BOGDAN CZAPLIŃSKI (Warszawa)
Zakład Pa,razytologii PAN
KRYTYCZNE OPRACOWANIE LISTY GATUNKÓW HYMENOLEPIDIDAE WYSTĘPUJĄCYCH U ANSERIFORMES
[100}
Jedyne do chwili obecnej monograficzne opracowanie ptasich Hymeno- lepididae S kr j ab i n i Mat he vos si a n (1945) jest już teraz prze-
starzałe. W czasie ostatniego dziesięciolecia pojawiło się szereg nowych prac z tej dziedziny podających opisy nowych gatunków i nowe koncepcje systematyczne. Z tego względu wydało mi się celowe opracowanie aktual- nej listy dotychczas znanych tasiemców tej grupy systematycznej opisa- nych z ptaków blaszkodziobych całego śwLata. Opraco,wana lista będzie zawi,erać nazwę gatunkową pasożyta i synonimikę, nazwę żywiciela, lo-
kalizację, rozmieszczenie geograficzne, krótką diagnozę gatunku oraz od- dzielni,e spis tasiemców według żywicieli. Wedl,ug dostępnej mi literatury
zebrał,em do,tychczas opisy 176 gatunków Hymenolepididae zarejestrowa- nych u 85 gatunków Anseriformes. Skrjabin i Ma thevossian (1945) podają opisy 121 gatunków o niezakwestfonow:anej dotąd odręb
ności oraz 22 gatunków niedostateczn:ie zbadanych, często jeszcze nie nazwanych. Do opisanych w monogmfii S k r j a b i n a i M a t h e - vos si a n nie wchodzi 12 następujący,ch gatunków i podgatunków, których odrębność wydaje się, według badań moich (8 gatunków i 2 podgatunki), oraz Sp as ski c h (1954) (2 gatunki) nieuzasad- niona: 1) Apl. pseudofurcigera S kr j. et Mat h., 1945 - syn. Apl. fur- cigera (Rud., 1819); 2-7) Dier. coronula micracantha S kr j. et Mat h., 1945, Dier. pseudocoronula S kr j. et Mat h., 1945, Weinlandia ma- crostrobilodes May he w, 1925, Weinl. introversa M a·y h., 1925, Hym. mergi Yama gu t i, 1940 i Hym. apcaris Sharm a, 1943 - wszystkie synonimy Dier. co,ronula (Duj ar d in, 1845); 8) Drep. lanceo- lata var. lobata S z potań ska, 1931 - syn. Drep. lanceolata (B 1 och, 1782); 9) Hym. globulosa S z potań ska, 1931 - syn. Hym. teresoides Fu hr m., 1906; 10) Hym. villosoides S o 1 o w i o w, 1911 - syn. Hym.
arcuata Kowalewski, 1904; według Spasskich (1954) 11) Hym.
parvisaccata S hep ar d, 1943 - syn. Dier. coronula (Duj., 1845), 12) - Hym. anseris S kr j. et Mat h., 1942 - syn .. Hym. setigera Fr o e 1 ich, 1789). · Po przeanalizowaniu dotychczasowych koncepcji systematycznych
doszedłem do przekonania, że brak szeregu danych szczegółowych dotyczą
cych zarówno anatomii jak i cyklów życiowych wielu Hymenolepididae
bytujących u Anseriformes nie pozwala na przyjęcie żadnej z tych kon- cepcji w całej rozciągłości. Proponuję tymczasowe przyjęcie diagnozy rn- dzajowej Hymenolepis We i n 1 a n d, 1858 sensu lato dla większości do- tychczas znanych trzyjądrowych ptastch tasiemców omawianej grupy.
16 Wledomości Parazytologiczme nr , - Supplementum
242 B. CZAPLIŃSKI - - -- ·--·--·---····--·--·----· -- - - --- - -
Na wyłączenie z rodzaju Hymenolepis We i n 1 a n d, 1858 s.l. zasłu
gują następujące rodzaje, obejmujące gatunki pasożytujące u Anserifor- mes: a) Dicranotaenia Ra i 11 ie t, 1892 sensu Sp as s k y et Sp as- s kaja, 1954, b) Drepanid.otaenia Ra i 11 ie t, 1892 sensu Sp as s k y et Sp as skaj a, c) Echinocotyle BI a n char d, 1891, d) Orlovilepis Sp as s k y et Sp as skaj a, 1954, e) Sobolevicanthus Sp as s k y et Sp as skaj a, 1954, i f) Sphenacanthus Lope z Ney r a, 1942 sensu Sp as s k y et Sp as skaj a, 1954.
KPJ1TvPIECKAH OBPABOTKA IIEPET.JH.ff BJ1.l(OB HYMENOLEPIDIDAE IIAPA3J1TJ1PYIOW:J1X Y ANSERIFORMES
Pe3IOMe
ABTOP c11rHaJ111311pyeT COCTaBJieH11e HM nepe'-lml M3BeCTHb!X .L\O Cl1X nop 176 B11/J;OB Hymenolepididae y 85 Bl1/J;OB Anseriformes Bcero M11pa. B nepeqHe 6y.11yT yKa3aHbl Bl1,l\OBhle Ha11MeHOBaHl1H napa311TOB J1 XO3.HeB, Hap.H,l\y C 11X CJ1HOHl1MaMJ1, JIOKaJ1113a11m1 11ecTop;, J1X reorpaqmqecKoe pa3MeI11eHJ1e 11 KpaTKOe on11caH11e B11- D;OB, C O3Ha'-!eHJ1eM rJiaBHb!X J1X pa3MepoB. KpoMe Toro aB'l'OP p;aeT nepe0WHb Bbl- ,1\eJieHHblX 6e3 ,I\OCTaTO'-IHOI'O o6ocHOBaHl1H 12 Bl1,l\OB 11 o6cy:lK,D,aeT HeKOTOpb!e HO- Bble Cl1CTeMaTJ1'-leCKJ1e KOHQeill.ll1J1.
A CRITICAL ELABORATION OF ;A LIST OF HYMENOLEPIDIDAE OCCURRING- IN ANSERIFORMES
Summ ary
The author announces the elaboration of a list of the hitherto known 176 species of Hymenolepididae living in 85 species of Anseriformes all over the world. The list will contain the specific names with the synonyms of the parasite and the host, the localization of tapeworms, their geographical distribution and their short descriptions statin.g their most important measuremens. Next will enumerate tw~lve species and subspecies erroneously seperated and will present some new systematic conceptions.
