Jaska Biblioteka Publiczna
1)4044
11 ■. P
■■'łfbfH -1jŁjPfo 1
O' w « !»
. ___
I <a,jf ta' ** »«'aiiWm ■>•**-» W*
- M
H Jarcerstwa Polskiego
^"^^Żarząd Oddziału Śląskiego
*
S P R A W O Z D A Ń I E
ZA ROK 1 9 2 8
CZU' IWAJ
Katowice 1929
N a k ł a d e m Z a r z ą d u O d d z i a ł u Ś l ą s k i e g o Z. H. P. K a to w ic e , P o d g ó r n a 7 , V. p.
r u k i e m K s i ę g a r n i i D r u k a r n i K at ol ic k iej S p . A k c . K a to w ic e , ul. M a r s z . P i ł s u d s k i e g o 5 8
ILU H A R C E R D ' 'Ś L Ą 5 I U I C H
\ BTŁO W OBOLACH
' w LATA CU 1924-1928 r
Związek Harcerstwa Polskiego
Zarząd Oddziału Ś lą sk ieg o
S P R A W O Z D A Ń I E
Z A R O K 1 9 2 8
CZU [WAJ
K a to w ic e 1 9 2 9
N a k ł a d e m Z a r z ą d u O d d z i a ł u Ś l ą s k i e g o Z. H. P. K a to w ic e , P o d g ó r n a 7 , V. p.
D r u k i e m K s i ę g a r n i i D r u k a r n i K a to lic k ie j S p . Akc., K a to w ic e , ul. M a r s z . P i ł s u d s k i e g o 5 8
Przyrzeczenie harcerskie:
„Mam szczerą wolę calem życiem pełnić służbę Bogu i Ojczyźnie, nieść chętną pomoc bliźnim i być posłusznym praw u harcerskiem u.“
1. Na słow ie harcerza polegaj: jak na Zaw iszy.
2. H arcerz służy w iernie Ojczyźnie i dla niej speł
nia sumiennie sw e obow iązki.
3. H arcerz jest pożyteczny i niesie pomoc bliźnim.
4. H arcerz w każdym 1 widzi bliźniego, a za b rata uw aża każdego innego harcerza.
5. H arcerz postępuje po rycersku.
6. H arcerz miłuje przyrodę i sta ra się ją poznać.
7. H arcerz jest karn y i posłuszny rodzicom i w szystkim swoim przełożonym .
8. H a rc e rz 'je st zaw sze pogodny.
9. H arcerz jest oszczędny i ofiarny.
10. H arcerz jest c zy sty w myśli, mowie i uczyn
kach, nie pali1 tytoniu' i nie pije napojów alko- Prawo harcerskie:
holowych.
Sprawozdanie
Zarządu Oddziału Śląskiego Związku Harcerstwa Polskiego za rok 1928.
t
Za Zjeździe Oddziału w dniu 25 m arca 1928 r. został w y b ran y Z arząd O ddziału Śląskiego, a ukonstytuow ał się na zebraniu organizacyjnem w dniu 1. IV. w sposób następujący:
P rezydium H onorow e: P. W ojew oda Śląski Dr. M. G rażyński, J. E. Biskup Śląski Ks. Dr. A. Lisiecki, M arszałek Sejmu Śląskiego K. W olny i D ow ódca D ywizji Śląskiej P .G en erał Dr. J. Zając.
Z arząd: P rzew odnicząca h. dh. W . Jo rd an ów na; W ice-P rze- w odniczący: Dr. H. Krupiński i H. S poczyńska; S ekretarz M. Łow iński (od dn. 24. I. 1929 h. Dr. J. Bielec).
Członkowie Z arządu: W . M arokini, J. W ojnacka. wiz. Farnik, dr. A. Kocur, prof. T. M aresz, dr. Ręgorow icz, inż. Riess, prez. Skudlarz.
W yd ziały : Kół P rzyjació ł H a rcerstw a: N. H arasiew iczow a;
D ochodów -N iestałych: Gen. J. Z ającow a;
S karbow o-G ospodarczych: Inż. M łodzianowski, Skarbnik O. T om ala;
Obozów i W ycieczek: W . Jordanów na.
Komisie: Ideow o-O św iatow a: N. H arasiew iczow a;
S zkoły Instruktorskiej: ś. p. R adca P rab ucki;
S tatutow o-R egulam inow a: G. Rokita.
Referaty samodzielne: Kapelan O ddziału: X. prob. P ro k sz ; P ra s a : Red. P rz y b y ła ;
D elegat do spraw „Na T ropie“ : H. S poczyńska i Juchnie- w iczów na.
Komendantami C horągw i zostali m ianow ani przez N aczelnictwo ZHP. na skutek w yborów , dokonanych przez G rona Instruktorskie i na podstaw ie opinji Zarządu:
Komendantką Chorągwi Żeńskiej: Dh. Hm. Mgr. J.
L aszc zk ó w n a;
Komendantem Chorągwi Męskiej: Dh. M. Łowiński.
W skład Komisji Rewizyjnej Oddziału Zjazd pow ołał:
Dr. R ostka, Gen. H oroszkiew icza, Wiz. M iedniaka, P. Kłodę, dyr. Baczyńskiego.
4
Rok 1928 był dalszym etapem planowo prow adzonej p racy nad podniesieniem poziomu harcerstwa śląskiego, tak
w ew nętrznie, jak i pod w zględem propagandy i popularyzacji ideji harcerskiej w śród w ład zy i m iejscow ego społeczeństw a.
W pracy tej na plan p ierw szy w y su w a się znaczny rozwój Kół P rzyjaciół H arcerstw a na terenie całego Oddziału, oraz znaczny rozw ój gospodarczy Oddziału, głównie dzięki znacz
nej samowystarczalności i pom ocy społeczeństw a.
Całością prac kierow ał t. zw. W ydział W ykonaw czy Zarządu, w dość ścisłem gronie osób, pozostających w bardzo bliskim kontakcie. C ały zarząd w m yśl sw ych postanow ień zbierał się w m iarę potrzeby, ustalając ogólne w ytyczne i przyjm ując spraw ozdania do wiadomości.
Poniżej podajem y spraw ozdania poszczególnych W y działów , Komisyj i R eferatów .
W ydział W ykonawczy.
P ra c a W . W., jak już w spom nieliśmy, odbyw ała się w gronie osób bezpośrednio kierujących pracą, t. j. P rzew o d niczącej ZO., Kom endantów Chorągw i, S ekretarza, Skarbnika, Kier. W ydziałów KPH, Obozów, i P rzew odniczącego Kom.
Statutow o-R egulam inow ej; kontakt był tak bliski, że conaj- mniej 2—3 razy w tygodniu w ym ienione osoby porozumiały się ze sobą, a z Komendantami Chorągw i w idy w ała się Dh.
P rzew odnicząca praw ie codziennie.
P race W . W . skupiały się koło następujących zag adnień . 1. U trzym anie kontaktu z w ładzam i: Rządow em i, Samo-
rządow em i i H arcerskiem i, tak na Śląsku, jak ii w c e n tra li;
2. W spółpraca z hm. pokrew nem i organizacjam i na Śląsku;
3. W spółpraca z obu Komendami C horągw i: Żeńską i M ęską;
4. D ojazdy i kontrola prac w środow iskach.
Ad. 1. Jeśli chodzi o kontakt z W ładzam i Rządowem i, to b y ł on bardzo ścisły i polegał głównie na odbyw anych co pew ien czas konferencjach z P. W ojew odą Śląskim Dr. M.
G rażyńskim , k tó ry zaw sze okazyw ał nam sw e wielkie za
interesow anie i czynną pomoc. Jedna z tych konferencyj od
b y ła się w dość licznym gronie pracow ników harcerskich.
P ozatem k on takt ten objaw iał się przez w izytacje obozów i kilku środow isk przez P. W ojew odę i P . Dowódcę D yw izji Śląskiej oraz szereg P an ó w S tarostów .
Dzięki tej p racy uzyskał Z. O. dość znaczną pomoc m aterjalną, zw łaszcza w tym roku w zro sła pomoc ze strony sam orządów .
K ontakt z centrałnem i w ładzam i harcerskiem i był rów nież b. ścisły i polegał na braniu udziału we wszelkich
5 zjazdach, organizow anych przez N aczelnictwo ZHP., oraz przez pobyt na Śląsku przedstaw icieli tak Naczelnictwa, jak i G łów nych K w ater,
Ad. 2. W . W . głównie w osobie Dh. Przew odniczącej w spółpracow ał ze w szystkiem i pokrew nem i organizacjam i na teranie Śląska przez branie czynnego udziału w e w szelkich Zjazdach, organizow anych przez te stow arzyszenia oraz przez czynną w spółpracę.
Ad. 3. W spółpraca z obu Komendami była bardzo ścisłą. Dh. P rzew odnicząca odbyła kilka razy w tygodniu konferencje, co miało bardzo dodatni w pływ na w spółpracę i uzgadnianie tak p racy Zarządu, jak i obu Komend.
Ad. 4. W r. ub. zw racano bardzo dużą uw agę na do
jazdy zw łaszcza do Kół P rzyjaciół słabiej działających oraz do środow isk, gdzie ich zupełnie nie było’, celem zorganizow ania now ych Kół.
W ciągu roku spraw ozdaw czego zostały zw izytow ane w szystkie KPH. Szczegóły podajem y w spraw ozdaniu odnoś
nego W ydziału.
Poniżej podajem y tabelkę najw ażniejszych prac w okre
sie sp raw o zd aw czy m :
10. 1. Zebranie Z. O. — S praw y zm iany statutu i regulaminu.
14. 1. „Choinka“; Z. O. z udziałem Ks. Biskupa i Dowódcy 23 Dyw. Piech.
7. 2. Zebranie W . W . — P ow ołanie W ydz. Obozów, sp raw a Szkoły lustr.
13. 2. Zebranie Komisji Szkoły Instr.
5. 3. Zebranie Z. O. — S p raw y zjazdu Oddziału i spraw o
zdania.
12. 3. Zebranie Komisji Szkoły Instr.
20. 3. Zebranie Z. O. — S p raw a zjazdu Oddziału, 25. 3. Zjazd Oddziału.
1. 4. Zebranie konstytucyjne Z. O.
5. 4. Zebranie Komisji Dochodów N iestałych, 8. 4. Zebranie W ydz. Obozóu/ i W ycieczek.
11. 4. Zebranie W . W. —> Spraw ozdanie bieżące.
25. 6. Zebranie Z. O. - - P lan akcji letniej 1928.
19. 9. Zebranie W . W , — R eorganizacja pracy, powołanie R ady Opiekuńczej, sp raw y w yjazdu do Anglji.
22. 9. Zebranie specjalne w spraw ie „Na T ropie“.
29. 9. Złożenie życzeń P . W ojew odzie w dniu imienin.
19. 10. Zebranie W. W. — S praw y dziesięciolecia, szkoły instruktorskiej i zjazdu opiekunów.
6
31. 10. Udział w 10-eio lechi Niepodległości i połączenia o r
ganizacji harcerskiej oraz przyjęcie na zamku u P ana P rezy d en ta Rzeczypospolitej w W arszaw ie.
2. 12. Zjazd Opiekunów i P rezesó w K. P. H.
12. 12. Konferencja przedstaw icieli Z. O. oraz obu Komend Chor. u P . W ojew ody.
21.
]2.,
Zebranie W . W . — S p raw y budow y domu h arcerskiego i gwiazdki.
Sekretariat.
S ek reta riat Z. O. prow adził norm alną pracę kancela
ryjną, op racow yw ał m aterjał na zebrania, dane informacyjne dla prasy, spraw ozdania okresow e, kom unikaty z zebrań itp.
P ra c a kancelaryjna napotykała na dość znaczne tru d ności z powodu nieposiadania żadnej stałej płatnej siły kancela
ryjnej. Jedynie w okresach w ielkiego naw ału p racy angażo
w ano1 na pew ien okres jednego harcerza z b. małem w y n a
grodzeniem do prow adzenia kancelarji.
P rz y znacznym w zroście jednostek organizacyjnych nasuw a się konieczność zaangażow ania choć jednej płatnej siły kancelaryjnej do tak m echanicznych prac, jak prow adzenia dziennika itp.
S e k r e t a r i a t z a ł a t w i ł p i s m :
1927 1928 P rzy by ło Pism w płynęło . , 361 527 166 W ysłano rodzaje pism . 211 361 150 Załatw iono spraw . . 497 793 296 W zestaw ieniu tern nie jest podana zupełnie ilość pism w ysłan ych w edług książki pocztowej. Dla informacji po
dajem y, że okólniki Z. U. w ychodzą w 320 egzem plarzach średnio co kw artał, pozatem co miesiąc w y sy ła się ponaglenia w spraw ach opłat organizacyjnych, przeciętnie 1Ó0 egz.
W ielką przeszkodą w pracy oddziału jest brak odpo
w iedniego lokalu, oraz ciągłe przeprow adzki (dla informacji podajem y, że w ciągu r. ub. biura Z. O. m ieściły się kolejno w 3-ch lokalach).
Lokal obecny jest bardzo nieodpowiedni, gdyż posia
dam y trz y malutkie pokoiki na 5-tem (piatem) piętrze przy ul. Podgórnej 1. 7., w których mieści się sek retariat i w ydział gospodarczy Z. O., obie Komendy Chorągw i, Ribljoteka i Ko
misja dostaw harcerskich.
7 W ydział Obozów i W ycieczek.
W zorem roku ubiegłego, w którym poczyniliśm y bardzo duże dośw iadczenia w ty m dziale pracy, zajm ow aliśm y się
■następującemi sp raw am i:
1. W yszukaniem terenów i pomieszczeń.
2. O rganizacją stron y adm inistracyjno-gospodarczej.
3. W izytacją obozów.
4. Likw idacją akcji letniej.
W yszukanie terenów napotkało w tym roku na mniejsze przeszkody. P rzedew szystkiem dzięki dobremu zachowaniu się obozów w r. ub., otrzym aliśm y w szystkie teren y zeszłoroczne, pozatem Dowództwo Korpusu Pogranicza, na wschodnich k re sach Rzeczypospolitej przyznało nam, n a dość dogodnych w a runkach, pomieszczenie tak dla żeńskich, jak i dla męskich drużyn.
'S tro n a adm inistracyjno-gospodarcza nie napotkała ró w nież na żadne trudności, a dzięki dośw iadczeniom zeszłorocz
nym i w prow adzonym ulepszeniom księgowości, rozliczenia, nadesłane ze znaczną punktualnością, nie pozostaw iały nic dd życzenia.
Z. O. do starczył w szystkim obozom książek w ra z z od- powiedniem i instrukcjami, oraz ogłosił konkurs na najsolid
niejsze rozliczenie się. Konkurs ten z powodu m ałej ilości nra- cow ników w centrali nie został jeszcze rozstrzygnięty. (Ba
dania,., szczegółow e ksiąg kasow ych nie ukończone).
Jeśli chodzi o w izytacje, to w szystkie obozy b yły w izy tow ane najmniej raz jeden p rzez Dh. P rzew odniczącą Zarządu lub przedstaw icieli obu Komend Chorągw i. Pozatem , jak już nadm ieniliśm y w e w stępie, szereg obozów było w izytow anych przez przedstaw icieli W ładz P ań stw o w y ch na Śląsku w oso
bach P. W ojew ody Dr. G rażyńskiego, D ow ódcy D yw . Śląskiej P . Gen. Dr. J. Zająca, P P . Naczelników W ydz. Woj. Śląskiego i S tarostów .
Na podstaw ie opinij w szystkich w izy tato ró w możemy stw ierdzić, że poziom tegorocznych obozów stał dość w ysoko, a zw łaszcza obozy o charak terze kursów , organizow ane przez obie Komendy C horągw i, Komendy Hufców i starsze drużyny, nie pozostaw iały nic do życzenia, zasługując na całkow ite uznanie.
Jako cechę najbardziej ch ara k tery sty cz n ą dla tegorocz
nych obozów m usim y w skazać znaczny ich rozw ój ilościowy i jakościow y, mimo zm niejszonej dość znacznie pomocy pie
niężnej jaką Z. O. mimo usilnych starań uzyskał od władz.
C yfrow o akcja letnia 1928 r. p rzedstaw ia się następu
jąco :
8
W yszczegól
nienie 1924
Ź. M. R.
1925
Ź. I M. I R. Ź.
1926
M. R. ż .
1927
M. R.
1928
Ż. M. R.
Ilość kursów Ilość obozów
lo ść k o lonji U czestn, czek H arcerze (dni) Ilość w yciecz.
2 4
65 160 13652880
2 3
4 4
225 4245 5
1
85 1785
5 5
370 66 6 0 . 4
51
455 8445 4
1
95 1841
1
7 71
543 11403 7
10 7 2 638 13244 8
71 2
242 4702 2
12 5 5 593 12947 17
13 12 7 835 17649 19
3 11 10 464 8533
18 16 6 1032 22064 29
21 27 16 1496 3 0 597 2 9
L ite ra „Ż “ oznacza obozy żeńskie, lite ra „M “ oznacza obozy m ę
skie, a lite ra „R“ oznacza razem.
Jeśli chodzi „o stronę finansow o-gospodarczą tegorocz
nych obozów, to na specjalną uw agę zasług uje:
1. Znaczne potanienie obozów, mimo, że drożyzna ogólnie w państw ie nie zm niejszyła się w okresie spraw ozdaw czym. Potanienie to najlepiej ilustrują następujące cyfry:
K o s z t u t r z y m a n i a 1 h a r c . p r e z w o b o z i e
(koszt jednego h arce rz o d n ia):
1 d z i e ń
• Chorągiew Żeńska C horągiew Męska
1927 1928 1927 1928
Koszt w y ż y w ie n ia ... 2,06 1,91 1,49 1,62 Koszt i n w e n t a r z a ... 0,60 0,33 0,43 0 46 U rządzenie i r ó ż n e ... 0,68 0,92 0,91 ^ 0,39 Całkowity dzienny koszt . . . . 3,44 3,16 2,83 2,47
Jak w idzim y, koszt ogólny zmalał, koszt w y ży w ie
nia został w obu chorągw iach praw ie w yrów nany, w y datki na inw entarz u trzy m ały się na daw nym poziomie, znacznie malejąc w chor. żeńsk., to samo w odw rotnym stosunku do tyczy w y datk ów pozostałych.
2. Znaczny w zrost pomocy ze strony KPÜ., które w r. 1927 udzieliły obozom 3.332,65 zł, a w roku spraw ozdaw czym 18.439,16. Nie m am y w tej chwili danych, z jakich źródeł KPH. czerpały te sum y (dochody w łasne, subsydja), samo jednak w ystaranie się o tak pow ażną kw otę jest pracą bardzo dużą.
3. Zaznacza pomoc ze stro n y Korpusu Ochrony Pogranicza przez dostarczenie dla obozów bezpłatnie miejsc lub po
mieszczeń, żyw ności i 75 zniżki przejazdu kolejami.
4. B ardzo w ydatną, w zorem roku ubiegłego, pomoc Z. O. K.
Z. przez udzielenie kredytow anych przejazdów do miejsc obozowania.
9 5. W zro st zainteresow ania się obozami ze stro ny przemysłu,
w y rażajacy sie pomocą w r. 1927 = 1.520 zł, a w r. 1928
= 11.464 zł.
6. Znaczne procent, zmniejszenie pomocy z poza harcerstw a, które m ożem y najlepiej określić sumą uzyskanych subsy- dji, przypadających na jednego: uczestnika, która w yniosła: w roku 1927 = 48,27 zł, a w roku 1908 ;:= 38,08 zł, czyli, że pomoc ta zmniejszyła się na jednego uczestnika o 10,19 zł, co p rzy 1.496 ucz. daje pow ażną kw otę 15.244,24 złotych.
Dochody na akcję letnią w 1928 r.:
C horągiew :
I. Fundusze własne harcerstwa Żeńska Męska Razem a) O płaty uczestników w ynio
sły : ... 5 425,66 8.852,70 14.278,36 b) Fundusze zarobione i za
oszczędzone przez drużyny 714,27 1.628,87 2.343,14 c) Zasiłki K. P . 11 . . . 5.176,66 13.262,50 18.439,16
d) Zasiłki Zarządu Oddziału
z funduszów w łasnych 336,42 ' 3.058,64 3.395,06 Ił. Fundusze z poza harcerstwa
a) Śląski U rząd W ojew ódzki 9.333,34 10.666,66 20.000,—
b) P ań stw . Komitet W ych. Fi- zyczu., P. W., D. 0 . K.
i K 0 . P . (brak danych co do w artości w yżyw ienia,
dost, w naturze, dla obo •
zów żeńskich w obrębię
D. 0 . K, i K. 0 . P.) . . 1.903,20 9.594,28 11.492,48 c) Z. 0 . K. Z. przejazdy koleją ' . . .■ " — 3.588,81 3.588,81
(część) ''War' ’ \ "3 'U - U
d) P rzem y sł . . . 3.666,71 7.797,29 11.464,- e) Gminy i Sam orządy . 1.101,96 5.700,-- 6.801,96
0 S z k o ł y ... --- 345.— 345,—
g) Różne d ary od osób przy-
w atnych i t. p. . 2.846,75 776,66 3.623,41 Razem w pływ y na akcję letnią 30.504,97 65.271,41 95.776,38
Dochody zostały zużyte w sposób następujący:
C h o rąg iew :
1. P rzejazdy, przew óz rzeczy, Żeńska M ęska Razem
mieszkanie i urządzenie 6.535,47 7.523,24 14.958,71 2. W yżyw ienie . . . 16.366,89 35.268,69 51.635,58 3, Ekwipunek i inw entarz . 2.840,84 9.685,19 12.526,03
4. W ynagrodzenie . — 250 — 250,—
10
C h o rąg iew :
Żeńska M ęska ■ Razem
5. L ekarz i apteka . . . — 461,93 461,93 6. A dm inistracja (mat. piśm.,
książki gospod., kompl. kas
dla obozów) . . . . 284,42 382,78 667,20
Różne . . . 950,— 2.147,57 3.097,54
Razem zł: 26.977,62 55.719,37 82.696,99 W ydział Kół P rzy jaciół H arcerstw a.
Na terenie O ddziału Śląskiego Zw iązku H arcerstw a P o l
skiego istnieje obecnie 37 K. P. H. P o śród zarejestrow anych w roku 1927 28 Kół, 8 pracow ało bardzo słabo, a 4 zupełnie nie było czynne.
W roku spraw ozdaw czym założono 12 now ych K. P. H., a w 2 Kołach na nowo rozpoczęto pracę po czteroletniej przerw ie.
W ubiegłym roku Z arząd O ddziału specjalną uwagę zw rócił na działalność Kół P rzyjaciół, starając się ze w szyst- kiemi naw iązać łączność i przekonać się o stanie ich pracy na miejscu. W tym celu P rzew odnicząca Z. O., D bna W . Jor- danów na, któ ra w roku spraw ozdaw czym rozpoczęła szeroką akcję w izytacyjną, zw izy to w ała następujące Koła P rzyjaciół H arcerstw a: B rzeziny, Bielszowice, Cieszyn, Giszowiec, Król.
Hutę, Lubliniec, M ałą D ąbrów kę, M ichałkowice, Rybnik, T a r
now skie Góry, Chorzów , T ychy, K atowice, W ełnow iec, Ligotę.
N iektóre Koła w izytow ane było p aro k ro tn ie ; ogółem w izytacji 'i dojazdów do K. P . H. w rozm aitych spraw ach było 54.
Nowe Koła założono w następujących m iejscow ościach:
Siem ianow ice, Dziedzice, R ydułtow y, Knurów, Kochłowice, N ow a W ieś, N ow y Bytom , Św iętochłow ice, Zgoda, Mikołów.
Chropaczów i Sucha Góra.
Te dojazdy do Kół odbiły się bardzo dodatnio na pracy K. P . H., gdyż nie tylko dały możność przekonania się na
ocznie o p racy starszeg o społeczeństw a nad młodzieżą, ale ożyw iły w niejednym w ypadku działalność Koła P. H., dając szereg w skazów ek program ow ych.
Z dużą radością podnieść musimy, że jest pew na ilość Kół, które doskonale rozum ieją swoje zadanie i otaczają swe druży ny praw d ziw ą opieką m oralną i m aterialną. Z wielkim nakładem trudów działają KPH. zw łaszcza w kierunku realiza
cji planów obozow ych i śmiało tw ierdzić możemy, że pomoc ich przyczyn iła się do pow odzenia akcji letniej.
W ogólnej ch arak tery sty ce Kół P rzyjaciół H arcerstw a uderza często spotykana obojętność rodziców harcerek i h ar
11 cerzy, k tó rzy niestety są jeszcze zbyt rzadko członkami Kół.
— T łum aczy się to tem, że h arcerstw o na Śląsku przew ażnie składa się z dzieci niezam ożnych rodziców, robotników, rze
mieślników, drobnych rolników, często bezrobotnych, tak, że rodzice, k tó rzy płacą za syna lub córkę opłaty .organizacyjne i kupują czasem mundurek, nie m ogą się już zdobyć na drobne opłaty członka K. P. H. Obecnie, chcąc jednak zbli- żyć ogół rodziców do naszej organizacji. Z arząd Oddziału z a rządził, aby tam, gdzie nie da się ściągnąć norm alnych opłat członkowskich, obniżano je do minimum, t. j. 20 lub 15 gr m ie
sięcznie, lecz tylko dla rodziców harcerzy . Stosunek rodziców, do h arce rstw a w wielu m iejscow ościach jest b. przychylny, biorą oni udział w e w szystkich uroczystościach, przy rzecze
niach, gw iazdkach itp., a ten ży w y udział w y tw a rz a serdeczny nastrój i zachęca m łodzież do pracy.
Z aznaczyć jednak trzeb a w imię praw dy, że w wielu jeszcze Kołach pokutuje duża obojętność dla ogólnych celów Zw iązku i b rak poczucia łączności organizacyjnej. Koła te, oddane jedynie p racy swej drużyny, nie doceniają tego mo
mentu, że rozw ój drużyny zależny jest od ogólnego rozw oju Związku, że przez to także dla ogólnych celów Związku trzeba ponieść pew ną ofiarę, choćby w formie opłat organizacyjnych, t. j. 10% należnych Żarz, Oddz. od dochodów Koła i te 10 zł rejestracji dla N aczelnictw a Z. fi. P . — W tym roku spraw a ta p rzedstaw ia się cokolwiek lepiej niż w latach ubiegłych, są też Koła, które bardzo solidnie w yw iązują się z tego obo
w iązku.
Celem porozum ienia się z w szysikiem i K. P . H. oraz nadania ich p racy pew nej w y tycznej linii program ow ej, Za
rząd Oddziału Śl. Z. H. P. zw ołał 3 Zjazdy opiekunów drużyn i prezesów K. P . H.:
1. Dnia 7 maja odbył się Zjazd P rezesó w K. P. H. w Kato
w icach w, sali konferencyjnej w Gimn. P aństw ., pośw ię
cony spraw om , zw iązanym z przygotow aniem akcji letniej.
2. Dnia 3 .czerw ca Zjazd prezesów i opiekunów w spraw ie obozów letnich i K. P . H. W ygłoszono referaty o ideologjl harcerskiej i roli opiekunów drużyn oraz p racy K. P . H.
3. Dnia 2 grudnia zjazd P rezesó w K. P. H. i opiekunów, z udziałem D hny Czajkowskiej z W arszaw y , k tó ra w y głosiła referat na tem at ideologji i p racy K. P. H. P oza- tem przedstaw iono spraw ozdania Komend Chor. z p racy rocznej i referat o akcji letniej Z. O.
Dla ułatw ienia p racy Kołom, w yd ał Z arząd Oddziału m strukcję dla now opow stałych K. P. H. oraz dla skarbników , pozatem przed akcją letnią rozesłał instrukcję dla w izytato rów obozów letnich i w zo ry rap o rtó w z w izytacji, w reszcie za- pomocą W ydziału O św iecenia Publicznego rozesłał instrukcję
12
dla opiekunów drużyn harcerskich, do w szystkich szkól na terenie W ojew ództw a Śląskiego.
W ydział K. P . H. stale informuje społeczeństw o o pracy i działalności Kół, dając do p rasy spraw ozdania z W alnych Zjazdów K. P. H. i z odbytych w izytacyj, a także od czasu do czasu podaje Komunikaty „radjow e“ .
Celem zaznajom ienia szerszego ogółu społeczeństw a zostały w ygłoszone referaty o ideologji harcerskiej na w iecach rodzicielskich, w szkołach średnich i w śród nauczycielstw a.
R eferaty te dały dużo, nietylko pod w zględem propagandy, ale p rzyczyn iły się do poznania się z h arcerstw em wielu osób, k tó re potem w p racy K. P. H. nam pomogły.
Z arząd Oddziału Śl. Z. H. P. docenia w arto ść p racy K.
P . H. i przyw iązuje do ich rozw oju w ielką w agę, — gdyż porządnie zorganizow ane K. P . H. są podw aliną i ostoją pracy drużyn h arcerskich ; dlatego też w roku bieżącym , mając przed sobą tak w ażne zadanie jak w y p ra w a h arce rz y do Anglji, Zlot w Poznaniu i udział w Pow sz. W ystaw ie Kraj., a przede- w szystkiem budow ę szkoły instruktorskiej, liczy w sw ych za
m ierzeniach na w y d atn ą pomoc ze stro ny K. P. H. i ufa, że w sz y sc y członkowie w spółdziałający dopomogą, aby w y w ią
zał. się należycie ze sw ych szerokich zam ierzeń.
Komisja Statutowo-Regulaminowa,
O dbyła w roku spraw ozdaw czym cztery posiedzenia, opracow ując projekt S tatutu i Regulaminu W ew . Zarządu Od
działu.
S tatu t został przedłożony Zjazdowi Oddziału, który uchw alił upoważnienie dla nowo obranego Zarządu do po
czynienia w nim popraw ek i zarejestrow ania u odpowiednich władz.
Regulamin w ew n. Z. O. został przez Z arząd zatw ier
dzony i żadnych popraw ek w nim nie dokonywano.
Komisja „Ośrodka Harcerskiego“ — „Buczę“.
O dbyła norm alne dw a posiedzenia, następnie ze śm ier
cią nieodżałow anej pamięci śp. P. Prabuckiego, przew odniczą
cego Komisji, pracow ała luźnie, bez specjalnych zebrań.
Dzięki przyjaznem u stanow isku Urzędu Ziemskiego w K atow icach, a specjalnie dzięki pom ocy P . P rezesa A. Oko- łow icza i poparciu P. W ojew ody Dr. M. G rażyńskiego, Zarząd Oddziału po dłuższych staraniach nabył z końcem roku sp ra
w ozdaw czego folw ark „Buczę“, z m ajątku Górki W ielkie (kom ora Cieszyńska), w którym ma być zorganizow any w zo
ro w y „Ośrodek“ harcerski, a w pierw szym rzędzie stała h a r
cersk a Szkoła Instruktorska.
I
13 S p raw a praw nego objęcia ośrodka nie została jeszcze z różnych pow odów załatw iona. N atychm iast jednak po form ałnem zaw iadom ieniu nas, że w spom niane tereny zostały nam przyznane, w płaciliśm y zadatek i pierw szą ratę należ
ności, oraz przystąpiliśm y do prac w stępnych.
Dla informacji podajem y, że inicjatyw a projektu „O środ
ka H arcerskiego“ w y szła na początku roku 1927 od jednego z instrukt. krakow sk., Dh. h. inż. Z. Trylskiego, któ ry opraco
w ał odpowiedni projekt, a Z arząd Oddz. K rakow skiego1, propo
nując nam zorganizow anie takiego „O środka“ na spółkę, w niósł w tej spraw ie prośbę do P a n a W ojew ody Śląskiego Dr.
M. G rażyńskiego.
P ierw sze poczynania z „ różnych pow odów pozostały bez rezultatu.
W połowie r. 1928 w znow iliśm y sami daw ny projekt urządzenia „O środka“, jednak z powodów, od nas niezależ
nych, sposób realizacji musiał p rzy brać odmienną formę od tej, jaką w ysunęli inicjatorowie.
N ow y p r o je k t. w y k o rzy stan ia „O środka“, opracow any przez Dh. M. Lew ińskiego, po zatw ierdzeniu przez Zarząd Oddziału, został z poparciem N aczelnictw a Z. H. P . w y słan y na ręce P. W ojew ody Śląskiego, Dr. M. G rażyńskiego, celeńi uzyskania potrzebnej pomocy m aterialnej.
Dla jak najspraw niejszego załatw iania spraw „O środ
k a“ i uzyskania maksimum pomocy, powołano za pośrednic
tw em P . S taro sty Dr. Kisiały w Cieszynie, Komitet m iejscowy, w skład którego w eszli z ram ienia Z. O. jako kier. budow y Dh. inż. Riess z C ieszyna i jako pełnom ocnik Z. O. Dh. M. Ro
wiński. Porozum iano się rów nież z P. S taro stą Dr. Dudą z Bielska, na terenie którego to staro stw a zajął się tą spraw ą Komitet P ow . P . W .
Poza te m z prac w tym dziale należy w ym ienić:
1. O pracow anie pierw szych projektów budow y, dokonanie pom iarów itp., przez P . inż. Tchorzew skiego z Katowic.
2. O pracow anie ostatecznych projektów i kosztorysów, przez P . inż. R iessa i architek ta W iderm anna z Cieszyna.
3. Objęcie spraw opieki na miejscu w G órkach nad ośrodkiem przez P . mjr. Kossaka.
4. Zajęcie się stroną gospodarczą przez H arcerską Drużynę Akademicką p rzy W yższej Szkole Rolniczej w Cieszynie, szynie.
5. U zyskanie pom ocy od P aństw ow ej F ab ryk i Zw. Azoto
w y ch w Chorzow ie, Tow . Fksploatacji Soli P otasow ych w e Lw ow ie w formie bezpłatnego przyznania nawozówr sztucznych.
6. U zyskanie 3.000 zł od W ydz. D rogowego Star. Cieszyń
skiego.
I
14
7. Objęcie bezinteresow ne technicznego kierow nictw a budo
w y , dostarczenie rusztow ań i sprzętu przez P. budown.
R aszkę z Cieszyna.
8. U zyskanie 10.000 szt. cegieł od P. inż. G rycza, oraz ob
jęcie przez niego zastępstw a P. inż. R iessa w czasie jego nieobecności.
9. U zyskanie od P . P rez. Brooksa, S. A. Giesche, urządzenia całkow itego jadalni w gm ächu szkoły, oraz opracow anie
odpowiedmch planów.
10.
Szereg drobniejszych prac, o któ ry ch dla braku miejsca nie, w spom inam y.
Komisja Budowy „Domu i Bursy Harcerskiej“ w Katowicach.
P raco w ała pod kierunkiem Dh. G ustaw a Rokity tak jak komisja „O środka, bez specjalnych posiedzeń; rozpatryw ała różne plany zrealizow ania sw ych zam ierzeń i m. in. o trzy m ała obietnice od P . W ojew ody, k tó ry naw et w znow ił złożony p rzed kilku laty do W ojew ództw a projekt budow y takiego
„Domu“, obiecując w roku 1929 sw ą czynną pomoc.
P ozatem specjalnych prac nie prow adziła.
W ydział Gospodarczy.
P ra c e w ydziału gospodarczego dzieliły się w r. spraw o
zdaw czym na dwie grupy:
1. G ospodarka inw entarzem , 2. G ospodarka pieniężna.
S p raw a pierw sza b y ła bardzo utrudniona z powodu zu
pełnego braku odpowiedniego lokalu na zdeponow anie całego m ajątku ruchomego, a przedew szystkiem namiotów.
Mimo w ysiłkó w Zarządu Oddziału i dobrej woli obu Komend C horągw i sp raw tych unorm ow ać się nie dało, jedy
nie otrzym aliśm y ze strony kom petentnych W ładz obietnice, że w r. b. taki lokal zostanie nam przydzielony.
W spraw ach zw iązanych z drugim zagadnieniem należy rozróżnić dwie grupy tych sp raw :
1. Finanse samego Zarządu Oddziału,
2. Finanse w szystkich jednostek harcersk. na terenie Śląska.
“ - Stan finansow y samego Zarządu ilustrują zupełnie do
kładnie załączone zestaw ienia i spraw ozdania.
Jeśli chodzi o dochody całego h arce rstw a na Śląsku, to w porów naniu do roku ub. pochodziły one z następujących ź ró d e ł:
15
Rodzaj dochodu 1927 1928 Różnica
Pozostałość z r. ub. ... l-57o 9.77„ + 7.2%
A . D o c h o d y w ła sn e.
Opłaty o r g a n iz a c y jn e ...
Im prezy i p rzedsiębiorstw a ...
Opłaty uczestników obozów ...
Razem dochody w łasne ...
9.4°/„
13.3%
9-5%
33.7%
H .27o U .97o 9.5%
42.3 '/0
+ 1 -4 ’/o
- 1.87o + 8.67o B . Subsydja.
Rządowe ...
Sam orządow e (m agistr. g m i n . ) ...
P r z e m y s ł u ...
R ó ż n e ...
Razem s u b s y d j a ...
44.3%) 5,7%97°
4.27o 63.27„
21-67o 11.77°
28.9°/0 15.5°/»
57'70/ u
— 22.7%
+ 6-0°/o
— o.i7o
+ 11-3%
— 5.5%
Jak w idać z pow yższego obliezenia i załączonych tabel w źródłach dochodu nastąpiło znaczne przesunięcie.
Na czoło tych sp raw w y su w a się zmniejszenie pomocy rządow ej, o 22,1% w -porównaniu do r. ub., natom iast zazna
cza się w zro st ze strony sam orządów o 6% i różnych o 11,3%.
B ardzo pow ażnie przed staw ia się pozycja różnych do
chodów . Bardzo ch ara k tery sty cz n y i pocieszający jest w zrost opłat m łodzieży do kas drużyn, w y rażający się przyrostem w porów naniu do r. ub. w drużynach żeńskich o 69,8%, a m ę
skich 147,5%.
Z astanaw iać się nad tym przyrostem , należy pamiętać, że p rzy ro st ten nastąpił mimo, że ilość m łodzieży znacznie zmalała, oraz, że m łodzież ta rekrutuje się przew ażnie ze sfer biedniejszych.
Dla ścisłości musimy zaznaczyć, że w zestaw ieniach dochodow ych nie są w ykazane dochody coraz pomyślnie roz
w ijającej się Komisji D ostaw H arcerskich, które to pieniądze przeznaczam y na dalszy jej rozwój, oraz pieniądze, w płacane tytułem zadatku na w yjazd do Anglji. O bydw ie te pozycje stanow ią sumę ca. 12,000 zł.
P rzechodzim y do stro ny drugiej, tj. w y datkó w . Poniż
sze tabelki ilustrują procentow y podział w yd atkó w na centralę i poszczególne jednostki organizacyjne na terenie Śląska.
Kto w ydatkow ał 1927
7»
1928
%
Różnica
% Zarzad O d d z ia łu ...
Kom enda Chorągwi Ż e ń s k i e j ... .... . K om enda Chorągwi M ę s k i e j ...
4,3 10 , 30
4,5 9,2 16,4
+ 0,2
— 0,8
— 13,6 R a zem C e n t r a la ... 44,3 30,1 - 1 4 , 2 K oła P rzyjaciół H ar...
Hufce i drużyny ż e ń s k i e ...
„ ,, m ę s k i e ...
17,6 12.5 25.6
13.4 16,0 40.5
— 3,3 + 3,5 + 14,9 R a zem p o d le g łe o d d z ia ły . . 5 5 ,7 69,9 + 14,2
16
/
Zestawienie kasowe
z całego terenu Oddziału Śląskiego Z. H. P.
D o c h o d y .
L.
P-
Do ja k ie j kasy w p i n a ł dochód
Rodzaj dochodu Drużyny^ Hufce Koła P rzyj.
Harc.
Zarzad Ogólne
Żeńskie M ęskie Oddziału staw ienie
t
a ) D o c h o d y w la»ne
Pozostałość z r. 1927 3.112.21 2.322.94 2.623.63 6.533.84 14.592.62 2 S kładki harcerzy . . 910.55 5.199.52 6.363.25 4.338.38 16.811.70 3 Zarobki i oszczędn. 2.5.9.22 6.538.58 6.541.71 2.329.53 17.939.04 4 Opłaty uczest. obozu 5 425.66 8.852.70 — — 14.278.36
5 Z asiłki K. P. H.*) . 5.17Q.66 13.262.50 — — —
6 Zasiłki Z. 0.*). . . 10.007.52 19.363.6« - ' ' —•: — Razem w łasn e: 27.161.82 55.539.90 15.528.59 13.201.75 63.621.72
7
b) tu b ty d ja Sam orządy (G m iny) i
s z k o ł y ... 3.140.45 4.326.60 6.270.00 3.850.00 17.587.05 8 P rz e m y s ł... 458.34 1.380.66 352.00 U .180.00 13.371.00 9 Rzad W. W o j.K .O .P . — 5.978.20 — 26.519.28 32.497.48 10 Różne ... 3.871.74 11.913.59 5.812.40 1.800.00 23.397.73 Razem subsydja: 7.470.53 23.599.05 12.434.40 43.349.28 86.853.26 Ogółem: 34.632.35 79.138.95j 27.962.99| 56.551.03ll50.474.98
*) Sumy powyższe n ie zestaw iam y poniew aż sa uw zględnione w do
chodach K. P. H. i Z. 0.
W y d a t k i .
d
!
V: - ‘ 1 I
Rodzaj wydatków
Z ja k ie j kasy w ydatkow ano Hufce i drużyny Koła
Prży- jaciółH.*)
Zarząd
Oddziału Razem Żeńskie Męskie
1928 1928 1928 1928 1928
1 Opłaty organizacyjne 596.23 1.914.76 349.38 1.064.25 3.954.62 2 A d m inistracja . . . : — • 676.66 53.55 3.192.04 3.922.25 3 O b j a z d y ... — — 270.20 1.847.67 2.117.87 4 P rzedsiębiorstw a . . — 2.215.47 211.20 4.540.40 6.967.07 5 W ydatki obozów . . 23.350.81 52.141.29 ll.6 t5 .6 8 32.362.20 82.696.99*
6 Inw entarz . . . . 2.304.05 6.323.61 968.41 6.113.45 15.709.52 7 B ibljoteka i pism a . — 1.340.90 187.74 1.928.10 3.456.74
8 S ubsydje dla drużyn — — 6.520.19 301.00 6.821.19
9 Różne w yd atk i . . 1.577.86 5.718.34 3.063.29 801.67 11.161.16 27.828.95 70.361.03 23.269.64l 52.150.78 136.807.41
* Suma powyższa stanow i rzeczyw iste w ydatki na akcję le tn ią , po
niew aż 36.802.99 zł stanow iły sum y przechodnie w postaci subsydji.
L.
pv
1
2 3
i
5 G
7
8 9
Spraw ozdanie kasow e za rok 1928 i budżet n a rok 1929 i z ro k u 1928.
W p ł y w y W y d a t k i
Rodzaj wpiywu
Sprawo zdanie za
rok 1928
B u d ż e t 1928 r. 1929 r
Rodzaj wydatków
S praw o
zdanie za B u d ż e t rok 1927 1928 r. 1929 r.
A dm inistracja
opłata sekr. i inst. 449,40
w ydatki kancel. 2 742,61 3 192,04 2 490,— 4 0 0 0 ,- Objazdy i w izytacje . . . 1 827,67 2 5 0 0 ,- 3 500. - W yszkolenie (bibljoteki, p i
sma, k u r s y ) ... 1 028,10 4 350 — 6 000,—
Subwencje dla drużyn . . 301,— — 2 000,—
Zwrot pożyczki . . . . , 500,— — , 1 959,—
Inw entarz
zakup . . . . 5 399,70
konserw acja . . 713,75 6 114,45 6113,45 8 000 — P rzedsiębiorstw a, zawody
i inne im prezy . . . . 4 540.40 500 — 4 000 — Opłaty organizac. do N.Z.H.P. 1 064,25 4 130,— 3 104,50 Akcja letn ia, kursy i obozy 32 36 i, 40 10 0 0 0 ,- 60 000,—
Różne ... 301,67 1 000,— 15 000,—
Budowa szkoły instruktork. — ' — 180,000,—
Saldo czyli pozostałość na
rok 1929 ... 4 400,25 — — 56 551,03 30 870,— 287 564,14 Saldo czyli pozost. z r 1927
Opłaty organizacyjne , , P rzedsiębiorstw a, im prezy
in n e dochody w łasne . Subwencje rządow e . . Subwencje sam orządowe Subw encje przem ysłu . . R ó ż n e ...
Opłaty uczestn. kursów . d ed o b ó r budżetowy . .
6 533,84 4 338,38 2 329,53 29 519,28
3 850, t l 189,
1 8(J0,—
6 533.31; 4 400.25 10 590— 10 590,38
2 500,- 145 00 0 - 5 0 0,- 22 000,- 2000,- 2000 —
3 000,—
8 746,16 96 073.5
56 551,03 30 870,- 287 564,14 S karbnik Zarządu Oddziału:
(—) O i t o n T om ala
Przewodnicząca Z arządu O ddziału:
( —) W a n d a J o r d a n ó w n a
18
Zużycie pieniędzy przedstaw iało się w procentow ym po
rów naniu do roku ub. w sposób następujący:
Rodzaj w ydatków 1927 1928 Różnica
»/'O °/In "la
Opłaty organizacyjne ... 2,3 2,6 + 0,3 Koszta ad m in istracy jn e ... 5 2,6 - 2,4 O b ja z d y ... . 1,4 1,4 — B ibljoteka i p i s m a ... 2,5 2,3 — 0,2 Im prezy i przedsiębiorstw a ... . . 3,3 4.6 + 1,3 I n w e n t a r z ... ... .... 16,5 10 4 — 6,1 A kcja le tn ia (obozy) ... 43 2 55,1 + 1 1 ,9 Różne w ydatki ... ... 8,2 7,4 - 0.8 Pozostałość k a s o w a ... 19 9,1 — 9,9
Jeśli chodzi o stan m ajątku ruchomego harcerstw a, to w edług stanu z dn. 15. XII. 1928 r. przedstaw iał się on w spo
sób następujący:
Inw entarz
Zarządu O d d z i a ł u ... . 16.839,30 zł Kół P rzy jaciół H arcerstw a . . . 2.584,32 „ D rużyn ż e ń s k i c h ... 5.377,15 „
D rużyn m ę s k i c h ... 32.675.29 „ Razem wartość inwentarza w ynosi . . 57.476,06 zł
Ogólnie musimy podkreślić zupełnie pom yślny rozwój spraw gospodarczych, a specjalnie znaczny w zro st sam ow y
starczalności, w y rażający się dla sam ego Z. O. dochodami w łasnem i w 23,3% (w r. ub. 5,1%), a dla całego h arcerstw a Śląskiego w ynoszą dochody w łasne 42,3% (w r. ub. 33,7%).
Drugą dodatnią cechą jest rozłożenie w szystkich innych dochodów, tj. subsydji na różne źródła dość liczne, bez supre
macji żadnego z nich, co bardzo uniezależnia harcerstw o od wpływ ów ’ ubocznych.
19 Propaganda Harcerstwa.
Znaczenie propagandy Z arząd należycie ocenił ii dołożył w szelkich starań, by nie tylko organy centralne; ale i poszcze
gólne hufce i drużyny na swoim terenie i w swoim zakresie zaznajam iały społeczeństw o z zasadam i, m etodam i i w ynikam i p racy harcerskiej.
U łatw iła to w znacznej m ierze postaw a społeczeństw a, interesującego się przejaw iam ; życia naszej organizacji, p rzy chylność prasy i życzliw ość D yrekcj Polskiego Radja w Ka
tow icach.
P ra s a naszego W ojew ództw a zam ieszczała nie tylko kom unikaty, nadsyłane przez Z arząd i Komendy, lecz rów nież korespondencje z życia drużyn, spraw ozdania ze zjazdów, zlotów, opisy obozów i szereg arty kułów ogólnych.
Dzięki życzliw ości D yrekcji Polskiego R adja uzyskaliś
my możność w ygłaszania k w adransow ych komunikatów, które stały się śródkiem porozum iew ania się z drużynam i, udzielania im w skazów ek, a przedew szystkiem zainteresow a
nia radiosłuchaczy naszem i metodami, objaśnianemi *) każdo
razow o przez prelegentów : Dhnę J. Laszczków nę, Db. H.
K apiszew skiego i pod koniec okresu spraw ozdaw czego Dha.
W ł. Skoczylasa.
W kwietniu, w św ięto patrona skautów , św. Jerzego, odbyła się w radiostacji katow ickiej audycja harcerska, która znakomicie się udała.
Specjalnie propagandę zasad i ducha system u życia harcerskiego w śród m łodzieży prow adziło, w ydaw ane przez Zarząd Oddziału pismo m łodzieży polskiej „Na Tropie“.
Program pracy Zarządu.
Jeśli chodzi o program p racy Zarządu Oddziału, to rok obecny będzie dakszą planowo prow adzoną i realizow aną akcją nad spełnianiem głów nego zadania Zarządu Oddziału, tj.:
1. Zapewnienie opieki moralnej harcerstw u.
2. R ozszerzenie podstaw finansowych.
Jeśli chodzi o pierw sze zagadnienie, to w y suw a się tu w pierw szym rzędzie dalszy rozw ój Kół P rzyjaciół H arc e r
stw a, jednanie opinji starszego społeczeństw a dla spraw h ar
cerskich i propagow anie naszych ideałów.
Na czoło jednak p racy w ysunie się zagadnienie drugie, tj. sp raw y finansow o-gospodarcze.
Rok obecny nasuw a p racy bardzo dużo. Specjalnie w y su w a się sp raw a sfinansow ania udziału h arce rstw a w II.
Zlocie Narodowym I Międzynarodowym w Angłji, oraz sp ra
20
w a budow y Szkoły Instruktorskiej i zorganizow ania zakupio
nego przez Z. O. folw arku „ B u c z e“,
P ozatem w dalszym ciągu będziem y kontynuow ać roz
poczętą w r. ub. prow adzenie Komisji Dostaw Harcerskich w K atow icach i nosim y się z zam iarem dania jej szerszych podstaw finansow ych przez przekształcenie KDH. na spó ł
dzielnie.
Oprócz tego w okresie pow akacyjnym , tj. po zlikw ido
w aniu sp raw udziału w obu Zlotach, zajmiemy się bliżej spra
w ą budowy- w K atow icach Bursy Harcerskiej, połączonej z Domem Harcerza, w którym poza bursą m ógłby Z. O. znaleźć odpowiednie pomieszczenia.
W tekście używano następujących skrótów:
NRH. N aczelna R ada H arcerska (W arszaw a, Al. U jazdow skie 37).
NZHP. N aczelnictwo Zw iązku H arcerstw a Polskiego (j. w.).
GKŻ. G łów na K w atera Żeńska (adres jak w yżej).
GKM. G łów na K w atera M ęską (j. w.).
ZO. Z arząd Oddziału Śląskiego (Katowice, Słow ackie- __ go nr. 22 I p.).
K. Ch. Ż. Komenda C horągw i Żeńskiej (j. w.).
K. Ch. M. Komenda C horągw i M ęskiej (j. w.).
KPH, Koło P rzyjaciół H arcerstw a.
Sprawozdanie
Komendy Chorągwi Żeńskiej za rok 1928.
t
P ra c a Komendy C horągw i Żeńskiej rozw ijała się w ro
ku 1928 po- linji w ytyczonej przez rok poprzedni, gdyż pro
gram nasz, zakreślony na dłuższą metę, w ym aga dla swej realizacji szeregu lat system atycznej pracy. W dążeniach n a szych, których celem ostatecznym jest w ychow anie pow ie
rzonych nam dziew cząt na dobre i dzielne obyw atelki, uży
w ać musim y całego szeregu m etod i; środków , które stop
niowo zbliżają nas do zam ierzonego celu. Jako w ytyczn e p racy w roku spraw ozdaw czym przyjęłyśm y podniesienie nie ilości drużyn, lecz ich jakości, zapew nienie w szystkim drużynom należytego kierow nictw a w osobach drużynow ych, które przeszły odpowiedni kurs i próbę na drużynow ą, w resz
cie stw orzenie zw artego ośrodka instruktorskiego, oddziały
w ującego następnie na teren całej chorągw i. D ążenia te prze
jaw iły się w naszej p racy przedew szystkiem przez należyte zorganizow anie grona członkiń Komendy i odpowiedni podział pracy.
Skład Komendy p rzedstaw iał się w ub. r. następująco:
kom endantka C horągw i hm, Jadw . Laszczków na, kier. w ydz.
zlotow ego i organizacyjnego o raz zastępczyni kom endantki hm.
Olga Kordecka, kier. w ydz. „zuchów “ hm. Klotyl. Kossow ska, kier. w ydz. obozów i kolonij hm. Zofja Tw orkow ska, kier.
w ydz. w ych. fiz. i p. w . Zofja K rasińska, kier. w ydz. skarbow o- gospodarczego M arja Siw oniów na, członkini kom endy i wi- zy tato rk i hm. Janina Chojnacka, phm. M arja K apisżewska, phm. C zesław a Jakubców na, sek retark a Komendy Klementyna
Rielcow a. ■ •
Posiedzenia Komendy odbyw ały się co dw a tygodnie.
Om awiano na nich sp raw y program ow e i bieżące. P oszcze
gólne referentki prow adziły pow ierzone sobie działy p racy ; całością kiero w ała kom endantka, będąca zarazem kierow nicz
ką w ydziału program ow ego. K ontakt z drużynam i utrzym y w ały śm y przez odpraw y hufcow ych, których w okresie sp ra
w ozdaw czym odbyło się cztery, przez w izytacje i zjazd dru
żynow ych, zw ołany do Katowic na dzień 30 w rześnia 1928 r.,
22
w reszcie przez m iesięczne rap o rty z pracy, nadsyłane przez drużyny Komendzie.-
W spom niany zjazd drużynow ych, zw ołany został w zw iązku z rozpoczynającym się po w akacjach okresem - p racy i pośw ięcony był program ow i p racy drużyn i Komendy Chorągw i. W zjeździć w zięło udział ponad 70 drużynow ych i opiekunek drużyn.
W izVtacyj i objazdów środow isk dokonyw ała zarów no kom endantka Chorągw i jak i poszczególne instruktorki.
Ogółem w izytacyj i dojazdów do drużyn było w uh. r. 25.
Specjalną uw agę w organizow aniu p racy zw róciła Ko
m enda na należyte obsadzenie stanow isk hufcowych, których
* rola szczególnie na terenie naszej C horągw i jest bardzo
"V znaczna.
W roku spraw ozdaw czym istniała 1 sam odzielna d ru
żyna w Bielsku i 60 drużyn w 11 hufcach, a to 1) w B rzezi
nach —. hufcow a dhna P iastim ó w n a; 2) w Cieszynie — hufc.
dhna P izłów na; 3) w K atow icach — hufc. dhna Kapiszewska, 4) w Król. Hucie — hufc. dhna Chojnacka, 5) w M ikołowie — hufc. dhna M andatów na; 6) w M ysłow icach — hufc. dhna K ordecka; 7) w Nowej W si — hufc. dhna Bolówna, 8) w Ru
dzie — hufc. dhna Jak ubców na; 9) w Rybniku — hufc. dhna R ozw adow ska; 10) w Św iętochłow icach — hufc. dhna Dur- kalcó.wna; 11) w T arnow skich G órach — hufc. dhńa Karsznie- w iczów na. D ziesięć z pośród hufcowych jest nauczycielkami, jedna urzędniczką, pięć posiada-stopieńdnstruktorski. Hufcowe pracując w porozumieniu z Komendą zapom ocą w izytacji i lokalnych kursów , dopomagają drużynom w ich pracy.
Praca Zuchowa.
W p racy Komendy podnieść należy uruchomienie pew nych działów , nieistniejących przedtem na naszym terenie, a m ianow icie zorganizow anie w Komendzie Chorągw i w y działu „zuchów “, którego kierow nictw o objęła dhna hm1. Klo- tylda K ossow ska. Do grom ady „zuchów “ należą dziewczynki od lat Ś— 11, dla których program y harcerskie są jeszcze zbyt trudne i nad którem i praca prow adzona jest odrębną metodą.
W naszych drużynach było dotychczas sporo dziew czynek poniżej lat 11-stu, obecnie grupuje się je w oddzielnych gro
m adkach „zuchów “ i w szędzie, gdzie tylko w arunki pozwolą, tw o rzy się now e grom ady, gdyż im w cześniej dziew czynka wejdzie do naszej organizacji, tern w iększa jest nadzieja, że nie opuści jej w raz z ukończeniem lat 14 i w yjściem ze szkoły pow szechnej, co niestety dotychczas często się jeszcze zda
rza. Obecnie na terenie naszej Chorągw i pracuje dziesięć zor
ganizow anych grom ad zuchowych.
23 Dla uruchom ienia tej p racy urządziła Komenda Cho
rągw i przv pomocy G łów nej K w atery 'Żeńskiej dw a kursy, a to jednodniowy, inform acyjny w maju 1928 r., prow adzony przez dime M artę D obrzyńską, i dw udniow y dla kierow niczek grom ad w grudniu 1928 r., prow adzony przez dhnę Jadw igę Zw olakow ską, obie z W arszaw y.
Akcja Letnia.
O ceniając ogromne, znaczenie życia obozowego, zarów no dia w yrobienia drużyn jak poszczególnych harcerek, poło
żyła Komenda duży nacisk na należyte przygotow anie akcji letniej i w ysłanie jaknajw iększej iiości harcerek do obozów.
Celem zapew nienia obozom i kojonjom należytego kierow nic
tw a zorganizow ano w czasie Zielonych Ś w iąt dw udniow y kurs dla kierow niczek kolonji w Czernej k/Krzeszowic. Kurs liczył 23 uczestniczek, prow adziła go Kom endantka Chorągw i.
W ydział obozów i w ycieczek, prow adzony przez dhnę
•Tworkowską, dopomógł drużynom w w yszukaniu odpowied
nich miejsc na kolonje, tak, że drużyny nasze w yjechąły do zdrow otnych m iejscowości, zapew niających im dobre po
m ieszczenie i zaproAviantowanie. T rz y obozy odbyły się na terenie. K. O. P, w okolicy Grodna, jeden nad m orzem Bał- tyckicm. sześć nad Bugiem (teren zlotu naród.), reszta^ a y gó
rach-na Śląsku Cieszyńskim i w M ałopolsce. W szystkie obozy, by ły w izytow ane przez członk. Kom. Chor. lub dhnę W . Jor- danów nę PrzeVvodn, Z. O. i d ały dobre Avyniki. Nie było żadnych w ypadków pow ażniejszych zachorow ań; dziew częta pow róciły zdrow e i zadowolone.
O pom yślnym rozw oju życia obozowego w naszej Cho
rągw i św iadczy najlepiej porów nanie z rokiem ubiegłym.
W lecie 1927 odbyło się 10 obozów i kolonji z 212 uczestnicz
kami w br. w 24 obozach i kolonjach w zięło udział 473 h ar
cerek.
Zlot N arodow y.
II. Żeński Ogólnopolski Zlot H arcerski, k tóry poruszył w szystkie Chorągw ie, odbił się też i na naszej pracy. U tw o
rzono przy Komendzie C horągw i specjalny referat Zlotow y pod kierunkiem dhny Olgi Kordeckiej, dopom agający druży
nom, jadącym na Zlot, w ich pracy. Ogółem a v Zlocie, który*
odbył się w dniach od 5—20 lipca 1928 r. w W yszkow ie nad *.
Bugiem, w zięło udział ze Śląska 6 drużyn, 5 członkiń Komendy oraz dhna hm. W . Jordanów na P rzew ód. Z. O. w łącznej ilości 109 harcerek. B yłyśm y po C horągw i W arszaw skiej najliczniej reprezento w aną C horągw ią, co w szystkim spraw iło m iłą niespodziankę. Dzięki łaskaw ej pom ocy P an a W ojew ody Śląskiego, k tó ry udzielił nam- na ten cel subwencji, zakupi
łyśm y nam ioty, um ożliwiając w ten sposób w yjazd na Zlot naw et tym drużynom , które w łasnych nam iotów nie posiadały.
W Zlocie w zięły udział następujące d ru żyn y: I. dr.
z B ytkow a, I. dr. z Katowic, III dr. z Król, Huty, I dr.
z M ysłowic, I dr. z Niwki. P rzed w yjazdem na Zlot u rzą
dzono próbny jednodniow y Zlot w Niwce pod M ysłowicami.
Każda z drużyn jadących p rzygotow ała jakieś rzemio
sło czy przem ysł, z którym w y stęp o w ała na Zlocie i tak n. p. drużyna z B ytk ow a o strzy ła narzędzia pionierskie i na
praw iała b u ty , drużyna z Król. H uty urządziła cukiernię, w któ rejiby ły naw et lody; dru ży na z M ikołowa m iała fryzjer- nię i prasow alnię; drużyna z K atow ic prow adziła pod kierun
kiem1 dhny M andatów ny sklep dla całego Zlotu. W sklepie m ożna było dostać zarów no przedm ioty w yekw ipow ania har
cerskiego', jak i prow ianty.
W yćw iczony pod kierunkiem dhny I. Bólównej chór Chorągw i, złożony ze w szystkich drużyn, będących na Zlo
cie, za pięknie w ykonane pieśni ludowe został nagrodzony za
szczytem śpiew ania w obec P an a P rezy d en ta' R. P. i Jego, Ś w ity. P an P rezy d en t zw iedził też obóz drużyn śląskich i w ysłuchał spraw ozdania Kom endankti Chor. ze stanu naszej pracy. W e w szelkiego rodzaju zaw odach, do których staw ały, osiągnęły nasze drużyn y przeciętnie dobre wyniki.
K ształcenie Instruktorek.
Dział t a k ,w ażn y i podstaw ow y jak kształcenie instruk
torek otoczyła Komenda C horągw i specjalną opieką. P ro w a dzony przez K om endantkę C horągw i od grudnia 1927 r. kurs dla nauczycielek zakończono w maju 1928 r. w zorow ą w y cieczką. Kurs ten dał uczestnikom ogólne m etodyczne i prak
tyczne przygotow anie do p racy na stanow iskach drużynow ych w zgl. opiekunek drużyn. Sześć z pośród jego uczestniczek w zięło udział w letnim kursie dla drużynow ych i złożyw szy tam przyrzeczenie, trw ale zw iązało się z naszą organizacją.
Dla drużynow ych i tych druhen, które w b. r. m iały ob
jąć drużyny, urządziła Komenda C horągw i kurs pod namio
tami w Dorzeczu k/G rodna, na terenie K. O. P . Kurs trw ał od dn. 2—23 sierpnia 1928; w zięło w nim udział 32 harcerek, fil o dobrym w yniku św iadczy najlepiej to, że w szystkie jego uczestniczki pracują w bieżącym roku na stanow iskach dru
żynow ych lub przybocznych, co p rzyczynia się znacznie do podniesienia poziomu p racy drużyn. N iestety jednak ciągle to mało w obec naszych potrzeb, skoro 58% drużynow ych nie posiada dotychczas żadnych kw alifikacyj instruktorskich.
Obok kursu drużynow ych odbyw ał się rów nocześnie kurs zastępow ych z 36 uczestniczkam i, pod kierunkiem dhny Ireny Bólów ny, a instruktorki dla poszczególnych działów by ły w spólne dla obu kursów . Kurs drużynow ych prow a-
25 dzila K om endantka Chorągw i. O ba kursy zw iedziły W ilno i W arszaw ę oraz Druskieniki, w y ko rzystu jąc w ten sposób możność poznania kraju. O prócz naszych h arcerek m iałyś
m y na kursie dla drużynow ych jedną dhnę z Chorągw i Radom skiej, na kursie dla zastępow ych dwie dhny ze Śląska Opol
skiego.
O prócz pow yższych organizow anych przez Komendę Chorągw i, o d by ły się jeszcze d w a k u rsy zastępow ych a mia
nowicie hufca Krói.-łiuckiego, prow adzony przez dhnę Choj
nacką i hufca Cieszyńskiego, prow adzony przez dhnę K ra
sińską.
W szystkie uczestniczki: kursu drużynow ych przygoto
w ały się do próby na drużynow ą, k tó rą m ogą składać w ciągu bieżącego roku, po w ykazaniu się odpow iednią pracą w dru
żynie.
Celem stałego podnoszenia poziomu instruktorek r stw o rzenia ośrodka m yśli i życia instruktorskiego, z inicjatyw y Komendy Chop, pow stał w jesieni 1928 r. klub instruktorek, przew odniczącą którego w ybrano dhnę Olgę Kordecką. Klub liczy około 30 członkiń i zbiera się co dw a tygodnie w lokalu Komendy na zebrania dyskusyjne z referatam i, herb atk ą i śpie
wem. R eferaty w yg łaszają uczestniczki same i to naprze- mian na tem aty ogólne i harcerskie.
Komenda C horągw i zorganizow ała przy pomocy i pod kierunkiem p. kpt. U hacza z O środka W ych. Fiz. kurs wych.
fiz., na k tóry składają się na wiosnę g ry sportow e i lekka atletyka, w zimie gim nastyka i pływ anie w kry tej pływalni.
Na w iosnę i lato ilość ćw iczących druhen w ynosiła przeciętnie 20 druhen, w zimie liczba ta znacznie spadła z powodu m ro
zów i trudnej komunikacji, gdyż w iększość instruktorek do
jeżdżała na ćw iczenia z poza Katowic.
Charakterystyka Pracy Drużyn.
W ogólnej ch arak tery sty ce naszej, p racy podkreślić trze b a przedew szystkiem jako m om ent zasadniczy dążenie do ciągłego w zrostu liczbowego, k tó ry Komenda musi niestety pow strzym yw ać, nie m ając odpowiedniej ilości instruktorek..
Tem też tłum aczy się, że liczba drużyn od roku zeszłego, w zro sła tylko nieznacznie (pięć), bo choć pow stało więcej now ych drużyn, lecz kilka daw nych przestało istnieć z po
wodu braku kierow niczek. Tym brakiem kw alifikow anych sił instruktorskich tłum aczy się też po części niski jeszcze b ar
dzo niestety stan drużyn, w k tó ry ch dwie trzecie m łodzieży to ziew częta bez stopni, a zaledw ie 27% stanow ią h arcerk i po przyrzeczeniu. S tan ten jednak stale zmienia się na lepsze.
je d n ak na naszym terenie w iększa niż gdziekolwiek- indziej istnieje potrzeba organizacji o charakterze ideow o-w y-
