wzmocnieniu i staje siĊ bodĨcem wyzwalającym reakcjĊ odruchową.

x Wytworzenie klasycznego odruchu warunkowego polega na skojarzeniu bodĨca pierwotnie obojĊtnego z bodĨcem bezwarunkowym w wyniku wielokrotnego powtarzania czynnoĞci.

Zadanie 22.

a)

Tworzenie informacji WyjaĞnienie na podstawie tekstu przyczyny upoĞledzenia prawidáowych funkcji komórek w organizmie czáowieka, po spoĪyciu muchomora sromotnikowego

0í1

1 p. í za poprawne wyjaĞnienie uwzglĊdniające blokadĊ przez Į-amanitynĊ syntezy biaáek lub enzymów regulujących metabolizm komórki

Į-amanityna áączy siĊ z polimerazą RNA blokując transkrypcjĊ genów, a tym samym komórka nie moĪe produkowaü biaáek (enzymów) regulujących jej metabolizm.

b)

Tworzenie informacji WyjaĞnienie przyczyny wystąpienia, w pierwszej kolejnoĞci, niewydolnoĞci wątroby wskutek zatrucia Į-amanityną

0í1

1 p. í za poprawne wyjaĞnienie uwzglĊdniające wątrobĊ jako pierwszego odbiorcĊ toksyn z ukáadu pokarmowego

x Trucizna, razem z wcháoniĊtym pokarmem, najpierw dostaje siĊ Īyáą wrotną do wątroby i na komórki wątroby dziaáa najwiĊksza jej iloĞü.

x Wątroba jest pierwszym odbiorcą toksyn z ukáadu pokarmowego, a wskutek blokady syntezy biaáek, brak jest enzymów kontrolujących reakcje zobojĊtniania trucizny.

Zadanie 23.

Tworzenie informacji OkreĞlenie na podstawie tekstu dziaáania

przygotowującego pacjenta do przeszczepu narządu 0í1 1 p. – za poprawne wyjaĞnienie okreĞlające rodzaj dziaáania, odnoszący siĊ do tekstu

x Sprawdzenie za pomocą badaĔ genetycznych dopasowania ukáadu zgodnoĞci tkankowej HLA dawcy i biorcy.

x Podanie leków osáabiających ukáad odpornoĞciowy pacjenta, np. poprzez redukcjĊ limfocytów.

(10)

Zadanie 24.

a)

Tworzenie informacji Rozwiązanie zadania z zakresu dziedziczenia cech

sprzĊĪonych z pácią – okreĞlenie genotypów rodzicielskich 0í1 1 p. – za poprawne okreĞlenie oraz zapisanie genotypu kury (samicy) i koguta (samca) Poprawna odpowiedĨ

x genotyp kury: ZÂW x genotyp koguta: ZâZâ b)

Tworzenie informacji Rozwiązanie zadania z zakresu dziedziczenia cech –

okreĞlenie genotypów i fenotypów potomstwa 0í1 1 p. í za poprawne okreĞlenie oraz zapisanie genotypów i okreĞlenie fenotypów samic

i samców Poprawna odpowiedĨ

x ZÂZâ – pasiaste koguty lub pasiaste samce, lub pasiaste ƃ x ZâW – czarne kury lub czarne samice, lub czarne Ƃ Zadanie 25.

Tworzenie informacji Rozwiązanie zadania z zakresu dziedziczenia cech u róĪnych organizmów – okreĞlenie genotypów rodzicielskich i potomstwa na podstawie tekstu

0í1

1 p. í za poprawne okreĞlenie wszystkich genotypów rodzicielskich i genotypu potomstwa Poprawna odpowiedĨ

x Genotypy rodzicielskie (P): aaBB, AAbb x Genotyp potomstwa (F¹): AaBb

Zadanie 26.

a)

WiadomoĞci i rozumienie WyjaĞnienie podstawowych zasad dziedziczenia cech – okreĞlenie genotypów gamet rodziców i potomstwa w podanej krzyĪówce

0í1

1 p. – za poprawne wpisanie do krzyĪówki wszystkich genotypów gamet i genotypów gamet potomstwa

Poprawna odpowiedĨ

x Genotypy gamet rodziców: AB, ab

x Genotypy potomstwa: AABB, AaBb, AaBb, aabb b)

WiadomoĞci i rozumienie WyjaĞnienie podstawowych zasad dziedziczenia cech – okreĞlenie fenotypów potomstwa w podanej krzyĪówce i ustalenie ich stosunku

0í1 1 p. í za podanie fenotypów i ustalenie ich stosunku przy poprawnie wykonanym

poleceniu a)

(11)

Poprawna odpowiedĨ

zielone gáadkie: Īóáte pomarszczone 3:1

0 p. í za poprawne podanie fenotypów oraz poprawne ustalenie ich stosunku, ale przy báĊdnie wykonanym poleceniu a) dotyczącym krzyĪówki

Zadanie 27.

Tworzenie informacji Podanie przykáadu praktycznego wykorzystania

opisanej w tekĞcie techniki inĪynierii genetycznej 0í1 1 p. í za poprawnie podany przykáad uwzglĊdniający uzyskanie odmian roĞlin, które mają

skróconą fazĊ wegetatywną lub mniejszą wysokoĞü Przykáady poprawnej odpowiedzi

x Wyniki tych badaĔ mogą zostaü wykorzystane do uzyskania odmian, które zakwitają w máodszym wieku.

x MoĪna otrzymaü roĞliny, które kwitną po osiągniĊciu mniejszej wysokoĞci.

x Mogą zostaü wykorzystane w celu doprowadzenia do skrócenia okresu rozwoju wegetatywnego roĞlin i przyspieszenia przejĞcia do fazy generatywnej.

Zadanie 28.

WiadomoĞci i rozumienie Wskazanie wĞród podanych technik inĪynierii

genetycznej opisu wáaĞciwej metody stosowanej przy tworzeniu GMO

0í1

1 p. í za poprawny wybór opisu metody Poprawna odpowiedĨ

opis B Zadanie 29.

a)

WiadomoĞci i rozumienie OkreĞlenie przypadku dryfu genetycznego

na przykáadzie choroby Huntingtona opisanej w tekĞcie 0í1 1 p. – za zaznaczenie poprawnej odpowiedzi

Poprawna odpowiedĨ

zakoĔczenie zdania: A. (efektu zaáoĪyciela) b)

Tworzenie informacji WyjaĞnienie zjawiska genetycznego w opisanej populacji ludzkiej

0í1 1 p. – za poprawną odpowiedĨ uwzglĊdniającą moĪliwoĞü przekazania potomstwu wadliwego

genu

x Objawy choroby pojawiają siĊ najczĊĞciej dopiero po 40. roku Īycia, wiĊc nosiciel moĪe wczeĞniej przekazaü wadliwy gen potomstwu.

(12)

Zadanie 30.

a)

WiadomoĞci i rozumienie OkreĞlenie zaleĪnoĞci miĊdzygatunkowej w przykáadzie koewolucji, przedstawionym w tekĞcie i na schemacie – rozpoznanie zaleĪnoĞci i podanie jej nazwy

0í1

1 p. í za rozpoznanie i podanie poprawnej nazwy przedstawionej zaleĪnoĞci Poprawna odpowiedĨ

symbioza lub mutualizm, lub protokooperacja b)

Tworzenie informacji WyjaĞnienie wspóázaleĪnoĞci gatunków w opisanym

przykáadzie koewolucji 0í1

1 p. í za poprawne wyjaĞnienie odwoáujące siĊ do zwiĊkszenia prawdopodobieĔstwa zapylania kwiatów lub do koniecznoĞci zapewnienia pokarmu dla obu páci

x Samce odwiedzający, oprócz samic, tĊ roĞlinĊ zwiĊkszają prawdopodobieĔstwo jej zapylenia lub kwiaty mogą byü zapylane zarówno przez samice, jak teĪ samce.

x Wywarzanie dwóch rodzajów kwiatów przez H. bihai zapewnia pokarm równieĪ samcom i zabezpiecza przed wyginiĊciem gatunek kolibra zapylającego te kwiaty.

0 p. í za odpowiedĨ, która nie odnosi siĊ do korzyĞci, jakie z tego ukáadu symbiotycznego ma roĞlina

Zadanie 31.

Tworzenie informacji Zinterpretowanie opisanej w tekĞcie metody oczyszczania wód i Ğcieków – wskazanie wad fitooczyszczania

0í2

2 p. í za poprawne podanie dwóch wad fitooczyszczania 1 p. í za poprawne podanie jednej wady tej metody Przykáady poprawnych odpowiedzi

x Dziaáanie tej metody ograniczone jest do páytkich warstw gleby, dokąd siĊgają korzenie.

x Istnieje potrzeba dalszego zagospodarowania masy roĞlin, w której zmagazynowane są substancje toksyczne.

x Wolne tempo oczyszczania, zatem metoda ta nie nadaje siĊ do oczyszczania duĪej iloĞci Ğcieków.

x Zanieczyszczenia toksyczne kumulujące siĊ w roĞlinach mogą wchodziü w áaĔcuch spasania.

Zadanie 32.

Tworzenie informacji Wykazanie zaleĪnoĞci pomiĊdzy dáugoĞcią áaĔcucha troficznego a stratami energii na poszczególnych jego ogniwach, w przedstawionych przykáadach

0í1 1 p. í za poprawny wybór áaĔcucha troficznego i uzasadnienie uwzglĊdniające dáugoĞü

áaĔcucha i straty energii przy przejĞciu z jednego ogniwa do nastĊpnego

(13)

x àaĔcuch pokarmowy A. – poniewaĪ skáada siĊ z najwiĊkszej iloĞci ogniw, a przy przejĞciu z jednego ogniwa do nastĊpnego czĊĞü energii wykorzystywana jest na wáasne potrzeby, a czĊĞü energii ulega rozproszeniu, np. w postaci ciepáa.

x àaĔcuch pokarmowy A. – poniewaĪ, im dáuĪszy áaĔcuch pokarmowy, tym wiĊksza jest róĪnica miĊdzy energią przyswojoną przez pierwsze i ostatnie ogniwo áaĔcucha.

Zadanie 33.

a)

WiadomoĞci i rozumienie Scharakteryzowanie ukáadu ekologicznego na podstawie tekstu – okreĞlenie czynnika Ğrodowiska decydującego o typie ekosystemu

0í1

1 p. – za podanie wáaĞciwego czynnika Ğrodowiska Poprawna odpowiedĨ

czynnik: Ğwiatáo lub energia Ğwietlna, lub energia sáoneczna b)

WiadomoĞci i rozumienie OkreĞlenie na podstawie tekstu rodzaju áaĔcucha troficznego wystĊpującego w ekosystemie heterotroficznym

0í1

1 p. í za poprawne wskazanie wáaĞciwego rodzaju áaĔcucha troficznego Poprawna odpowiedĨ

B. (áaĔcuchy detrytusowe) c)

WiadomoĞci i rozumienie WyjaĞnienie zasady funkcjonowania ekosystemu autotroficznego

0í1

1 p. í za odpowiedĨ poprawną uwzglĊdniającą obieg materii w ekosystemie Przykáad poprawnej odpowiedzi

W ekosystemie autotroficznym wystĊpują producenci, którzy produkują przy udziale Ğwiatáa materiĊ organiczną, wykorzystywaną przez konsumentów i rozkáadaną przez destruentów, dziĊki czemu materia krąĪy w ekosystemie.

Zadanie 34.

Tworzenie informacji

Wykazanie na podstawie tekstu znaczenia czynników Ğrodowiska dla utrzymania bioróĪnorodnoĞci

gatunkowej

0í2

2 p. í za dwa poprawne argumenty uwzglĊdniające związek glonów tworzących áąki podwodne z róĪnorodnoĞcią ryb

1 p. – za jeden poprawny argument Przykáady poprawnych odpowiedzi

x GĊstwiny tych glonów są Ğrodowiskiem Īycia wielu gatunków ryb i są dla nich schronieniem.

x GĊstwiny glonów są dla ryb miejscem taráa.

x Glony są pokarmem dla ryb roĞlinoĪernych.