Analiza porównawcza sposobów aplikacji masy wyciskowej stosowanych przy wykonywaniu indywidualnych wkładów koronowo-korzeniowych w zębach jedno- i wielokorzeniowych

3$:(à:2-&,(&+),:(.

ANALIZA PORÓWNAWCZA SPOSOBÓW APLIKACJI MASY WYCISKOWEJ 67262:$1<&+35=<:<.21<:$1,8,1'<:,'8$/1<&+:.à$'Ï:

KORONOWO-.25=(1,2:<&+:=ĉ%$&+-('12- I WIELOKORZENIOWYCH.

35$&$1$6723,(ē'2.725$1$8.0('<&=1<&+

=.$7('5<,=$.à$'8PROTETYKI STOMATOLOGICZNEJ

*'$ē6.,(*281,:(56<7(780('<&=1(*2

PROMOTOR

PROF. DR HAB. N. MED. IZABELA MACIEJEWSKA

BADANIA WYKONANO W KATEDRZE I =$.à$'=,(PROTETYKI STOMATOLOGICZNEJ

*'$ē6.,(*281,:(56<7(780('<&=1(*2

P.O. KIEROWNIK KATEDRY

DR N. MED. IWONA ORDYNIEC-.:$ĝ1,&$

*'$ē6.7

63,675(Ğ&,

1. STRESZCZENIE ... 5

2. SUMMARY ... 8

3. :67ĉ3 ...10

3.1. Rys historyczny. ...10

3.2. =DVDGQRĞüVWRVRZDQLDZNáDGyZNRURQRZR– korzeniowych...12

3.3. 5RG]DMHZNáDGyZNRURQRZR– korzeniowych. ...14

3.3.1. :NáDG\koronowo – korzeniowe standardowe, metalowe. ...15

3.3.2. :NáDG\NRURQRZR– korzeniowe z dwutlenku cyrkonu. ...15

3.3.3. :NáDG\NRURQRZR– NRU]HQLRZHZ]PDFQLDQHZáyNQHPZĊJORZ\P kwarcowym i/lub szklanym...16

3.4. 2SUDFRZDQLH]ĊEDSRGZNáDGNRURQRZR- korzeniowy. ...17

3.5. 0HWRG\X]\VNDQLDQHJDW\ZXZQĊWU]DNDQDáXNRU]HQLRZHJR ...20

3.5.1. 0HWRGDEH]SRĞUHGQLD ...20

3.5.2. 0HWRGDSRĞUHGQLD– wykonanie wycisku, masy wyciskowe...21

4. CEL PRACY... 24

5. 0$7(5,$à,0(72'<...25

5.1. 0DWHULDá ...25

5.2. Przygotowanie]ĊEyZLPRGHOLJLSVRZ\FK...25

5.3. Metodyka pobierania wycisków...28

5.3.1. Przygotowanie modelu...28

5.3.2. Wykonanie wycisków. ...28

5.4. Ocena wycisków. ...30

5.4.1. Analiza kliniczna wycisków. ...30

5.4.2. Analiza komputerowa wycisków. ...32

6. WYNIKI ... 35

6.1. :\QLNLZ\NRQDQLDZ\FLVNyZ]XĪ\FLHPPHWRG\F\IURZHM...35

6.1.1. :\QLNLX]\VNDQHZJUXSLH]ĊEyZMHGQRNDQDáRZ\FK ...35

6.1.2. :\QLNLX]\VNDQHZJUXSLH]ĊEyZZLHORNDQDáRZ\FK ...40

6.1.3. àąF]QHZ\QLNLX]\VNDQHPHWRGąF\IURZąZJUXSLH]ĊEyZMHGQRNDQDáRZ\FK RUD]ZLHORNDQDáRZ\FK ...45

6.2. Wyniki uzyskane w 0/1 skali ocen. ...46

6.2.1. :\QLNLX]\VNDQHZVNDOLRFHQZJUXSLH]ĊEyZMHGQRNDQDáRZ\FK ...46

6.2.2. Wyniki uzyskane w 0/1 skali ocen w JUXSLH]ĊEyZZLHORNDQDáRZ\FK...50

6.2.3. :\QLNLX]\VNDQHZVNDOLRFHQZJUXSLH]ĊEyZMHGQRNDQDáRZ\FK LZLHORNDQDáRZ\FK ...53

6.3. Zestawienia tabelaryczne i wykresy danych dla trzypunktowej skali ocen. ...55

6.3.1. Wyniki uzyskane w grXSLH]ĊEyZMHGQRNDQDáRZ\FK ...55

6.3.2. :\QLNLX]\VNDQHZJUXSLH]ĊEyZZLHORNDQDáRZ\FK ...61

6.3.3 :\QLNLX]\VNDQHZJUXSLH]ĊEyZMHGQRNDQDáRZ\FKLZLHORNDQDáRZ\FK...71

7. DYSKUSJA ... 73

7.1.=ĊE\MHGQRNDQDáRZH ...75

7.2.=ĊE\ZLHORNDQDáRZH ...78

7.3. Wyciski]ĊEyZMHGQR- LZLHORNDQDáRZ\FK ...79

8. WNIOSKI ... 85

9. 3,ĝ0,(11,&7:2...86

1. STRESZCZENIE

:NáDG\ NRURQRZR – NRU]HQLRZH WR VWDáH X]XSHáQLHQLD SURWHW\F]QH ]DFHPHQWRZDQH

na]ĊEDFKZáDVQ\FKSDFMHQWD6NáDGDMąVLĊ]F]ĊĞFLNRU]HQLRZHMEĊGąFHMJáyZQ\PHOHPHQWHP

UHWHQF\MQ\PZNáDGXRUD]NRURQRZHM, RGWZDU]DMąFHM]UąENRURQ\]ĊED:\NRQDQLHSUHF\]\MQLH

dopasowanego indywidualnego ZNáDGX NRURQRZR – NRU]HQLRZHJR ]DOHĪ\ RG SUDZLGáRZR

pobranego wycisku. Celem pracy E\áR zdefiniowanie takiej metody wprowadzania masy wycisNRZHMGRZQĊWU]DNDQDáyZNRU]HQLRZ\FKNWyUDSR]ZROLáDE\QD QDMEDUG]LHMV]F]HJyáRZH

RGZ]RURZDQLHSRZLHU]FKQLĞFLDQNDQDáXDZNRQVHNZHQFMLZ\NRQDQLHGRSDVRZDQHJRZNáDGX

0DWHULDáEDGDZF]\VWDQRZLá\Z\FLVNLSRELHUDQH w NDQDáDFKNRU]HQLRZ\FKOXG]NLFK]Ċbów VWDá\FK:\FLVNLZ\NRQDQRWU]HPDUyĪQ\PLPHWRGDPLSRZ\FLVNyZZNDĪGHM]PHWRG

Ogólnie, 78 wycisków wykonano w]ĊEDFK MHGQRNDQDáRZ\FK D  Z\FLVNL Z ]ĊEDFK

ZLHORNDQDáRZ\FK :\FLVNL SRELHUDQR MHGQą ] WU]HFK PHWRG  3,672/(7 – PDVĊ

wstrzykiwano dRNDQDáXMHG\QLH]DSRPRFąSLVWROHWXGRDSOLNDFMLPDV\/(178/2– PDVĊ

wstrzykiwano pistoletem do aplikacji iQDVWĊSQLHNRQGHQVRZDQRZNDQDOHSU]\SRPRF\LJá\

Lentulo,*à$– GRNDQDáXZSURZDG]RQRLJáĊLQLHNF\MQąQDVWĊSQLHZVWU]\NLZDQRPDVĊ

wyciskową Z]GáXĪ LJá\ ,JáD SHáQLáD IXQNFMĊ ZHQW\OD RGSRZLHWU]DMąFHJR :\FLVNL SRGGDQR

standardowej analizie klinicznej oraz analizie komputerowej w programie 3D-Tool. W analizie klinicznej w\FLVNL E\á\ RFHQLDQH SU]H] GZyFK OHNDU]\ NOLQLF\VWyZ QLH]DOHĪQLH RG VLHEie PHWRGąUDQGRPUDQGRP=DVWRVRZDQRGZLHVNDOHRFHQ W pierwszej, wycisk analizowano pod NąWHPREHFQRĞFLSĊFKHU]\SRZLHWU]DL SXVW\FKSU]HVWU]HQLZVLOLNRQRZ\PQHJDW\ZLHZQĊWU]D

NDQDáXNRU]HQLRZHJR%UDNSĊFKHU]\SXVW\FKSU]HVWU]HQLRUD]ĞODGyZSU]HUZDQLDFLąJáRĞFL

PDV\ R]QDF]Dá Z\FLVN DNFHSWRZDOQ\ REHFQRĞü SĊFKHU]\ G\VNZDOLILNRZDáD Z\FLVN

jakoQLHPRĪOLZ\ GR GDOV]HJR Z\NRU]\VWDQLD W GUXJLHM VNDOL RFHQLDQR NDĪG\ Z\FLVN SRG

NąWHPSU]\GDWQRĞFLNOLQLF]QHMZHGáXJSXQNWDFML 1 pkt – wycisk nieakceptowalny klinicznie, 2 pkt – wycisk nieprecyzyjny, lecz akceptowalny klinicznie, 3 pkt – wycisk idealny. Wycisk

QLHDNFHSWRZDOQ\NOLQLF]QLHR]QDF]DáWDNLNWyUHJRQLHGRNáDGQRĞFLQLHJZDUDQWXMąSRSUDZQHJR

RGZ]RURZDQLD ZDUXQNyZ NOLQLF]Q\FK D W\P VDP\P G\VNZDOLILNXMą JR GR RGODQLD PRGHOX

roboczego. 7DNL Z\FLVN EH]Z]JOĊGQLH PXVL ]RVWDü SRZWyU]RQ\ Wycisk nieprecyzyjny, leczDNFHSWRZDOQ\ NOLQLF]QLH ]DZLHUD SHZQH PLQLPDOQH ĞODG\ ]DFLąJQLĊFLD Z PDVLH, które wVXELHNW\ZQHMRFHQLHNOLQLF\VW\QLHZSá\ZDMąQDRG]ZLHUFLHGOHQLHZDUXQNyZNOLQLF]Q\FK

aW\P VDP\P GRSXV]F]DMą PRĪOLZRĞü ]DNZDOLILNRZDQLD Z\FLVNX GR RGODQLD PRGHOX

robRF]HJR:\FLVNLGHDOQ\QLH]DZLHUDĪDGQ\FKEáĊGyZLVWDQRZLLGHDOQ\QHJDW\ZZQĊWU]D

NDQDáXNRU]HQLRZHJR

W analizie komputerowej wyciski skanowano w skanerze laboratoryjnym ZirkonZahn 6 $57, D X]\VNDQ\ WUyMZ\PLDURZ\ PRGHO DQDOL]RZDQR ] XĪ\FLHP RSURJUDmowania ZirkonZahn.Modellier oraz 3D7RRO:DQDOL]LHNRPSXWHURZHMSUHF\]\MQLHPLHU]RQRREMĊWRĞü

PDV\ Z\FLVNRZHM ZSURZDG]RQHM GR NDQDáX. Celem jednoznacznej oceny odwzorowania ZQĊWU]D NDQDáX NRU]HQLRZHJR ] ]DVWRVRZDQLHP WU]HFK PHWRG DSOLNDFML PDV\ Z\FLVNRZej, SU]\MĊWRZVSyOQ\SXQNWRGQLHVLHQLDSRSU]H]ZLUWXDOQHQDáRĪHQLHQDVLHELHVNDQyZZ\FLVNyZ

GDQHJRNDQDáXX]\VNDQ\FKNDĪGąPHWRGąáąF]QLHWU]\VNDQ\1DVWĊSQLHRGFLQDQRZV]\VWNLH

WU]\QDáRĪRQHVNDQ\ZPLHMVFXXV]\SXáRZDQLDX]\VNXMąFWU]\ZLUWXDOQHPRGHle o jednakowej podstawie. Uzyskane w ten sposób wirtualne modele zapisywano do plików w formacie .stl i eksportowano do programu 3D-7RROXPRĪOLZLDMąFHJRPDWHPDW\F]QąRFHQĊREMĊWRĞFLGDQHJR

modelu.

W]ĊEDFK MHGQRNDQDáRZ\FK QDMZLĊNV]\ RGVHWHN Z\FLVNyZ ] QDMZLĊNV]ą REMĊWRĞFLą

stwierdzono w metodzie LENTULO (analizy: komputerowa 55,2%, kliniczna 80,8%).

WDQDOL]LH NRPSXWHURZHM Z JUXSLH ]ĊEyZ VLHF]Q\FK NáyZ ]ĊEyZ SU]HGWU]RQRZ\FK RUD]

trzonowych QDMZLĊNV]\ RGVHWHN Z\FLVNyZ ] QDMZLĊNV]ą REMĊWRĞFLą X]\VNDQR Z metodzie LENTULO, odpowiednio: – 62,5%, – 54,5%, – 50,0% oraz 42,9%. W analizie komputerowej ZJUXSLH]ĊEyZWU]RQRZ\FKJyUQ\FKQDMZLĊNV]\RGVHWHNZ\FLVNyZ] QDMZLĊNV]ąREMĊWRĞFLą

uzyskano w metodzie LENTULO – QDWRPLDVWZJUXSLH]ĊEyZWU]RQRZ\FKGROnych PHWRGą QDMOHSV]ą RND]DáD VLĊ PHWRGD ,*à$ (47,1%). :VSyOQD DQDOL]D ]ĊEyZ MHGQR- iZLHORNRU]HQLRZ\FK Z\ND]DáD QDMZLĊNV]\ RGVHWHN SRZRG]HQLD GOD PHWRG\ /(178/2 – 49,1% w analizie komputerowej oraz 64,8% w analizie klinicznej. Analizy komputerowa oraz NOLQLF]QD VSyMQLH Z\ND]Dá\ LĪ najpowszechniej stosowana metoda PISTOLET daje QDMPQLHMV]\RGVHWHNZ\FLVNyZZ\NRQDQ\FKSRSUDZQLHFRZ\PXV]DNRQLHF]QRĞüSRZWDU]DQLD

procedury pobrania wycisku. Analiza porównawcza sposobów aplikacji masy wyciskowej stosowanyFK Z FHOX X]\VNDQLD QHJDW\ZX SRGáRĪD SURWHW\F]QHJR GR Z\NRQDQLD

LQG\ZLGXDOQHJR ZNáDGX koronowo - korzeniowego Z\ND]DáD LĪ QDMOHSV]ą PHWRGą

doX]\VNDQLD QDMEDUG]LHM SUHF\]\MQHJR Z\FLVNX ZQĊWU]D NDQDáX NRU]HQLRZHJR MHVW PHWRGD

LENTULO.

2. SUMMARY

Posts and cores (dowel-core systems) are fixed prosthodontic restorations joined with natural human teeth. They comprise of a post, which is the main retentive part of the construction, and a core, which restores the coronary part of the tooth. Manufacturing of a precisely fitting custom cast post and core depends on a precise impression.

Aim of this study was to define a dowel space impression technique, which allows to obtain the most precise impression, and consequently the most precise custom post and core.

Research material included 162 impressions of the dowel space prepared in the extracted natural human permanent teeth. Three different impression techniques were used and included 54 impressions for each method. Generally, 78 impressions of the single-rooted teeth and 84 impressions of multiple-rooted teeth were taken. Impression techniques used in the study were: 1) GUN method, were an impression material was injected into the canal using a standard hand dispense gun, 2) LENTULO method, were an impression material was injected with a standard hand dispense gun and afterwards condensed using a lentulo spiral, 3) NEEDLE method, were an anesthetic needle was inserted to the base of the dowel space to act as a vent;

the impression material was injected along the needle. Impressions were analyzed clinically and digitally. Two clinicians analyzed the impressions independently. Two grading scales were used. The first 0/1 score, were the presence of voids in the radicular portion of the impression disqualified the impression while lack of any failure qualified an impression as a correct one.

The second score was giving to each impression 1, 2 or 3 points. 1 point meant that the impression was clinically unacceptable, 2 points meant that the impression was not perfect, but clinically acceptable, 3 points classified the impression as the perfect one. A clinically unacceptable impression could not be used for further laboratory processing due to its major imperfections. Such impression must have been repeated. Not accurate but clinically acceptable impression contained some minor imperfections, which according to the subjective opinion

of both investigators, did not jeopardize the entire curing process. The perfect impression had a smooth and void-free surface. Further, a digital analysis was used to determine the precise volume of an impression material injected into the dowel space. Impressions were scanned with the ZirkonZahn S600 ARTI laboratory scanner. Afterwards, the digital scans were analyzed with the ZirkonZahn.Modellier and 3D-Tool software. In order to accurately assess the precision of the impression all three impressions (each for a different method) were digitally fused and afterwards cut at the base of the dowel space, which gave a common, digital point of reference. These virtual models were exported into the 3D Tool software in order to measure the volume of each impression. In the single-rooted teeth the highest percentage of impressions with the biggest volume was found for the LENTULO method (computer analysis: 55,2%, clinical analysis: 80,8%). Digital analysis resulted with the highest percentage of impressions with the biggest volume for the LENTULO method in the: incisors– 62,5%, canines – 54,5%, premolars – 50,5% and molars 42,9% . Computer analysis of the upper molars resulted with the highest percentage of impressions with the biggest volume for the LENTULO method (49,1%).

The same analysis of the lower molars gave the best score for the NEEDLE method with 47,1%

of impressions of the biggest volume. The combined analysis of the single- and multiple-rooted teeth resulted with the highest percentage of the best scores for the LENTULO method in both the digital (49,1%) and clinical (64,8%) analyses. Both digital and clinical analyses demonstrated, that the GUN method (which is most commonly used by clinicians) resulted with the lowest percentage of the correct impressions. Comparative analysis of different methods of dowel space impression techniques showed that the best method for obtaining a precise impression is the LENTULO method.

3. :67ĉ3

3.1. Rys historyczny.

1DMVWDUV]D Z]PLDQND R OHNDU]X ]DMPXMąF\P VLĊ OHF]HQLHP ]Ċbów pochodzi ze VWDURĪ\WQHJR(JLSWX1DJURERZFX+HVL-5DSRFKRG]ąF\P]RNUSQHXPLHV]F]RQR

napis: ÄZLHONL]OHNDU]\NWyU]\OHF]ą]ĊE\´ [1] %yO]ĊEDWáXPDF]RQRQDMF]ĊĞFLHMMDNRHIHNW

G]LDáDQLD ÄUREDND ]ĊERZHJR´ E\WXMąFHJR PLĊG]\ ]ĊEDPL L G]LąVáDPL 3U]HNRQDQLH R WDNLHM

przyczynie chorób jamy ustnej utrzym\ZDáR VLĊ RG F]DVyZ VWDURĪ\WQ\FK DĪ GR ;9,,,

wieku n.e. [2]

3LHUZV]H SUyE\ OHF]HQLD FKRUyE ]ĊEyZ L MDP\ XVWQHM RSLVDQR Z SDpirusie Ebersa GDWRZDQ\PQDRNUSQH=DZLHUDRQLQIRUPDFMHGRW\F]ąFHOHF]HQLD]DSDOHQLDG]LąVHá

]DSDOHQLDPLD]JL]ĊEyZUR]FKZLDQ\FK]ĊEyZDWDNĪHÄSXOVXMąF\PEyOXSĊFKHU]DSU]\]ĊELH´.

[1, 3] 5yZQLHĪ ]H VWDURĪ\WQHM 0H]RSRWDPLL RNUHVX  U SQH SRFKRG]ą LQIRUPDFMH

o „medykamentach” ]DOHFDQ\FKZSU]\SDGNXEyOX]ĊEyZĞURGNDFKGRF]\V]F]HQLD]ĊEyZ

]ąENRZDQLXXG]LHFL. [4]

:LHG]D PHG\F]QD Z G]LHG]LQLH VWRPDWRORJLL UR]ZLMDáD VLĊ Z VWRVXQNRZR

KHUPHW\F]Q\P JURQLH D QDMSRZV]HFKQLHMV]\P UHPHGLXP QD GROHJOLZRĞFL ]ĊEyZ E\áR

ichXVXZDQLHFR]NROHLVW\PXORZDáRGRUR]ZRMXSURWHW\NLVWRPDWRORJLcznej. [2]

:UGU&KDUOHV*DLOODUGRWRGNU\áQDWHUHQLHDQW\F]QHJRPLDVWD6\GRQG]LVLHMV]\

/LEDQSURWH]Ċ]ĊERZąGDWRZDQąQDRNUSQH6NáDGDáDVLĊRQD]GZyFKQDWXUDOQ\FK

]ĊEyZSU]\PRFRZDQ\FK]áRW\PGUXWHPGRF]WHUHFKZáDVQ\FK]ĊEyZĪXFKZ\[5] Sposoby X]XSHáQLDQLDEUDNyZ]ĊERZ\FKZ\GDZDá\VLĊQLH]PLHQLDüSU]H]QDVWĊSQHVHWNLODW: r.

de Chauliac w swoim dziele „Chirurgia magna” ]DOHFDá V]\QRZDQLH UR]FKZLDQ\FK ]ĊEyZ

]áRW\PGUXWHP:PLHMVFHEUDNXMąF\FK]ĊEyZUDG]LáZVWDZLDü]DVWĊSF]HOXG]NLH]ĊE\OXE]ĊE\

Z\NRQDQH]NRĞFLZRáXZ]PRFQLRQHV]\QDPL]GUXWX3U]\NáDGHPXĪ\FLDOXG]NLFK]ĊEyZ

doX]XSHáQLDQLDEUDNyZ]ĊERZ\FKVąW]Z„zĊE\]:DWHUORR´. [6, 7]

W 1728 r. francuski chirurg Pierre Fauchard w dziele „Le Chirurgien Dentiste”RSLVDá

w\NRU]\VWDQLHW]ZÄWHQRQyZ´F]\OLPHWDORZ\FKWU]SLHQLPRFRZDQ\FKQDNRU]HQLDFK]ĊEyZ

celem utrzymania protezy. [8] =NROHL&ODXGH0RXQWRQZUSU]HGVWDZLáVZyMSURMHNW

]áRWHM NRURQ\ ]H ]áRW\P ZNáDGHP PRFRZDQ\P Z NDQDOH NRU]HQLRZ\P [9] Bardzo dobrze SR]QDQD MHVW UyZQLHĪ KLVWRULD OHF]HQLD SURWHW\F]QHJR SLHUZV]HJR SUH]\GHQWD 6WDQyZ

=MHGQRF]RQ\FK$PHU\NL-HU]HJR:DV]\QJWRQDNWyU\ZPáRG\PZLHNXVWUDFLáSUDNW\F]QLH

ZV]\VWNLH]ĊE\:MHJRSURWH]LHZ\NRU]\VWDQR NRĞüVáRQLRZąRUD]QDWXUDOQHOXG]NLH]ĊE\

aSURWH]Ċ áXNu górnego SRáąF]RQR ] GROQ\P ]D SRPRFą VSUĊĪ\Q FR SRZRGRZDáR ]QDF]Q\

G\VNRPIRUWSRGF]DVPyZLHQLDLMHG]HQLDRUD]FKDUDNWHU\VW\F]Q\ÄVSLĊW\´Z\UD]WZDU]\ . [10]

Rycina 1. Jerzy Waszyngton –ZLGRF]Q\FKDUDNWHU\VW\F]Q\VSLĊW\Z\UD]WZDU]\

6NUDMQ\ SU]\SDGHN SRS\WX L SRGDĪ\ QD QDWXUDOQH OXG]NLH ]ĊE\ QLH]EĊGQH GR

Z\NRQ\ZDQLDSURWH]RSLVDQRSRELWZLHSRG:DWHUORRZU=ĊE\SR]\VNLZDQRZyZF]DV

RGRNZZLĊNV]RĞFL]GURZ\FKPáRG\FKPĊĪF]\]QNWyU]\SROHJOLZELWZLHDSURFHGHU

QD]ZDQRÄ]ĊEDPL]:DWHUORR´[6, 7]

3R]DX]XSHáQLDQLHPEUDNXMąFHJRX]ĊELHQLDSRGHMPRZDQRUyZQLHĪSUyE\RGWZRU]HQLD

UR]OHJá\FK EUDNyZ WNDQHN ]ĊED ] Z\NRU]\VWDQLHP NRU]HQLD ]ĊED. W 1878 r. Richmond RSXEOLNRZDá SUDFĊ RSLVXMąFą NRURQĊ PRFRZDQą QD JZLQWRZDQ\P WU]SLHQLX XPLHV]F]RQ\P

wNDQDOH NRU]HQLRZ\P : SyĨQLHMV]\FK ODWDFK ]RVWDáR RQR ]PRG\ILNRZDQH GR SRVWDFL

MHGQROLWHM NRURQ\ L ZNáDGX N-k. [11] 7DNLH UR]ZLą]DQLH RND]DáR VLĊ MHGQDN EDUG]R

QLHSUDNW\F]QHJáyZQLH]HZ]JOĊGXQDF]ĊVWRZ\VWĊSXMąFHUyĪQHWRU\ZSURZDG]DQLDGODZNáDGX

k-NLSR]RVWDá\FK]GURZ\FKWNDQHN]ĊED'RGDWNRZ\SUREOHPVWDQRZLáDWUXGQRĞüZSU]\SDGNX

NRQLHF]QRĞFLXVXQLĊFLDOXEZ\PLDQ\WHMNRQVWUXNFML7RVSRZRGRZDáRLĪ]DF]ĊWRVWRVRZDü

RVREQHZNáDG\N-k oraz mocowane na nich korony protetyczne. [12] We wczesnych latach 50

;;ZLHNXXJUXQWRZDQRQDXNRZHSRGVWDZ\RSLVXMąFHSRZRG]HQLHOHF]HQLDNDQDáRZHJR=ĊE\

NWyUH GRW\FKF]DV NZDOLILNRZDQR GR XVXQLĊFLD PRJá\ E\ü OHF]RQH HQGRGRQW\cznie z]DFKRZDQLHPPRĪOLZRĞFLLFKGáXJRWHUPLQRZHJRSU]HWUZDQLDZMDPLHXVWQHM.RQLHF]QHVWDáR

VLĊ]DWHPRGEXGRZDQLH ]QDF]ąFR]QLV]F]RQ\FK NRURQ]ĊEyZ2GWHMSRU\QDVWąSLáSU]HáRP

wUXW\QRZ\PVWRVRZDQLXZNáDGyZN-k i koron protetycznych. [12, 13]

3.2. =DVDGQRĞüVWRVRZDQLDZNáDGyZNRURQRZR– korzeniowych.

=DVWRVRZDQLH ZNáDGX N-N SR XSU]HGQLP OHF]HQLX HQGRGRQW\F]Q\P GDMH PRĪOLZRĞü

przetrwania naturalnego filaru w jamie ustnej, poGF]DV JG\ XVXQLĊFLH ]ĊED ZLąĪH VLĊ

zQLHRGZUDFDOQ\PL NRQVHNZHQFMDPL GOD RWDF]DMąFHM NRĞFL WNDQHN PLĊNNLFK RUD] ]ĊEyZ

VąVLHGQLFKLSU]HFLZVWDZQ\FKQDOHĪąF\FKGRW]ZWULDG\F]\QQRĞFLRZHM3URFHVJRMHQLDUDQ\

SRHNVWUDNF\MQHMSROHJDQDZ\SHáQLHQLX]ĊERGRáXQRZRSRZVWDáąWNDQNąNRVWQąMHGQDNSURFHV

WHQWUZDRNRáRW\JRGQLLWRZDU]\V]\PX]PQLHMV]HQLHV]HURNRĞFLRUD]Z\VRNRĞFLZ\URVWND

]ĊERGRáRZHJR :\ND]DQR LĪ UHGXNFMD REMĊWRĞFL WNDQNL NRVWQHM MHVW ZLĊNV]D Z Z\PLDU]H

SR]LRP\PQLĪSLRQRZ\PDXE\WHNWNDQNLjest rozleglejszy po stronie policzkowej (wargowej) Z\URVWNDQLĪSRVWURQLHMĊ]\NRZHMSRGQLHELHQQHM [14-21] :\QLNDWR]IDNWXLĪSRXVXQLĊFLX

]ĊEDSLHUZV]\PIUDJPHQWHPNWyU\XOHJDUHVRUSFMLMHVWSROLF]NRZDF]ĊĞüNRĞFL]ĊERGRáXF]ĊVWR

zbudowana z bardzo cienkiej tkanki kostnej tzw. „bundle bone”. JesWWRW]ZÄNRĞüVSORWRZDWD´

F]\OL F]ĊĞü NRĞFL Z\URVWND EH]SRĞUHGQLR Z\ĞFLHODMąFD ZQĊWU]H ]ĊERGRáX Z NWyUHM

REMĊWRĞü QRZR SRZVWDáHM NRĞFL QLJG\ QLH MHVW UyZQD ZF]HĞQLHMV]ym wymiarom wyrostka ]ĊERGRáRZHJR2FHQLDVLĊĪHVWRSLHĔXWUDW\REMĊWRĞFLZ\URVWND]ĊERGRáRZHJRMHVWQDMZLĊNV]\

w 1 roku po ekstrakcji i wynosi in situRNRáRFDáNRZLWHMXWUDW\NRĞFL[22-25]

.ROHMQR XWUDWD QDZHW SRMHG\QF]\FK ]ĊEyZ SURZDG]L GR SU]HUZDQLD FLąJáRĞFL áXNX

]ĊERZHJR, FR PRĪH VNXWNRZDü ]DEXU]HQLHP UyZQRZDJL DUW\NXODF\MQHM Z\ZRáDQHM

]DFKZLDQLHPNRQWDNWyZDUW\NXODF\MQ\FK]ĊEyZ]SU]HFLZVWDZQ\FKáXNyZ]ĊERZ\FKDWDNĪH

NRQWDNWyZPLĊG]\]ĊEDPLWHJRVDPHJRáXNX [26] Nawet w przypadku pojedynczych braków GRFKRG]L GR SU]HPLHV]F]HQLD ]ĊEyZ VąVLDGXMąF\FK ] OXNą; DQWDJRQLĞFL Z\VXZDMą VLĊ

wNLHUXQNXOXNLW]ZHIHNW*RGRQDD]ĊE\]QDMGXMąFHVLĊSRERNDFKEUDNyZQDFK\ODMąVLĊ

iSU]HVXZDMą Z NLHUXQNX OXNL SR EUDNXMąF\P ]ĊELH [27-29] Generuje to powstanie niekorzystnych ZDUXQNyZRNOX]\MQ\FKZW\PREFLąĪHĔERF]Q\FKF]\OLQLH]JRGQ\FK]GáXJą

RVLą ]ĊED ]DEXU]HĔ SU]HELHJX SáDV]F]\]Q\ RNOX]\MQHM FR ] NROHL PRĪH SURZDG]Lü

doSRZVWDZDQLDZĊ]áyZXUD]RZ\FKL]HVSRáX]JU\]XXUD]RZHJR[26, 30, 31] Przemieszczone ]ĊE\ F]ĊVWR XWUXGQLDMą OXE XQLHPRĪOLZLDMą ]DSURMHNWRZDQLH X]XSHáQLHQLD SURWHW\F]QHJR

VWDáHJR LOXE UXFKRPHJR .RQLHF]QH MHVW ZyZF]DV RUWRGRQW\F]QH SU]\JRWRZDQLH

SU]HGSURWHW\F]QHPDMąFHQDFHOXSU]\ZUyFHQLHSUDZLGáRZHJRSRáRĪHQLD]ĊEyZDZVNUDMQ\FK

SU]\SDGNDFKMHG\Q\PUR]ZLą]DQLHPSR]RVWDMHHNVWUDNFMDkolejnych ]ĊEyZFRSRJáĊELDVWDQ

ÄNDOHFWZD´XNáDGXVWRPDWRJQDW\F]QHJR

Kamieniem milowym w stomatologii VWDáD VLĊ PRĪOLZRĞü ]DVWąSLHQLD XWUDFRQ\FK

QDWXUDOQ\FKILODUyZZV]F]HSDPLĞUyGNRVWQ\PLEH]NRQLHF]QRĞFLQDUXV]DQLDFLąJáRĞFLWNDQHN

]ĊEyZ VąVLDGXMąF\FK [32] 0RĪOLZH jest RGWZRU]HQLH EUDNXMąF\FK ]ĊEyZ SU]\ SRPRF\

X]XSHáQLHĔprotetycznych VWDá\FKEH]LQJHUHQFMLZVąVLDGXMąFH]ĊE\1LHMHVWWRMHGQDNPHWRGD

pozbawiona wad, wymagDERZLHPNRU]\VWQ\FK ZDUXQNyZ DQDWRPLF]Q\FKZREUĊELHNRĞFL

Z\URVWND ]ĊERGRáRZHJR FR MHVW PRĪOLZH MHG\QLH Z NUyWNLP RNUHVLH F]DVX SR XWUDFLH

QDWXUDOQHJRILODUX:SU]\SDGNX]QDF]Q\FKXE\WNyZREMĊWRĞFLNRĞFLZ\URVWND]ĊERGRáRZHJR

leczenie implantologiczne Z\PDJDZ\NRQDQLDGRGDWNRZ\FKSURFHGXURNRáRLPSODQWDF\MQ\FK

FR]QDF]ąFRSU]HGáXĪDF]DVOHF]HQLD]ZLĊNV]DU\]\NR]DELHJXLGUDVW\F]QLHSRGQRVLNRV]W\

[33, 34]6WąG, QDMZáDĞFLZV]\PSRVWĊSRZDQLHPOHF]QLF]\PZSU]\SDGNXUR]OHJáHMXWUDW\WNDQHN

NRURQ\]ĊEDZ\GDMHVLĊ]DFKRZDQLHNRU]HQL]ĊEyZZáDVQ\FKMDNRVZRLVW\FKÄQDWXUDOQ\FK´

LPSODQWyZ 'RGDWNRZR NRU]HĔ ]ĊED SUDZLGáRZR SU]HOHF]RQ\ HQGRGRQW\F]QLH VWDQRZL

QDMOHSV]\QDWXUDOQ\LPSODQWSU]H]Z]JOąGQDREHFQRĞüZáyNLHQR]ĊEQHMFRSR]ZDODFDáRĞFL

X]XSHáQLHQLDZ\GáXĪ\üRNUHVMHJRIXQNFMRQRZDQLDMDNRQDWXUDOQ\]ąE

3.3. 5RG]DMHZNáDGyZNRURQRZR– korzeniowych.

:NáDG\ N-N Vą WR VWDáH X]XSHáQLHQLD SURWHW\F]QH WUZDOH XPRFRZDQH QD ]ĊEDFK

ZáDVQ\FK SDFMHQWD QDMF]ĊĞFLHM ]D SRPRFą FHPHQWyZ 6NáDGDMą VLĊ ] F]ĊĞFL NRU]eniowej üZLHND]QDMGXMąFHMVLĊZNDQDOHNRU]HQLRZ\PEĊGąFHMJáyZQ\PHOHPHQWHPUHWHQF\MQ\P

ZNáDGXRUD]F]ĊĞFLNRURQRZHM– RGWZDU]DMąFHMF]ĊĞüXWUDFRQ\FKWNDQHNNRURQ\]ĊED,VWQLHMH

ZLHOHURG]DMyZZNáDGyZNRURQRZR– korzeniowych. (Ryc. 2)

Rycina 2. PRG]LDáZNáDGyZNRURQRZR– korzeniowych.

3.3.1. :NáDG\NRURQRZR– korzeniowe standardowe, metalowe.

6WDQGDUGRZH ZNáDG\ N-N Vą X]XSHáQLHQLDPL SUHIDEU\NRZDQ\PL SU]H] SURGXFHQWD

SU]\JRWRZDQ\PLZUyĪQ\FKNV]WDáWDFKLUR]PLDUDFKSR]ZDODMąF\PLQDRGEXGRZĊ]UĊEXi/lub NRURQ\ ]ĊED Z SURFHGXU]H MHGnej wizyty. Jednym z roG]DMyZ ZNáDGyZ VWDQGDUGRZ\FK

Vą ZNáDG\N-NZ\NRQDQH]UyĪQ\FKVWRSyZPHWDOLZW\PVWDORZHOXEW\WDQRZH

:NáDG\ VWDQGDUGRZH, PHWDORZH PRĪQD SRG]LHOLü QD DNW\ZQH L SDV\ZQH $NW\ZQH

SRVLDGDMą QD VZRMHM SRZLHU]FKQL NRU]HQLRZHM HOHPHQW\ ]ZLĊNV]DMąFH UHWHQFMĊ Z SRVWDFL

JZLQWRZDQLD OXE QDFLĊü SRGF]DV JG\ SDV\ZQH SRVLDGDMą JáDGNą SRZLHU]FKQLĊ F]ĊĞFL

korzeniowej, a ich retencja w kanaOHNRU]HQLRZ\P]DOHĪQDMHVWJáyZQLHRGPDWHULDáXáąF]ąFHJR

FHPHQWX XĪ\WHJR GR RVDG]HQLD ZNáDGX [35] :\EyU ZNáDGyZ VWDQGDUGRZ\FK SDV\ZQ\FK

versus DNW\ZQ\FK QLHVLH ]D VREą SHZQH LPSOLNDFMH NOLQLF]QH 6WRVRZDQLH ZNáDGyZ

JZLQWRZDQ\FK ]ZLĊNV]D U\]\NR Z\]ZDODQLD QLHUyZQRPLHUQ\FK QDSUĊĪHĔ Z ]ĊELQLH

korzeniowej, a tym samym podnosi U\]\NR SĊNQLĊFLD NRU]HQLD [36] Z uwagi na fakt NRQLHF]QRĞFL XVXQLĊFLD GXĪHM LORĞFL ]ĊELQ\ Z RNROLF\ SU]\ZLHU]FKRáNRZHM SRGF]DV

SU]\JRWRZDQLDNDQDáXNRU]HQLRZHJRSU]HGRVDG]HQLHPZNáDGX, nLHEH]SLHF]HĔVWZRSĊNQLĊFLD

korzenia stwarzaUyZQLHĪ XĪ\FLe ZNáDGXF\OLQGU\F]QHJR[37] Lepsze rokowanie GDMą ZNáDG\

R NV]WDáFLH VWRĪNRZ\P L F\OLQGU\F]QR-VWRĪNRZ\P SU]\ NWyU\FK QDSUĊĪHQLD UR]NáDGDMą VLĊ

UyZQRPLHUQLHZNRU]HQLXLFKUHWHQFMDMHVWQDWRPLDVWQLHFRPQLHMV]DQLĪZNáDGyZR NV]WDáFLH

cylindrycznym. [38] :VND]DQLHPGRVWRVRZDQLDZNáDGyZN-N JZLQWRZDQ\FKSRZLQQ\E\ü

tylko przypadki krótkich lub zakrzywionych korzeni. [35]

3.3.2. :NáDG\NRURQRZR– korzeniowe z dwutlenku cyrkonu.

&HUDPLF]QHZNáDG\N-NPRJąE\üZ\NRQDQH]GZXWOHQNXF\UNRQXOXEWOHnku glinu oraz PRJąE\üPRGHORZDQHMDNRZNáDG\LQG\ZLGXDOQHOXESUHIDEU\NRZDQHZUyĪQ\FKNV]WDáWDFK

6WDQGDUGRZHZNáDG\]GZXWOHQNXF\UNRQXZ\VWĊSXMąZSRVWDFLJáDGNLFKV]W\IWyZRNV]WDáFLH

Z\NRQ\ZDQLDWDNLFKZNáDGyZZ\PDJDSURFHGXU\GZXHWDSRZHM:SLHUZV]\PHWDSLHQDOHĪ\

RSUDFRZDü NDQDá NRU]HQLRZ\ L GRSDVRZDü GR QLHJR UR]PLDU VWDQGDUGRZHJR ZNáDGX N-k.

1DVWĊSQLHSRELHUDVLĊZ\FLVNWUDQVIHURZ\]ZNáDGHPDZODERUDWRULXPQDVWĊSXMHGRWáRF]HQLH

GRQLHJRF]ĊĞFLNRURQRZHM]FHUDPLNLGZXNU]HPRZROLWRZHM&RVPR3RVW,YRFODU9LYDGHQW [39]:SU]\SDGNXZNáDGyZ(5&HUD3RVWF]ĊĞüNRURQRZD]Rstaje wykonana w laboratorium iRGHVáDQDZUD]]ZNáDGHPGROHNDU]DDSRáąF]HQLHQDVWĊSXMHSRGF]DVFHPHQWRZDQLDZNáDGX

Z]ĊELH]Z\NRU]\VWDQLHPFHPHQWyZNRPSR]\WRZ\FKRSRGZyMQ\PVSRVRELHZLą]DQLD[40]

=DGRZDODMąFDHVWHW\NDLELR]JRGQRĞüZNáDGyZFHUDPLF]Q\FKSRZRGXMąLĪPRJąE\üRQHGREUą

DOWHUQDW\ZąZSU]\SDGNXRGEXGRZ\]ĊEyZSU]HGQLFKMHGQDNZSU]\SDGNX]áDPDQLDZNáDGX

FHUDPLF]QHJR FR ]GDU]D VLĊ ]QDF]ąFR F]ĊĞFLHM QLĪ Z SU]\SDGNX ZNáDGyZ PHWDORZ\FK

XVXQLĊFLHWDNLHJRX]XSHáQLHQLDMHst bardzo trudne EąGĨZUĊF]QLHPRĪOLZH. [35, 41-43]

3.3.3. :NáDG\NRURQRZR– NRU]HQLRZHZ]PDFQLDQHZáyNQHPZĊJORZ\P

kwarcowym i/lub szklanym

:SRV]XNLZDQLXLGHDOQHJRZNáDGX]DSURSRQRZDQRUR]ZLą]DQLHZSRVWDFLZNáDGyZ

Z]PDFQLDQ\FK ZáyNQDPL ZĊJORZ\PL [44] :  U ILUPD 57' ZSURZDG]LáD QD U\QHN

ZNáDG\ &RPSRVLSRVW VNáDGDMąFH VLĊ ] UR]FLąJQLĊW\FK L UyZQROHJOH XáRĪRQ\FK ZáyNLHQ

ZĊJORZ\FK VWDQRZLąF\FK  REMĊWRĞFL ZNáDGX ]DWRSLRQ\FK Z Ī\ZLF\ HSRNV\GRZHM

3LHUZV]H Z\QLNL EDGDĔ RFHQLDMąF\FK MDNRĞü QRZHJR SURGXNWX RSXEOLNRZDQR Z URNX 

WEDGDQLDFKRFHQLRQR]ĊEyZRGEXGRZDQ\FKZNáDGDPL&RPSRVLSRVW[45] W badaniach QLH RGQRWRZDQR ĪDGQ\FK przypadków odcementowania ZNáDGyZ 1LH VWZLHUG]RQR UyZQLHĪ

przypadków]áDPDĔZNáDGXi/lub RGEXGRZ\ZDQ\FK]ĊEyZ oraz UHVRUSFMLNRĞFLZRNyáNRU]HQL

lub perforacji korzenia. [45, 46]'DOV]HEDGDQLDRSLV\ZDá\Z\VRNLHSRZRG]HQLHOHF]HQLDRUD]

PDáą LORĞü SRZLNáDĔ Z ZLĊNV]RĞFL QLH ]ZLą]DQ\FK EH]SRĞUHGQLR ] ZNáDGDPL WDNLFK MDN

SDWRORJLH RNRáRZLHU]FKRáNRZH OXE RGcementowanie koron protetycznych. [47] Nieliczne SRZLNáDQLD GRW\F]ąFH ZNáDGyZ QLH E\á\ QDWRPLDVW X]QDQH ]D ÄQLHQDSUDZLDOQH´

RGFHPHQWRZDQLD ZNáDGyZ Z SU]HFLZLHĔVWZLH GR SRZLNáDĔ REVHUZRZDQ\FK SR OHF]HQLX

PHWDORZ\PL ZNáDGDPL N-N NWyUH Z ZLĊNV]RĞFL NRĔF]\á\ VLĊ HNVWUDNFMą ]ĊED ]áDPDQLD

iSĊNQLĊFLDNRU]HQL[48-52]

:NáDG\ N-N Z]PDFQLDQH ZáyNQDPL ZĊJORZ\PL PLPR wielu udowodnionych zalet, nieVSHáQLDá\Z\PDJDĔHVWHW\F]Q\FK]HZ]JOĊGXQDVZyMF]DUQ\NRORU6WąGZ odpowiedzi na]DSRWU]HERZDQLH NOLQLF\VWyZ ZSURZDG]RQR ZNáDG\ N-N Z]PDFQLDQH ZáyNQDPL

NZDUFRZ\PLLV]NODQ\PLMDNRHVWHW\F]QąDOWHUQDW\ZĊGODFLHPQ\FKZNáDGyZZĊJORZ\FK[53]

*áyZQ\P VNáDGQLNLHP REHFQ\P Z REX URG]DMDFK ZNáDGyZ MHVW GZXWOHQHN NU]HPX NWyU\

po stopieniu iRFKáRG]HQLX IRUPXMH VLĊ GR SRVWDFL ZáyNLHQ NZDUFRZ\FK HIHNW SRZROQHJR

RFKáDG]DQLD OXE ZáyNLHQ V]NODQ\FK Z\QLN V]\ENLHJR VFKáDG]DQLD :áyNQD Vą QDVWĊSQLe zatapiane w matrycy epoksydowej lub polimerowej. [35] Podobnie jak w pr]\SDGNXZNáDGyZ

ZĊJORZ\FKSRZLNáDQLDSRZVWDáHSR]DVWRVRZDQLXZNáDGyZQDED]LHZáyNLHQNZDUFRZ\FKOXE

V]NODQ\FK RSLV\ZDQH Vą Z SLĞPLHQQLFWZLH MDNR ÄQLH WHUPLQDOQH´ F]\OL WDNLH NWyUH URNXMą

PRĪOLZRĞFLą GDOV]HM RGEXGRZ\ L QLH Z\PXV]DMą NRQLHF]QRĞFL ekstraNFML NRU]HQLD ]ĊED

JáyZQLHRGFHPHQWRZDQLDU]DG]LHM]áDPDQLDZNáDGX[46, 54] %DGDQLDZVND]XMąQDZLĊNV]ą

Z\WU]\PDáRĞü QD ]áDPDQLD ZNáDGyZ Z]PRFQLRQ\FK ZáyNQDPL NZDUFRZ\PL Z SRUyZQDQLX

zZáyNQDPLV]NODQ\PL[55, 56] =DOHFDVLĊXĪ\ZDQLHZNáDGyZ)53RGáXJRĞFLVWDQRZLąFHM

od²/3GRôGáXJRĞFLNRU]HQLDLĞUHGQLF\QLHSU]HNUDF]DMąFHMóĞUHGQLF\NRU]HQLD[57]

3.4. 2SUDFRZDQLH]ĊEDSRGZNáDGNRURQRZR- korzeniowy

3RGF]DV RSUDFRZ\ZDQLD ]ĊED SRG ZNáDG N-N QDOHĪ\ PLHü QD XZDG]H LORĞü

SR]RVWDZLRQ\FK WZDUG\FK WNDQHN ]ĊED 2ERZLą]XMe zasada „LP ZLĊFHM W\P OHSLHM” JG\Ī

SR]RVWDZLHQLHZLĊNV]HMLORĞFLWNDQHNZáDVQ\FKSU]HNáDGDVLĊEH]SRĞUHGQLRQDZ\WU]\PDáRĞFL

SU]\V]áHMRGEXGRZ\ protetycznej. [58] 3ROHFDQHZSU]HV]áRĞFLRSUDFRZDQLHNDQDáXQDNV]WDáW

WHOHVNRSXSRZRGXMH]QDF]QHNRQFHQWUDFMHQDSUĊĪHĔZRNyáVWRSQLZNáDGXFRPRĪHVWDüVLĊ

po]DFHPHQWRZDQLXZNáDGXN-N]QDF]QDLORĞüWkanek zlokalizowanych ekscentrycznie zostaje XWUDFRQDGODWHJRWHĪLVWRWQHMHVW]DFKRZDQLHPRĪOLZLHMDNQDMZLĊNV]HMLORĞFL]ĊELQ\ZRNyá

ZNáDGXN-N:Sá\ZREHFQRĞFLSDVPD]ĊELQ\RWDF]DMąFHMXMĞFLHNDQDáXNRU]HQLRZHJRREMĊWHM

QDVWĊSQLHNRURQąSURWHW\F]QąQD]ZLĊNV]HQLHZ\WU]\PDáRĞFL]ĊEDDW\PVDP\P]áDPDQLH

QD]\ZDP\HIHNWHPREUĊF]\ÄIHUUXOHHIIHFW´=QDF]HQLHREHFQRĞFLREUĊF]\]RVWDáRRSLVDQH

wOLWHUDWXU]HJG]LHSRWZLHUG]RQRLĪ]QDF]ąFRZSá\ZDRQDQDUHGXNFMĊQDSUĊĪHĔSRZVWDMąF\FK

Z]ĊELQLHNRU]HQLRZHMRUD]QDJUDQLF\FHPHQWyZáąF]ąF\FKZNáDG]]ĊELQą[60] Dodatkowo ]DREVHUZRZDQR LĪ REHFQRĞü REUĊF]\ ]PQLHMV]D U\]\NR ]áDPDĔ L SĊNQLĊü ]ĊEyZ

RGEXGRZDQ\FK]DUyZQRZNáDGDPLN-NPHWDORZ\PLMDNLZNáDGDPL)53[61-63]

1DXPDQQ]DSURSRQRZDáNODV\ILNDFMĊXE\WNyZWZDUG\FKWNDQHN]ĊEDZUD]]]DOHFDQ\P

sposobem odbudowy (Tab. 1):

Tabela 1..ODV\ILNDFMDXE\WNyZWZDUG\FKWNDQHN]ĊEDZUD]]]DOHFDQ\PVSRVREHPRGEXGRZ\ wg. Naumann.

[64]

Klasa I

=ąE]XE\WNLHPRWRF]RQ\P

SU]H]ZV]\VWNLHĞFLDQ\

NWyUHPDMąZLĊFHMQLĪPP

JUXERĞFL

0RĪQD]DVWRVRZDüNODV\F]Qą

RGEXGRZĊ]DFKRZDZF]ą

EH]NRQLHF]QRĞFLVWRVRZDQLD

ZNáDGyZN-k, dla zĊEyZ

przednich jak i bocznych.

Klasa II

3ĞFLDQDPL

1LHPDZVND]DĔGRVWRVRZDQLD

ZNáDGyZN-NZ\VWDUF]DMąFHVą

odbudowy adhezyjne EH]SRĞUHGQLHOXESRĞUHGQLH

Stosowanie systemów DGKH]\MQ\FKGR]ĊELQ\

iQDVWĊSXMąFHMRGEXGRZ\

kompozytem ubytków typu MOD VSUDZLDLĪ]ĊE\VWDMąVLĊRGSRUQH

QD]áDPDQLDSRGREQLHGR

QLHQDUXV]RQ\FK]ĊEyZ

Klasa III

2ĞFLDQDPL

Klasa IV

Zalecana odbudowa zZ\NRU]\VWDQLHPZNáDGXN-k.

:NáDG\Z]PDFQLDQHZáyNQDPL

Vą ZVND]DQHGOD]ĊEyZSU]HGQLFK

w przedtrzonowcach iWU]RQRZFDFKPRĪQD]DVWRVRZDü

ZNáDG\LQG\ZLGXDOQHPHWDORZH

OXEZ]PDFQLDQHZáyNQDPL

2VWDWHF]QąRGEXGRZąSRZLQQD

E\üNRURQDSURWHW\F]QDGOD]ĊEyZ

SU]HGQLFKGOD]ĊEyZERF]Q\FK–

korona, onlay lub overlay.

Klasa V

]ĊED

Konieczna odbudowa zZ\NRU]\VWDQLHPZNáDGyZN-k.

Kluczowe jest zachowanie REUĊF]\IHUUXOHWNDQHNWZDUG\FK

FHOHP]ZLĊNV]HQLDRGSRUQRĞFL

na]áDPDQLD

3RPLPR ZLHOX ]DOHW VWDQGDUGRZ\FK ZNáDGyZ N-N Z]PDFQLDQ\FK ZáyNQDPL ZLHOH

SU]\SDGNyZ NOLQLF]Q\FK QLH QDGDMH VLĊ GR RGEXGRZ\ SU]\ SRPRF\ W\FK X]XSHáQLHĔ %UDN

REUĊF]\ ]GURZHM ]ĊELQ\ G\VNZDOLILNXMH ]DVWRVRZDQLH )53 EH] GRGDWNRZ\FK SURFHGXU

Z\GáXĪHQLHNRURQ\ NOLQLF]QHMOXEHNVWUX]MDRUWRGRQW\F]QDLZ\PXV]DXĪ\FLHLQG\ZLGXDOQ\FK

PHWDORZ\FKZNáDGyZN-k. [35, 52, 65]] 7HQURG]DMZNáDGyZSR]RVWDMHUyZQLHĪUR]ZLą]DQLHP

z wyboru w przypadku zastosowania protez typu overdenture z elementami precyzyjnymi np. ]DWU]DVNDPLNXORZ\PL8Ī\FLHVWDQGDUGRZ\FKZNáDGyZN-NZ\PXV]DRSUDFRZDQLHNDQDáX

NRU]HQLRZHJRLGRSDVRZDQLHMHJRJHRPHWULLGRJHRPHWULLVWDQGDUGRZHJRZNáDGXN-k, podczas JG\ LQG\ZLGXDOQH ZNáDG\ N-N SR]ZDODMą QD ]DFKRZDQLH minimalnej preparacji tkanek, RJUDQLF]DMąFVLĊGRXVXQLĊFLDPDWHULDáXZ\SHáQLDMąFHJRNDQDáLQLH]EĊGQHJRSRV]HU]HQLDNDQDáX

3.5. 0HWRG\X]\VNDQLDQHJDW\ZXZQĊWU]DNDQDáX

korzeniowego.

Dla precyzyjnego i optymalnego wykonania indywidualnego wNáDGX N-k kluczowe Vą 2 HWDS\SRVWĊSRZDQLD1) RSUDFRZDQLHNDQDáX, 2) uzyskanie negatywuDQDVWĊSQLHSR]\W\ZX ZQĊWU]DNDQDáXQD SRGVWDZLHNWyUHJR]RVWDQLHZ\NRQDQ\LQG\ZLGXDOQ\ZNáDGN-k. Pierwszy etap polega naRSUDFRZDQLX F]ĊĞFL NRURQRZHM ]ĊED tj. usunLĊFLX ZV]\VWNLFK WNDQHN

]PLHQLRQ\FKSUyFKQLFRZRXIRUPRZDQLXZQĊWU]DNRPRU\]ELHĪQLHZNLHUXQNXMHMGQDRUD]

RV]OLIRZDQLX ]DFKRZDQHM F]ĊĞFL NRURQ\ NOLQLF]QHM MDN SRG NRURQĊ SURWHW\F]Qą 1DVWĊSQLH

QDOHĪ\ XVXQąü PDWHULDá Z\SHáQLDMąF\ ] NDQDáX NRU]HQLRZHJR ] pozostawieniem ok 5,0 PLOLPHWURZHJRZ\SHáQLHQLDOLF]ąFRGZLHU]FKRáNDUDGLRORJLF]QHJR(ZHQWXDOQHSRV]HU]HQLH

NDQDáX QLH SRZLQQR SU]HNUDF]Dü  ĞUHGQLF\ korzenia, JG\Ī SU]HNURF]HQLH WHM ZDUWRĞFL

]ZLĊNV]DSUDZGRSRGRELHĔVWZRSĊNQLĊFLDNRU]HQLD[35] 'UXJLHWDSSRVWĊSRZDQLDklinicznego, czyliPRGHORZDQLHZNáDGX PRĪH]RVWDüZ\NRQDQ\PHWRGąEH]SRĞUHGQLąOXESRĞUHGQLą

3.5.1. 0HWRGDEH]SRĞUHGQLD

: PHWRG]LH EH]SRĞUHGQLHM OHNDU] PRGHOXMH ZNáDG N-k w ustach pacjenta zZ\NRU]\VWDQLHP ZRVNX RGOHZRZHJR OXE VDPR VSDODMąF\FK VLĊ WZRU]\Z DNU\ODQRZ\FK

(np. Pattern-5HVLQ 1DVWĊSQLH, wyPRGHORZDQ\ ZNáDG MHVW Z\V\áDQ\ GR ODERUDWRULXP

protetycznego, gdzie w procesie odlewnictwa wosk zostaje zamieniony na metal. Istotnym jest, DE\ Z PHWRG]LH EH]SRĞUHGQLHM GR Z\PRGHORZDQLD ZNáDGX XĪ\ü SURGXNWyZ XOHJDMąF\FK

bezresztkowemu spaleniu. [66]

0HWRGDSRĞUHGQLDSROHJDQDSREUDQLu wycisku opracowanego NDQDáX]ĊED]NWyUHJR

w laboratorium zostanie odlany model roboczy, D QDVWĊSQLH dalsze etapy pracy. Obecnie SUHIHUXMHVLĊZ\NRQDQLHLQG\ZLGXDOQ\FKZNáDGyZPHWDORZ\FKPHWRGąSRĞUHGQLą]SREUDQLHP

wycisku.

3.5.2. 0HWRGDSRĞUHGQLD– wykonanie wycisku, masy wyciskowe.

:\FLVNL SRG LQG\ZLGXDOQH ZNáDG\ N-N SRZLQQ\ E\ü Z\NRQ\ZDQH PDVDPL

VLOLNRQRZ\PLRDGG\F\MQ\PLVSRVRELHZLą]DQLD$-silikony lub poliwinylosiloksany - PVS).

0DWHULDá\WHGRVWĊSQHVąQDU\QNXRGODW;;ZLHNXZNRQV\VWHQFMDFK- bardzo rzadkiej, - rzadkiej, - ĞUHGQLHM - JĊVWHM L EDUG]R JĊVWHM putty) zawsze w postaci pasty bazy i pasty NDWDOL]DWRUD:VNáDGED]\ZFKRG]ąZ\SHáQLDF]HRUD]SROLPHU\RPDáHMPDVLHF]ąVWHF]NRZHM

SROLZRGRURVLORNVDQPHW\OXVNáDGDMąFHVLĊ]WU]HFKGRG]LHVLĊFLXERF]Q\FKOXENRĔFRwych JUXS ZRGRURVLODQRZ\FK SU]\SDGDMąF\FK QD MHGQą F]ąVWHF]NĊ 3DVWD NDWDOLW\F]QD ]DZLHUD

QLVNRF]ąVWHF]NRZH VLOLNRQ\ ] ZROQ\PL JUXSDPL ZLQ\ORZ\PL Z\SHáQLDF] RUD] NZDV

KHNVDFKORURSODW\QRZ\3URFHVZLą]DQLDDGG\F\MQ\FKPDVVLOLNRQRZ\FKSU]HELHJDZFDáRĞFL

w jamie ustnej bez wytworzenia produktu ubocznego. [67] (Ryc.3 = WHJR WHĪ Z]JOĊGX

PDWHULDá\ 396 Z\ND]XMą GXĪą VWDELOQRĞü Z\PLDUyZ D PRGHOH PRĪQD RGOHZDü ZLHOH GQL

poSREUDQLXZ\FLVNX6ąRQHUyZQLHĪGREU]HWROHURZDQHSU]H]pacjentów, JG\ĪQLHSRVLDGDMą

SU]\NUHJRVPDNXOXE]DSDFKXLPRĪQDMHGH]\QIHNRZDüUyĪQ\PLĞURGNDPLEH]REDZ\R]PLDQĊ

REMĊWRĞFLLNV]WDáWX

Rycina 3. Przebieg procesu polimeryzacji addycyjnej masy silikonowej.

:LĊNV]RĞü SURGXFHQWyZ PDV VLOLNRQRZ\FK RUD] SROLZLQ\ORVLORNVDQRZ\FK RNUHĞOD

swoje masy mianem „hydrofilnych”,FRQLHMHVWGRNRĔFDSUHF\]\MQH7HFKQLF]QLHPRĪQDWDN

QD]ZDüMHG\QLHPDV\ hydrokoloidalne. [76] 2U\JLQDOQHPDWHULDá\SROLZLQ\ORVLORNVDQRZHE\á\

K\GURIRERZH D NąW\ NRQWDNWX ] ZRGą EDUG]R GXĪH. Natomiast wszystkie elastomerowe PDWHULDá\ Z\FLVNRZH PDMą SRVWĊSXMąFH L XVWĊSXMąFH NąW\ ]ZLOĪDQLD ZLĊNV]H QLĪ 

°

=DF]ĊWR ZLĊF GRGDZDü GR QLFK QLHMRQRZH VXUIDNWDQW\ ĪHE\ ]PQLHMV]\ü QDSLĊFLH

SRZLHU]FKQLRZHSRSUDZLü]ZLOĪDOQRĞüL]PQLHMV]\üNąW\NRQWDNWXFRSR]ZROLáRQDX]\VNDQLH

NąWDRZLHONRĞFLRN

°

W efekcie w masLH WZRU]\ VLĊ PQLHM SĊFKHU]\ SRZLHWU]D MHGQDN SRJDUV]DMą VLĊ ZDUXQNL

Z\NRQ\ZDQLD]DGRZDODMąF\FKZ\FLVNyZZZLOJRWQ\PĞURGRZLVNX[68, 69]

=MDZLVNLHP LVWRWQ\P Z SUDF\ PDWHULDáDPL 396 MHVW W]Z Äshear thinning” czyli ]PQLHMV]HQLH OHSNRĞFL ZUD] ]H Z]URVWHP SUĊGNRĞFL ĞFLQDQLD RNUHĞODQH LQDF]HM MDNR

SVHXGRSODVW\F]QRĞü). [70] 5yĪQH JĊVWRĞFL PDV FHFKXMą VLĊ UyĪQ\PL OHSNRĞFLDPL – im masa U]DGV]D W\P OHSNRĞü PQLHMV]D LP PDVD JĊVWV]D QS putty W\P OHSNRĞü ZLĊNV]D Zasada GRW\F]ąFa PDWHULDáyZ R UyĪQHM OHSNRĞFL PyZL ĪH LP PQLHMV]D OHSNRĞü masy, tym lepsze RGZ]RURZDQLH V]F]HJyáyZ 1DOHĪ\ MHGQDN SDPLĊWDü LĪ PQLHMV]D OHSNRĞü VNXWNXMĊ

]ZLĊNV]HQLHPVWRSQLDNXUF]OLZRĞFLPDV\ [69]

:]ZLą]NX ]SRZ\ĪV]\PNRU]\VWQLHMMHVWJG\GRSRELHUDQLDZ\FLVNX]DVWRVXMHP\MDN

QDMPQLHMV]ąLORĞüPDV\RPDáHMOHSNRĞFLU]DGNLHMDE\RGZ]RURZDüSU]\MHMSRPRF\GUREQH

V]F]HJyá\ SUHSDUDFML D JáyZQą PDVĊ Z\FLVNX VWDQRZLü EĊG]LH PDVD R GXĪHM OHSNRĞFL

(np. putty) &R ZLĊFHM, ]DVWRVRZDQLH PDV\ JĊVWV]HM MDNR W]Z SLHUZV]HM ZDUVWZ\ SRZRGXMH

Z\WZRU]HQLHWáRF]QLFRprzyspiesza SUĊGNRĞü ĞFLQDQLD masy. Efektem jest dalsze, chwilowe ]PQLHMV]HQLHOHSNRĞFLPDV\G]LĊNLF]HPXOHSLHM]DSá\ZDRQDZJáąENLHV]RQHNG]LąVáRZ\FK

lXE NDQDáyZ NRU]HQLRZ\FK =MDZLVNR Äshear thinnig´ ]DFKRG]L UyZQLHĪ EH]SRĞUHGQLR

wNRĔFyZFHPLHV]DMąFHMOXEVWU]\NDZFHZ\FLVNRZHM[69, 71]

W\FLVNLSRGLQG\ZLGXDOQHZNáDG\N-NZ\NRQXMHVLĊREHFQLHWHFKQLNąGZXZDUVWZRZą

MHGQRF]DVRZą 'R RSUDFRZDQHJR NDQDáX NRU]HQLRZHJR ZSURZDG]D VLĊ U]DGNą PDVĊ

Z\FLVNRZąNWyUąGRS\FKDVLĊGRĞFLDQHNNDQDáXSRSU]H]ZSURZDG]HQLH üZLHNa retencyjnego usztywniDMąFHJo Z\FLVNZQĊWU]DNDQDáX:DĪQHMHVWDE\üZLHNLUHWHQF\MQHSRZSURZDG]HQLX

GR NDQDáyZ QLH SU]HNUDF]Dá\ VZRMą GáXJRĞFLą JX]NyZ NRURQ ]ĊEyZ VąVLDGXMąF\FK

JG\Ī w WDNLHMV\WXDFMLPRĪHGRMĞüGRRGNV]WDáFHQLDVLĊüZLHNyZZNDQDOHQDVNXWHNGRFLĞQLĊFLD

ich przez WZDUGH GQR á\ĪNL Z\FLVNRZHM SU]HVXQLĊFLD L w konsekwencji uzyskania QLHSUDZLGáRZHJRZ\FLVNX.ROHMQRZSURZDG]RQD]RVWDMHá\ĪND]JĊVWąPDVąZ\FLVNRZąW\SX

putty NWyUD VWDQRZL Z\FLVN GRSHáQLDMąF\ REHMPXMąF\ UyZQLHĪ SR]RVWDáH ]ĊE\ Z áXNX

]ĊERZ\P3R zwią]DQLXXVXZDVLĊZ\FLVN]MDP\XVWQHMRFHQLDMHJRGRNáDGQRĞüLZ\V\áD

do laboratorium celem wykonania dalszych etapów pracy.

'RW\FKF]DV Z OLWHUDWXU]H RSXEOLNRZDQR ZLHOH SUDF GRW\F]ąF\FK OHF]HQLD

zZ\NRU]\VWDQLHP ZNáDGyZ N-k oraz metod ich wykonywania, natomiast problem techniki wykonania Z\FLVNyZ SRG ZNáDG\ N-k, w tym sposobów wprowadzania masy wyciskowej doĞZLDWáDNDQDáyZMHVWVáDERXGRNXPHQWRZDQ\[69, 72] Istnieje zatem potrzeba precyzyjnego RNUHĞOHQLD]DVDG\DSOLNDFMLPDV\Z\FLVNRZHMGRĞZLDWáDNDQDáXNRU]HQLRZHJRFHlem idealnego RG]ZLHUFLHGOHQLD ZDUXQNyZ NOLQLF]Q\FK Z QHJDW\ZLH Z\FLVNX D QDVWĊSQLH SR]\W\ZLH

(modelu) pola protetycznego JG\Ī Srzekazanie wiernego odzwierciedlenia warunków klinicznych do laboratorium protetycznego jest warunkiem sine qua non wykonania SUHF\]\MQHJRZNáDGXNRURQRZR– NRU]HQLRZHJRJZDUDQWXMąFHJRGáXJRF]DVRZHSU]HWUZDQLH

X]XSHáQLHQLD SURWHW\F]QHJR Z MDPLH XVWQHM D W\P VDP\P ZLHOROHWQLH SU]HGáXĪHQLH

XĪ\WNRZDQLDQDWXUDOQHJRILODUX

4. CEL PRACY

1. 2NUHĞOHQLHPHWRG\ZSURZDG]DQLDPDV\Z\FLVNRZHMGRZQĊWU]DNDQDáXNRU]HQLRZHJRNWyUD

pozwoli na uzyskanie najbardziej precyzyjnego wycisku.

2. 2NUHĞOHQLH SRWHQFMDOQHM ]DOHĪQRĞFL SRPLĊG]\ anatomią NDQDáX NRU]HQLRZHJR a precyzją Z\NRQDQLDZ\FLVNXSRGZNáDGNRURQRZR – korzeniowy Z\EUDQąPHWRGą.

3. 2NUHĞOHQLH która z wybranych metod DSOLNDFML PDV\ Z\FLVNRZHM GR ZQĊWU]D NDQDáX

korzeniowego skutkuje pobraniem najmniej precyzyjnego wycisku, a tym samym wGRP\ĞOHwymusza NRQLHF]QRĞü powtórzenia procedury.

4. Sprawdzenie czy wybrane metody oceny wycisku kliniczna versusNRPSXWHURZDZ\ND]XMą

]JRGQRĞüRFHQ\ Z]ĊEDFKMHGQR- oraz wielokorzeniowych.

5. 0$7(5,$à<,0(72'<

5.1. 0DWHULDá

0DWHULDá EDGDZF]\VWDQRZLáy 162 wyciski pobierane QDQDWXUDOQ\FKOXG]NLFK]ĊEDFK

VWDá\FK XVXZDQ\FK ]H ZVND]DĔ RJyOQRPHG\F]Q\FK Z 3RUDGQL &KLUXUJLL 6WRPDWRORJLF]QHM

8QLZHUV\WHFNLHJR&HQWUXP6WRPDWRORJLF]QHJRZ*GDĔVNX=ĊE\SRFKRG]Lá\RGSHáQROHWQLFK

SDFMHQWyZRERMJDSáFLNWyU]\]RVWDOLSRLQIRUPRZDQLRplanowanych badaniach i wyrazili na nie SLVHPQą]JRGĊ1DSU]HSURZDG]HQLHEDGDĔX]\VNDQR]JRGĊ1LH]DOHĪQHM.RPLVML%LRHW\F]QHMGR

6SUDZ %DGDĔ 1DXNRZ\FK SU]\ *GDĔVNLP 8QLZHUV\WHFLH 0HG\F]Q\P 1.%%1 2013).

Wyciski wykonanR WU]HPD UyĪQ\PL PHWRGDPL SR  wyciski Z NDĪGHM ] PHWRG 2JyOQLH

78Z\FLVNyZZ\NRQDQRZ]ĊEDFKMHGQRNDQDáRZ\FKDZ\FLVNLZ]ĊEDFKZLHORNDQDáRZ\FK.

5.2. 3U]\JRWRZDQLH]ĊEyZLPRGHOLJLSVRZ\FK

8VXQLĊWH ]ĊE\ SRGGDQR EDGDQLX RUD] VHOHNFML FHOHP ]DNZDOLILNRZDQLD GR GDOV]HJR

SRVWĊSRZDQLD3LHUZRWQLHWNDQNLWZDUGH]QLV]F]RQHSU]H]SURFHVSUyFKQLFRZ\MHĞOLREHFQH ]RVWDá\RSUDFRZDQHZLHUWáHPGLDPHQWRZ\PQDWXUELQĊZFKáRG]HQLXZRGQR– powietrznym.

.ROHMQR RSUDFRZDQ\ ]ąE RFHQLDQR SRG NąWHP SU]\GDWQRĞFL GR Z\NRQDQLD LQG\ZLGXDOQHJR

ZNáDGX k-N ] XZ]JOĊGQLHQLHP ZV]\VWNLFK ]DVDG VWRVRZDQ\FK Z SRVWĊSRZDQLX NOLQLF]Q\P

Do kolejnych etapów ]DNZDOLILNRZDQR  ]ĊEyZ MHGQRNRU]HQLRZ\FK L  ]ĊEyZ wielokorzeniowych 'R JUXS\ ]ĊEyZ MHGQRNRU]HQLRZ\FK ]DNZDOLILNRZDQR ]ĊE\ VLHF]QH

Ná\ RUD] ]ĊE\ SU]HGWU]RQRZH = JUXS\ Z\NOXF]RQR ]ĊE\ SU]HGWU]RQRZH GZXNDQDáRZH

Do gruS\]ĊEyZZLHORNDQDáRZ\FK]DNZDOLILNRZDQRMHG\QLH]ĊE\WU]RQRZHw tym 11 ]ĊEyZ

WU]RQRZ\FKJyUQ\FKRUD]]ĊEyZWU]RQRZ\FKGROQ\FK

:V]\VWNLHNDQDá\Z]ĊEDFK]DNZDOLILNRZDQ\FKGRGDOV]HJRSRVWĊSRZDQLDSU]HOHF]RQR

HQGRGRQW\F]QLHQDSHáQąGáXJRĞüURERF]ąSU]\SRPRF\QDU]ĊG]LPDV]\QRZ\FK07ZR^®firmy

9':RUD]UĊF]Q\FKQDU]ĊG]LW\SX.-ILOHGRV]HURNRĞFL,62 1DVWĊSQLH, NDQDá\Z\SHáQLRQR

XV]F]HOQLDF]HPQDED]LHĪ\ZLFDPLQR - epoksydowych AH-plus• 'HQWVSO\RUD]GRSHáQLRQR

üZLHNDPLJXWDSHUNRZ\PL

.ROHMQR]ĊE\XPLHV]F]RQRZRGSRZLDGDMąF\FKLPSR]\FMDFKZVLOLNRQRZ\FKIRUPDFK

LPLWXMąF\FKSHáQHáXNL]ĊERZHDQDVWĊSQLH]DOHZDQRELDá\PJLSVHPNODV\,,JLSVPRGHORZ\

3R ]ZLą]DQLX JLSVX L XZROQLHQLX PRGHOL RGFLQDQR NRURQ\ ]ĊEyZ MHĞOL E\á\ REHFQH doZ\VRNRĞFL ĞFLDQ RN  PP SRZ\ĪHM JUDQLF\ V]NOLZQR-cementowej. W komorze ]ĊED

OLNZLGRZDQRSRGFLHQLHLNV]WDáWRZDQRZHZQĊWU]QHSRZLHU]FKQLHĞFLDQ]ĊEDWDNDE\LFKNąW

QDFK\OHQLDSU]HELHJDá]ELHĪQLHZNLHUXQNXGQDNRPRU\2SUDFRZDQLHNRPRU\]ĊEDSU]HELHJDáR

w sposób jak najEDUG]LHMLPLWXMąF\SRVWĊSRZDQLH NOLQLF]QH1DVWĊSQLHSU]\SRPRF\ZLHUWáD

nr 3 i nr 2 typu Largo-3HHVR'HQWVSO\0DLOOHIHURSUDFRZ\ZDQRNDQDá\NRU]HQLRZH: ]ĊEDFK

jednokorzeniowych opraFRZ\ZDQR MHGHQ NDQDá Z ]ĊEDFK ZLHORNRU]HQLRZ\FK WU]RQRZ\FK

dolnych –GZDOXEWU]\NDQDá\Z]ĊEDFKZLHORNRU]HQLRZ\FKWU]RQRZ\FKJyUQ\FK– dwa lub WU]\ NDQDá\ Z\ELHUDQH QD SRGVWDZLH KLVWRULL OHF]HQLD HQGRGRQW\F]QHJR. Kryterium wyboru VWDQRZLá poziom równoOHJáRĞFLNDQDáyZ:SU]\SDGNXGXĪHMUR]ELHĪQRĞFLNRU]HQLNDQDáyZ

RUD] EDUG]R ZąVNLHJR ĞZLDWáD NDQDáX Z ]ĊEDFK WUyMNDQDáRZ\FK GHF\GRZDQR VLĊ

naRSUDFRZDQLH SRG ZNáDG MHG\QLH GZyFK NDQDáyZ R QDMV]HUV]\P ĞZLHWOH .DQDá\

RSUDFRZ\ZDQR QD GáXJRĞü RGSRZLDGDMąFą klinicznym wskazaniom dla leczenia zZ\NRU]\VWDQLHP ZNáDGyZ NRURQRZR - NRU]HQLRZ\FK SROHJDMąF\P QD W\P ĪH GáXJRĞü

SU]\V]áHJRZNáDGXN-NSRZLQQDSR]RVWDZDüZVWRVXQNXFRQDMPQLHMGRGáXJRĞFLSU]\V]áHM

korony protetycznej. Podobnie jak ma to miejsce w SRVWĊSRZDQLXNOLQLF]Q\PNDQDá\QLHE\á\

RSUDFRZ\ZDQHQDU]ĊG]LDPL /DUJR-PessRQDSHáQąGáXJRĞü URERF]ąSRQLHZDĪNDĪGRUD]RZR

SR]RVWDZLDQRSU]\ZLHU]FKRáNRZ\RGFLQHNNDQDáXRGáXJRĞFL-5 PPZ\SHáQLRQ\JXWDSHUNą.

.DĪG\PRGHOR]QDF]DQRNROHMQąOLWHUąDOIDEHWXDNDĪG\]ąEZGDQ\PPRGHOXNROHMQą

OLF]EąQDWXUDOQą] wykluczeniem ze zbioru liczby „0”. (Ryc. 4, 5, 6)

Rycina 4.:LGRF]QH]ĊE\RVDG]RQHZPRGHOXJLSVRZ\PLR]QDF]HQLH]ĊEyZ

Rycina 5.:LGRF]QH]ĊE\RVDG]RQHZPRGHOu gipsowym i oznaczenie modelu.

Rycina 6.:LGRF]Q\R]QDF]RQ\]ąERVDG]RQ\ZPRGHOXJLSVRZ\P

5.3. Metodyka pobierania wycisków.

5.3.1. Przygotowanie modelu.

3U]HG UR]SRF]ĊFLHP SRELHUDQLD Z\FLVNyZ NDĪG\ PRGHO ]DQXU]DQR Z ZRG]LH

oWHPSHUDWXU]H SRNRMRZHM QD F]DV  JRG]LQ\ FHOHP QDVąF]HQLD modelu gipsowego i stworzenia „izolacji” dla silikonowej masy wyciskowej. Dodatkowo, ]DáRĪRQR

LĪ ZF]HĞQLHMV]H ÄQDZRGQLHQLH´ WNDQHN ]ĊED QDMEDUG]LHM PRĪOLZLH ]EOLĪ\ ZDUXQNL SREUDQLD

wycisków doZDUXQNyZSDQXMąF\FKZĞURGRZLVNXMDP\XVWQHM

3R Z\MĊFLX PRGHOX ] ZRG\ RVXV]DQR JR UĊF]QLNLHP SDSLHURZ\P QDVWĊSQLH ]ąE

SU]H]QDF]RQ\ SRG Z\FLVN RVXV]DQR VWUXPLHQLHP VSUĊĪRQHJR SRZLHWU]D ] GPXFKDZNL XQLWX

GHQW\VW\F]QHJRSU]H]F]DVVHNXQGSRF]\PGRNDĪGHJRNDQDáXZSURZDG]DQRSRNROHLVąF]NL

papierowHRUR]PLDU]H,62GRPRPHQWXZNWyU\PZ\MĊW\VąF]HNSR]RVWDZDáFDáNRZLFLH

suchy.

3U]\JRWRZDQR UyZQLHĪ PHWDORZH üZLHNL UHWHQF\MQH Metalowe zszywki biurowe SU]HFLQDQRZLHUWáHPGLDPHQWRZ\PZ²/3LFKGáXJRĞFLQDVWĊSQLHZLHUWáHPGLDPHQWRZ\PW\SX

separatoUZ\NRQ\ZDQRQDFLĊFLDQDSRZLHU]FKQLSU]\JRWRZDQHJRüZLHNDFHOHP]DSHZQLHQLD

UHWHQFML GOD PDV\ Z\FLVNRZHM .DĪG\ üZLHN SU]\PLHU]DQR GR Z\EUDQHJR GOD QLHJR NDQDáX

NRU]HQLRZHJRSU]HGSREUDQLHPZ\FLVNXFHOHPGREUDQLDRGSRZLHGQLHMGáXJRĞFLüZLHNDWDN

aby nieZ\VWDZDáSRQDGNRURQ\VąVLHGQLFK]ĊEyZ

5.3.2. Wykonanie wycisków.

:\FLVNL GRFHORZH Z\NRQ\ZDQR PHWRGą GZXZDUVWZRZą MHGQRF]DVRZą ] XĪ\FLHP

masy poliwinylosiloksanowej typu addycyjnego Honigum firmy DMG (Niemcy) typu putty RUD]OLJKW0DVĊ+RQLJXP-Light wyEUDQR]HZ]JOĊGXQD zjawisko “shear thinning´SROHJDMąFe QDRVLąJDQLXQDMQLĪV]HMOHSNRĞFLVSRĞUyGWHMNDWHJRULLPDWHULDáyZSRGZSá\ZHPG]LDáDQLDGXĪHM

VLá\3RĪąGDQ\P efektem “shear thinning´MHVWáDWZLHMV]HZQLNDQLHPDV\ZWUXGQRGRVWĊSQH

PLHMVFDZHZQĊWU]XNDQDáXNRU]HQLRZHJR

0DVĊ W\SX SXWW\ PLHV]DQR UĊF]QLH L QDNáDGDQR QD VWDQGDUGRZą PHWDORZą á\ĪNĊ

REURWRZą QDWRPLDVW PDVĊ W\SX OLJKW QDNáDGDQR ] SLVWROHWX SRSU]H] NRĔFyZNĊ PLHV]DMąFą

]DNRĔF]RQąDSOLNDWRUHPEH]SRĞUHGQLRQD]ąEXĪ\ZDMąFWU]HFKUyĪQ\FKPHtod:

I. PISTOLET -PDVĊW\SXOLJKWZVWU]\NLZDQR]SLVWROHWXEH]SRĞUHGQLRGRĞZLDWáD

NDQDáXSU]\NáDGDMąFDSOLNDWRUPRĪOLZLHJáĊERNRGRXMĞFLDNDQDáXDQDVWĊSQLH

ZROQRZ\FRIXMąFZPLDUĊZ\SHáQLDQLDNDQDáX

II. LENTULO -PDVĊW\SXOLJKWZVWU]\NLZDQR]SLVWROHWXEH]SRĞUHGQLRGRĞZLDWáD

NDQDáX D QDVWĊSQLH NRQGHQVRZDQR Z NDQDOH SU]\ SRPRF\ LJá\ /HQWXOR

]DáRĪRQHM QD NąWQLFĊ ] SUĊGNRĞFLą  REURWyZ QD PLQXWĊ SU]H] F]DV

5 sekund,

III. ,*à$- GRNDQDáXNRU]HQLRZHJRZSURZDG]DQRLJáĊLQLHNF\MQąRUR]PLDU]H*

RVREQą GR NDĪGHJR NDQDáX QDVWĊSQLH ZVWU]\NLZDQR PDVĊ Z\FLVNRZą W\SX

OLJKW]SLVWROHWXGRNDQDáXNRU]HQLRZHJRZ]GáXĪLJá\LQLHNF\MQHMNWyUDPLDáD

SHáQLüIXQNFMĊZHQW\ODRGSRZLHWU]DMąFHJR:]DáRĪHQLXWHMPHWRG\SRZietrze XZLĊ]LRQH Z NDQDOH SRG ZSá\ZHP SUĊĪQRĞFL PDV\ XFKRG]LáR SU]H] ĞZLDWáR

ZSURZDG]RQHMLJá\.ROHMQRLJáDE\áDZROQRZ\FLąJDQD]NDQDáXNRU]HQLRZHJR

SRGF]DVJG\PDVDE\áDQDGDOZVWU]\NLZDQD

%H]SRĞUHGQLR SR DSOLNDFML Z NDĪGHM ] WU]HFK PHWRG ZSURZDG]DQR do wszystkich NDQDáyZ ZF]HĞQLHM SU]\JRWRZDQ\ PHWDORZ\ üZLHN UHWHQF\MQ\ SR F]\P QDNáDGDQR á\ĪNĊ

Z\FLVNRZą]PDVąW\SXSXWW\3R]ZLą]DQLXPDV\Z\MPRZDQRá\ĪNĊZ\FLVNXZDOQLDQR]á\ĪNL

LQDRGZURFLHRSLV\ZDQRZLHUWáHPURG]DM]DVWRVRZDQHMPHWRG\LQXPHUZ\cisku odczytany zR]QDF]HĔQDPRGHOX

5.4. Ocena wycisków.

5.4.1. Analiza kliniczna wycisków.

:\FLVNLE\á\RFHQLDQHSU]H]GZyFKOHNDU]\NOLQLF\VWyZQLH]DOHĪQLHRGVLHELHPHWRGą

random/random. Zastosowano dwie skale ocen.

W pierwszej, wycisk analizowano pRGNąWHPREHFQRĞFLSĊFKHU]\SRZLHWU]DLSXVW\FK

SU]HVWU]HQLZVLOLNRQRZ\PQHJDW\ZLHZQĊWU]DNDQDáXNRU]HQLRZHJR%UDNSĊFKHU]\SXVW\FK

SU]HVWU]HQLRUD]ĞODGyZSU]HUZDQLDFLąJáRĞFLPDV\R]QDF]DáZ\FLVNDNFHSWRZDOQ\REHFQRĞü

SĊFKHU]\G\VNZDOLILNRZDáDZ\FLVNMDNRQLHPRĪOLZ\GRGDOV]HJRZ\NRU]\VWDQLD

: GUXJLHM VNDOL RFHQLDQR NDĪG\ Z\FLVN SRG NąWHP SU]\GDWQRĞFL NOLQLF]QHM ZHGáXJ

punktacji:

1 pkt – wycisk nieakceptowalny klinicznie

2 pkt – wycisk nieprecyzyjny, lecz akceptowalny klinicznie 3 pkt – wycisk idealny

:\FLVN QLHDNFHSWRZDOQ\ NOLQLF]QLH R]QDF]Dá WDNL NWyUHJR QLHGRNáDGQRĞFL QLH

JZDUDQWXMąSRSUDZQHJRRGZ]RURZDQLDZDUXQNyZNOLQLF]Q\FKDW\PVDP\PG\VNZDOLILNXMą

go do odlania modelu roboczego (Ryc. 7). Wycisk nieprecyzyjny, lecz akceptowalny klinicznie ]DZLHUD SHZQH PLQLPDOQH ĞODG\ GUREQ\FK SĊFKHU]\NyZ SRZLHWU]D OXE ]DG]LRUyZ Z PDVLH

NWyUH Z VXELHNW\ZQHM RFHQLH NOLQLF\VW\ QLH ZSá\ZDMą QD RG]ZLHUFLHGOHQLH ZDUXQNyZ

NOLQLF]Q\FK D W\P VDP\P GRSXV]F]DMą PRĪOLZRĞü ]DNZDOLILNRZDQLD Z\FLVNX GR RGODQLD

modelu URERF]HJR:\FLVNLGHDOQ\QLH]DZLHUDĪDGQ\FKEáĊGyZLVWDQRZLLGHDOQ\QHJDW\Z

ZQĊWU]DNDQDáXNRU]HQLRZHJR (Ryc. 8).

:\QLNLSXQNWDFMLVSRU]ąG]RQHMSU]H]NDĪGHJR]OHNDU]\GODGDQHJRZ\FLVNXVXPRZDQR

L XĞUHGQLRQR : SU]\SDGNX ]ĊEyZ ZLHORNRU]HQLRZ\FK RFHQLDQR RVREQR NDĪG\ ] NDQDáyZ

aQDVWĊSQLHOLF]RQRĞUHGQLąGODFDáHJR]ĊED'RGDWNRZRRFHQLDQRZ\FLVNLSRV]F]HJyOQ\FKJUXS

RUD] VLHNDF]H GROQH D WDNĪH Z\FLVNL NDQDáyZ SRGQLHELHQQ\FK ]ĊEyZ WU]RQRZ\FK JyUQ\FK

G\VWDOQH NDQDá\ ]ĊEyZ WU]RQRZ\FK GROQ\FK NDQDá\ VLHNDF]\ FHQWUDOQ\FK JyUQ\FK NáyZ

i]ĊEyZ SU]HGWU]RQRZ\FK MDNR NDQDá\ QDMV]HUV]H D W\P VDP\P QDMEDUG]LHM SU]\GDWQH

doOHF]HQLD SU]H] OHNDU]D ] Z\NRU]\VWDQLHP ZNáDGyw koronowo – korzeniowych. Wyniki poddano analizie statystycznej testem U Manna – Whitneya, testem chi – kwadrat, ÄGRNáDGQ\P

testem Fischera”, testem Kruskalla – Wallisa oraz Z\NRQDQRDQDOL]ĊSRVW-hoc testem Dunna.

We wszystkich obliczeniach za poziom istRWQRĞFLVWDW\VW\F]QHMSU]\MĊWRS”

Rycina 7. 3U]\NáDG Z\FLVNX ]ĊED ZLHORNDQDáRZHJR Z NWyU\P GZD ] WU]HFK NDQDáyZ ]RVWDá\ RFHQLRQH MDNR

QLHDNFHSWRZDOQHNOLQLF]QLHZLGRF]QH]DPNQLĊWHSĊFKHU]HSRZLHWU]D

5.4.2. Analiza komputerowa wycisków.

Celem potwierdzenia oceny wycisków w sposób obiektywny opracowano i]DVWRVRZDQRQRZDWRUVNąF\IURZąPHWRGĊHZDOXDFML

Wyciski montowano w skanerze laboratoryjnym CAD/CAM ZirkonZahn S600 ARTI, JG]LHQDVWĊSQLHVNDQRZDQRLFKSRZLHU]FKQLĊ (Ryc. 9). Tak uzyskany trójwymiarowy model DQDOL]RZDQR]XĪ\FLHPGHG\NRZDQHJRGRWHJRFHOXRSURJUDPRZDQLD=LUNRQ=DKQ.Modellier.

Rycina 9. Skaner ZirkonZahn S600

Dla porównania MDNRĞFLX]\VNDQ\FKZ\FLVNyZPLHU]RQRREMĊWRĞüPDV\Z\FLVNRZHM

ZWáRF]RQHMGRZQĊWU]DNDQDáXNRU]HQLRZHJRX]QDMąFĪHZLĊNV]DLORĞüZSURZDG]RQHMPDV\

wyciskowej Z\ZLHUDMąF ZLĊNV]ą SUĊĪQRĞü SRGF]DV ZWáDF]DQLD Z\SHáQLD V]F]HOQLHM ZQĊWU]H

NDQDáX D W\P VDP\P SR]ZDOD QD GRNáDGQLHMV]H RGZ]RURZDQLH REUD]X ZQĊWU]D NDQDáX

NRU]HQLRZHJR &HOHP MHGQR]QDF]QHM RFHQ\ RGZ]RURZDQLD ZQĊWU]D NDQDáX NRU]HQLRZHJR

z zastosowaniem tr]HFKPHWRGDSOLNDFMLPDV\Z\FLVNRZHMSU]\MĊWRZVSyOQ\SXQNWRGQLHVLHQLD

SRSU]H] ZLUWXDOQH QDáRĪHQLH QD VLHELH VNDQyZ Z\FLVNyZ GDQHJR NDQDáX X]\VNDQ\FK NDĪGą

PHWRGąáąF]QLHWU]\VNDQ\ (Ryc. 10, 11)1DVWĊSQLHRGFLQDQRZV]\VWNLHWU]\QDáRĪRQHVNDQ\

w mieMVFXXV]\SXáRZDQLDX]\VNXMąFWU]\ZLUWXDOQHPRGHOHRMHGQDNRZHMSRGVWDZLH

Rycina 10. Program ZikonZahn.0RGHOOLHU :LGRF]QH WU]\ QDáRĪRQH QD VLHELH VNDQ\ Z\FLVNyZ ]ĊED

ZLHORNRU]HQLRZHJR R]QDF]RQH UyĪQ\PL NRORUDPL :VSyOQD SRGVWDZD VNDQyZ SR]ZDOD QD LFK wzajemne porównanie.

Rycina 11. 3URJUDP =LUNRQ=DKQ0RGHOOLHU :LGRF]QH WU]\ QDáRĪRQH QD VLHELH VNDQ\ Z\FLVNyZ ]ĊED

MHGQRNRU]HQLRZHJRR]QDF]RQHUyĪQ\PLNRORUDPL

Uzyskane w ten sposób wirtualne modele zapisywano do plików w formacie .stl i eksportowano do programu 3D-7RROXPRĪOLZLDMąFHJRPDWHPDW\F]QąRFHQĊREMĊWRĞFLGDQHJR

modelu (Ryc. 12).

Rycina 12. Widok modelu zapisanego w formacie .stl w programie 3D-Tool.

3R]\VNDQH Z\QLNL SRGGDQR DQDOL]LH VWDW\VW\F]QHM VWRVXMąF test chi – kwadrat oraz

„GRNáDGQ\WHVWFishera”* SU]\MPXMąFSR]LRPLVWRWQRĞFLVWDW\VW\F]QHMp”

QD]ZDZáDVQDWHVWX

6. WYNIKI

6.1. :\QLNLZ\NRQDQLDZ\FLVNyZ]XĪ\FLHPPHWRG\F\IURZHM

6.1.1. :\QLNLX]\VNDQHZJUXSLH]ĊEyZMHGQRNDQDáRZ\FK

:JUXSLH]ĊEyZMHGQRNDQDáRZ\FKáąF]QLHanalizowano 78 wycisków.

Tabela 2.,QG\ZLGXDOQHZ\QLNLF\IURZHJRSRPLDUXREMĊWRĞFLZ\FLVNyZZ]ĊEDFKMHGQRNDQDáRZ\FKX]\VNDQ\FK

]XĪ\FLHPWU]HFK PHWRGSRELHUDQLD wycisku /(178/2 ,*à$3,672/(7.RORUHPzielonymzaznaczono QDMOHSV]\Z\QLNGODGDQHJR]ĊEa (mm³).

Oznaczenie

njħďĂ LENTULO /'B PISTOLET ZŽĚnjĂũnjħďĂ DĞƚŽĚĂĚĂũČĐĂ

najlepszy wynik

E1 29,0 28,2 28,3 </B LENTULO

Z3 11,9 11,5 11,6 ^/Ez

EdZ>Ez'MZEz LENTULO

H4 8,4 8,3 8,6 ^/EzK>Ez PISTOLET

N2 19,9 18,1 12,9 </B LENTULO

ϱ 18,9 18,6 18,0 ^/Ez

EdZ>Ez'MZEz LENTULO

P3 15,5 15,0 15,3 </B LENTULO

M5 11,1 9,5 11,2 

WZdZKEKtz PISTOLET

ϳ 10,0 9,1 9,2 

WZdZKEKtz LENTULO

ϲ 10,5 10,3 10,2 

WZdZKEKtz LENTULO

P4 ϳ͕Ϯ 6,5 3,4 ^/EzK>Ez LENTULO

I3 16,6 ϭϳ͕ϭ 15,8 

WZdZKEKtz /'B

ϰ ϳ͕ϴ ϳ͕ϲ ϳ͕Ϭ ^/EzK>Ez LENTULO

E5 12,2 12,6 11,6 ^/Ez

EdZ>Ez'MZEz /'B

I2 11,6 10,9 12,3 

WZdZKEKtz PISTOLET

P5 8,9 9,5 9,4 </B /'B

F6 34,3 33,9 32,2 

WZdZKEKtz LENTULO

M3 ϳ͕ϳ ϳ͕ϯ ϳ͕ϱ 

WZdZKEKtz LENTULO

E4 ϳ͕ϵ 9,4 ϵ͕ϳ 

WZdZKEKtz PISTOLET

Ϯ 30,5 30,8 31 </B PISTOLET

Ϯ 4,0 4,0 3,8 ^/EzK>Ez >Edh>Kͬ/'B

H3 11,3 11,1 11,3 

WZdZKEKtz LENTULO/PISTOLET

ϯ 28,2 28,2 25,1 </B >Edh>Kͬ/'B

T1 29,3 26,2 Ϯϵ͕ϳ </B PISTOLET

X1 11,1 6,9 9,8 </B LENTULO

X2 15,9 13,8 14,4 </B LENTULO

T2 15,9 16,1 ϭϱ͕ϳ </B /'B

Tabela 3.2GVHWHNZ\FLVNyZZ]ĊEDFKMHGQRNDQDáRZ\FKSR]ZDODMąF\FKX]\VNDüQDMZLĊNV]ąREMĊWRĞü]HZ]JOĊGX

QDPHWRGĊSRELHUDQLDZ\FLVNX/(178/2,*à$3,672/(7.RORUHPzielonym]D]QDF]RQRPHWRGĊZNWyUHM

uzyskano wynik najbardziej korzystny klinicznie.

%z:EK<EBKt

K^d<tz/^<MtE:t/%<^

K:%dK_/

LENTULO 55,2%

/'B ϮϬ͕ϳй

PISTOLET 24,1%

Suma 100%

Rycina 13. 2GVHWHN Z\FLVNyZ Z ]ĊEDFK MHGQRNDQDáRZ\FK SR]ZDODMąF\FK X]\VNDü QDMZLĊNV]ą REMĊWRĞü

zeZ]JOĊGXQDPHWRGĊSRELHUDQLDZ\FLVNX/(178/2,*à$3,672/(7

0HWRGD F\IURZD RFHQ\ Z\FLVNyZ Z\ND]DáD ĪH QDMZLĊFHM  Z\FLVNyZ

zQDMZLĊNV]ą]PLHU]RQąREMĊWRĞFLąSRELHUDQRPHWRGą/(178/2:WHMVDPHMJUXSLH]ĊEyZ

MHGQRNDQDáRZ\FKZ\FLVNyZSRELHUDQ\FKPHWRGą,*à$E\áRDPHWRGą3,672/(7E\áR

:JUXSLHZ\FLVNyZ]QDMZLĊNV]ą]PLHU]RQąREMĊWRĞFLąZ\FLVNyZSRELHUDQ\FKPHWRGą

/(178/2E\áRLVWRWQLHVWDW\VW\F]QLHZLĊFHMZSRUyZQDQLXGRPHWRG\3,672/(7S  LPHWRG\,*à$S  (Tab. 3) (Ryc. 13).

Tabela 4.,ORĞüLRGVHWHNZ\FLVNyZZ\NRQDQ\FKZ]ĊEDFKMHGQRNDQDáRZ\FKSR]ZDODMąF\FKX]\VNDüQDMZLĊNV]ą

REMĊWRĞü]HZ]JOĊGXQDPHWRGĊSRELHUDQLDZ\FLVNX/(178/2,*à$3,672/(73RG]LDáQDJUXS\]ĊERZH

Kolorem zielonym]D]QDF]RQRPHWRGĊZNWyUHMX]\VNDQRZ\QLN najbardziej korzystny klinicznie.

%z^/E

/>K_Ez,

tz/^<Mt DdK

tz/^<Kt

>/tz/^<Mt

ZE:t/%<^K:%dK_/

K^d<tz/^<Mt

ZE:t/%<^K:%dK_/

ϳ LENTULO 5 62,5%

ϳ /'B 2 25,0%

ϳ PISTOLET 1 12,5%

21 



<Bz

/>K_Ez,

tz/^<Mt DdK

tz/^<Kt

>/tz/^<Mt

ZE:t/%<^K:%dK_/

K^d<tz/^<Mt

ZE:t/%<^K:%dK_/

10 LENTULO 6 54,5%

10 /'B 3 Ϯϳ͕ϯй

10 PISTOLET 2 18,2%

30 

%zWZdZKEKt

/>K_Ez,

tz/^<Mt DdK

tz/^<Kt

>/tz/^<Mt

ZE:t/%<^K:%dK_/

K^d<tz/^<Mt

ZE:t/%<^K:%dK_/

9 LENTULO 5 50,0%

9 /'B 1 10,0%

9 PISTOLET 4 40,0%

27 

Rycina 14. 2GVHWHN Z\FLVNyZ Z\NRQDQ\FK Z ]ĊEDFK MHGQRNDQDáRZ\FK SR]ZDODMąF\FK X]\VNDü QDMZLĊNV]ą

REMĊWRĞü]HZ]JOĊGXQDPHWRGĊSRELHUDQLDZ\FLVNX/(178/2,*à$3,672/(73RG]LDáQDJUXS\]ĊERZH

%z^/E

<Bz

%zWZdZKEKt

Analiza statystyczna wycisków wykonana „GRNáDGQ\PWHVWHP)LVKHUD” w JUXSLH]ĊEyZ

MHGQRNDQDáRZ\FK]SRG]LDáHPQDSRV]F]HJyOQHJUXS\]ĊERZHQLHZ\ND]DáDUyĪQLFLVWRWQ\FK

VWDW\VW\F]QLH SRPLĊG]\ SRV]F]HJyOQ\PL JUXSDPL OHF] PRĪQD ]DREVHUZRZDü SRWHQFMDá

dla metody LENTULO (Tab. 4) (Ryc. 14).

6.1.2. Wyniki uzyskane w grupie ]ĊEyZZLHORNDQDáRZ\FK

:JUXSLH]ĊEyZZLHORNDQDáRZ\FKáąF]QLHDQDOL]RZDQRZ\FLVNL

Tabela 5.,QG\ZLGXDOQHZ\QLNLF\IURZHJRSRPLDUXREMĊWRĞFLZ\FLVNyZZ]ĊEDFKZLHORNDQDáRZ\FKX]\VNDQ\FK

]XĪ\FLHPWU]HFK PHWRGSRELHUDQLD Z\FLVNX/(178/2 ,*à$3,672/(7). Kolorem zielonymzaznaczono QDMOHSV]\Z\QLNGODGDQHJR]ĊEDPP³).

Oznaczenie

njħďĂ LENTULO /'B PISTOLET ZŽĚnjĂũnjħďĂ DĞƚŽĚĂĚĂũČĐĂ

najlepszy wynik

&ϳ ϳϬ͕Ϭ ϳϬ͕ϰ ϳϬ͕ϴ dZKEKtz

K>Ez PISTOLET

N1 ϴϭ͕ϳ 82,2 83,6 dZKEKtz

K>Ez PISTOLET

ϴ 85,0 84,0 84,2 dZKEKtz

K>Ez LENTULO

Z2 ϳϲ͕ϴ ϳϵ͕ϲ ϳϴ͕ϲ dZKEKtz

K>Ez /'B

H5 ϳϱ͕ϭ 81,0 ϳϰ͕ϵ dZKEKtz

K>Ez /'B

ϰ ϴϳ͕ϯ ϴϳ͕ϴ ϴϳ͕ϱ dZKEKtz

'MZEz /'B

ϰ ϵϭ͕ϳ 95,4 93,8 dZKEKtz

K>Ez /'B

ϭ ϳϲ͕ϭ ϳϯ͕ϵ ϳϯ͕Ϯ dZKEKtz

K>Ez LENTULO

ϳ 103,4 99,0 101,5 dZKEKtz

K>Ez LENTULO

ϱ 26,9 28,6 Ϯϱ͕ϳ dZKEKtz

K>Ez /'B

F8 ϲϳ͕ϴ 69,5 68,6 dZKEKtz

K>Ez /'B

ϭ ϯϳ͕ϵ ϯϳ͕ϴ 33,3 dZKEKtz

K>Ez LENTULO

P1 89,5 86,8 80,9 dZKEKtz

'MZEz LENTULO

P6 98,4 96,9 94,5 dZKEKtz

K>Ez LENTULO

ϭ ϴϬ͕ϳ ϳϵ͕ϯ 81,9 dZKEKtz

K>Ez PISTOLET

M1 32,9 36,5 ϯϳ͕ϲ dZKEKtz

'MZEz PISTOLET

I4 89,9 ϴϳ͕ϳ ϴϳ͕ϭ dZKEKtz

K>Ez LENTULO

Eϳ 63,3 61,5 66,3 dZKEKtz

'MZEz PISTOLET

E2 83,9 85,5 84,4 dZKEKtz

K>Ez /'B

P2 119,0 ϭϮϭ͕ϳ 118,2 dZKEKtz

K>Ez /'B

Z1 ϱϴ͕ϳ 61,2 61,1 dZKEKtz

K>Ez /'B

F1 81,5 ϳϳ͕ϴ ϳϲ͕Ϭ dZKEKtz

'MZEz LENTULO

zϭ 50,4 50,1 49,1 dZKEKtz

'MZEz LENTULO

zϮ 56,5 54,9 55,6 dZKEKtz

'MZEz LENTULO

tϮ 51,9 53,8 52,8 dZKEKtz

'MZEz /'B

V1 58,0 53,8 ϰϳ͕ϵ dZKEKtz

'MZEz LENTULO

T3 30,2 25,0 24,6 dZKEKtz

'MZEz LENTULO

I1 90,4 90,9 90,4 dZKEKtz

'MZEz /'B