Franciszek
Miłosierdzie to imię Boga
rozmowa z andreą torniellim
Przekład
joanna ganobis
Wydawnictwo znak kraków 2016
123
Jakie są różnice i podobieństwa pomiędzy mi- łosierdziem a współczuciem?
Miłosierdzie jest boskie, jest bardziej zwią- zane z sądem nad naszym grzechem. Współczu- cie ma bardziej ludzkie oblicze. Oznacza współ- -czucie, wspólne odczuwanie, niepozostawanie obojętnym na ból i cierpienie innych. To właś- nie czuł Jezus, kiedy widział tłumy, które za Nim szły. Zabrał apostołów w pustynne miej- sce, jak pisze w swojej Ewangelii Marek. Tłum widział, jak wyruszają w swojej łodzi, zrozumiał, dokąd się kierują, i udał się tam pieszo, wyprze- dzając ich. Jezus wyszedł z łodzi i „ujrzał wiel- ki tłum. Zlitował się nad nimi, byli bowiem jak owce nie mające pasterza. I zaczął ich nauczać o wielu sprawach” (6, 34).
124
Miłosierdzie to imię Boga
Pomyślmy o tej pięknej karcie Ewangelii, która opisuje wskrzeszenie syna wdowy z Nain.
Jezus, przybywając do wioski w Galilei, wzrusza się łzami tej kobiety, wdowy, załamanej po stra- cie swojego jedynego chłopca. Mówi jej: „Nie płacz”. Łukasz pisze: „Na jej widok Pan zlito- wał się nad nią” (Łk 7, 13). Bóg będący człowie- kiem pozwolił, by wzruszyła Go ludzka nędza, nasza potrzeba, nasze cierpienie. Greckie słowo oddające owo współczucie to σπλαγχνίζομαι (splanchidzomai). Pochodzi ono od słowa, któ- re oznacza trzewia albo macicę matki. Takie współczucie podobne jest do miłości ojca i mat- ki, którzy są głęboko poruszeni swoim dziec- kiem; to miłość z trzewi. Bóg kocha nas w ten sposób, ze współczuciem i z miłosierdziem. Je- zus nie patrzy na rzeczywistość z zewnątrz, nie pozwalając się poruszyć, tak jakby robił zdję- cie. Angażuje się. Takiego współczucia potrze- ba dzisiaj, by przezwyciężyć globalizację obojęt- ności. Takiego spojrzenia potrzebujemy dzisiaj, kiedy stajemy przed ubogim, kimś z marginesu,
125
VIII. MIŁOSIERDZIE I WSPÓŁCZUCIE
grzesznikiem. To współczucie, które karmi się świadomością, że to przede wszystkim my jeste- śmy grzesznikami.
Jakie podobieństwa i jakie różnice występują pomiędzy miłosierdziem Bożym a miłosierdziem ludzkim?
Porównanie to można zastosować wobec każ- dej cnoty i każdego atrybutu Boga. Kroczenie drogą świętości oznacza życie w obecności Boga, bycie nieskalanymi, nastawianie drugiego policz- ka, czyli naśladowanie Jego nieskończonego mi- łosierdzia. „Zmusza cię ktoś, aby iść z nim tysiąc kroków, idź dwa tysiące” (Mt 5, 41); „Jeśli zabie- ra ci płaszcz, nie broń mu i szaty” (Łk 6, 29); „Daj temu, kto cię prosi, i nie odwracaj się od tego, kto chce pożyczyć od ciebie” (Mt 5, 42). I w koń- cu: „Miłujcie waszych nieprzyjaciół i módlcie się za tych, którzy was prześladują” (Mt 5, 44). Wie- le jest pouczeń w Ewangelii, które pomagają nam zrozumieć obfitość miłosierdzia, Bożą logikę.
Miłosierdzie to imię Boga
Jezus posyła swoich uczniów nie jako mają- cych władzę ani jako stróżów prawa. Posyła ich w świat, prosząc, by żyli logiką miłości i bezin- teresowności. Przesłanie chrześcijaństwa realizu- je się, przyjmując tego, kto ma kłopoty, wyklu- czonego, zepchniętego na margines, grzesznika.
W Ewangeliach czytamy przypowieść o kró- lu i zaproszonych na ucztę weselną jego syna (Mt 22, 1–14; Łk 14, 15–24). Dzieje się tak, że na uczcie pojawiają się nie ci, którzy zostali zaproszeni, czyli najlepsi spośród poddanych, ci, którzy „czują się w porządku”. Oni bowiem po- zwalają, by zaproszenie trafiło w próżnię, po- nieważ są zbyt zaangażowani w swoje zajęcia.
Wówczas więc król poleca swoim sługom, by poszli na ulice, na rozstaje i zebrali wszystkich tych, których spotkają, dobrych i złych, by to oni uczestniczyli w uczcie.
IX
DOBRZE PRZEŻYĆ
JUBILEUSZ
129
Jakie są najważniejsze doświadczenia, które powinna zyskać osoba wierząca podczas Roku Świętego Miłosierdzia?
Otworzyć się na miłosierdzie Boga, otwo- rzyć samego siebie i własne serce; pozwolić Jezu- sowi, by wyszedł nam naprzeciw, i kierować się z ufnością do konfesjonału. I starać się być mi- łosiernym wobec innych.
Czy słynne uczynki miłosierdzia tradycji chrześcijańskiej w trzecim tysiącleciu są nadal ważne, czy należałoby je zmienić?
Są aktualne, są ważne. Może w niektórych przypadkach można by je lepiej „przetłumaczyć”,
130
Miłosierdzie to imię Boga
ale wciąż pozostają podstawą naszego rachun- ku sumienia. Pomagają nam otworzyć się na Boże miłosierdzie, prosić o łaskę zrozumienia, że bez miłosierdzia człowiek nie może niczego zrobić, że bez niego „świat nie mógłby istnieć”, jak mówiła staruszka, którą spotkałem w 1992 roku.
Spójrzmy przede wszystkim na siedem uczynków miłosierdzia względem ciała: głod- nych nakarmić; spragnionych napoić; nagich przyodziać; podróżnych w dom przyjąć; cho- rych nawiedzać; więźniów pocieszać; umarłych pogrzebać. Wydaje mi się, że nie ma tu wiele do wyjaśnienia. A jeśli przyjrzymy się naszej sy- tuacji, naszemu społeczeństwu, zorientujemy się, że nie brakuje warunków i okazji do wy- pełniania tych zaleceń. Dla bezdomnego, któ- ry przesiaduje przed naszym domem, biednego, który nie ma co jeść, rodziny mieszkającej po sąsiedzku, której nie wystarcza do końca mie- siąca z powodu kryzysu, ponieważ mąż stracił pracę – co powinniśmy zrobić? Jak mamy się
131
IX. DOBRZE PRZEŻYĆ JUBILEUSZ
zachować wobec imigrantów, którzy uratowali się z morskiej przeprawy i przypływają na na- sze wybrzeża? Względem starszych, samotnych, opuszczonych, którzy nie mają już nikogo, co powinniśmy zrobić?
Darmo otrzymaliśmy, darmo dajemy. Je- steśmy wezwani do tego, by służyć Jezusowi ukrzyżowanemu w każdej osobie wykluczonej.
Dotknąć ciała Chrystusa w tym, kto jest wy- kluczony, głodny, spragniony, nagi, w więzie- niu, chory, bezrobotny, prześladowany, kto jest uchodźcą. To tam znajdujemy naszego Boga, dotykamy Pana. Powiedział nam to sam Jezus, wyjaśniając, jaki będzie protokół, na podstawie którego będziemy sądzeni: za każdym razem gdy uczyniliśmy coś najmniejszemu z naszych braci, Jemu to uczyniliśmy (por. Mt 25, 31–46).
Po uczynkach miłosierdzia względem cia- ła następują uczynki miłosierdzia co do ducha:
wątpiącym dobrze radzić; nieumiejętnych po- uczać; grzesznych upominać; strapionych pocie- szać; urazy darować; krzywdy cierpliwie znosić;
Miłosierdzie to imię Boga
modlić się do Boga za żywych i umarłych. Po- myślmy o pierwszych czterech uczynkach mi- łosierdzia względem duszy: czy nie mają cze- goś wspólnego, tak naprawdę, z „apostolstwem ucha”? Przybliżać, potrafić wysłuchać, doradzać, nauczać przede wszystkim własnym świadec- twem. W przyjmowaniu żyjącego na marginesie, który ma rany cielesne, w przyjmowaniu grzesz- nika, który ma rany duchowe, toczy się gra o na- szą wiarygodność jako chrześcijan. Pamiętajmy zawsze o słowach świętego Jana od Krzyża: „Pod wieczór życia będziemy sądzeni z miłości”.
SPIS TREśCI
Do czytelnika. SPOJRZENIE FRANCISZKA
(Andrea Tornielli) . . . 7
I. CZAS MIŁOSIERDZIA . . . 21
VIII. DAR SPOWIEDZI . . . 41
III. SZUKAĆ CHOĆBY MALEńKIEJ SZCZELINY . . . 53
IIIV. GRZESZNIK, JAK SZYMON PIOTR . . . 61
IIIV. ZBYT WIELE MIŁOSIERDZIA? . . . 73
IIVI. PASTERZE, A NIE UCZENI W PRAWIE . . . 81
IVII. GRZESZNICY TAK, NIEMORALNI NIE . . . 105
VIII. MIŁOSIERDZIE I WSPÓŁCZUCIE . . . 121
IIIX. DOBRZE PRZEŻYĆ JUBILEUSZ . . . 127
MiseRiCoRdiae Vultus . . . 133
