Zajęcia otwarte dla rodziców w przedszkolu

OPUBLIKOWANO: LIPIEC 2013

ZAKTUALIZOWANO: 14 STYCZNIA 2018

Zajęcia otwarte dla rodziców w przedszkolu

Opracowała: Agnieszka Sakowicz, dyrektor przedszkola niepublicznego, autorka artykułów z zakresu zarządzania oświatą

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59 ze zm.),

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1658).

W przedszkolu od zawsze współdziałały z sobą trzy podmioty: nauczyciele, rodzice i dzieci. Współczesne myślenie o edukacji wyznacza uczestnikom życia przedszkolnego nowe role. Od dawna już podkreśla się, że przedszkolaki są nie tylko obiektem działań wychowawczo-opiekuńczo-dydaktycznych, ale odrębnymi podmiotami ze swoimi prawami i potrzebami. Nauczyciel schodzi (przynajmniej w teorii) z piedestału i przestaje być jedynie mentorem i wychowawcą. Przyjmuje funkcje organizatora, doradcy, obserwatora i konsultanta. Proces ten zachodzi powoli, acz konsekwentnie i coraz powszechniej. Ostatnim ogniwem przemian staje się zmiana pozycji rodzica – chyba najszybciej dokonująca się właśnie na etapie edukacji przedszkolnej. Opiekunowie nie zostają za drzwiami placówki, nie chcą już tylko podrzucać swoich pociech do szatni i karnie przychodzić na zebrania, by wysłuchać, co ma do powiedzenia wychowawca. Coraz więcej rodziców chce współdecydować o tym, co dzieje się w przedszkolu ich dziecka, a przynajmniej wiedzieć – nawet jeśli nie ma ochoty lub odwagi się zaangażować.

Wraz z tymi zmianami pojawiły się w przedszkolach zajęcia otwarte dla rodziców. Moda? Potrzeba? Chwyt marketingowy? Dodatkowy obowiązek dla nauczyciela? A może nowy sposób na budowanie pozytywnych relacji przedszkola z rodzicami i dziećmi? Czy warto je organizować, a jeżeli tak – jak robić to skutecznie i jakie cele sobie stawiać, by móc je osiągać?

Zajęcia otwarte, czyli jakie?

Na wstępie warto zastanowić się, co odróżnia takie zajęcia od innych zajęć, imprez czy uroczystości przedszkolnych. Otóż od „zwykłych” zajęć różnią się przede wszystkim tym, że odbywają się z udziałem rodziców. Co z kolei sprawia, że nie są uroczystością lub imprezą przedszkolną? Specyfika udziału rodziców. Nie są one wcześniej przygotowywane dla nich, nie ma prób, uczenia się określonych umiejętności, by następnie zaprezentować je opiekunom. Nie służą też rozrywce – mają dostarczyć rodzicom wiedzy o ich dzieciach i odsłonić sposób, w jaki dziecko funkcjonuje w grupie na co dzień.

Stanowią próbę uchwycenia naturalnych sytuacji przedszkolnych w mniej codziennej formie.

Dzieci nie mają niczego odgrywać – ich jedynym zadaniem jest naturalne uczestnictwo. Stanowi ono sedno wyzwania, przed jakim stoi organizator zajęć otwartych w przedszkolu.

Element marketingu czy sposób na budowanie relacji?

Niewątpliwie mamy dziś do czynienia z modą na zajęcia otwarte. Każde przedszkole, które chce uchodzić za postępowe, ma je w swojej ofercie. Ich organizacja z całą pewnością ma więc również wymiar działania marketingowego. Jednak nie musi to wcale oznaczać, że w tym momencie pozbawione są one wartości merytorycznych, edukacyjnych. Czemu bowiem nie pogodzić tych funkcji? Wystarczy organizować je z rozmysłem. Wówczas dyrektor przedszkola może marketingowo wykorzystać opinie rodziców o satysfakcjonujących ich zajęciach otwartych.

Organizacja zajęć otwartych powinna zostać przemyślana i mądrze wkomponowana w koncepcję pracy przedszkola. Prawo oświatowe,

Rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego

oraz

Rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego –

kładzie bardzo silny nacisk na współpracę przedszkola z rodzicami. Zobowiązuje także do zapoznawania ich z wynikami obserwacji dzieci (diagnozy) oraz rozlicza ze sposobu i efektywności (nie tylko efektowności) kontaktów z rodzicami.

Dyrektor wraz z nauczycielami powinien wspólnie zastanowić się, jaką rolę wymienione akty prawne przypisują zajęciom otwartym. Stąd już krok do ułożenia harmonogramu i zadbania o to, by się nie powtarzały, nie wykluczały i… nie nudziły ich uczestnikom. Jak się wydaje, najsensowniej uczynić z tego typu zajęć kolejne narzędzie budowania zaufania rodziców do przedszkola oraz integracji środowisk domowych z przedszkolnym. Ważne, by dyrektor dobrze poznał nastawienie swoich nauczycieli do tego typu przedsięwzięć. Przełamywanie niechęci na siłę na pewno nie przyniesie spodziewanych efektów. Warto poświęcić radę pedagogiczną na omówienie obaw wychowawców (czasami pomaga samo ich zwerbalizowanie) i wspólnie opracować scenariusze, by dodać nauczycielom pewności siebie.

Organizacja krok po kroku

Aby móc ocenić jakość i efektywność tego typu zajęć, wszyscy ich uczestnicy muszą oswoić się z tą formą spotkań. Pożądana naturalność pojawi się, kiedy znikną stres i niepewność. Dopiero wówczas, gdy dzieci zrozumieją, po co przyszli rodzice, wychowawca nauczy się, jak komunikować się z opiekunami, by jak najmocniej ich zaangażować, jak usunąć się w cień, by stać się organizatorem i reżyserem, a rodzice pozbędą się wstydu i strachu przed oceną, możemy liczyć na sukces.

Co ważne, takie zajęcia może przygotować każda osoba, która pracuje z dziećmi. Z wychowawcą rodzice często się widzą i znają, ale co z innymi nauczycielami – języka angielskiego, rytmiki, z psychologiem, logopedą? Przecież tutaj również przedszkolak nabywa umiejętności. Warto pokazać rodzicom, w jak różny sposób i na jak wielu płaszczyznach dba się o rozwój ich pociechy.

Krok 1: cel

Na początek nauczyciel musi wiedzieć, po co chce zorganizować zajęcia. Dla dyrektora, bo tego wymaga?

Dla dzieci, by spędziły więcej czasu z rodzicami? Dla rodziców, by dowiedzieli się czegoś więcej o swoich pociechach? Dla siebie, by lepiej poznać zespół ludzi, z którymi pracuje? Propozycje odpowiedzi można by mnożyć w nieskończoność, należy jednak pamiętać, żeby ograniczyć się do maksymalnie dwóch–trzech celów głównych, np. wskazanie sposobów na kształcenie w dziecku samodzielności (synchronizacja działań przedszkola i domu), kształcenie wrażliwości muzycznej, kształcenie zdrowych nawyków żywieniowych.

Krok 2: temat

Kiedy wiadomo, po co organizowane będą zajęcia otwarte, można przebierać w bogactwie tematów. Temat to pretekst do osiągnięcia celu, np. proponując przygotowanie pokazu mody ekologicznej, można skupić się zarówno na pokazaniu rodzicom sposobów rozwijania umiejętności plastycznych dziecka (w tym małej motoryki, kreatywności, korzystania z różnych technik plastycznych), jak i wiedzy na temat ekologii, a nawet kształtowania umiejętności samoprezentacji i pokonywania własnej nieśmiałości. Wybór należy do nauczyciela, a jedynym ograniczeniem jest wiedza o potrzebach i możliwościach danej grupy. Nie warto ograniczać się do organizowania takich spotkań tylko w okresie przedświątecznym, by przygotowywać dekoracje.

Dobierając temat, należy pamiętać, że

zajęcia otwarte mają być przyjemnością dla wszystkich uczestników

. Nie ma sensu rozwiązywać podczas nich najtrudniejszych problemów wychowawczych czy konfliktów (choć mogą one stanowić inspirację do tworzenia sytuacji edukacyjnych). Dobrze jest wybrać coś, co dzieci znają i lubią, by móc poczuć się swobodnie. Umiejętnie dobrane zagadnienia pozwolą także nauczycielowi poczuć się kompetentnie.

Krok 3: termin

Inspirację do tematów nauczyciel powinien czerpać z codziennej obserwacji dzieci i wniosków z rozmów z rodzicami. Narzucanie tematów wszystkich zajęć do końca roku szkolnego już we wrześniu nie jest konieczne, warto natomiast ustalić wcześniej terminy spotkań. Dzięki temu opiekunowie mogą zarezerwować czas i jest znacznie większa szansa na dużą frekwencję. Jeżeli jednak nauczyciel nie zdecyduje się na tego typu planowanie, powinien pamiętać, by uprzedzić o organizowanym przedsięwzięciu co najmniej dwa tygodnie wcześniej.

Bardzo istotna jest też godzina. Dla rodziców wygodniejsze jest popołudnie, ale aktywność dzieci rządzi się swoimi prawami i należy to uszanować. Ustalenie godziny po drzemce i podwieczorku, jak się wydaje, to dobra forma kompromisu między potrzebami rodziców a możliwościami przedszkolaków. Częstotliwość spotkań może wynikać z tradycji placówki (np. cyklicznie raz na kwartał) lub wewnętrznych ustaleń każdego wychowawcy. Najważniejsze, by odpowiadała ona wszystkim uczestnikom. Dobrym sposobem na ustalenie właściwej dla danego zespołu częstotliwości będzie przeprowadzenie anonimowej ankiety.

Krok 4: scenariusz

Kiedy termin jest już ustalony, a temat sprecyzowany, czas na rozpisanie działań. Tak jak w przypadku codziennych zajęć, trzeba uwzględnić to, że nie wszystkie proponowane aktywności się sprawdzą, warto więc przygotować plan B, a nawet C.

Zajęcia otwarte nie mają być przecież popisem, a odzwierciedleniem codziennej pracy wychowawcy z dzieckiem. Przejęci i zestresowani nauczyciele niejednokrotnie zapominają, że najbardziej naturalną aktywnością przedszkolaków jest… zabawa. To właśnie ona musi wypełnić cały scenariusz. Zajęcia otwarte to nie obserwacja pracy nauczyciela czy egzamin, ale spotkanie osób, które są dla dzieci najważniejsze:

rodziców i wychowawcy.

Aktywnymi uczestnikami każdej zabawy powinni stać się i rodzice, i dzieci

. Nauczyciel może częściowo wycofywać się do roli organizatora i moderatora. To, w jaki sposób będzie komunikował się z podopiecznymi, powie bardzo wiele o jego codziennej pracy.

Ważnym elementem organizacji zajęć otwartych jest przygotowanie środków dydaktycznych. Wszystkie potrzebne materiały muszą znajdować się pod ręką. Pod tym względem rzeczywiście nauczyciel był i zawsze będzie oceniany. Jeszcze przed spotkaniem wychowawca powinien zatem upewnić się, czy niczego nie brakuje.

Bilans zysków i strat

Na organizacji zajęć otwartych nie tracimy niczego, nawet czasu. Co możemy zyskać? Wiele. Oto kilka najważniejszych korzyści:

•

integracja zespołu,

•

zaufanie rodziców do nauczyciela,

•

budowanie wspólnego języka komunikacji i systemu wartości, priorytetów w wychowywaniu dzieci,

•

zaangażowanie rodziców (chęć pomocy w następnych przedsięwzięciach – odciążenie wychowawcy),

•

zainteresowanie rodziców sprawami i życiem przedszkola,

•

dostrzeżenie wkładu pracy wychowawcy w rozwój dziecka (po dłuższym okresie czasu).

Dokumentacja i ewaluacja

Jak dokumentować zajęcia otwarte? Jak najprościej: fotoreportaż, wpis do kroniki, scenariusz zajęć, prezentacja multimedialna w zupełności wystarczą.

Ewaluacja także powinna być jak najmniej skomplikowana. Nie należy sięgać po opinie rodziców po pierwszych tego typu zajęciach, ponieważ mogą oni poczuć się niezręcznie. Ewaluację warto przeprowadzić po kilku różnych spotkaniach – wówczas istnieje szansa, że nauczyciel otrzyma wyważone opinie, a ewentualna krytyka będzie konstruktywna. Dyrektor powinien też zachęcać nauczycieli, by pytali opiekunów wprost o oczekiwania i potrzeby.

Jak formułować wnioski? Jak najkrócej i jak najprecyzyjniej! Doskonale sprawdzą się tabele i krótkie notatki.

Nie potrzeba wcale fachowych raportów, aby wykorzystać wnioski w dalszej pracy w wielu obszarach pracy nauczyciela, np. przy:

•

tworzeniu nowych planów współpracy z rodzicami,

•

tworzeniu kolejnych planów ewaluacji wewnętrznej przedszkola i własnej pracy,

•

dobieraniu metod pracy z grupą,

•

przygotowywaniu codziennych zajęć.

Na koniec warto podkreślić, że podczas planowania, przygotowania i przeprowadzania zajęć otwartych należy zawsze pamiętać o dobrej atmosferze i braku przymusu. Autentyczne zaangażowanie i pozytywne nastawienie to najważniejsze warunki udanych zajęć. I tak koło się zamyka, tworząc to, co najważniejsze – dobre relacje w przedszkolu.