KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Biologia Poziom podstawowy

(1)

Numer

zadania Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów Liczba

punktów

1. Przy kła do we od po wie dzi:

– Kwas sol ny po wo du je de na tu ra cję bia łek za war tych w po ży wie niu, co uła twia pro ces tra wie nia przez en zy my pro te oli tycz ne.

– Pod wpły wem kwa su sol ne go nie ak tyw ny pep sy no gen prze kształ ca się w pep sy nę.

– En zy my tra wien ne obec ne w żo łąd ku są ak tyw ne w kwa śnym śro do wi sku, któ re wy ni ka z obec no ści kwa su sol ne go.

1 pkt – po da nie po praw ne go wy ja śnie nia

0 pkt – po da nie nie po praw ne go wy ja śnie nia lub brak od po wie dzi

0–1

– Re cep to ry dla ty rok sy ny i te sto ste ro nu znaj du ją się w cy to pla zmie.

– Oba związ ki są hor mo na mi.

1 pkt – po da nie po praw nej ce chy wspól nej

0 pkt – po da nie nie po praw nej ce chy wspól nej lub brak od po wie dzi

0–1

– Chro ni przed wy sy cha niem przed niej czę ści gał ki ocznej.

– Do pro wa dza tlen do ze wnętrz nych warstw ro gów ki.

– Za wie ra sub stan cje an ty bak te ryj ne.

– Wspo ma ga wła ści wą pra cę oka przez od po wied nie za ła my wa nie świa tła.

2 pkt – wska za nie dwóch po praw nych funk cji ﬁl mu łzo we go 1 pkt – wska za nie jed nej po praw nej funk cji ﬁl mu łzo we go

0 pkt – wska za nie nie po praw nych funk cji ﬁl mu łzo we go lub brak od po wie dzi

0–2

4. prze ciw cia ła; ro dzaj od por no ści – od por ność hu mo ral na (swo ista) 2 pkt – po da nie po praw nej na zwy i po praw ne go ro dza ju od por no ści 1 pkt – po da nie po praw nej na zwy lub po praw ne go ro dza ju od por no ści

0 pkt – po da nie nie po praw nej na zwy i nie po praw ne go ro dza ju od por no ści lub brak od po - wie dzi

0–2

5. a) prze wo dze nie po ten cja łów czyn no ścio wych (im pul sów ner wo wych) 1 pkt – wska za nie po praw nej funk cji ko mó rek ner wo wych

0 pkt – po da nie nie po praw nej funk cji ko mó rek ner wo wych lub brak od po wie dzi b) Przy kła do we od po wie dzi:

– Za opa tru ją neu ro ny w skład ni ki od żyw cze.

– Utrzy mu ją od po wied nie stę że nie jo nów wo kół ko mó rek ner wo wych.

– Usu wa ją zbęd ne pro duk ty prze mia ny ma te rii neu ro nów.

– Chro nią neu ro ny.

– Two rzą osłon ki mie li no we ak so nów.

2 pkt – wska za nie dwóch po praw nych funk cji ko mó rek gle jo wych 1 pkt – wska za nie jed nej po praw nej funk cji ko mó rek gle jo wych

0 pkt – po da nie nie po praw nych funk cji ko mó rek gle jo wych lub brak od po wie dzi

0–3

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM

Biologia

Poziom podstawowy

Listopad 2011

W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do we po praw ne od po wie dzi.

W te go ty pu za da niach na le ży rów nież uznać od po wie dzi ucznia, je śli są ina czej sfor mu ło wa ne, ale ich sens jest zgod ny z po da nym sche ma tem, oraz in ne po praw ne od po wie dzi w nim nie prze wi dzia ne.

w w w. o p e r o n . p l 1

Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl

(2)

Numer

punktów

6. a) ujem ne sprzę że nie zwrot ne

1 pkt – po da nie po praw nej na zwy me cha ni zmu

0 pkt – po da nie nie po praw nej na zwy me cha ni zmu lub brak od po wie dzi b) Przy kła do we od po wie dzi:

– Dzię ki ujem ne mu sprzę że niu zwrot ne mu nie ma nie bez pie czeń stwa nad mier ne go po bu - dze nia lub ha mo wa nia któ re go kol wiek z ele men tów ukła du.

– Po ma ga utrzy mać ho me osta zę or ga ni zmu.

1 pkt – po da nie po praw nej ko rzy ści

0 pkt – po da nie nie po praw nej ko rzy ści lub brak od po wie dzi

0–2

7. a) Wraz ze wzro stem tem pe ra tu ry roz pusz czal ność tle nu w wo dzie ma le je. Wraz ze wzro - stem za so le nia roz pusz czal ność tle nu w wo dzie ma le je.

2 pkt – po da nie dwóch po praw nych wnio sków 1 pkt – po da nie jed ne go po praw ne go wnio sku

0 pkt – po da nie nie po praw nych wnio sków lub brak od po wie dzi

b) pro ce sy fo to syn te zy ro ślin, glo nów i si nic, wy mia na ga zo wa z at mos fe rą 2 pkt – po da nie dwóch po praw nych źró deł tle nu

1 pkt – po da nie jed ne go po praw ne go źró dła tle nu

0 pkt – po da nie nie po praw nych źró deł tle nu lub brak od po wie dzi

0–4

8.

3 pkt – po da nie czte rech po praw nych ocen 2 pkt – po da nie trzech po praw nych ocen 1 pkt – po da nie dwóch po praw nych ocen

0 pkt – po da nie jed nej po praw nej oce ny, nie po praw nych ocen lub brak od po wie dzi

0–3

– Wy twa rza ją i wno szą do gle by znacz nie więk szą licz bę na sion niż ro śli ny upraw ne.

– Na sio na chwa stów są dłu go wiecz ne.

– Wy twa rza ją licz ne eko ty py przy sto so wa ne do zmien nych wa run ków kli ma tycz nych.

– Dzię ki dłu go let niej se lek cji na tu ral nej są le piej przy sto so wa ne do da ne go sie dli ska.

– Ma ją mniej sze wy ma ga nia śro do wi sko we.

2 pkt – po da nie dwóch po praw nych przy czyn 1 pkt – po da nie jed nej po praw nej przy czy ny

0 pkt – po da nie nie po praw nych przy czyn lub brak od po wie dzi

0–2

10. zmien ność ﬂuk tu acyj na (śro do wi sko wa), nie pod le ga ona dzie dzi cze niu

2 pkt – po da nie po praw ne go ty pu zmien no ści i po praw ne u sta le nie, czy jest to zmien - ność pod le ga ją ca dzie dzi cze niu

1 pkt – po da nie po praw ne go ty pu zmien no ści, ale nie po praw ne usta le nie, czy jest to zmien ność pod le ga ją ca dzie dzi cze niu

0 pkt – po da nie nie po praw ne go ty pu zmien no ści, nie po praw ne usta le nie, czy jest to zmien ność pod le ga ją ca dzie dzi cze niu lub brak od po wie dzi

0–2

– wy so kie stę że nie he mo glo bi ny o du żym po wi no wac twie do tle nu – HbF – zwięk szo na po jem ność mi nu to wa ser ca u pło du

– He mo glo bi na pło do wa ma więk sze po wi no wac two do tle nu.

0–1 Biologia. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

w w w. o p e r o n . p l 2

Zdanie Prawda Fałsz

Tlen jest ga zem trans por to wa nym w po sta ci wo do ro wę gla nów i kar ba mi nia nów.

Mo że być ﬁ zycz nie roz pusz czo ny w oso czu. X

W na czy niach wło so wa tych płuc krew jest na sy ca na tle nem i po zba wia na dwu -

tlen ku wę gla. X

En zym an hy dra za wę gla no wa ma zdol ność ka ta li zo wa nia syn te zy i roz kła du kwa su

wę glo we go. X

Część biał ko wa he mo glo bi ny po tra ﬁ zwią zać dwu tle nek wę gla i utwo rzyć oksy he -

mo glo bi nę. X

Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl

(3)

Biologia. Poziom podstawowy

w w w. o p e r o n . p l 3

Numer

punktów

12. Prze mia ny me ta bo licz ne li pi dów ma ją cha rak ter wy łącz nie tle no wy (oksy da cyj ny), a prze - mia ny wę glo wo da no we ma ją cha rak ter tle no wy lub bez tle no wy.

1 pkt – po da nie po praw nej róż ni cy

0 pkt – po da nie nie po praw nej róż ni cy lub brak od po wie dzi

0–1

13. suk ce sja pier wot na (suk ce sja)

1 pkt – po da nie po praw nej na zwy pro ce su

0 pkt – po da nie nie po praw nej na zwy pro ce su lub brak od po wie dzi

0–1

14. a) oko ło 12–47°C

1 pkt – po da nie po praw ne go prze dzia łu tem pe ra tu ry

0 pkt – po da nie nie po praw ne go prze dzia łu tem pe ra tu ry lub brak od po wie dzi b) oko ło 25–26°C

1 pkt – po praw ne okre śle nie tem pe ra tu ry

0 pkt – nie po praw ne okre śle nie tem pe ra tu ry lub brak od po wie dzi

0–2

15. a) te lo me ry, sta bi li zu ją struk tu rę chro mo so mu

1 pkt – po da nie po praw nej na zwy od cin ków i po praw ne okre śle nie ich funk cji

0 pkt – po da nie nie po praw nej na zwy od cin ków i nie po praw ne okre śle nie ich funk cji lub brak od po wie dzi

b) en zym ste ru ją cy re pli ka cją koń co wych od cin ków chro mo so mu – te lo me ra za, en zym ste ru ją cy re pli ka cją po zo sta łe go DNA – po li me ra za DNA

2 pkt – po da nie po praw nej na zwy en zy mu ste ru ją ce go re pli ka cją koń co wych od cin ków chro mo so mu i po zo sta łe go DNA

1 pkt – po da nie po praw nej na zwy en zy mu ste ru ją ce go re pli ka cją koń co wych od cin ków chro mo so mu lub po praw nej na zwy en zy mu ste ru ją ce go re pli ka cją po zo sta łe go DNA 0 pkt – po da nie nie po praw nej na zwy en zy mu ste ru ją ce go re pli ka cją koń co wych od cin ków chro mo so mu i nie po praw nej na zwy en zy mu ste ru ją ce go re pli ka cją po zo sta łe go DNA lub brak od po wie dzi

0–3

– kom ple men tar ność za sad azo to wych – o in kor po ra cji nu kle oty dów nie de cy du je przy pa - dek

– prze strzen ne do pa so wa nie do cen trum ak tyw ne go en zy mu tyl ko od po wied nio spa ro - wa nych za sad

– wy so ka ak tyw ność ko rek tor ska po li me ra zy DNA 1 pkt – po da nie po praw nej przy czy ny

0 pkt – po da nie nie po praw nej przy czy ny lub brak od po wie dzi

0–1

17. kod ozna czo ny sym bo lem A, jest nie za cho dzą cy 2 pkt – po da nie po praw ne go ko du i uza sad nie nia

1 pkt – po da nie po praw ne go ko du, ale nie po praw ne go uza sad nie nia lub po da nie po praw - ne go ko du, ale brak uza sad nie nia

0 pkt – po da nie nie po praw ne go ko du i nie po praw ne go uza sad nie nia lub brak od po wie dzi

0–2

18. a) Peł nią funk cje sta bi li zu ją ce i kon tro l ne.

1 pkt – po da nie po praw nej funk cji in tro nów

0 pkt – po da nie nie po praw nej funk cji in tro nów lub brak od po wie dzi

b) In tro ny są wy ci na ne z pier wot ne go trans kryp tu, po nie waż nie za wie ra ją in for ma cji o bu do wie biał ka.

0–2

19. a) re du cen ci (de stru en ci), roz to cza

1 pkt – po da nie po praw nej na zwy or ga ni zmów

0 pkt – po da nie nie po praw nej na zwy or ga ni zmów lub brak od po wie dzi

b) Więk sze zdol no ści do sa mo oczysz cza nia ma gór ski po tok, po nie waż wo dy pły ną ce szyb kim nur tem ma ją więk szą ilo ść tle nu.

1 pkt – po praw ne usta le nie zdol no ści do sa mo oczysz cza nia

0 pkt – nie po praw ne usta le nie zdol no ści do sa mo oczysz cza nia lub brak od po wie dzi

0–2

Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl

(4)

Biologia. Poziom podstawowy

w w w. o p e r o n . p l 4

Numer

punktów

20. fe ny lo ke to nu ria

1 pkt – po da nie po praw nej na zwy cho ro by

0 pkt – po da nie nie po praw nej na zwy cho ro by lub brak od po wie dzi

0–1

21. a) czasz ka A

1 pkt – po praw ne usta le nie sche ma tu

0 pkt – nie po praw ne usta le nie sche ma tu lub brak od po wie dzi b) Przy kła do we od po wie dzi:

– ma syw ne wa ły na do czo do ło we – nie co cof nię ty pod bró dek

– wy dłu żo na mó zgo czasz ka (część po ty licz na) 2 pkt – po da nie dwóch po praw nych cech 1 pkt – po da nie jed nej po praw nej ce chy

0 pkt – po da nie nie po praw nych cech lub brak od po wie dzi

0–3

22. a) pla zmid

1 pkt – po da nie po praw nej na zwy wek to ra

0 pkt – po da nie nie po praw nej na zwy wek to ra lub brak od po wie dzi b) wi ru sy (bak te rio fa gi)

1 pkt – po da nie po praw nej na zwy in ne go wek to ra

0 pkt – po da nie nie po praw nej na zwy in ne go wek to ra lub brak od po wie dzi

0–2

23. a) du ża kon ku ren cja ze stro ny drzew li ścia stych 1 pkt – po da nie po praw nej przy czy ny ma łej li czeb no ści

0 pkt – po da nie nie po praw nej przy czy ny ma łej li czeb no ści lub brak od po wie dzi b) Przy kła do we od po wie dzi:

– du ży za kres to le ran cji wo bec za war to ści wo dy w pod ło żu

– ga tu nek wy ko rzy sty wa ny w go spo dar ce le śnej (mo no kul tu ry so sno we) 1 pkt – po da nie po praw nej przy czy ny do mi na cji

0 pkt – po da nie nie po praw nej przy czy ny do mi na cji lub brak od po wie dzi

0–2

24. po le b, ło soś jest ga tun kiem eu ry ha li no wym (eu ry ha li no wym i eu ry ter micz nym) 1 pkt – po praw ne wska za nie po la i po praw ne uza sad nie nie

0 pkt – nie po praw ne wska za nie po la, nie po praw ne uza sad nie nie lub brak od po wie dzi

0–1

25. A. ła wi ca ryb

B. mnisz ki le kar skie na łą ce

C. sam ce mor sa na pla ży w okre sie go do wym 2 pkt – po da nie trzech po praw nych przy po rząd ko wań 1 pkt – po da nie jed ne go po praw ne go przy po rząd ko wa nia

0 pkt – po da nie nie po praw nych przy po rząd ko wań lub brak od po wie dzi

0–2

26. a) Cho ro ba wrzo do wa czę sto do ty czy osób po sia da ją cych gru pę krwi 0.

1 pkt – po praw ne wska za nie ar gu men tu

0 pkt – nie po praw ne wska za nie ar gu men tu lub brak od po wie dzi

b) Śluz chro ni bło nę ślu zo wą przed stra wie niem przez en zy my tra wien ne oraz zmniej sza tar cie pod czas prze cho dze nia po kar mu.

1 pkt – po praw ne wska za nie dwóch funk cji

0 pkt – po praw ne wska za nie jed nej funk cji, nie po praw ne wska za nie obu funk cji lub brak od po wie dzi

0–2