• '?-V ■' '•$•.•;• 7 '
■ : v.
?VT 7 ° ■
■£ f '•%
|p^ ^ ^ ? --
' §f ' 'j$Ę
W*M> J f : - 1 ?
i f ' cv ć J s ś jJll 1^-
- &
"!:ł'PrŚ >*
.-*#5>.»~ 1IV '
.-. .*
■rc . a m ^ m
i^Lgg^ ; ■j^0Ff' '^Ęjz
* -
-f i
P w
V:-’
. 4 8 V ' %t
Im RtilLw.
-•;.'= ę.- 5?
r B j Ł -
g r a :I * ' “v i s
■- : ^ ^ Ł
• ■•■'■• SS&fYHggHk • .V£ ' '■- JSl^SStk* ‘
=»,.'•, ; '-‘fjsrtas-ass-s^ .
:;;i w ■ ° s , , , * r j " ^ V% ^ ' 'I-I.- * ŻKfŚł
$1 4 :: **$%:
S P R A W O Z D A N I E
P a ń s t w o w e j Fabryki Związków Azotowych
w Chorzowie
za rok 1928
C _ - J
P A Ń STW O W A FABRYKA ZWIĄZKÓW AZOTOWYCH
W C H O R Z O W I E.
P r z e d s i ę b i o r s t w o p a ń s t w o w e w y d z i e l o n e z a d m i n i s t r a c j i p a ń s t w o w e j n a z a s a d z i e r o z p o r z ą d z e n i a P r e z y d e n t a R z e c z y p o s p o l i t e j z d n i a 17. m a r c a 1927 r. S t a t u t z a t w i e r d z o n y r o z p o r z ą d z e n i e m R a d y M i n i s t r ó w z d n i a 1. k w i e t n i a 1927 r. M o n i t o r Nr . 88.
P R E Z E S R A D Y :
Inż. J u l j a n D ą b r o w s k i , D y r . D e p a r t a m e n t u M in i s te r s tw a P r z e m y s łu i H a n d l u .
Z A S T Ę P C A P R E Z E S A -.
Inż. C z e s ła w B e n e d e k , N a c z e ln i k W y d z ia łu M in i s te r s tw a P r z e m y s ł u i H a n d l u .
C Z Ł O N K O W I E :
D r. L e o n B a r a ń s k i, D y r e k t o r D e p a r t a m e n t u M in i s te r s tw a S k a r b u , Inż. S t e f a n K r ó lik o w s k i, D y r e k t o r D e p a r t a m e n t u M in . R o ln ic tw a , Inż. E u g e n j u s z B e rg e r, N a c z e ln i k W y d z ia łu M in . S p r a w W o j s k o w y c h , Inż. S z y m o n R u d o w s k i, N a c z e ln i k W y d z ia łu W o j e w ó d z t w a Ś lą s k ie g o .
S E K R E T A R Z :
Dr. L e s ł a w B a r a b a s z , R a d c a M in i s te r ju m P r z e m y s ł u i H a n d l u . R A D A A D M I N I S T R A C Y J N A :
K O M I S J A R E W I Z Y J N A
A. K uliń ski
P rz e w o d n ic z ą c y k o m is ji
J. L e w a n d o w s k i
C z ło n e k k o m is ji
M . M ic h a l a k
C z ło n e k k o m is ji
r A -2.G? o (o
2 0 0 ,8
V ///
D Y R E K C J A :
Inż. A d a m P o d o s k i ,
G e n e ra ln y d y r e k to r
Inż. L u d w ik B rz e z o w s k i, Inż. F e lik s Stattler,
D vr. h a n d lo w y D y r. te c h n ic z n y
K a z im ierz G o lia n ,
Y ic e -d y re k to r a d m in is tra c y jn y
K I E R O W N I C T W O O D D Z I A Ł Ó W :
Inż. P . H r y n ie w ie c k i, Inż. W. B o b r o w n i c k i , Inż. W. U n g e r ,
S z e f o d d z ia łu a z o tn ia k o w e g o S ze f o d d z ia łó w c h e m ic z n y c h i S z e f o d d z ia łu k a rb id o w e g o la b o r a to r ju m
Inż. R. S o b e k , Inż. H. T r z e b ic k y ,
S z e f o d d z ia łu e le k try c z n e g o S zef o d d z . o g ó ln o -m e c h a n ic z n e g o
J. P ł o ń s k i
S e k r e ta r z g e n e r a ln y
O g ó in y w idok fa b ry k i.
L \ ^ 0 K 19 2 8 z a z n a c z y ł d a l s z y r o z w ó j n a w o z o w e g o p r z e m y s ł u a z o t o w e g o w c a ł e j E u r o p i e . Ś w i a t o w a p r o d u k c j a w z r a s t a z r o k u n a r o k i, s ą d z ą c z p r o w i z o r y c z n y c h j e s z c z e d a n y c h , o s i ą g n ę ł a o n a w r o k u 19 2 8 c y f r ę 1 , 800. 000 t o n a z o t u . P o w y k o ń c z e n i u z a ś b u d u j ą c y c h s i ę o b e c n i e f a b r y k w P o l s c e , An g l j i , F r a n c j i , N i e m c z e c h i N o r w e g j i p r o d u k c j a w r o k u 1930 z w i ę k s z y s i ę j e s z c z e o 7 0 0 . 0 0 0 ton..
W o b e c t a k k o l o s a l n e j r o z b u d o w y p r z e m y s ł u a z o t o w e g o w n a j b l i ż s z y m c z a s i e n a l e ż y o c z e k i w a ć n a d p r o d u k c j i , k t ó r a — s i ł ą r z e c z y — m u s i d o p r o w a d z i ć d o o s t r ej k o n k u r e n c j i p o m i ę d z y p r z e m y s ł a m i p o s z c z e g ó l n y c h k r a j ó w . M u s z ą w i ę c i n a s z e w y s i ł k i i ś ć w k i e r u n k u u t r z y m a n i a s p r a w n o ś c i f a b r y k i n a w y s o k i m p o z i o m i e , g d y ż n i e d o t r z y m a n i e k r o k u w ś w i a t o w y m r o z w o j u m o ż e n a w e t n a j l e p i e j p r o s p e r u j ą c y z a k ł a d w k r ó t k i m c z a s i e z m i e n i ć n a n i e r e n t o w n ą i s k a z a n ą n a z a g ł a d ę f a b r y k ę .
T o t e ż w r o k u u b i e g ł y m s p e c j a l n ą u w a g ę z w r ó c i l i ś m y n a b u d o w ę o d d z i a ł ó w p r o d u k c j i a m o n j a k u s y n t e t y c z n e g o , g d y ż t y l k o n a tej d r o d z e m o ż e m y o s i ą g n ą ć w y d a t n i e j s z e o b n i ż e n i e k o s z t ó w w ł a s n y c h . Z a t r z y m a n i e s i ę j e d n a k l u b z w o l n i e n i e t e m p a n a s z e j r o z b u d o w y m o ż e p r z y n i e ś ć n i e o b l i c z a l n e s t r a t y i w y t w o r z y ć t a k i s t a n r z e c z y , k t ó r e g o n i e d a s i ę j u ż n i g d y n a p r a w i ć .
D r u g ą k o n s e k w e n c j ą , w y n i k a j ą c ą ze s t a ł e g o r o z w o j u z a g r a n i c z n e g o p r z e m y s ł u a z o t o w e g o , j e s t k o n i e c z n o ś ć u t r z y m y w a n i a z n i m b a r d z o b l i s k i e g o k o n t a k t u i d l a t e g o n a s p e c j a l n e p o d k r e ś l e n i e z a s ł u g u j e z a k o ń c z e n i e w r o k u u b i e g ł y m d ł u g o l e t n i e g o s p o r u z N i e m c a m i o f a b r y k ę c h o r z o w s k ą .
P o d p i s a n i e u m o w y u g o d o w e j w l i s t o p a d z i e r o k u u b i e g ł e g o o b c i ą ż a w p r a w d z i e S k a r b P a ń s t w a b a r d z o z n a c z u e r n i p ł a t n o ś c i a m i n a r z e c z B a y e r i s c h e S t i c k s t o f f w e r k e
i O b e r s c h l e s i s c h e S t i c k s t o f f w e r k e , d a j e n a m j e d n a k p e w n i e j s z e p o d s t a w y e g z y s t e n c j i i s t a b i l i z u j e o s t a t e c z n i e n i e o k r e ś l o n ą d o t ą d p o z y c j ę C h o r z o w a , s t w a r z a j ą c m o ż n o ś ć w e j ś c i a w n o r m a l n e s t o s u n k i z c a ł y m e u r o p e j s k i m p r z e m y s ł e m a z o t o w y m t a k w w s p ó ł p r a c y t e c h n i c z n e j , j a k i h a n d l o w e j . W s p ó ł p r a c a ta s t a j e s i ę d z i ś n i e z b ę d n ą t a k d l a n a s , j a k i d l a n o w o - p o w s t a j ą c y c h , z a k ł a d ó w , a b r a k j ej m ó g ł b y f a t a l n i e s i ę o d b i ć n a m ł o d y c h j e s z c z e p r z e d s i ę b i o r s t w a c h , g d y ż w o b e c z b l i ż a j ą c e j się n a d p r o d u k c j i i n i e u n i k n i o n e j w a l k i k o n k u r e n c y j n e j t e m ł a t w i e j s k u t k i j ej b ę d z i e m y m o g l i p r z e t r z y m a ć , i m b l i ż s z a w s p ó ł p r a c a u ł o ż y s i ę p o m i ę d z y c a ł y m p r z e m y s ł e m a z o t o w y m .
Ł ą c z n i e z e s t a n e m r y n k u z a g r a n i c z n e g o w y m a g a j ą u r e g u l o w a n i a i s t o s u n k i p a n u j ą c e n a r y n k u k r a j o w y m , g d y ż p o w s t a n i e p a r u n o w y c h f a b r y k z w i ą z k ó w a z o t o
w y c h p o c i ą g a z a s o b ą k o n i e c z n o ś ć s t w o r z e n i a j a k i e j ś i n s t y t u c j i , n a p r z y k ł a d c e n t r a l i a z o t u , k t ó r a b y u z g a d n i a ł a i n t e r e s a f a b r y k t a k m i ę d z y s o b ą , j a k i w s t o s u n k u d o k o n s u m e n t ó w , c e n t r a l i z u j ą c j e d n o c z e ś n i e s p r a w y i m p o r t u i e k s p o r t u .
O c z y w i ś c i e n i e m o ż e t o w p ł y n ą ć n a p o z i o m c e n n a s z y c h n a w o z ó w , g d y ż C h o r z ó w t a k j a k d o t y c h c z a s , t a k i w p r z y s z ł o ś c i b ę d z i e s i ę s t a r a ł u t r z y m a ć c e n y n a s w o j e p r o d u k t a p o n i ż e j c e n ś w i a t o w y c h .
W r o k u u b i e g ł y m r ó ż n i c a p o m i ę d z y c e n ą n i e m i e c k ą 1 k g . a z o t u a n a s z ą , w y n o s i ł a p r z y a z o t n i a k u 6 g r o s z y . G d y b y w i ę c n i e b y ł o p r o d u k c j i C h o r z o w a i r o l n i c t w o m u s i a ł o k u p o w a ć a z o t n i a k w N i e m c z e c h , g d z i e c e n y s ą s t o s u n k o w o n a j n i ż s z e , t o p r z e p ł a c i ł o b y 2 , 0 1 5 . 0 0 0 z ł o t y c h .
P r o d u k c j a C h o r z o w a w y w a r ł a s w ó j d o d a t n i w p ł y w r ó w n i e ż i na b i l a n s h a n d l o w y g d y ż w y p r o d u k o w a w s z y 3 3 , 5 9 0 t o n a z o t u , p o w s t r z y m a l i ś m y p r z e z t o p r z y w ó z p r z y n a j m n i e j 2 2 0 . 0 0 0 t o n s a l e t r y c h i l i j s k i e j , r ó w n o w a r t o ś ć k t ó r e j p r z e d s t a w i a 11 3 m i l j o n ó w z ł o t y c h . D z i ę k i n a w o z o m c h o r z o w s k i m s u m a ta p o z o s t a ł a w k r a j u , a r o l n i c t w o n a s z e z a p ł a c i ł o z a t ą s a m ą i l o ś ć a z o t u t y l k o 59 m i l j o n ó w z ł o t y c h , k t ó r e p r z y c z y n i ł y się d o r o z w o j u p o l s k i e g o p r z e d s i ę b i o r s t w a , d a j ą c z a r o b e k t y s i ą c o m r o b o t n i k o m .
Z a ł ą c z o n y b i l a n s , w k t ó r y m w a r t o ś ć f a b r y k i f i g u r u j e p o r a z p i e r w s z y w i s t o t n e j c e n i e n a b y c i a , d a j e d o k ł a d n y o b r a z r e z u l t a t ó w f i n a n s o w y c h i h a n d l o w y c h , j a k i e w r o k u 1928 C h o r z ó w o s i ą g n ą ł .
P o z a w p ł a t ą d o S k a r b u n a p o c z e t z y s k u s u m y g o t ó w k o w e j 2 , 7 0 0 . 0 0 0 . — zł.
w z r ó s ł s t a n p o s i a d a n i a S k a r b u P a ń s t w a w C h o r z o w i e o n o w e i n w e s t y c j e w k w o c i e 8 , 3 9 1 . 8 6 7 . 8 8 zł.
R e z u l t a t t e n o s i ą g n ą ł C h o r z ó w , o d p i s u j ą c n a a m o r t y z a c j ę zł. 5 , 4 5 3 . 0 0 0 , o r a z o p ł a c a j ą c e f e k t y w n i e w s z y s t k i e p o d a t k i , j a k i e p r z e m y s ł p r y w a t n y o p ł a c a , n i e k o r z y s t a j ą c p r z y t e m w c a l e z o c h r o n y c e l n e j , g d y ż c e n y n a w o z ó w c h o r z o w s k i c h u t r z y m u j e m y s t a l e p o n i ż e j c e n p o b i e r a n y c h z a te s a m e p r o d u k t a w s ą s i e d n i c h k r a j a c h e u r o p e j s k i c h . M o ż e m y ś m i a ł o t w i e r d z i ć , ż e r e z u l t a t y o s t a t n i c h 2 - c h l a t d a ł y s i ę o s i ą g n ą ć j e d y n i e d z i ę k i c a ł k o w i c i e p r z e p r o w a d z o n e j k o m e r c j a l i z a c j i n a s z e g o p r z e d s i ę b i o r s t w a ,
■oraz d z i ę k i s t a ł e j i w y t ę ż o n e j w s p ó ł p r a c y P a n a M i n i s t r a P r z e m y s ł u i H a n d l u i R a d y A d m i n i s t r a c y j n e j z D y r e k c j ą f a b r y k i .
I. P R O D U K C J A .
R o k 1 9 2 8 p o d w z g l ę d e m w y s o k o ś c i p r o d u k c j i a z o i n i a k u n a l e ż y b e z s p r z e c z n i e d o n a j l e p s z y c h o d c h w i l i p o w s t a n i a f a b r y k i , g d y ż — z a w d z i ę c z a j ą c p r a c y 5 - m a p i e c a m i k a r b i d o w y m i w c i ą g u c a ł e g o r o k u — o s i ą g n i ę t o p r o d u k c j ę 1 5 3, 350 t o n a z o t n i a k u o ś r e d n i e j z a w a r t o ś c i 21, 9% a z o t u , to j e s t 3 3 . 5 9 0 t o n a z o t u . W s t o s u n k u d o r o k u u b i e g ł e g o s t a n o w i to o k o ł o 9 % z w i ę k s z e n i a .
W y n i k i te n a l e ż y u w a ż a ć z a m a k s y m a l n e , j a k i e d a s i ę o s i ą g n ą ć w o b e c n y c h w a r u n k a c h i d a l s z e z w i ę k s z e n i e p r o d u k c j i n a s t ą p i ć m o ż e t y l k o d r o g ą r o z b u d o w y e g z y s t u j ą c y c h u r z ą d z e ń .
P o d k r e ś l i ć t u n a l e ż y , ż e f a b r y k a c h o r z o w s k a b u d o w a n ą b y ł a p o c z ą t k o w o p r z e z r z ą d n i e m i e c k i n a p r o d u k c j ę n a j w y ż e j 2 0 . 0 0 0 t o n a z o t u . P o w i ę k s z e n i e w i ę c w y d a j n o ś c i f a b r y k i o 67% z a w d z i ę c z a ć n a l e ż y p l a n o w e j r o z b u d o w i e , p r z e p r o w a d z o n e j j u ż p r z e z a d m i n i s t r a c j ę p o l s k ą .
P r o d u k c j a o d d z i a ł ó w c h e m i c z n y c h , p r z e t w a r z a j ą c y c h a z o t n i a k n a a m o n j a k , k w a s a z o t o w y , s a l e t r ę a m o n o w ą ( a z o t a n a m o n u ) , w y k a z u j e n a t o m i a s t p e w n e z m n i e j s z e n i e ,
P o r ó w n a w c z o p r o d u k c j a a z o t n i a k u z a u b i e g ł e l a t a w y n o s i ł a :
1921 r. (administracja niemiecka) . . 7 4 . 3 0 0 t o n 1926 r.
19 2 7 r 19 2 8 r.
11 6. 780 143. 150 153. 350
• w y w o ł a n e g ł ó w n i e k o n i e c z n o ś c i ą z a t r z y m a n i a t y c h o d d z i a ł ó w n a p r z e c i ą g 6 m i e s i ę c y z p o w o d u z ł e j k o n j u n k t u r y w s e z o n i e w i o s e n n y m . W y d a j n o ś c i t e c h n i c z n e p o s z c z e g ó l n y c h d z i a ł ó w u t r z y m a ł y s i ę j e d n a k n a p o z i o m i e l a t p o p r z e d n i c h .
R o z w ó j p r o d u k c j i o d d z i a ł ó w c h e m i c z n y c h ł ą c z n i e z i l o ś c i a m i u ż y t e m i d o d a l s z e j p r z e r ó b k i i l u s t r u j e p o n i ż s z e z e s t a w i e n i e :
W y p r o d u k o w a n o : 1925 r. 1926 r. 1927 r. 1928 r.
i c n
S a le tr v a m o n o w e j w p r o d u k c i e : ... 1.713 12.478 14.169 3.906 to n
S a le try C h o rz . „N IT R O F O S " w p ro d u k c ie : . . 263 2.132 9.562 „
S a le try so d o w e j w p r o d u k c i e : ... 2.718 340 917 312 „
W o d y a m o n j a k a l n e j ...N H , 2.517 7.580 7.888 3.511 , K w a s u a z o t o w e g o ...H N O , 4.662 11.252 13.657 7.525 ,
II. K O S Z T A P R O D U K C J I .
P r a g n ą c u t r z y m a ć c e n y n a s z y c h p r o d u k t ó w n a m o ż l i w i e n i s k i m pozi omi e*, m u s i e l i ś m y w s z y s t k i e w y s i ł k i s k i e r o w a ć n a o b n i ż e n i e k o s z t ó w p r o d u k c j i . J e ż e l i o s i ą g n ę l i ś m y t e n cel, t o t y l k o z a w d z i ę c z a j ą c u l e p s z e n i o m t e c h n i c z n y m , g d y ż c e n y r o b o c i z n y i s u r o w c ó w u l e g ł y w c i ą g u r o k u z w y ż c e , w y n o s z ą c e j :
p r z y r o b o c i ź n i e . . . . • ...11 %
„ w a p n i e ... 12,7"'
„ m i a l e w ę g l o w y m ...6,3%
„ k o k s i e . • ...• . . . 6,3%
Z w i ę k s z e n i e w y d a j n o ś c i t e c h n i c z n y c h o s i ą g n ę l i ś m y d z i ę k i s t a ł e j p r a c y n a d p o l e p s z e n i e m m e t o d f a b r y k a c j i o r a z w p r o w a d z e n i u z m i a n k o n s t r u k c y j n y c h w a p a r a t u r z e d o p r o d u k c j i k a r b i d u i a z o t n i a k u , p r z e z c o u z y s k a l i ś m y z m n i e j s z e n i e z u ż y c i a sur owców, . , p r ą d u e l e k t r y c z n e g o o r a z r o b o c i z n y n a 1 k g z w i ą z a n e g o a z o t u .
W p o r ó w n a n i u d o r o k u 1927 z u ż y c i e n a j w a ż n i e j s z y c h s u r o w c ó w i r o b o c i z n y p r z e d s t a w i a ł o s i ę n a s t ę p u j ą c o :
Z u ż y c i e n a 1 t o n ę z w i ą z a n e g o a z o t u 1927 r. 1928 r.
w a p n a ... 3.397 k g 3.294 k g
2.438 „ 2.295 „
e l e k t r o d ... • ... 144 „ 133.7 „ a z o tu n ie z w ią z a n e g o (w s ta n ie g a z o w y m ) . . . . 2.250 m 3 2.070 m 3 p rą d u e le k t, n a 1 k g. z w ią z . a z o t u ... 14.11 K W g 13.82 KW g
D l a o c e n i e n i a , j a k ą w a r t o ś ć p r z e d s t a w i a j ą d l a f a b r y k i p o w y ż s z e p o p r a w y w y d a j n o ś c i , n i e c h p o s ł u ż y p r z y k ł a d , iż s a m o z m n i e j s z e n i e z u ż y c i a p r ą d u o 0, 29 K W g n a 1 k g z w i ą z a n e g o a z o t u d a j e o s z c z ę d n o ś c i p o n a d 5 0 0 . 0 0 0 zł. r o c z n i e .
Z e w z g l ę d u n a w a ż n ą r o l ę , j a k ą w k o s z t a c h f a b r y k a c j i o d g r y w a c e n a p r ą d u w y p r o d u k o w a n e g o w e w ł a s n e j c e n t r a l i , d o ł o ż o n o w s z e l k i c h s t a r a ń , c e l e m j a k n a j
w i ę k s z e g o w y z y s k a n i a m a s z y n , j a k r ó w n i e ż z w i ę k s z e n i a s p r a w n o ś c i e l e k t r o w n i . O t r z y m a n e r e z u l t a t y w p o r ó w n a n i u z r. 1 9 2 7 s ą n a s t ę p u j ą c e :
19 2 7 r. 1 9 2 8 r.
ISO m iljo n ó w 206 m iljo n ó w
7 3% 7 6 %
12% 13,3%
1,18 kg 1,06 k g
307 268
P r o d u k c ja p r ą d u w K W g ... • s p r a w n o ś ć k o t ł ó w ...
c a łk o w ita s p r a w n o ś ć c ie p ln a e le k tro w n i z u ż y c ie w ę g la na 1 K W g ...
D n ió w e k ro b o c z y c h n a 1 m iljo n K W g .
C a ł k o w i t e z u ż y c i e p r ą d u w y t w o r z o n e g o t a k w n a s z e j e l e k t r o w n i , j a k i w O . E . W . , w y n o s i 5 4 0 . 4 5 0 . 0 0 0 K W g , c o w s t o s u n k u d o o g ó l n e g o z u ż y c i a e n e r g j i e l e k t r y c z n e j w c a ł e j P o l s c e s t a n o w i 23',’,.
Z u ż y c i e i n n y c h s u r o w c ó w ł ą c z n i e ze w z r o s t e m p r o d u k c j i p o w i ę k s z y ł o s i ę r ó w n i e ż i w y n i o s ł o :
m i a ł u w ę g l o w e g o ł ą c z n i e z O. E. W ... 5 4 0 . 5 0 0 t o n w a p n a ... 1 1 5. 000 „ k o k s u ... 9 2 . 0 0 0 „
W c e l o w o ś c i u ż y c i a sił r o b o c z y c h p o c z y n i l i ś m y t e ż p o s t ę p y , g d y ż — m i m o z w i ę k s z e n i a p r o d u k c j i a z o t n i a k u i m i m o p r o w a d z o n e j b a r d z o i n t e n s y w n i e r o z b u d o w y , — ś r e d n i a i l o ś ć r o b o t n i k ó w w z r o s ł a t y l k o o 1,3°0, p o d c z a s g d y w y s o k o ś ć p r o d u k c j i s a m e g o a z o t n i a k u w z r o s ł a o m n i e j w i ę c e j 9%.
W c i ą g u r. 1927 p r a c o w a ł o p r z e c i ę t n i e 2 . 4 4 6 r o b o t n i k ó w
„ „ r. 1928 „ „ 2. 479
P r o d u k c j a r o c z n a n a g ł o w ę r o b o t n i k a w y n o s i ł a :
w r. 1 9 2 7 : ... 14, 57 t o n N w r. 1 9 2 8 : ... 14, 78 „ N
W r z e c z y w i s t o ś c i p o p r a w a b y ł a z n a c z n i e w i ę k s z a , g d y ż p o w y ż e j p o d a n e c y f r y o b e j m u j ą p r a c u j ą c y c h p r z y r o b o t a c h i n w e s t y c y j n y c h r o b o t n i k ó w , a i l o ś ć t y c h o s t a t n i c h b y ł a w r o k u u b i e g ł y m d o ś ć w y s o k a . P r z y j m u j ą c p o d u w a g ę t y l k o o d d z i a ł y p r z e z n a c z o n e d o p r o d u k c j i a z o t n i a k u ( k a r b i d o w n i a , a z o t n i a k o w n i a , o d d z . L i n d e ) , t o na k a ż d ą p r z e p r a c o w a n ą d n i ó w k ę r o b o c z ą p r z y p a d a ł o :
w r o k u 1927 ... 7 9 , 5 k g N w r o k u 1 9 2 8 . . . 8 7 . 9 „ N, c o o z n a c z a p o w i ę k s z e n i e o 12%.
I l o ś ć u r z ę d n i k ó w u l e g ł a s t o s u n k o w o z n a c z n i e j s z e j p o d w y ż c e , g d y ż w z w i ą z k u z b u d o w ą s y n t e z y i s z e r e g i e m i n n y c h p r a c i n w e s t y c y j n y c h , o k t ó r y c h m ó w i m y p o ni ż e j , m u s i e l i ś m y z a a n g a ż o w a ć n o w e si ł y t e c h n i c z n e .
w d n . 1.1.
1928 r.
w d n . 31.12.
1928 r.
A d m in is tr. o g ó ln a i h a n d lo w a z a tru d n ia ła : 138 137
A d m in is tr. te c h n ic z n a 216 231
ra ze m : 354 368
w tern i n ż y n i e r ó w ... 42 44
O g ó l n a s u m a w y d a t k ó w n a p r o d u k c j ę p r o c e n t o w o d z i el i s i ę w n a s t ę p u j ą c y s p o s ó b p o m i ę d z y n a j w a ż n i e j s z e p o z y c j e :
s u r o w c e ...32%
p r ą d o b c y i w ł a s n y ...34%
p e n s j e i p ł a c e ... 16%
k o s z t a a d m i n i s t r a c j i ... 3%
D a l s z e p o s t ę p y w p r o d u k c j i a z o t n i a k u u z a l e ż n i o n e s ą o d p o l e p s z e n i a g ł ó w n y c h s u r o w c ó w — k o k s u i w a p n a . P o d t y m w z g l ę d e m f a b r y k a c h o r z o w s k a w p o r ó w n a n i u d o a n a l o g i c z n y c h z a k ł a d ó w z a g r a n i c z n y c h j e s t d o t y c h c z a s b a r d z o u p o ś l e d z o n ą , z m u s z o n ą j e s t b o w i e m u ż y w a ć s u r o w c ó w o n i e j e d n o l i t y m s k ł a d z i e i g o r s z e j z n a c z n i e j a k o ś c i .
M a r n y n a d z i e j ę j e d n a k i te t r u d n o ś c i p o k o n a ć , g d y ż — z a w d z i ę c z a j ą c b u d o w i e w ł a s n y c h w a p i e n n i k ó w — g a t u n e k w a p n a s t o p n i o w o si ę p o p r a w i a , a p o c z ą w s z y o d
r o k u 1 9 3 0 b ę d z i e m y o t r z y m y w a l i k o k s o z n a c z n i e l e p s z e j n i ż d o t y c h c z a s j a k o ś c i z n o w e j k o k s o w n i P o l s k i c h K o p a l ń S k a r b o w y c h , z k t ó r e m i n a tę d o s t a w ę z a w a r l i ś m y d ł u g o l e t n i ą u m o w ę . S t w o r z ą s i ę w t e n s p o s ó b n o w e w a r u n k i , s t a n o w i ą c e p o d s t a w ę d o d a l s z e g o p o s t ę p u w f a b r y k a c j i a z o t n i a k u .
P r o d u k c j a j e d n a k o d d z i a ł ó w c h e m i c z n y c h , o p a r t a n a p r z e r ó b c e a z o t n i a k u , z p o w o d u z n i ż k i c e n n a w y r o b y a z o t o w e o d r o k u j u ż p r z e s t a ł a b y ć r e n t o w n ą . Z m u s i ł o t o n a s d o b u d o w y s y n t e z y a m o n j a k u , z p o m o c ą k t ó r e j o b n i ż y m y b a r d z o p o w a ż n i e k o s z t a w ł a s n e i r ó w n o c z e ś n i e b ę d z i e m y m o g l i o d d a ć r o l n i c t w u w i ę k s z e i l o ś c i a z o t n i a k u , k t ó r y d o t ą d z u ż y w a l i ś m y d l a p r o d u k c j i a m o n j a k u .
III. S P R Z E D A Ż .
S p r z e d a ż k r a j o w a a z o t n i a k u w r o k u s p r a w o z d a w c z y m n i e w y k a z u j e z w y ż k i w s t o s u n k u d o r o k u 1927. P r z y c z y n y s z u k a ć t u n a l e ż y w g o r s z e j s y t u a c j i m a t e r j a l n e j r o l n i c t w a w o b e c n i s k i c h c e n na z b o ż e w d r u g i e j p o ł o w i e r o k u 1928.
N o t o w a n i a g i e ł d y p o z n a ń s k i e j z a 100 k g w y n o s i ł y :
w s ty c z n iu 1928 r.
w sty c z n iu 1929 r.
p ro c e n to w a z n iż k a
d la ż y t a ... 39,50 33,50 1 5 %
d la j e c z m i e n i a ... 40,50 35,— 13 %
d la p s z e n ic y ... 46,50 42,50 9,5 %
W o b e c t a k n i s k i c h c e n z b o ż a , n i e c h c ą c p o w a ż n i e z m n i e j s z y ć o p ł a c a l n o ś c i n a s z y c h n a w o z ó w , o b n i ż y l i ś m y w m i e s i ą c u p a ź d z i e r n i k u , tj. n a p o c z ą t k u s e z o n u w i o s e n n e g o , c e n ę a z o t n i a k u z 1, 75 zł. za 1 k g . a z o t u n a zł. 1,68.
D r u g ą p r z y c z y n ą z a t r z y m a n i a s i ę r o z w o j u s p r z e d a ż y j e s t n i e d o s t a t e c z n o ś ć k r e d y t ó w n a a k c j ę n a w o z o w ą . D o c h o d z ą d o n a s g ł o s y r o l n i c t w a z r ó ż n y c h s t r o n k r a j u z ż ą d a n i e m p r z e n i e s i e n i a t e r m i n ó w p ł a t n o ś c i w e k s l i n a w o z o w y c h z p a ź d z i e r n i k a n a l ut y. Ż ą d a n i e t o m o ż e i s ł u s z n e , g d y ż w p a ź d z i e r n i k u t r u d n o r o l n i k o w i , b e z w i ę k s z e j s t r a t y , o z m o b i l i z o w a n i e p o t r z e b n e j g o t ó w k i , l e c z u w z g l ę d n i e n i e t y c h ż y c z e ń j e s t r ó w n o z n a c z n e z z a p o c z ą t k o w a n i e m k r e d y t ó w 1 4 - m i e s i ę c z n y c h , n a c o n i e m o ż e m y p o z w o j i ć s o b i e d l a b r a k u d o s t a t e c z n e g o k a p i t a ł u o b r o t o w e g o .
N a z w i ę k s z e n i e k o n s u m c j i n a w o z ó w s z t u c z n y c h , s p e c j a l n i e w ś r ó d d r o b n e g o r o l n i c t w a , m i a ł y b y b e z w ą t p i e n i a w p ł y w s k ł a d y k o n s y g n a c y j n e , o p o t r z e b i e z a k ł a d a n i a k t ó r y c h p i s a l i ś m y j u ż w s p r a w o z d a n i u r o k u u b i e g ł e g o . O b e c n i e z o r g a n i z o w a l i ś m y z a p o ś r e d n i c t w e m P a ń s t w o w e g o B a n k u R o l n e g o i i n n y c h f i r m o k o ł o 9 0 s k ł a d ó w . D a l s z y i ch r o z w ó j j e d n a k n a t r a f i a n a t r u d n o ś c i n a t u r y f i n a n s o w e j , g d y ż j a k o p r o d u c e n c i n i e m o ż e m y z b y t d a l e k o p o s u w a ć się w u d z i e l a n i u k r e d y t ó w d l a ' h a n d l u d e t a l i c z n e g o , p o z o s t a w i a j ą c t ę c z y n n o ś ć h u r t o w n i k o m .
S p r z e d a ż s a l e t r y c h o r z o w s k i e j „ N i t r o f o s “ w r o k u 1928 n a l e ż y p o d z i e l i ć n a d w a o k r e s y . W p i e r w s z e m p ó ł r o c z u , g d y r o l n i c t w o t e g o n a w o z u j e s z c z e ni e z n a ł o , n a t r a f i a l i ś m y n a d u ż e t r u d n o ś c i ; s p ó ź n i o n a j e d n a k w i o s n a , k o n i e c z n o ś ć r a t o w a n i a o z i m i n i u d z i e l a n i e b e z p r o c e n t o w y c h k r e d y t ó w p r z e z P a ń s t w o w y B a n k R o l n y p o z w o l i ł o n a m u m i e ś c i ć j e s z c z e n a r y n k u k i l k a t y s i ę c y t o n i t a w ł a ś n i e s p r z e d a ż s e z o n u w i o s e n n e g o o k a z a ł a s i ę n a j l e p s z y m p r o p a g a t o r e m . O t r z y m a l i ś m y s e t k i l i s t ó w z e n t u z j a s t y c z n e m i w p r o s t o p i n j a m i o n o w y m n a w o z i e , t o t e ż , g d y s i ę r o z p o c z ą ł w j e s i e n i d r u g i o k r e s s p r z e d a ż y , z l e c e n i a n a p ł y w a ł y t a k s z y b k o , ż e j u ż w s t y c z n i u r o k u 19 2 9 m u s i e l i ś m y w s t r z y m a ć d a l s z e z a m ó w i e n i a , j a k k o l w i e k p e ł n i a w ł a ś c i w e g o s e z o n u n a n a w o z y s a l e t r z a n e p r z y p a d a d o p i e r o n a m i e s i ą c e l u t y i m a r z e c .
S p r z e d a ż a z o t a n u a m o n o w e g o z m n i e j s z y l i ś m y d o m i n i m u m , o g r a n i c z a j ą c j ą d o s p r z e d a ż y d l a f a b r y k m a t e r j a ł ó w w y b u c h o w y c h , d l a r o l n i c t w a z a ś p r z e z n a c z a j ą c t y l k o n i e w i e l k i e i l oś c i , c h c ą c w t en s p o s ó b z a r e z e r w o w a ć m o ż l i w i e w i ę c e j p r o d u k t u d l a p r z e r ó b k i n a S a l e t r ę C h o r z o w s k ą „ N i t r o i o s " .
D l a i l u s t r a c j i t y c h n a s z y c h u w a g p o z w a l a m y s o b i e p r z y t o c z y ć t u t a j k i l k a cyf r o d n o ś n i e s p r z e d a ż y t a k k r a j o w e j j a k i z a g r a n i c z n e j w p r z e c i ą g u o s t a t n i c h 4 - c h lat:
S p r z e d a n o : 1 9 2 5 r. 1 9 2 6 r. 1 9 2 7 r. 1 9 2 8 r.
t 0 n
A z o tn ia k u w p ro d u k c ie : ... 75.493 97.400 1 0 9 .0 0 # ) 106.830 S a le tr y a m o n o w e j w p r o d u k c i e ... 1.015 12.814 12.941 6.347
S a le tr y C h o rz o w s k ie j „ N itro fo s “ w p r o d u k c ie . — 163 2.203 8.146
S a le tr y s o d o w e j w p r o d u k c i e ... 2.400 732 898 333
W o d y a m o n j a k a l n e j ...N H :. 622 2.233 1.402 208
K w asu a z o t o w e g o...HNO:) 1.129 884 900 638
*) z te g o e k s p o r to w a n o 1892 to n .
W o d n i e s i e n i u d o p o s z c z e g ó l n y c h d z i e l n i c s p r z e d a ż a z o t n i a k u p r o c e n t o w o p r z e d s t a w i a ł a s i ę n a s t ę p u j ą c o :
r. 1927 r. 1928
W ie lk o p o ls k a i P o m o r z e ... 72,4 % 65,5 .%
b. K o n g r e s ó w k a ... 20,2 % 24,3 % M a ło p o ls k a ... .... 4 ,8 5 % 6,8 %
Ś lą s k ... 2 ,5 5 % 3 ,3 5 %
W i d z i m y t u b a r d z o c h a r a k t e r y s t y c z n e p r z e s u n i ę c i e s i ę k o n s u m c j i z Z a c h o d u n a W s c h ó d . W i e l k o p o l s k a i P o m o r z e , k t ó r e d o t y c h c z a s o d b i e r a ł y “/* n a s z e j p r o d u k c j i , j e ś l i n i e s t o j ą u g r a n i c n a s y c e n i a s w e g o z a p o t r z e b o w a n i a , t o s ą b l i s k i e t e g o .
N a t o m i a s t w i d z i m y b a r d z o p o c i e s z a j ą c y o b j a w w z r o s t u z u ż y c i a w c a ł e j b. K o n g r e s ó w c e i M a ł o p o l s c e i te d z i e l n i c e n a l e ż y u w a ż a ć j a k o n a t u r a l n y t e r e n n a s z e j e k s p a n s j i , d l a k t ó r e j p r z e w i d y w a ć m o ż n a j e s z c z e b a r d z o d u ż e m o ż l i w o ś c i .
W t y c h j e d n a k d z i e l n i c a c h k o n i e c z n e m b y ł o b y u r e g u l o w a n i e p a n u j ą c y c h t a m s t o s u n k ó w k r e d y t o w y c h i h a n d l o w y c h , p o z o s t a w i a j ą c y c h j e s z c z e b a r d z o w i e l e d o ż y c z e n i a w p r z e c i w i e ń s t w i e d o W i e l k o p o l s k i , g d z i e c a ł a o r g a n i z a c j a h a n d l u o p a r t a j e s t n a z u p e ł n i e z d r o w y c h p o d s t a w a c h .
U rz ą d z e n ie d o w y ła d o w a n ia i o d b io ru k a m ie n ia w a p ie n n e g o . W g łę b i n o w e w a p ien n ik i.
(P a trz in w e s ty c je d z ia ł II.)
IV. P R O P A G A N D A
D ą ż ą c d o z w i ę k s z e n i a k o n s u m c j i n a s z y c h n a w o z ó w , r o z w i n ę l i ś m y w r o k u u b i e g ł y m i n t e n s y w n ą p r o p a g a n d ę z a p o m o c ą d o ś w i a d c z e ń d e m o n s t r a c y j n y c h , a k c j i p r a s o w e j i w y d a w n i c z e j . D o ś w i a d c z e n i a d e m o n s t r a c y j n e p r z e p r o w a d z a m y z a p o ś r e d n i c t w e m C e n t r a l n e g o B i u r a P o r a d R o l n y c h w W a r s z a w i e , k t ó r e r o z s z e r z y ł o t e r e n s w o j e j d z i a ł a l n o ś c i p r z e z o t w o r z e n i e 3 - c h n o w y c h o d d z i a ł ó w t a k , że o b e c n i e p o z a C e n t r a l ą w W a r s z a w i e e g z y s t u j e j e s z c z e 8 o d d z i a ł ó w w P o z n a n i u , T o r u n i u , C i e s z y n i e , K r a k o w i e , L w o w i e , Ł u c k u , N o w o g r ó d k u i W i l n i e .
D o ś w i a d c z e ń d e m o n s t r a c y j n y c h p r z e p r o w a d z i ł o C e n t r . B i u r o P o r a d R o l n y c h o k o ł o 7 000, k o r z y s t a j ą c p r z y t e m ze w s p ó ł p r a c y w s z y s t k i c h o r g a n i z a c j i r o l n i c z y c h , z k t ó r e m i p o z o s t a j e w b l i s k i m k o n t a k c i e .
P o z a a k c j ą d o ś w i a d c z a l n ą C e n t r a l n e B i u r o P o r a d R o l n y c h , j e d n o c z ą c e w s o b i e o b o k n a s j e s z c z e p r z e m y s ł p o t a s o w y i s u p e r f o s f a t o w y , o r g a n i z u j e s z e r e g o d c z y t ó w i p o g a d a n e k w ś r ó d r o l n i k ó w , j a k r ó w n i e ż w y d a j e b r o s z u r k i i k a l e n d a r z e .
N i e z a l e ż n i e o d a k c j i C. B. P. R., n o s z ą c e j c h a r a k t e r b a r d z i e j o g ó l n y , f a b r y k a n a s z a z a p o ś r e d n i c t w e m r e f e r a t u r o l n e g o p r z y g o t o w a ł a 2 2 w y d a w n i c t w a p r o p a g a n d o w e o o g ó l n y m n a k ł a d z i e 1 , 90 0 . 0 0 0 e g z e m p l a r z y , d o s t a r c z y ł a p r a s i e 3 5 a r t y k u ł ó w o n a w o z a c h a z o t o w y c h i u d z i e l i ł a 3 5 0 w s k a z ó w e k r o l n i k o m c o d o s p o s o b u n a w o ż e n i a . B a d a n i a ś c i s ł e n a d r ó ż n e m i w ł a ś c i w o ś c i a m i n a s z y c h n a w o z ó w p r z e p r o w a d z a m y za p o ś r e d n i c t w e m z a k ł a d ó w d o ś w i a d c z a l n y c h p r z y w y ż s z y c h u c z e l n i a c h .
B a d a n i a w s t ę p n e n a d n a w o z a m i , k t ó r e d o p i e r o m a j ą s i ę u k a z a ć n a r y n k u , p r z e p r o w a d z a m y w n a s z y c h , s p e c j a l n i e w t y m c e l u w y d z i e r ż a w i o n y c h m a j ą t k a c h : — S ą d o w a W i s z n i a k o ł o L w o w a i M a c i e j k o w i c e n a Ś l ą s k u .
V. I N W E S T Y C J E
S u m y w y d a t k o w a n e n a i n w e s t y c j e w o s t a t n i c h 3 l a t a c h p r z e d s t a w i a j ą s i ę
O g ó ł e m 1 6 . 8 1 5 . 6 3 8 zł.
W y k o n a n e w t y m o k r e s i e i n w e s t y c j e p o d z i e l i ć m o ż n a n a 3 k a t e g o r j e :
a) i n w e s t y c j e , c e l e m p o w i ę k s z e n i a , u l e p s z e n i a i p o t a n i e n i a i s t n i e j ą c y c h d z i a ł ó w p r o d u k c j i ,
b) b u d o w a n o w y c h d z i a ł ó w p r o d u k c j i ,
c ) i n w e s t y c j e n i e d o c h o d o w e ( g ł ó w n i e o c h a r a k t e r z e s o c j a l n y m ) .
I. N a p i e r w s z ą z t y c h k a t e g o r j i w y d a t k o w a n o 6 . 5 6 8 . 2 9 0 zł. N a j w a ż n i e j s z e w y k o n a n e , ł u b b ę d ą c e na u k o ń c z e n i u , p r a c e w t y m d z i a l e s t a n o w i ą :
1) R o z b u d o w a w ł a s n e j c e n t r a l i e l e k t r y c z n e j z 3 0 . 0 0 0 K W n a 5 0 . 0 0 0 K W p r z e z p o s t a w i e n i e 1 t u r b o a g r e g a t u o m o c y 2 0 . 0 0 0 K W w r a z z b u d y n k i e m , i n s t a l a c j ą e l e k t r y c z n ą i u r z ą d z e n i a m i p o m o c n i c z e m i ,
2) b u d o w a 1 c h ł o d n i w o d n e j d l a c h ł o d z e n i a 4 . 0 0 0 m 3 w o d y n a g o d z i n ę , 3) i n s t a l a c j a d o c h e m i c z n e g o c z y s z c z e n i a w o d y c h ł o d z ą c e j w e l e k t r o w n i , 4 ) r o z b u d o w a u r z ą d z e ń r o z d z i e l c z y c h d l a p r ą d u w ł a s n e g o i z c e n t r a l i
O . E. W . w C h o r z o w i e , n a s t ę p u j ą c o :
w 1926 r.
w 1927 r, w 19 2 8 r.
1 . 4 5 3 . 8 9 2 zł.
6 . 9 6 9 . 8 7 9 „ 8 . 3 9 1 . 8 6 7 „
W id o k o g ó ln y na lin ję w y s o k ie g o n a p ię c ia (60.000 V.) i s ta c ję tra n s fo rm a to ró w .
5) b u d o w a n o w e j l i nj i n a p o w i e t r z n e j o r a z r o z d z i e l n i w r a z z k o m p l e t n ą a p a r a t u r ą n a 4 0 . 0 0 0 K V A d l a p r ą d u e l e k t r y c z n e g o z Z a k ł a d ó w
„ E l e k t r o " w Ł a z i s k a c h ,
6) k o m p l e t n e u r z ą d z e n i e s t a c j i c e c h o w n i c z e j d l a l i c z n i k ó w i a p a r a t ó w e l e k t r y c z n y c h ( s t a c j a ta j e s t r ó w n o c z e ś n i e u r z ę d o w ą i n s t y t u c j ą d l a c e c h o w a n i a l i c z n i k ó w e l e k t r y c z n y c h n a Ś l ą s k u ) ,
7 ) b u d o w a 1 p i e c a k a r b i d o w e g o n a 1 4. 000 K W w r a z z t r a n s f o r m a t o r a m i , u r z ą d z e n i a m i e l e k t r y c z n e m i i p o m o c n i c z e m i ,
8) z a i n s t a l o w a n i e 1 m ł y n a d o m i e l e n i a k a r b i d u o w y d a j n o ś c i 6 t o / g o d z i n ę , 9) r o z b u d o w a p i e c o w n i a z o t n i a k o w e j o 36 0 p i e c ó w w r a z z u r z ą d z e n i a m i
e l e k t r y c z n e m i i r u r o c i ą g a m i ,
10) r o z b u d o w a i n s t a l a c j i d o p r z e r ó b k i a z o t n i a k u p r z e z p o s t a w i e n i e 2 m ł y n ó w a z o t n i a k o w y c h o p r o d u k c j i 10 t ó / g o d z . k a ż d y , o r a z u r z ą d z e ń t r a n s p o r t o w y c h i p o m o c n i c z y c h ,
11) 1 k o m p l e t n y a g r e g a t s ys t . „ L i n d e “ o p r o d u k c j i 2 . 0 0 0 m 3/ g o d z . c z y s t e g o a z o t u , ł ą c z n i e z u r z ą d z e n i e m d o o t r z y m y w a n i a c z y s t e g o t l e n u , o r a z k o m p r e s o r e m t l e n o w y m o w y d a j n o ś c i 60 m 3/ g o d z . ,
12) z a k u p n o 2 p a r o w o z ó w o r a z r o z b u d o w a t o r ó w f a b r y c z n y c h s z e r o k o - i w ą s k o t o r o w y c h o 2 1 5 0 m e t r ó w ,
13) b u d o w a n o w e j c h ł o d n i w o d y o b i e g o w e j dl a c h ł o d z e n i a 2 . 1 0 0 m 3 w o d y n a g o d z i n ę ,
14) p o s t a w i e n i e 2 m a g a z y n ó w n a a z o t a n a m o n u ł ą c z n i e o 7 . 4 8 5 m 3 z a b u d o w a n e j p r z e s t r z e n i ,
15) w y k u p i e n i e o d m i a s t a B y t o m i a i j e d n e j f i r m y n i e m i e c k i e j 5 k i m . r u r o c i ą g u o ś r e d n i c y 5 0 0 m m i 3 5 0 m m , d o p r o w a d z a j ą c e g o w o d ę z k o p . „ A n d a l u z j a " d o C h o r z o w a .
J a k o u z a s a d n i e n i e w y d a n y c h n a p o w y ż s z e c e l e s u m s ł u ż y z j e d n e j s t r o n y w z r o s t p r o d u k c j i z 16. 629 t o z w i ą z . a z o t u w r. 1925
n a 3 3 . 5 3 8 t o „ „ w r. 1928,
z d r u g i e j s t r o n y o b n i ż e n i e n a j b a r d z i e j d l a p r o d u k c j i a z o t n i a k u c h a r a k t e r y s t y c z n e j , c y f r y z u ż y c i a p r ą d u n a 1 k g z w i ą z a n e g o a z o t u
z 14,41 K W g w r o k u 1925 n a 13, 82 K W g w r o k u 1928,
c o b e z w y k o n a n i a t y c h i n w e s t y c j i n i e b y ł o b y m o ż l i w e m d o o s i ą g n i ę c i a .
I I. D r u g a s e r j a i n w e s t y c j i — b u d o w a n o w y c h d z i a ł ó w p r o d u k c j i k o s z t o w a ł a 8 , 3 7 4 . 4 7 7 zł.
G ł ó w n ą p o z y c j ę s t a n o w i t u b ę d ą c a n a u k o ń c z e n i u i n s t a l a c j a d o p r o d u k c j i '20 — 2 5 t o n a d o b ę s y n t e t y c z n e g o a m o n j a k u . U r u c h o m i e n i e t ej i n s t a l a c j i d a m o ż n o ś ć p r o d u k o w a n i a a m o n j a k u i d a l s z y c h p o c h o d n y c h , j e d n ą z n a j b a r d z i e j n o w o c z e s n y c h i n a j t a ń s z y c h m e t o d , w m i e j s c e p r z e s t a r z a ł e g o w E u r o p i e t y l k o w C h o r z o w i e s t o s o w a n e g o i n i e r e n t o w n e g o j u ż s p o s o b u p r o d u k c j i a m o n j a k u d r o g ą r o z k ł a d u a z o t n i a k u .
P o z a t e m , c e l e m p o l e p s z e n i a j a k o ś c i w a p n a , w y b u d o w a n o 3 w a p i e n n i k i o ł ą c z n e j p r o d u k c j i 2 3 0 t o n n a d o b ę , o r a z i n s t a l a c j ę d o p r z e m i a ł u f o s f o r y t ó w i w a p i e n i a , k o n i e c z n ą ze w z g l ę d u n a u r u c h o m i e n i e d z i a ł u n a w o z ó w m i e s z a n y c h .
III. N a i n w e s t y c j e n i e d o c h o d o w e w y d a t k o w a n o 1 . 87 3 . 4 3 6 zł.
P o d z i e l i ć j e m o ż n a n a 2 k a t e g o r j e :
1) i n w e s t y c j e n a u r z ą d z e n i a d o b a d a n i a i s t n i e j ą c y c h i o p r a c o w y w a n i a n o w y c h m e t o d p r o d u k c j i ,
2) i n w e s t y c j e o c h a r a k t e r z e s o c j a l n y m .
N a j w a ż n i e j s z ą p o z y c j ę z p i e r w s z e j k a t e g o r j i s t a n o w i b u d o w a n o w e g o l a b o r a t o r j u m t e c h n o l o g i c z n e g o i w y p o s a ż e n i e g o w o d p o w i e d n i e ś r o d k i t e c h n i c z n e .
N a g ł ó w n e z a ś p o z y c j e i n w e s t y c j i o c h a r a k t e r z e s o c j a l n y m s k ł a d a j ą się:
1) b u d o w a 14 d o m ó w u r z ę d n i c z y c h i r o b o t n i c z y c h ł ą c z n i e o 50 m i e s z k a n i a c h 2 d o 4 p o k o j o w y c h , c e l e m p o l e p s z e n i a c i ę ż k i c h w a r u n k ó w m i e s z k a n i o w y c h , p a n u j ą c y c h ta.k w ś r ó d u r z ę d n i k ó w j a k i r o b o t n i k ó w , 2 ) b u d o w a 1 s y p i a l n i d l a z a m i e j s c o w y c h r o b o t n i k ó w ,
3) b u d o w a k a n t y n y r o b o t n i c z e j w r a z z s a l ą z e b r a ń , s c e n ą , c z y t e l n i ą i s z k o ł ą d o k s z t a ł c a j ą c ą ,
4 ) u d z i a ł w r o z b u d o w i e u z d r o w i s k a w W i e r z b i n , p r z e z n a c z o n e g o t y l k o d l a p r a c o w n i k ó w c h o r z o w s k i e j f a b r y k i .
P o n i ż e j p o d a j e m y w y k a z t y c h s a m y c h w y d a t k ó w n a i n w e s t y c j e , u g r u p o w a n y c h w e d ł u g o d d z i a ł ó w p r o d u k c j i :
1 9 2 6 1 9 2 7 1 9 2 8
z ł 0 t e
I. O d d z ia ł m e c h a n ic z n y i b u d o w l a n y ...
do m m ie sz k a ln y , b u d y n k i r o b o t n i c z e , b u d y n k i g o s p o d a r c z e i f a b r y c z n e , w a r s z t a t , t o r y i t a b o r k o l e j o w y
301.984 682.136 1.656.370
II. O d d z ia ł e l e k t r y c z n y ...
t u r b o g e n e r a t o r , i n s t a l a c j a t u r b o g e n e r a t o r a , linje n a p o w i e t r z n e , r o z b u d o w a ro z d z ie ln i
278.105 1.482.244 1.792.400
III. L a b o r a to r ju m ... 119.334 146.288 — IV . W a p i e n n i k i ...
tr z e c i i c z w a r t y w a p i e n n i k , u r z ą d z e n i a h a łd y na w a p i e n n i k u
198.778 452.412 476.365
V . K a r b id o w n ia ...
d o p r o w a d z e n i e p r ą d u i t r a n s f o r m a t o r y d o p i e c ó w k a r b i d o w y c h , m ły n k a r b i d o w y
2.484 292,697 15.996
V I. O d d z ia ł L in d e g o ( a z o t ) ... 4.110 534.447 118.996 V II. A z o t n i a k o w n i a ...
2 m ł y n y a z o t n i a k o w e , 120 p i e c ó w a z o t n i a k o w y c h
U 2.801 412.551 24.562
V III. A m o n ja k , k w a s a z o to w y i a z o t a n y ... 436.293 77,349 128.822 IX. N ow a s y n te z a a m o n j a k u ... — 2.889.750 4.178.353
O g ó ł e m 1.453.892 6.969.879 8.391.867
VI. N A P R A W Y I U T R Z Y M A N I E .
W y k a z s u m , w y d a t k o w a n y c h n a n a p r a w y i u t r z y m a n i e m a s z y n w r a z z p o d z i a ł e m i c h n a p o s z c z e g ó l n e o d d z i a ł y , w p o r ó w n a n i u d o l a t p o p r z e d n i c h p r z e d s t a w i a się
1926 r. 1927 r. 1928 r.
z ł 0 t e
E le k tro w n ia w ła s n a ... 998.916,42 1.309.600,26 986.949,63 D o p r o w a d z e n ie p rą d u o b c e g o . . . . 87.030,42 145.467,70 185.797,16 K a rb id o w n ia i w a p i e n n i k i ... 770.692,85 1.320.967,89 1.610.611,32 A z o t n i a k o w n i a ... 683.603,93 1.225.268,33 946.112,85 G a z y te c h n ic z n e (tle n a z o t ) ... 306.379,34 283.226,85 477.894,55 O d d z ia ły c h e m i c z n e ... 709.147,46 707.500,38 733.116,59 p o m o c n i c z e ... 235.655,97 222.057,05 462.371,25
razem 3.791.426,39 5.214.088,47 5.402.853.35'
O g r o m n a i l o ś ć m a s z y n i a p a r a t ó w , p r a c u j ą c y c h p o d p e ł n e m o b c i ą ż e n i e m i n i e j e d n o k r o t n i e w b a r d z o c i ę ż k i c h w a r u n k a c h , w z u p e ł n o ś c i u s p r a w i e d l i w i a w y d a n e n a n a p r a w y s u m y , j e ż e l i u w z g l ę d n i m y , iż w r o k u 1 9 2 2 p r z e j ę t o u r z ą d z e n i a w z n i s z c z o n y m s t a n i e i a ż d o 1 9 2 5 r. z p o w o d u b r a k u o d p o w i e d n i c h ś r o d k ó w r e m o n t y o g r a n i c z o n o d o m i n i m u m . O b e c n y s t a n i n s t a l a c j i j e s t z n a c z n i e l e p s z y n i ż b y ł w c h w i l i i c h p r z e j ę c i a .
D ział S y n te z y . — W id o k g e n e ra to ro w n i.
(P a trz in w e s ty c je d z ia ł II).
M o n ta ż g e n e r a to r ó w d la n o w y c h o d d z ia łó w s y n te z y a m o n ja k u
’ (P a trz in w e s ty c je d z ia ł II.)
v L
; V
M o n ta ż k o m p re s o ró w dla n o w y c h o d d z ia łó w s y n te z y a m o n ja k u (P a trz in w e s ty c je d z ia ł II.)
G a z o m e tr o p o je m n o ś c i 15.000 m 3 dla' n o w y c h o d d z ia łó w s y n te z y a m o n ja k u . (P a trz in w e s ty c je d z ia ł II).
VII. W I D O K I N A P R Z Y S Z Ł O Ś Ć .
U k ł a d a j ą c p r o g r a m p r a c y n a r o k 1929, n i e p r z e w i d u j e m y n a r a z i e d a l s z e g o z w i ę k s z e n i a p r o d u k c j i a z o t n i a k u , o d k ł a d a j ą c t o d o c z a s u d a l s z e g o r o z w o j u z a p o t r z e b o w a n i a .
U b i e g ł y r o k w y k a z a ł p e w n e z a ł a m a n i e s i ę w z r o s t u k o n s u m c j i . Z a ł a m a n i e s i ę t o, a c z k o l w i e k s p o w o d o w a n e b y ł o — z d a n i e m n a s z e m — g ł ó w n i e z m n i e j s z o n ą s i ł ą n a b y w c z ą r o l n i c t w a , m u s i b y ć w z i ę t e p r z e z n a s p o d u w a g ę , g d y ż z m u s z a d o z a c h o w a n i a d a l e k o i d ą c e j o s t r o ż n o ś c i w p r e l i m i n o w a n i u d a l s z e g o z w i ę k s z e n i a p r o d u k c j i a z o t n i a k u . D a l s z y w z r o s t z a p o t r z e b o w a n i a b ę d z i e z a l e ż a ł g ł ó w n i e o d r o z w i n i ę c i a s i ę k o n s u m c j i w ś r ó d d r o b n e g o r o l n i c t w a , d l a t e g o t e ż c a ł y w y s i ł e k n a l e ż y s k i e r o w a ć n a s t w o r z e n i e j a k n a j w i ę k s z e j s i e c i s k ł a d ó w k o n s y g n a c y j n y c h .
N i e z w i ę k s z a j ą c p r o d u k c j i b ę d z i e m y j e d n a k i n a d a l u s i l n i e p r a c o w a ć n a d jej u l e p s z e n i e m i p o t a n i e n i e m , g d y ż p r z y c i ą g l e r o s n ą c y c h c e n a c h n a s u r o w c e i r o b o c i z n ę j e d y n i e w t e n s p o s ó b z d o ł a m y u t r z y m a ć c e n y a z o t n i a k u n a o d p o w i e d n i o , n i s k i m p o z i o m i e .
Z a m i e r z a m y n a t o m i a s t p o w i ę k s z y ć p r o d u k c j ę S a l e t r y C h o r z o w s k i e j „ N i t r o f o s "
i S a l e t r y S o d o w e j , j a k r ó w n i e ż w y p u ś c i ć p o r a z p i e r w s z y n a r y n e k S a l e t r ę W a p n i a k o w ą ( m i e s z a n i n a s a l e t r y a m o n o w e j z w ę g l a n e m w a p n i a ) i A m o n W a p n i a k o w y ( m i e s z a n i n a s a l m i a k u z w ę g l a n e m w a p n i a ) .
S ą d z ą c z o b e c n e g o z a p o t r z e b o w a n i a n a n a w o z y s a l e t r z a n e , m a m y n a d z i e j ę , ż e c a ł ą t ą p r o d u k c j ę z ł a t w o ś c i ą u d a n a m s i ę u m i e ś c i ć n a r y n k u , p r z y c z y n i a j ą c s i ę t e m s a m e m d o d a l s z e g o p o w a ż n e g o z m n i e j s z e n i a i m p o r t u z a g r a n i c z n y c h n a w o z ó w a z o t o w y c h .
D l a w y k o n a n i a t e g o p r o g r a m u d o k a ń c z a m y b u d o w ę s y n t e z y a m o n j a k u i m ł y n ó w d o p r z e m i a ł u f o s f o r y t ó w i k a m i e n i a w a p i e n n e g o . W n a j b l i ż s z y m c z a s i e z a m i e r z a m y u r u c h o m i ć f a b r y k ę s o d y , p r z e r a b i a j ą c d o t e g o c e l u u r z ą d z e n i a r o z k ł a d n i a z o t n i a k u . W y k o r z y s t a m y w t en s p o s ó b o g r o m n y b u d y n e k i a p a r a t u r ę z a m k n i ę t e g o , z p o w o d u u r u c h o m i e n i a s y n t e z y , o d d z i a ł u a m o n j a k a l n e g o . O t r z y m a n ą s o d ę u ż y j e m y j a k o p ó ł p r o d u k t d o p r z e r ó b k i n a s a l e t r ę s o d o w ą , m a j ą c ą z a s t ą p i ć i m p o r t o w a n ą d o t y c h c z a s s a l e t r ę c h i l i j s k ą . P r o d u k c j a s a l e t r y s o d o w e j , o p a r t a n a k u p n e j s o d z i e , p r z y d z i s i e j s z y c h c e n a c h , p o b i e r a n y c h p r z e z p r o d u c e n t ó w , ni e r e n t u j e s i ę i m o ż e b y ć p o d j ę t a p r z e z n a s t y l k o p r z y z a p e w n i e n i u s o b i e w ł a s n e g o p ó ł p r o d u k t u .
U r z e c z y w i s t n i e n i e j e d n a k c a ł e g o t e g o p r o g r a m u b ę d z i e z a l e ż a ł o w p i e r w s z y m r z ę d z i e o d i l o ś c i a m o n j a k u , j a k ą b ę d z i e m y m o g l i r o z p o r z ą d z a ć . T o t eż, r o z p a t r u j ą c p r o g r a m i n w e s t y c y j n y n a s z e j f a b r y k i , z d a j e m y s o b i e s p r a w ę z t e g o , że i n w e s t y c j e
t e T s z c z e g ó l n i e w k i e r u n k u r o z b u d o w y s y n t e z y a m o n j a k u , s ą k o n i e c z n o ś c i ą , p o d y k t o w a n ą n i e t y l e d ą ż e n i e m d o p o k r y c i a c a ł e g o z a p o t r z e b o w a n i a P o l s k i w z w i ą z k i a z o t o w e , g d y ż t o m o g ł y b y u c z y n i ć e w e n t u a l n i e fi i n n e f a b r y k i p a ń s t w o w e , c z y t e ż p r y w a t n e , l e c z c a ł o k s z t a ł t e m s y t u a c j i e k o n o m i c z n e j i t e c h n i c z n y c h w a r u n k ó w d o t y c z ą c y c h n a s z e g o w a r s z t a t u p r a c y . I n t e n s y w n a r o z b u d o w a ś w i a t o w e g o p r z e m y s ł u a z o t o w e g o p r a w i e w e w s z y s t k i c h p a ń s t w a c h c y w i l i z o w a n y c h d o p r o w a d z i j u ż w r o k u 1930 d o n a d p r o d u k c j i ś w i a t o w e j s y n t e t y c z n y c h z w i ą z k ó w a z o t o w y c h . U w z g l ę d n i w s z y j e s z c z e k o n k u r e n c j ę n a t u r a l n e j s a l e t r y c h i l i j s k i e j , n a l e ż y o c z e k i w a ć z n i ż k o w e j t e n d e n c j i c e n z w i ą z k ó w a z o t o w y c h . Z d r u g i e j s t r o n y c z e k a n a s , w s k u t e k t r w a j ą c e g o p r o c e s u p o d r o ż e n i a s u r o w c ó w i r o b o c i z n y , z w y ż k a k o s z t ó w p r o d u k c j i . O b i e p o w y ż s z e , w p r z e c i w n y m k i e r u n k u z d ą ż a j ą c e t e n d e n c j e , m u s i a ł y b y d o p r o w a d z i ć P . F . Z . A . w w z g l ę d n i e n i e d ł u g i m c z a s i e d o s t a n u n i e r e n t o w n o ś c i . S t o p n i o w a w i ę c p r z e b u d o w a C h o r z o w a n a t a ń s z ą m e t o d ę p r o d u k c j i s t a j e s i ę k o n i e c z n o ś c i ą e k o n o m i c z n ą , k t ó r e j p r z e z o r n y g o s p o d a r z l e k c e w a ż y ć n i e m o ż e . B ę d z i e t o r ó w n i e ż z m i a n a z u p e ł n i e n a t u r a l n a , g d y ż p r z e m y s ł c h e m i c z n y w o g ó l e , a s z c z e g ó l n i e m ł o d y p r z e m y s ł z w i ą z k ó w a z o t o w y c h , z n a j d u j e s i ę w c i ą g ł e j e w o l u c j i . N i e m a p r a w i e m i e s i ą c a , k t ó r y b y n i e p r z y n i ó s ł n o w y c h p a t e n t ó w z tej d z i e d z i n y o w i ę k s z y c h l u b m n i e j s z y c h s z a n s a c h z r e a l i z o w a n i a p r z e m y s ł o w e g o , k t ó r e j e d n a k m a j ę t ę w s p ó l n ą c e c h ę , że o p i e r a j ą s i ę n a j e d n e j z a s a d n i c z e j m e t o d z i e , a m i a n o w i c i e s y n t e z i e N H 3 z a z o t u i w o d o r u .
F a b r y k a c h o r z o w s k a , a b y n a d a l m o g ł a k o n t y n u o w a ć d o t y c h c z a s o w ą s w o j ą p o l i t y k ę d o s t a r c z e n i a r o l n i c t w u n a w o z ó w a z o t o w y c h p o c e n a c h n i ż s z y c h o d z a g r a
n i c z n y c h , m u s i s u k c e s y w n i e r o z b u d o w a ć s y n t e z ę a m o n j a k u , m u s i d o t r z y m a ć k r o k u p o s t ę p o m z a g r a n i c z n y m w p r z e m y ś l e a z o t o w y m i w y k o r z y s t a ć k a ż d ą n o w ą m e t o d ę , k t ó r a , p r z y m o ż l i w i e s z y b k i e j a m o r t y z a c j i , p r o w a d z i d o p o t a n i e n i a p r o d u k c j i . D l a o s i ą g n i ę c i a t e g o c e l u d z i a ł a l n o ś ć i n w e s t y c y j n a w i n n a b y ć s y s t e m a t y c z n i e k o n t y n u o w a n a , s z c z e g ó l n i e p ó k i r e n t o w n o ś ć f a b r y k i n a t o p o z w a l a b e z c z e r p a n i a z f u n d u s z ó w - s k a r b o w y c h .
P A Ń S T W O W A F A B R Y K A Z W I Ą Z - B I L
A K T Y W A: w dniu 31-go
1. Nieruchomości:
a) Place i staw y, ogrodzenia, ro boty ziem ne b) B u d y n k i ...
c) M aszyny, ap araty i instalacje . . . . . d) Tor k o l e j o w y ... ...
e) Lokom otyw y i w a g o n y ...
f) U dział w letnisku W ie rz b ie ...
g) Inw estycje roku 1927 ...
ł 0 t e
4.887.291,88 27.435.873,30 36.619.538,99 355.824,50 2.437.823,23 60.531,01
5.817.935,25 77.614.818,16 2. Ruchomości:
a) U m e b lo w a n ia ...
’o) W ozy . ...
e) A u t a ...
d) Straż p o ż a r n a ...
e) N a r z ę d z ia ...
f) Inw entarz ż y w y ...
190.092.16 8 .9 4 4 ,- 109.697.16
23.150,54 284.939,48
8.922.40 625.745,74
3. Inwestycje roku 1928 ...
4. K a s a ...
5. B a n k i ...
6 A k r e d y t y w y ...
7. Waluty o b c e ...
8. Papiery w a r t o ś c io w e ...
13.307,91 1.324.591,80 889.750 — 64.117,96 102.951,55 5.300 —
S.39I.867,88
2.400.019,22 10. W eksle:
a) W eksle w p o r tf e lu ...
b) W eksle w d y s k o n c ie ...
c) W eksle w i n k a s i e ...
d) W eksle g w a ra n c y jn e ...
3.381.570,71
16.978.656,32 20.360.227,03 640.024.10
388.979.10 21.389,230,23 11. M agazyny m aterj. tech n ...
12. S u r o w c e ...
13. Fabrykaty g o t o w e ...
6.266.060,28 1.583.963,06
11.214.955,26 19.064.978,60 14. O d b io r c y ...
15. D o s t a w c y ...
16. Ministerstwo S k a r b u ...
1.575.905 36 3.335.718,29
14.259.886,90 19.171.511,55 17. Zaliczki urzędn. i robotn...
18. Zaliczenie k o l e j o w e ...
19. Rozrachunki m ię d z y o k r e s o w e ...
20. Kaucje g o t ó w k o w e ...
479.479,83 805,50 1.353.019,49
12.366,30 1.845.671.12 21. W a r s z t a t y ...
22. Folwarki dośw iadczaln e:
a) M a c ie jk o w ic e ...
b) Sądowa W is z n i a ...
23. Udział w Sp ó łd zieln i budowlanej Kasy Prze zorności u r z ę d n ik ó w ...
211.171,66 282.223,29
128.196,08
493,394,95 1.000,—
151.126.433,53
I N Z. J. D Ą B R O W S K I I X Ż. A. POD OSKI Prezes Rady Administracyjnej Generalny Dyrektor
K Ó W A Z O T O W Y C H W C H O R Z O W I E .
A N S
Grudnia 1928 r. P A S Y W A :
z ł t e
1. KapUał Skarbu Państwa:
Na 1. stycznia 1928 r ... 20.379.948,10
Pow iększenie kapitału do 31. XII. 28 r ... 57.234.870,06 77.614.818,16 2. Kapitał zakładowy P. F. Z. A.
N a 1. stycznia 1928 r ... 3.141.955,31
Pow iększenie kapitału do 31. XII. 28 r... 1.000.000,— 4.141.955,31 3. Kapitał r e z e r w o w y ... 2.007.597,—
4. K apitał a m o r ty z a c y jn y ... 10.226.419,20
5. Fundusz a s e k u r a c y j n y ... 832.373,01 13.066.389,21 6. Redyskont w e k s l i ... 16.978.656,32 9.331.002,71 6.116.723,86
3.912.098,34
10. Ministerstwo S k a r b u ... 1.606.500, 11.635.320,20 11. Gwarancje otrzymane ... 394.279,10
12. Kaucje g o t ó w k o w e ... 22.160,—
13. Rozrachunki m ięd zy o k reso w e... 2.617.166,03
14. Robocizna niew ypłacona r o b o t n ik o m ... . . 769.001,46 3.802.606,59 Zysk na 31. grudnia 1928 r... .... 14.555.685,03
--- 151.126.433,53
K . G O L I A N Y-D yręktor i S z e f buchalterji
P A Ń S T W O W A F A B R Y K A Z W I Ą Z -
R A C H U N E K S T
S T R A T Y : za r0k
P o zo stało ść p roduktów w łasnych w dniu 1. I. 1928 W ydatki w roku 1928:
Koszta fabrykacji . . ... ...
Koszta a d m i n i s t r a c j i ... ...
Koszta h a n d lo w e ...
P o d a t k i ...
K oszta opakowania ...
Koszta frachtów i e k s p e d y c j i ...
Różnice k u r s o w e ... ...
Spisuje się nieściąg aln y ch d ł u ż n i k ó w ...
A m o r ty z a c ja ...
Zysk n etto ...
z ł 0 t
36.442.601,49 1.480.258,58 433.213,35 1.526.811,47 2.440.335,71
35.376,69 42.358.597,29 2.776.70
5.111.183,44
42.361.373,99 350,53 5.453.040.80 14.555. 6S5,03 67.481.633,79
I N Ż. .7 , D Ą B R Ó W 8 K 1
Prezes R a d y A d m inistracyjnej I N Ż . A . P O D O S K I Generalny D yrektor
K Ó W A Z O T O W Y C H W C H O R Z O W I E . R A T I Z Y S K Ó W
1 9 2 8 . Z Y S K I :
z ł 0 t
Pozostałość p roduktów w łasnych w dniu 31. XII. 28 r.
Sprzedano p r o d u k t ó w ... 51.103.755,36
U dział w zyskach p rzy sprzedaży karbidu . . . . 976.312,40 52.080.067,76 Za dzierżaw ę b a l o n ó w ... .... 8.446,33
Za uzyskaną nadw yżkę przy sprzedaży oblig. 7%
3.980,80
Kary k o n w encjonalne ... 27.739,44 40.166,57 Różnica pro cen tó w od dyskonta w e k s l i ... 248.869,45
Prow izje, odsetki bankowe, s k o n t a ... 393.431,50 642.300,95 U zyskano od dłużników spisanych na stra ty w la-
24.129,90 Pozostala za lata ubiegłe rezerw a na koszty patentów 3.408.023,04
Pozostałość zysków z roku 1927 . ... 71.990,31 3.480.013,35
67.481.633,79
TC. G O I I A N V-Dyrelcior i S z e f buchalterji
P R O T O K Ó Ł
K O M I S J I R E W I Z Y J N E J
PAŃSTWOWEJ FABRYKI ZWIĄZKÓW AZOTOWYCH
W C H O R Z O W I E .
W o b e c t e g o , ż e k s i ę g i b u c h a l t e r y j n e i m a g a z y n o w e z n a l e z i o n o w p o r z ą d k u , a b i l a n s z a m k n i ę c i a o r a z r a c h u n e k s t r a t i z y s k ó w z e s t a w i o n e s ą p r a w i d ł o w o , K o m i s j a R e w i z y j n a w o s o b a c h p p . A n d r z e j a K u l i ń s k i e g o , j a k o p r z e w o d n i c z ą c e g o o r a z J ó z e f a L e w a n d o w s k i e g o i M i c h a ł a M i c h a l a k a , j a k o c z ł o n k ó w , w n o s i o z a t w i e r d z e n i e p r z e d s t a w i o n e g o j e j b i l a n s u , z a m k n i ę t e g o n a d z i e ń 31. g r u d n i a 1928 r o k u , p o o b u s t r o n a c h s u m ą zł. 1 5 1 . 1 2 6 . 4 3 3 5 3 gr .
C h o r z ó w , d n ia 15. m a rc a 1929 r.
.4. K u l i ń s k i
J ó z e f L e w a n d o w s k i M . M ic h a la k
Rozwój finansowy
P a ń s t w o w e j F a b r y k i Z w i ą z k ó w A z o t o w y c h w C h o r z o w i e
1 9 2 5 1 9 2 6 1 9 2 7 1 9 2 8
Z ł o t e
1. O b r ó t z e s p r z e d a ż y p r o d u k tó w . . . . 21.060.710 42.533.563 55.324.828 52.080.037 -
4.175.853 12.279.220 17.225.966 20.008.725.83
3. A m o r t y z a c j a ... 1.025.250 1.337.960 2.078.499 5.453.040.80 4. C z y s ty z y s k ... 3.150.60,3 10.841.260 15.147.466 14.555.685.03
5. O d p is y :
a) n a k a p it a ł z a p a s o w y ... 135.000 — 1.722.597 1.993.673.55
b) „ „ o b r o t o w y ... — 1.000.000 1.000.000 —
c) f u n d u s z a s e k u r a c y j n y ... —... —, 500.000 500.000
6. P o d a t k i :
a) p a ń s t w o w e ... 390.558 857.268 1.396.435 1.225.728.11 b ) k o m u n a l n e ... 88.978 186.377 260.711 301.083.36 7. D o c h ó d S k a r b u :
a) w f o r m i e n o w y c h i n w e s t y c y j . . . 1.465.326 1.333.751 6.969.879 8.391.867.88 b) w p ł a t y g o t ó w k ą d o k a s y p a ń s t w . . 590.000 5.725.000 4.100.000 2.500.000 —
Wykonanie budżetu.
R o k b u d ż e to w y P r e lim i n o w a n o W p ł a c o n o
1926/27 90.000 590.000
1927/28 625.000 5.725.000
1928/29 3.500.000 2.500.000
do 1/1 1929
1929/30 2.500.000
D o m y m ie s z k a l n e dla m i s t r z ó w i u r z ę d n i k ó w ( P a t r z i n w e s t y c j e d z ia ł III. p u n k t 1.)
K o l o n j a u r z ę d n i c z a w C h o r z o w i e . ( P a t r z i n w e s t y c j e d z i a ł III p u n k t 1.)
N o w a k a n ty n a ro b o tn ic z a (P a trz in w e s ty c je d z ia ł III. p u n k t 3.)