ROCZNIKI GEOMATYKI 2019 m TOM XVII m ZESZYT 1(84): 7–26
Pó³wiecze dzia³alnoœci Polskiego Towarzystwa
Informacji Przestrzennej
pod przywództwem Profesora Jerzego GaŸdzickiego
*Five decades of activities of the Polish Association for
Spatial Information under Professor Jerzy GaŸdzicki’s leadership
Marek Baranowski
1,2, Ewa Musia³
11Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej 2Instytut Geodezji i Kartografii
S³owa kluczowe: systemy informacji przestrzennej, geoinformacja, infrastruktura informacji przestrzennej, Rada Infrastruktury Informacji Przestrzennej
Keywords: spatial information systems, geoinformation, spatial data infrastructure, Spatial Data Infrastructure Board
Wstêp
Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej (PTIP) powsta³o przed pó³wieczem pod supernowoczesn¹ jak na tamte czasy nazw¹ Klub Elektronicznej Techniki Obliczeniowej w Geodezji, w skrócie Klub ETO, i by³o pierwsz¹ organizacj¹ tego typu w Polsce. Koncepcja zorganizowania Klubu powsta³a kilka lat wczeœniej, ale wówczas, ze wzglêdu na stosunko-wo niewielkie rozpowszechnienie maszyn cyfrowych, uznana zosta³a za przedwczesn¹. Œwiat siê komputeryzowa³, niestety ówczesna Polska oddzielona by³a od œwiata ¿elazn¹ kurtyn¹.
Pomimo wielu trudnoœci Klub ETO rozwija³ swoj¹ dzia³alnoœæ równolegle z dynamicz-nym rozwojem informatyki na œwiecie i w Polsce, miêdzy indynamicz-nymi dlatego, po oko³o 20 latach zmieniona zosta³a nazwa na Towarzystwo Informacji Przestrzennej, a po kolejnych 5 latach, ze wzglêdów formalnych, uzupe³niona do obowi¹zuj¹cej do dziœ nazwy – Polskie Towarzy-stwo Informacji Przestrzennej.
Twórc¹ koncepcji, inicjatorem powo³ania, przewodnicz¹cym Klubu ETO, nastêpnie pre-zesem PTIP by³ przez te wszystkie lata Profesor Jerzy GaŸdzicki, który w listopadzie 2018 roku, ze wzglêdu na wiek, zrezygnowa³ z kandydowania na nastêpn¹ kadencjê i natychmiast zosta³ przez obecnych spontanicznie uhonorowany tytu³em Prezesa Honorowego (fot. 1).
*Niniejszy artyku³ okolicznoœciowy stanowi przedruk z pewnymi zmianami i rozszerzeniami tekstu opublikowanego w miesiêczniku GEODETA (kwiecieñ 2019 rok) za zgod¹ Redakcji tego czasopisma.
Dzia³alnoœæ Towarzystwa dotyczy³a w pocz¹tkowym okresie automatyzacji podstawowych obliczeñ geodezyjnych i procesów pomiarowych, wyrównania sieci geodezyjnych i fotogrametrycznych oraz opracowañ kartograficznych, nastêp-nie by³a ukierunkowana na tworzenastêp-nie narzêdzi informatycznych, w tym syste-mów informacji geograficznej i baz danych przestrzennych, a potem terytorialnych systemów informacji przestrzennej. Obecnie jest g³ównie skoncentrowana na budowie infrastruktur informacyjnych wspomaganej modelowaniem geoinforma-cyjnym i us³ugami sieciowymi. Agenda badawcza i popularyzatorska PTIP zawsze odzwierciedla³a te najistotniejsze w¹tki rozwojowe. Ponadto œrodowisko naukowe i szerzej zawodowe powi¹zane z Towarzystwem wspiera³o merytorycznie dzia³ania podejmowane przez administracjê publiczn¹ w zakresie szeroko rozumianego wdra¿ania rozwi¹zañ geoin-formacyjnych, w tym infrastruktury informacji przestrzennej (IIP).
Autorzy zdaj¹ sobie sprawê z tego, ¿e pe³ne przedstawienie historii Towarzystwa, w szczególnoœci dzia³alnoœci Profesora Jerzego GaŸdzickiego, wymaga obszernej monogra-fii i maj¹ nadziejê, ¿e ona powstanie. Wiedz¹ tak¿e, ¿e osoby, które w ró¿nych okresach wnios³y do jego dzia³alnoœci znacz¹cy wk³ad, mog¹ siê poczuæ tym artyku³em zawiedzione, za co z góry przepraszaj¹.
Celem tego artyku³u nie jest prezentacja osi¹gniêæ naukowych Profesora Jerzego GaŸ-dzickiego, mierzonych miêdzy innymi liczb¹ publikacji (oko³o 300 w jêzykach: polskim, angielskim, niemieckim i hiszpañskim), ani pracy zawodowej w Polsce, Europie i na Œwie-cie. Wiêcej na te tematy mo¿na znaleŸæ w innych, okolicznoœciowych artyku³ach autorów (Baranowski, Musia³, 2006; Musia³, 2011). Autorzy przytaczaj¹ tylko te elementy, które sta-nowi¹ t³o dla dzia³alnoœci Towarzystwa. Za³¹czony na koñcu artyku³u wykaz publikacji Profesora w Rocznikach Geomatyki stanowi swoisty przegl¹d tematyki powi¹zanej z roz-wojem informacji geoprzestrzennej, a tym samym z Towarzystwem.
Fotografia 1. Profesor Jerzy GaŸdzicki – Prezes Honorowy Polskiego Towarzystwa Informacji Przestrzennej otrzyma³ kwiaty od nowo wybranych w³adz Towarzystwa. Drugi dzieñ XXVIII konferencji PTIP z cyklu GEOINFORMACA W POLSCE na temat
Od geoinformacji do spo³eczeñstwa geoinformacyjnego, Centrum Zarz¹dzania
Innowacjami i Transferem Technologii Politechniki Warszawskiej,
Klub U¿ytkowników Elektronicznej Techniki Obliczeniowej
w Geodezji – lata 1970-1990
Klub U¿ytkowników Elektronicznej Techniki Obliczeniowej w Geodezji utworzony zosta³ w ramach Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT) jako forma dzia³ania Stowarzyszenia Geodetów Polskich (SGP), powi¹zana z Polskim Komitetem Automatycznego Przetwarzania Informacji NOT (PKAPI).
Zebranie organizacyjne Klubu ETO odby³o siê w paŸdzierniku 1970 roku we Wroc³awiu, po podjêtych w 1969 roku dzia³aniach przygotowawczych. Wziêli w nim udzia³ przedstawi-ciele: GUGiK, PKAPI, ZG SGP, Ministerstwa Gospodarki Komunalnej, Ministerstwa Rolnic-twa, ZG Sztabu Generalnego WP, wy¿szych uczelni technicznych, IGiK oraz przedsiêbiorstw geodezyjnych. Celem dzia³ania okreœlonym w regulaminie Klubu ETO by³a wymiana doœwiadczeñ, dzia³alnoœæ szkoleniowa oraz krzewienie wiedzy i umiejêtnoœci w zakresie metod i technik informatycznych, a tak¿e integracja tworz¹cego siê œrodowiska informaty-ków geodezyjnych. Przewodnicz¹cym Klubu zosta³ doc. dr hab. in¿. Jerzy GaŸdzicki, wów-czas kierownik Zak³adu Rachunku Wyrównawczego i Obliczeñ Geodezyjnych w Instytucie Geodezji i Kartografii (IGiK). Do pe³nienia funkcji sekretarza by³y wybierane osoby z zespo³u naukowego Zak³adu, ogólnie znane œrodowisku z prowadzonych przez nie prac wdro¿enio-wych.
Baza materialna pozyskiwania, przetwarzania i udostêpniania danych geodezyjnych by³a w tamtym czasie bardzo uboga, a odczuwalne w naszym kraju embargo technologiczne potêgowa³o ten stan. Celem jej poprawy pojawi³y siê inicjatywy konstruowania rodzimych komputerów, które mog³yby wype³niæ tê lukê sprzêtow¹. Ju¿ 10 lat wczeœniej, tj. na pocz¹t-ku lat szeœædziesi¹tych, Docent Jerzy GaŸdzicki podj¹³ wspó³pracê z Profesorem Antonim Kiliñskim, kierownikiem Katedry i Zak³adu Doœwiadczalnego Budowy Maszyn Matematycz-nych na Wydziale £¹cznoœci (po zmianie nazwy – Elektroniki) Politechniki Warszawskiej, owocem której by³y specjalizowane komputery GEO 2 póŸniej GEO 20. Szybko sta³y siê one podstaw¹ tworzenia sieci oœrodków ETO w Polsce, zastêpuj¹cych w pañstwowych, okrê-gowych i miejskich przedsiêbiorstwach geodezyjno-kartograficznych dotychczasowe wy-dzia³y obliczeñ (fot. 2 i 4).
Klub U¿ytkowników ETO w Geodezji bra³ czynny udzia³ w tworzeniu tych oœrodków, inicjuj¹c miêdzy innymi narady szkoleniowe pod swoim szyldem. Pierwsza z nich zosta³a zorganizowana przez oœrodek ETO w Kielcach w dniach 12-14 listopada 1971 roku, jej tematem by³a „Informatyka w geodezji i kartografii”, a program obejmowa³ 13 referatów. Warto przytoczyæ niektóre wnioski dotycz¹ce dalszego rozwoju informatyki w geodezji i kartografii jakimi ona zosta³a podsumowana.
Wnioski pod adresem Komitetu Geodezji PAN:
1. Elementy informatyki nale¿y wprowadziæ do programów nauczania na wy¿szych uczel-niach jako oddzielny przedmiot na koñcowych latach studiów (równie¿ na studiach zaocz-nych) bez zmniejszania godzin przeznaczonych na rachunek wyrównawczy i obliczenia geode-zyjne.
2. Nale¿y rozszerzyæ programy nauczania w technikach geodezyjnych i melioracyjnych o elementy informatyki geodezyjnej.
3. Proponuje siê w szerokim zakresie stosowanie ETO w nauczaniu, a zw³aszcza wykony-waniu æwiczeñ w ramach innych przedmiotów geodezyjnych.
Wnioski pod adresem GUGiK:
1. Nale¿y wprowadziæ odpowiednie zmiany do instrukcji technicznych uwzglêdniaj¹ce stosowanie ETO w geodezji – w szczególnoœci dotyczy to rejestracji wyników pomiarów polo-wych na odpowiednio przystosowanych formularzach i zaakceptowanie tabulogramów wyni-kowych z EMC jako ostatecznych dokumentów.
2. Nale¿y uwzglêdniæ w katalogach norm i cen fakt stosowania ETO w pracach oblicze-niowych. Miêdzy innymi postuluje siê tak¿e ustawienie norm i p³ac, które wp³yn¹ na polep-szenie jakoœci prac polowych, a co za tym idzie – wp³yn¹ na zwiêkpolep-szenie wydajnoœci maszyn cyfrowych i osi¹gniêcie przez to korzyœci techniczno-ekonomicznych.
3. W celu wykorzystania w pe³ni mocy produkcyjnej regionalnych geodezyjnych oœrod-ków obliczeniowych wydaje siê niezbêdnym kierowanie prac obliczeniowych do najbli¿szych terenowych oœrodków ETO bez wzglêdu na przynale¿noœæ resortow¹.
Narady Klubu ETO organizowano corocznie w ró¿nych miejscowoœciach w Polsce od Kielc przez £ódŸ, Lublin, Kraków, Wroc³aw, Poznañ, Rzeszów po Warszawê.
Nale¿y podkreœliæ rolê funkcjonuj¹cego w latach 1974-1988 Centrum Informatycznego Geodezji i Kartografii (CIGiK). Centrum, dzia³aj¹ce jako samodzielna jednostka badawczo-rozwojowa, powsta³o z inicjatywy Profesora Jerzego GaŸdzickiego, jego wicedyrektora ds. naukowych, miêdzy innymi w wyniku przekszta³cenia Zak³adu Rachunku Wyrównawczego i Obliczeñ Geodezyjnych IGiK. Poszerzony zosta³ zespó³ naukowy. Wyposa¿enie w zachodni sprzêt komputerowy (amerykañski, szwajcarski) sprawi³o, ¿e oprócz du¿ych prac krajo-wych, Centrum zajê³o siê eksportem, zak³adaj¹c i prowadz¹c dysponuj¹ce bliŸniaczym sprzêtem Geodesy Computer Centre w Bagdadzie (fot. 3), w którym realizowano dwa najwiêksze eksportowe kontrakty geodezyjne: 1) tzw. Wielki kontrakt iracki obejmuj¹cy za³o¿enie sieci astronomiczno-geodezyjnej dla ca³ego kraju ³¹cznie z niwelacj¹ precyzyjn¹ oraz opracowanie mapy topograficznej w skali 1:25 000 na obszarze 170 000 km2 Iraku [1974-1979], 2) Mapê
Bagdadu w skali 1:500 wraz z inwentaryzacj¹ urz¹dzeñ poziemnych [1981-1986] (Eksporto-wa dzia³alnoœæ geodezyjna, 2009). Dzia³alnoœæ nauko(Eksporto-wa i wdro¿enio(Eksporto-wa tych zespo³ów by³a wielokrotnie nagradzana nagrodami resortowymi, a w przypadku Wielkiego kontraktu irac-kiego równie¿ odznaczeniami pañstwowymi. Ju¿ w roku 1974 Profesor uzyska³ tytu³ profe-sora nadzwyczajnego, a w 1982 – zwyczajnego.
W tym czasie mgr in¿. Ewa Musia³ mia³a ju¿ za sob¹: 1) opracowanie i wdro¿enie syste-mu aerotriangulacji stosowanego w Polsce przy produkcji mapy zasadniczej, g³ównie w skali 1:1000, 2) opracowanie systemu i wykonanie obliczeñ aerotriangulacji przy produkcji mapy topograficznej w Iraku oraz 3) przygotowanie systemu na potrzeby mapy Bagdadu. Natural-ny by³ zatem jej wybór na sekretarza Klubu ETO (fot. 5).
W kraju, Profesor Jerzy GaŸdzicki zosta³ wybrany przez œrodowisko Solidarnoœci Poli-techniki Warszawskiej na stanowisko dyrektora Instytutu Geodezji Wy¿szej i Astronomii Geodezyjnej i prowadzi³ nowatorski projekt utworzenia, na bazie CIGiK i Wydzia³u Geodezji i Kartografii PW, centrum uczelniano-produkcyjnego. Po kilku latach, w zwi¹zku ze zmiana-mi kadrowyzmiana-mi o charakterze politycznym na uczelni, projekt zosta³ przez w³adze zerwany, a Profesor Jerzy GaŸdzicki, od koñca 1986 roku, przez blisko 15 lat przebywa³ na emigracji. Podj¹³ pracê w Delft University of Technology w Holandii, gdzie szybko sta³ siê niekwestio-nowanym autorytetem naukowym, a jego umiejêtnoœci organizacyjne sprawi³y, ¿e zosta³ ekspertem Unii Europejskiej i Banku Œwiatowego. Pomimo to, Profesor nie zerwa³ kontak-tów z krajem, nadal kierowa³ tematami badawczymi i przewodniczy³ Klubowi ETO. Niestety zespó³ naukowy CIGiK w ci¹gu kilku lat siê rozpad³, a zapleczem naukowym Profesora sta³
Fotografia 2. Uroczystoœæ zwi¹zana z uruchomieniem oœrodka ETO wyposa¿onego w system minikomputerowy GEO 20 (OPGK Lublin, 1980 rok). Z prawej strony dr in¿. Czes³aw PrzewoŸnik, wiceminister i prezes GUGiK, w okularach prof. Antoni Kiliñski, drugi z lewej prof. Jerzy GaŸdzicki,
zebrani s³uchaj¹ objaœnieñ dra in¿. Jerzego Szewczyka (zwrócony ty³em), kierownika zespo³u konstruktorów œciœle wspó³pracuj¹cego z prof. GaŸdzickim. Na zdjêciu nie widaæ mgra in¿. Stanis³awa Zaremby kierownika oœrodka i zas³u¿onego ju¿ wówczas cz³onka Klubu
Fotografia 3. Amerykañski minikomputer Nova 840 w Geodesy Computer Centre w Bagdadzie. Pracownicy pionu naukowego CiGiK wdra¿aj¹ oprogramowanie wyrównania sieci geodezyjnych w tzw. „ Wielkim kontrakcie irackim” (1976 rok). Przy komputerze dr in¿. Witold Gedymin,
siê Uniwersytet w Delft. Prowadzenie Klubu na odleg³oœæ by³o bardzo trudne, ale sta³o siê mo¿liwe dziêki efektywnej wspó³pracy z sekretarzem Klubu Ew¹ Musia³. Ta wspó³praca by³a kontynuowana do koñca 2018 roku.
Ostatnia narada Klubu U¿ytkowników ETO w Geodezji odby³a siê w 1990 roku w War-szawie i stanowi³a swojego rodzaju podsumowanie projektu „Koncepcja systemu informacji o terenie” prowadzonego przez Profesora Jerzego GaŸdzickiego.
Trudno przeceniæ dorobek tych narad, które by³y okazj¹ do dzielenia siê swoimi doœwiad-czeniami i dokonaniami dla licznej spo³ecznoœci geoinformatyków i innych u¿ytkowników technik komputerowych w geodezji i kartografii. Ich uczestnicy mieli okazjê do podnoszenia swojej wiedzy i umiejêtnoœci, ale tak¿e do nawi¹zywania kontaktów i ró¿nych form wspó³-pracy, owocuj¹cych wa¿nymi dla naszego œrodowiska przedsiêwziêciami. Znacz¹ca liczba referatów kolejnych narad Klubu pochodzi³a z Centrum Informatycznego Geodezji i Karto-grafii. Niew¹tpliwie Klub U¿ytkowników ETO w Geodezji stanowi³ podstawê kszta³towania siê i konsolidacji œrodowiska geoinformatyków w Polsce. Do 1990 roku zorganizowano w sumie 19 narad, których materia³y wydawane w formie zbroszurowanej stanowi³y Ÿród³o cennych informacji dla wszystkich zainteresowanych t¹ problematyk¹.
Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej –
lata 1991-2002
Postêp technologiczny i prowadzona tematyka badawcza sprawi³y, ¿e na pocz¹tku lat dziewiêædziesi¹tych XX wieku zmieniono nazwê Klubu ETO na Towarzystwo Informacji Przestrzennej i od 1991 roku wszelkie dzia³ania podejmowano pod t¹ nazw¹. W roku 1995 uleg³a ona pewnej modyfikacji przez dodanie cz³onu „Polskie”. Pomimo zmiany nazwy, To-warzystwo w latach 1991-2002 dzia³a³o w niezmienionej od 1970 roku formie organizacyjnej i pos³ugiwa³o siê uchwalonym wówczas regulaminem.
Wa¿n¹ publikacj¹ wskazuj¹c¹ na g³ówne pola zainteresowañ Towarzystwa by³ artyku³ Profesora Jerzego GaŸdzickiego zamieszczony w 1991 roku na ³amach Przegl¹du Geodezyj-nego (GaŸdzicki, 1991) zatytu³owany „Problemy rozwoju systemów informacji przestrzen-nej w Polsce”. Autor naszkicowa³ w nim koncepcje rozwojowe tych systemów, systemy bazowe, warunki rozwoju oraz niektóre zagro¿enia. Warto przytoczyæ jeden ze zg³oszonych tam postulatów.
3.1. Nieodzownym warunkiem rozwoju systemów informacji przestrzennej w Polsce jest utworzenie organu centralnej administracji pañstwowej w zakresie geodezji, kartografii i ewidencji gruntów. Organ ten, bêd¹c odpowiedzialny za systemy bazowe, powinien mieæ jednoczeœnie uprawnienia koordynacyjne wzglêdem systemów tematycznych
Autorzy przypominaj¹, ¿e w tamtym czasie od 3 lat nie istnia³ G³ówny Urz¹d Geodezji i Kartografii. Co wiêcej, postulat ten w istocie podnosi równie¿ koniecznoœæ koordynacji infrastruktury informacji przestrzennej, której idea dopiero kie³kowa³a na œwiecie. Trudno przeceniæ celnoœæ przewidywania dalszego rozwoju tej problematyki, ale równie¿ nale¿y odnotowaæ decyduj¹cy wp³yw tez tego artyku³u na kszta³towanie zakresu dzia³alnoœci Pol-skiego Towarzystwa Informacji Przestrzennej.
.
Przebywaj¹cy na emigracji w Holandii Pro-fesor Jerzy GaŸdzicki by³ inicjatorem i wspó³-twórc¹ programu EUROLIS (The European Co-operation Network for Education and Re-search in Land Information System),
ukierun-kowanego na szkolenia i sta¿e w zakresie geoinformacji dla naukowców i przedstawicieli firm komercyjnych z Europy. Polskê w tym programie reprezentowa³o PTIP. W latach 1992-1997 odby³o siê szeœæ kilkudniowych warsztatów w nastêpuj¹cych miastach europejskich: Delft (dwukrotnie), Londyn, Kos, Warszawa i Bratys³awa. Warsztaty w Warszawie odby³y siê w 1996 roku w powi¹zaniu z VI konferencj¹ PTIP (fot. 4). Ponadto polscy m³odzi naukowcy, w drodze konkursu, zostali zakwa-lifikowani na trzytygodniowy sta¿ w Delft, spoœród których najlepsi odbyli sta¿ pó³roczny (fot. 5).
Podstawow¹ form¹ dzia³alnoœci Polskiego Towarzystwa Informacji Przestrzennej by³y doroczne konferencje naukowo-techniczne, przy czym nale¿y zauwa¿yæ korelacjê czasow¹ ich rozkwitu z programem EUROLIS oraz z rozpoczynaj¹c¹ siê w Polsce er¹ mikrokompu-terów. To wówczas na równoleg³ych sesjach wyg³aszano 60-100 referatów (fot. 6), a na wystawach 20-30 m³odych naukowców prezentowa³o swoje rozwi¹zania komputerowe. Wielu z nich do dziœ zajmuje eksponowane stanowiska w firmach prywatnych, na uczel-niach, w rz¹dzie i samorz¹dzie.
Konferencje PTIP zosta³y potraktowane, jako nowe otwarcie dzia³alnoœci edukacyjno-popularyzatorskiej i dlatego nadano im numeracjê, niezale¿n¹ od stosowanej w naradach Klubu ETO. Pierwsza z nich odby³a siê na jesieni 1991 roku pod nazw¹ „Geoinformacja w Polsce”, która to nazwa sta³a siê nazw¹ cyklu wszystkich nastêpnych konferencji PTIP. W sumie odby³o siê 12 dorocznych konferencji, wszystkie w Warszawie, najpierw w siedzi-bie NOT, póŸniej w kilku hotelach, dwie ostatnie w Bibliotece Narodowej. Lista Konferencji PTIP jest dostêpna pod adresem https://www.ptip.info/lista-konferencji. Referaty wyg³asza-ne podczas konferencji zosta³y opublikowawyg³asza-ne w materia³ach konferencyjnych, które by³y wydawane w latach 1991-1994 w formie zbroszurowanej, a ju¿ od roku 1995, staraniem
Fotografia 4. Warsztaty EUROLIS, Warszawa, 1996 rok. Ok³adka materia³ów opublikowanych przez PTIP (26 referatów podzielonych na 4 bloki tematyczne: 1) Strategies and standards, 2) Land Information Project, 3) Education, 4) Research & development) i udostêpnionych przy rejestracji 44 uczestnikom warsztatów z 14 pañstw: Anglia 1, Australia 1, Bu³garia 1, Dania 2, Federacja Rosyjska 3, Francja 1, Holandia 11, Polska 12, Rumunia 2, Ukraina 1, S³owacja 3, S³owenia 3, Szwajcaria 1, Wêgry 1
Fotografia 5. Zwiedzanie Holandii przy okazji zajêæ EUROLIS w Delft (niedziela, lipiec 1992 rok). Od lewej mgr in¿. Ewa Musia³, sekretarz PTIP, mgr Ewa Konieczyñska, matematyk, uczestniczka obu sta¿y na Uniwersytecie Technologicznym w Delft, mgr in¿. Stanis³aw Zaremba, do 1980 roku kierownik
Oœrodka ETO w OPGK w Lublinie (póŸniej dyrektor OPGK), aktywnie uczestnicz¹cy w utworzeniu Klubu ETO i jego dzia³alnoœci, a od 2006 roku przewodnicz¹cy komisji rewizyjnej PTIP
Fotografia 6. Najobszerniejsze materia³y konferencyjne, dostarczone uczestnikom
VIII konferencji PTIP (1998 rok) podczas rejestracji. Obejmuj¹ 88 referatów w jêzyku polskim
i 6 w jêzyku angielskim, podzielonych na 17 sesji referatowych (2 tomy, 728 stron, w tym 12 stron wk³adki barwnej).
Na ok³adce obraz centrum Warszawy – utworzony ju¿ ponad 20 lat temu – przez firmê Geosystems Polska w wyniku cyfrowego opracowania zdjêæ lotniczych, na podstawie numerycznego modelu wysokoœciowego i ortofotomapy
pani Ewy Musia³, w postaci redagowanych komputerowo ksi¹¿ek (fot. 4 i 6). Pierwsze, niewielkie, g³ównie uczelniane wydawnictwa tak redagowane zaczê³y powstawaæ kilka lat wczeœniej, komputery osobiste (personal computer, PC) by³y ju¿ dostêpne, ale na systemy wydawnicze i drukarki laserowe by³o jeszcze embargo.
W latach 1991-2000 problematyka konferencji koncentrowa³a siê na metodyce tworzenia i funkcjonowania systemów GIS, zastosowaniach technologii geoinformacyjnych, a pod koniec na budowaniu regionalnych i miejskich systemów informacji przestrzennej. Od 2001 roku zaczêto wprowadzaæ w¹tki zwi¹zane z infrastruktur¹ informacji przestrzennej. Po raz kolejny Profesor Jerzy GaŸdzicki zarysowa³ poœrednio zakres problematyki, jak¹ mia³o zajmowaæ siê Towarzystwo w nastêpnych latach (GaŸdzicki, 1999). W cytowanym artykule przedstawi³ stan informacji przestrzennej w Polsce, w kontekœcie postêpu technologicznego i obserwowanej ewolucji strategii rozwoju. Zaprezentowa³ w nim tzw. „podejœcie koopera-cyjne”, które nosi³o wszelkie znamiona infrastruktury informacji przestrzennej, a nale¿y pod-kreœliæ, ¿e ta publikacja ukaza³a siê na osiem lat przed ustanowieniem dyrektywy INSPIRE.
Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej –
lata 2003-2018
Powrót na sta³e do Polski Profesora Jerzego GaŸdzickiego skutkowa³ Jego now¹ inicja-tyw¹. W dniu 10 czerwca 2003 roku odby³o siê Zebranie Ogólne PTIP dzia³aj¹cego w ramach SGP, którego uczestnicy, maj¹c na uwadze miêdzy innymi ni¿ej wymienione fakty, zdecydowali o koniecznoœci przekszta³cenia Polskiego Towarzystwa Informacji Przestrzen-nej w niezale¿ne stowarzyszenie:
m od kilku lat w pracach Towarzystwa aktywnie uczestniczy coraz wiêcej osób
repre-zentuj¹cych ró¿ne œrodowiska zawodowe, które nie mog¹ byæ cz³onkami SGP,
m wynikiem rezolucji podjêtej przez Zebranie Ogólne PTIP w dniu 30 maja 2001 roku
by³o zainicjowanie przez G³ównego Geodetê Kraju dzia³ania Zespo³u Infrastruktury Geoinformacyjnej, którego cz³onkowie reprezentuj¹ ministerstwa, urzêdy centralne i inne instytucje (w sumie 13 instytucji),
m z inicjatywy przewodnicz¹cego PTIP w maju 2003 roku zosta³o przygotowane,
uzgod-nione w ramach Zespo³u Infrastruktury Geoinformacyjnej i przekazane polskie, spo-³eczne, stanowisko w sprawie INSPIRE (inicjatywa legislacyjna Komisji Europejskiej). Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej zosta³o zarejestrowane w Krajowym Re-jestrze S¹dowym S¹du Rejonowego w Warszawie jako stowarzyszenie nie prowadz¹ce dzia-³alnoœci gospodarczej w sierpniu 2003 roku pod numerem KRS 0000170027. Rok póŸniej logo Towarzystwa (fot. 7, 9, 12, 13) zosta³o objête przez Urz¹d Patentowy RP prawem ochronnym na znak towarowy o numerze R-188709, które po przed³u¿eniu obowi¹zuje do 2024 roku. Statut Towarzystwa (https://www.ptip.info/statut-ptip) reguluje sposób jego funk-cjonowania oraz cele, które przytoczono w poni¿szym wyci¹gu.
Podstawowym celem Towarzystwa jest harmonijny rozwój dziedziny informacji przestrzennej zmierzaj¹cy do powszechnej dostêpnoœci oraz wszechstronnego i efektywnego u¿ytkowania danych przestrzennych w Polsce.
Do celów szczegó³owych nale¿y konsolidacja polskiego œrodowiska geoinformacyjnego ponad podzia³ami zawodowymi, resortowymi, terytorialnymi i sektorowymi oraz
reprezento-wanie tego œrodowiska wobec w³adz pañstwowych, jednostek samorz¹dowych i odpowiednich organizacji miêdzynarodowych.
Towarzystwo realizuje swoje cele przez:
1) popieranie rozwoju infrastruktur geoinformacyjnych;
2) organizowanie i koordynacjê wspó³pracy zainteresowanych podmiotów;
3) wystêpowanie z inicjatywami oraz wyra¿anie opinii w sprawach wi¹¿¹cych siê z celami Towarzystwa oraz stanowi¹cych przedmiot zainteresowania jego cz³onków;
4) upowszechnianie wiedzy;
5) wspó³pracê z odpowiednimi merytorycznie œrodowiskami i organizacjami krajowymi i miêdzynarodowymi;
6) wydawanie w³asnych publikacji;
7) organizowanie konferencji, seminariów i szkoleñ;
8) prezentowanie, we wszelkich mo¿liwych formach, osi¹gniêæ cz³onków Towarzystwa. W latach 2003-2018 podstawowa dzia³alnoœæ, z któr¹ Towarzystwo dociera³o do szero-kiego grona odbiorców, w tym równie¿ studentów i doktorantów, obejmowa³a:
1) organizowanie konferencji PTIP (fot. 7 i 8),
2) wydawanie czasopisma naukowego Roczniki Geomatyki (fot. 9 i 10), 3) prowadzenie Internetowego Leksykonu Geomatycznego (fot. 13).
W tym czasie odby³o siê 16 dorocznych konferencji PTIP o numerach od XIII do XXVIII, wszystkie poza ostatni¹ w Bibliotece Narodowej w Warszawie (fot. 8) . ¯al by³o opuszczaæ goœcinne progi BN, która w zwi¹zku z reorganizacj¹ zlikwidowa³a sale konferencyjne.
Przez ostatnie kilkanaœcie lat problematyka objêta dyrektyw¹ INSPIRE towarzyszy³a wszystkim konferencjom PTIP, co by³o zauwa¿alne w tytu³ach wiêkszoœci z nich. Przyk³a-dowo:
XVII Wspó³praca i koordynacja w zakresie geoinformacji dla zrównowa¿onego rozwoju w Polsce i Europie
XVIII Tworzenie podstaw prawnych i technicznych polskiej infrastruktury informacji 2018) przestrzennej w ramach INSPIRE
XIX Modernizacja polskich zasobów geoinformacyjnych w ramach INSPIRE XXI Informacja przestrzenna dla Polski i Europy (fot. 7)
XXIII IIP dŸwigni¹ rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego XXVIII Od geoinformacji do spo³eczeñstwa geoinformacyjnego
Konferencje PTIP stanowi³y forum wymiany doœwiadczeñ i informacji prezentowanych przez uczestników procesu projektowania i budowania krajowej infrastruktury informacji przestrzennej w Polsce i Europie. Czêsto w konferencjach PTIP udzia³ brali goœcie zagra-niczni, miêdzy innymi koordynator wdra¿ania INSPIRE w Europie Alessandro Annoni (2011) z Joint Research Centre w Isprze (dwukrotnie), czy G³ówny Geodeta Niemiec Prof. Dietmar Grünreich, przedstawiaj¹c swoje doœwiadczenia w organizowaniu i wdra¿aniu IIP.
Z inicjatywy Profesora Jerzego GaŸdzickiego i Pani Ewy Musia³, w 2003 roku, Towarzy-stwo rozpoczê³o wydawanie periodyku naukowego o nazwie polskiej Roczniki Geomatyki i angielskiej Annals of Geomatics (fot. 9 i 10), który miêdzy innymi zast¹pi³ dotychczasowe materia³y konferencyjne. Powo³ano zespó³ redakcyjny, którego redaktorem naczelnym zosta³ Profesor, a sekretarzem redakcji Ewa Musia³. Roczniki zosta³y zarejestrowane w Bibliotece Narodowej w 2003 roku w wersji papierowej (ISNN 1731-5522) i w 2015 roku w wersji elektronicznej (e-ISSN 2449-8963). W latach 2003-2018 wydano 16 tomów obejmuj¹cych
Fotografia 7. Ok³adka programu konferencji PTIP (wydawanego w tej formie zeszytowej od 2003 roku i nadal). Na niebieskim polu umieszczane s¹: na górze logo PTIP, poni¿ej loga patronów honorowych konferencji
Fotografia 8. Jedna z 11 sesji równoleg³ych, oprócz 3 sesji plenarnych i 3 warsztatów, podczas XXV konferencji PTIP na temat Zarz¹dzanie danymi przestrzennymi ukierunkowane na u¿ytkownika (2015 rok). Jak widaæ, ta sesja wzbudzi³a najwiêksze zainteresowanie studentów i doktorantów
83 zeszyty, a w nich 6 monografii i blisko 900 artyku³ów. Odzwierciedlaj¹ one rozwój i dorobek polskiej spo³ecznoœci geoinformatyków oraz autorów pochodz¹cych z administra-cji publicznej i firm komercyjnych. Stanowi¹ cenne Ÿród³o informaadministra-cji dla pracowników uczelni, studentów, urzêdników i specjalistów z przedsiêbiorstw. W latach 2008-2014 na stronie internetowej Towarzystwa funkcjonowa³o Repozytorium Geomatyki, a od 2014 roku Rocz-niki Geomatyki posiadaj¹ swoj¹ witrynê (http://rg.ptip.org.pl), na której dostêpne s¹ wszyst-kie opublikowane artyku³y i monografie. Przez 11 lat wydawanie Roczników Geomatyki by³o dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy¿szego z puli przeznaczonej na dzia³ania wspomagaj¹ce naukê.
Leksykon Geomatyczny autorstwa Profesora Jerzego GaŸdzickiego mia³ dwa wydania ksi¹¿kowe, pierwsze udostêpnione uczestnikom konferencji PTIP i drugie, rozszerzone, oba w 2001 roku oraz dodruk z 2002 roku (fot. 11). Stanowi on kolejny przyk³ad popularyzowa-nia geoinformacji w naszym kraju i porz¹dkowapopularyzowa-nia jej jêzyka na potrzeby wszystkich zainte-resowanych, w tym nauczycieli akademickich oraz m³odych pokoleñ geoinformatyków. Zakres tematyczny Leksykonu wynika z definicji geomatyki, obejmuj¹c w szczególnoœci terminolo-giê dotycz¹c¹ technologii, systemów i infrastruktur geoinformacyjnych. Olbrzymie zaintere-sowanie Leksykonem sprawi³o, ¿e zaraz po rejestracji Towarzystwa w po³owie 2003 roku, podjête zosta³y prace nad za³o¿eniem strony internetowej PTIP i w pierwszej kolejnoœci udostêpnieniem Internetowego Leksykonu Geomatycznego (fot. 12). Leksykon zosta³ uru-chomiony w 2004 roku i by³ rozszerzany i aktualizowany w latach 2005, 2008, 2010 i 2011
Fotografia 10. Obwoluta specjalnego zeszytu
Annals of Geomatics, wydanego w jêzyku
angielskim na miêdzynarodow¹ konferencjê INSPIRE, Kraków 2010 rok Fotografia 9. Typowa ok³adka kwartalnika
naukowego Roczniki Geomatyki w jêzyku polskim. Tu ostatni numer z 2018 roku –
oraz dofinansowany z puli Ministerstwa na wspomaganie nauki. Planowane s¹ kolejne roz-szerzenia i aktualizacje.
Znacz¹c¹ form¹ dzia³alnoœci Towarzystwa, jako niezale¿nej organizacji pozarz¹dowej, by³ udzia³ w opracowaniu przepisów implemen-tacyjnych INSPIRE oraz pracach przygoto-wawczych do wdra¿ania tej infrastruktury w Polsce. PTIP zosta³o zarejestrowane, jako Spatial Data Interest Community (SDIC), bior¹c udzia³ w opiniowaniu wszystkich opra-cowywanych przepisów implementacyjnych. Ponadto, Towarzystwo zg³asza³o swoich eks-pertów, którzy zostali wybrani do Zespo³ów Redakcyjnych okreœlonych grup tych przepisów. W zakresie wdra¿ania infrastruktury infor-macji przestrzennej w Polsce PTIP odgrywa-³o istotn¹ rolê inicjuj¹c¹, inspiruj¹c¹ oraz realizacyjn¹. Prezes Towarzystwa, Profesor Jerzy GaŸdzicki by³ pierwszym przewodnicz¹-cym Rady Infrastruktury Informacji Prze-strzennej, organizuj¹cym jej prace w latach 2011-2016, w szczególnoœci inicjuj¹cym wspó³pracê pomiêdzy organami wiod¹cymi, a tak¿e przedstawicielami administracji samo-rz¹dowej. Ponadto, Profesor uczestniczy³ w procesach tworzenia regulacji prawnych, zw³aszcza przygotowania ustawy o infrastruk-turze informacji przestrzennej, której
pierw-szy projekt zosta³ opublikowany w programie XVIII konferencji PTIP na temat Tworzenie podstaw prawnych i technicznych polskiej infrastruktury informacji przestrzennej w ramach INSPIRE (27-29.10.2008 rok) i by³ na niej szeroko dyskutowany.
Towarzystwo zabiera³o zdecydowany g³os w zakresie organizacji i funkcjonowania s³u¿-by geodezyjnej i kartograficznej oraz infrastruktury informacji przestrzennej. Domaga³o siê utrzymania tematyki geodezyjnej i kartograficznej oraz infrastruktury informacji przestrzen-nej w ramach jednego ministerstwa, co zosta³o zrealizowane przez powierzenie ca³oœci tej problematyki ministrowi inwestycji i rozwoju.
Przy tym stopniu ogólnoœci artyku³u nie sposób mówiæ o szczegó³ach. Dlatego autorzy umieszczaj¹ w za³¹czniku 32 artyku³y Profesora Jerzego GaŸdzickiego opublikowane w Rocz-nikach Geomatyki i prezentowane na konferencjach, w tym 27 na konferencjach PTIP. Po ich tytu³ach mo¿na przeœledziæ – zaczynaj¹c od definicji etyki geomatycznej – zakres, tematykê, kierunki dzia³añ i trendy rozwojowe naszej dziedziny na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat.
Z wczeœniejszych informacji wynika, ¿e istotn¹ rolê w dzia³alnoœci PTIP odgrywa Inter-net. Towarzystwo ma obecnie 2 witryny: 1) ogóln¹ obejmuj¹c¹ ca³okszta³t dzia³alnoœci oraz 2) specjaln¹ czasopisma naukowego Roczniki Geomatyki. Witryna ogólna (www.ptip.org.pl), funkcjonuj¹ca w latach 2004-2017 a¿ do powa¿nej awarii, prowadzona by³a przez Ewê
Fotografia 11. Leksykon Geomatyczny autorstwa Profesora Jerzego GaŸdzickiego (2002 rok), wydany przez PTIP w postaci ksi¹¿ki, stanowi³ podstawê utworzenia w 2004 roku Internetowego Leksykonu Geomatycznego
Fotografia 12. Witryna internetowa PTIP – zak³adka Leksykon, wybrane has³o fraktal
Fotografia 13. Zak³adka HOME na anglojêzycznej czêœci witryny internetowej Roczników Geomatyki (fragment)
Musia³, sekretarza PTIP. Kolejna (www.ptip.info – fot. 12) utworzona w 2018 roku przez dr hab. Marka Baranowskiego, wieloletniego wiceprezesa PTIP, jest i bêdzie przez niego prowadzona, a znacz¹cym zadaniem stanie siê rozwijanie Internetowego Leksykonu Geo-matycznego. Witryna Roczników Geomatyki (www.rg.ptip.org.pl – fot. 13) spe³niaj¹ca kryteria publikacji czasopism naukowych w wersji elektronicznej, utworzona w 2014 roku, jest i bêdzie prowadzona przez Ewê Musia³ sekretarza redakcji.
Konkluzje
Wszystkie dokonania i osi¹gniêcia Polskiego Towarzystwa Informacji Przestrzennej by-³yby niemo¿liwe bez osoby jego dotychczasowego Prezesa Pana Profesora Jerzego GaŸ-dzickiego. Jego olbrzymia wiedza, troska o rozwój informatyki w geodezji i kartografii w Polsce i w Europie (gdzie przez wiele lat pracowa³ naukowo), niezwyk³a inicjatywnoœæ i bezprzyk³adne oddanie naszej dyscyplinie ukszta³towa³y oblicze Towarzystwa ale i geoin-formacji w Polsce, zarówno w wymiarze naukowym, jak i organizacyjnym. By³ pomys³o-dawc¹ znakomitej wiêkszoœci inicjatyw PTIP oraz niezast¹pionym partnerem dla admini-stracji publicznej, jako najwy¿szy i niekwestionowany autorytet w tej dziedzinie w Polsce, licz¹cy siê na arenie miêdzynarodowej.
Wa¿n¹ postaci¹ Towarzystwa jest mgr in¿. Ewa Musia³, która jeszcze od czasów Klubu U¿ytkowników ETO w Geodezji pe³ni³a przez blisko czterdzieœci lat funkcjê Sekretarza. Jej oddanie sprawom stowarzyszenia, zmys³ organizacyjny i niezwyk³a sumiennoœæ oraz pracowitoœæ stanowi³y trudny do przecenienia wk³ad w sprawne funkcjonowanie PTIP. Pani Ewa Musia³ pe³ni³a i pe³ni kluczow¹ rolê nie tylko organizuj¹c doroczne konferencje PTIP, ale równie¿ redaguj¹c Roczniki Geomatyki w sposób niezwykle sprawny i pe³ny poœwiêcenia. W Zarz¹dzie PTIP dzia³a³o równie¿ wielu polskich geoinformatyków, którzy wspomagali Pana Prezesa i Pani¹ Sekretarz w ich niezwykle ofiarnej pracy na rzecz Towa-rzystwa.
W dniu 7 listopada 2018 roku odby³o siê Walne Zebranie Sprawozdawczo-Wyborcze PTIP. Obie kluczowe dla PTIP osoby, Profesor Jerzy GaŸdzicki i mgr in¿. Ewa Musia³ zrezygnowa³y z kandydowania w wyborach do Zarz¹du, ale ich udzia³ w dzia³alnoœci Towa-rzystwa, odpowiednio w funkcjach Redaktora Naczelnego i Sekretarza Redakcji Roczni-ków Geomatyki, pozostanie nadal istotny.
Literatura (References)
Annoni Alessandro, 2011: INSPIRE and the Digital Agenda for Europe (INSPIRE w kontekœcie Europejskiej Agendy Cyfrowej). Roczniki Geomatyki 5 (9): en 7-16, pl 17-27.Warszawa, PTIP.
Baranowski Marek, Musia³ Ewa, 2006: Profesor Jerzy GaŸdzicki wybitny uczony, wychowawca, organiza-tor i spo³ecznik (Professor Jerzy Gazdzicki a prominent scientist and edukaorganiza-tor). Roczniki Geomatyki 4 (2): 7-14. Warszawa, PTIP.
Eksportowa dzia³alnoœæ geodezyjna (Geodetic export activities), 2009: Roczniki Geomatyki 7(1): 64 s. +32 s. wk³adki barwnej, Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 1991: Problemy rozwoju systemów informacji przestrzennej w Polsce (Problems of development of spatial information systems in Poland ). Przegl¹d Geodezyjny nr 9/91.
GaŸdzicki Jerzy, 1999: Informacja przestrzenna w Polsce u schy³ku tysi¹clecia (Spatial information in Poland at the end of the millennium). Przegl¹d Geodezyjny nr 12/99.
Musia³ Ewa, 2011: Jubileusz osiemdziesi¹tych urodzin Profesora Jerzego GaŸdzickiego (The jubilee 80th birthday of Professor Jerzy Gazdzicki). Roczniki Geomatyki 5 (9): en 41-54, pl 55-68.Warszawa, PTIP.
î îî
îîród³a internetowe (Internet sources) https://www.ptip.info
https://www.rg.ptip.org.pl
Streszczenie
W artykule przedstawiono historiê Polskiego Towarzystwa Informacji Przestrzennej (PTIP), w szcze-gólnoœci pó³wiecze dzia³alnoœci Profesora Jerzego GaŸdzickiego, który by³ twórc¹ koncepcji, inicja-torem powo³ania Towarzystwa i prowadzi³ je do listopada 2018 roku, kiedy to, ze wzglêdu na wiek, postanowi³ nie kandydowaæ na kolejn¹ kadencjê. Cz³onkowie PTIP przyjêli tê decyzjê z ubolewaniem i natychmiast podjêli decyzjê o nadaniu Panu Profesorowi tytu³u Prezesa Honorowego Towarzystwa. W historii Towarzystwa wyró¿nia siê 3 etapy dzia³alnoœci, jako: 1) Klub U¿ytkowników Elektronicznej Techniki Obliczeniowej w Geodezji (Klub ETO) utworzony w ramach Naczelnej Organizacji Technicz-nej (NOT) oraz Stowarzyszenia Geodetów Polskich (SGP) – lata 1970-1990, 2) Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej (PTIP) po zmianie nazwy Klubu na Towarzystwo – lata 1991-2002 oraz 3) Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej jako niezale¿ne stowarzyszenie zarejestrowane w S¹dzie Rejestrowym w Warszawie – lata 2003-2018.
Dzia³alnoœæ Towarzystwa dotyczy³a w pocz¹tkowym okresie automatyzacji podstawowych obliczeñ geodezyjnych i procesów pomiarowych, wyrównania sieci geodezyjnych i fotogrametrycznych oraz opracowañ kartograficznych, nastêpnie by³a ukierunkowana na problematykê tworzenia narzêdzi informatycznych, w tym systemów informacji geograficznej i baz danych przestrzennych, a potem terytorialnych systemów informacji przestrzennej. Obecnie jest g³ównie skoncentrowana na zagadnie-niach budowy infrastruktur informacyjnych wspomaganej modelowaniem geoinformacyjnym. Agen-da baAgen-dawcza i popularyzatorska PTIP zawsze odzwierciedla³a najistotniejsze w¹tki rozwojowe na-szej dyscypliny. Ponadto œrodowisko naukowe i zawodowe powi¹zane z Towarzystwem wspiera³o merytorycznie dzia³ania podejmowane przez administracjê publiczn¹ w zakresie szeroko rozumiane-go wdra¿ania rozwi¹zañ geoinformacyjnych, w tym infrastruktury informacji przestrzennej. G³ówn¹ form¹ dzia³alnoœci by³y coroczne spotkania, które dawa³y ich uczestnikom okazjê do dzielenie siê doœwiadczeniami i dokonaniami. W pierwszym etapie odby³o siê 19 ogólnopolskich narad Klubu ETO z cyklu „Informatyka w geodezji i kartografii”, w drugim 12 (I-XII), a w trzecim 16 (XIII-XXVIII) krajowych konferencji PTIP z cyklu „Geoinformacja w Polsce”, czêsto z udzia³em goœci zagranicznych. W etapie trzecim (2003-2018) w konferencjach PTIP uczestniczyli równie¿ studenci i doktoranci, a dzia³alnoœæ Towarzystwa zosta³a poszerzona o wydawanie czasopisma naukowego Roczniki Geomatyki (pocz¹tkowo w wersji papierowej, póŸniej równie¿ elektronicznej) i prowadzenie Internetowego Leksykonu Geomatycznego, autorstwa Profesora Jerzego GaŸdzickiego.
W etapach 1 i 2 dzia³alnoœci Towarzystwa Profesor Jerzy GaŸdzicki kierowa³ zespo³ami badawczymi: do koñca 1973 roku jako kierownik Zak³adu w Instytucie Geodezji i Kartografii w Warszawie, w latach 1974-1986 jako dyrektor ds. naukowych utworzonej z jego inicjatywy samodzielnej jednostki badawczo-rozwojowej o nazwie Centrum Informatyczne Geodezji i Kartografii w Warszawie. Istotne znaczenie mia³a wówczas, wielokrotnie nagradzana dzia³alnoœæ naukowa i wdro¿eniowa tych zespo-³ów w zakresie eksportu us³ug geodezyjnych i kartograficznych. Ju¿ w roku 1974 Profesor uzyska³ tytu³ profesora nadzwyczajnego, a w 1982 – zwyczajnego. Nastêpnie zosta³ wybrany przez œrodowi-sko Solidarnoœci Politechniki Warszawskiej na stanowiœrodowi-sko dyrektora Instytutu Geodezji Wy¿szej i Astronomii Geodezyjnej. Po kilku latach, w zwi¹zku ze zmianami kadrowymi o charakterze politycz-nym na uczelni, przez kilkanaœcie lat przebywa³ poza granicami kraju jako profesor Uniwersytetu Technicznego w Delft oraz ekspert Unii Europejskiej i Banku Œwiatowego. W trzecim etapie, po powrocie na sta³e do Polski, uczestniczy³ w procesach tworzenia regulacji prawnych, zw³aszcza przygotowania ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej, a w latach 2011-2016 by³ pierw-szym przewodnicz¹cym Rady Infrastruktury Informacji Przestrzennej, kszta³tuj¹c i rozwijaj¹c jej dzia³alnoœæ koordynacyjn¹ w skali pañstwa z uwzglêdnieniem organów rz¹dowych i samorz¹dowych.
Abstract
The paper describes the history of the Polish Association for Spatial Information (PASI). In particular, it focuses on the five decades of work by Professor Jerzy GaŸdzicki who is the father of the idea of PASI and the organisation itself. He was taking the chair of the Society until November 2018 when – advanced in years – he made the decision not to run for another term and was immediately and spontaneously granted the title of a Honorary Chairman.
The history of the Association splits into three stages of activity as: 1) the Club of the Users of Electronic Computing Technology in Surveying (ETO Club) established within the structures of the Chief Technical Organisation (NOT) and the Association of Polish Surveyors (SGP) –1970-1990, 2) the Polish Association for Spatial Information (PTIP), after being renamed – 1991-2002, and 3) the Polish Association for Spatial Information becoming an independent organisation registered by the Registration Court in Warsaw – 2003-2018.
In its early years, the Association focused on the issues of automation of the basic surveying calcula-tions and measurement processes, adjustment of geodetic and photogrammetric networks, and on the production of maps. Then, it turned to the matters of the IT tools development, such as geographic information systems, spatial databases and, eventually, land information systems. Currently, the Asso-ciation devotes itself to the issues of building information infrastructures supported by geoinformation modelling. Its research and publishing agenda has always reflected the key development directions of the discipline. Apart from that, the scientific and professional communities close to the Association used their expertise to support projects implemented by public authorities in the broad area of introdu-cing geoinformation solutions, including the spatial information infrastructures.
The Association regularly held annual conferences which gave their participants an opportunity to share experience and present attainments. In the first stage, there were 19 nation-wide ETO Club meetings on Information technology in surveying and cartography, 12 (I-XII) were held in stage two, and 16 (XIII-XXVIII) nation-wide Polish Association for Spatial Information meetings worked on Geoinformation in Poland and were attended by many foreign participants. In the third stage (2003-2018) conferences held by the Association were also attended by university regular and post-graduate students, while the activities of this organisation were expanded by publication of a scientific magazine Annals of Geomatics (first printed and later available on-line) and an on-line Lexicon of Geomatics which was written by Professor Jerzy GaŸdzicki.
Throughout the Association’s stage 1 and 2, Professor Jerzy GaŸdzicki supervised the work of the research groups as follows: until end of 1973 – as head of a Department in the Institute of Geodesy and Cartography in Warsaw, in the years 1974-1986 – as scientific director of an independent R&D unit known as the IT Centre of Geodesy and Cartography in Warsaw which was established on his initiative. The prize-winning research work, implementation projects, and exports of surveying and cartographic services made by those units were very important at that time. Jerzy GaŸdzicki has conferred the title of Associate Professor since early 1974 and he became a Professor in 1982. The Solidarity Trade Union community elected him as Director of the Department of Geodesy and Geodetic Astronomy of the Warsaw University of Technology. Several years after, a politically-motivated reshuffle at the Warsaw University of Technology made Professor GaŸdzicki spend more than a decade out of the country at which time he lectured at the Delft University of Technology and worked as an expert to the European Union and the World Bank. Having come back to Poland in what is the third stage in the Association’s life, Professor GaŸdzicki helped to design a number of new laws, especially, the Spatial Information Infrastructure Act and, later on in the years 2011-2016, he served as the first Chairman of the Spatial Data Infrastructure Board. In this capacity, he shaped and developed the Board’s nation-wide harmonisation role involving central and local government structures.
Za³¹cznik
Wykaz publikacji Profesora Jerzego GaŸdzickiego w Rocznikach Geomatyki jako przegl¹d tematyki dzia³alnoœci w ramach PTIP (okres 2003–2018) GaŸdzicki Jerzy, 2003: Etyka geomatyczna (Ethic of geomatics). Roczniki Geomatyki 1 (1): 11-19.
Warsza-wa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, Baranowski Marek, 2004: GIS w Polsce: rozwój ukierunkowany na infrastruktury danych przestrzennych (GIS in Poland: development towards SDI). Roczniki Geomatyki 2 (1): 22-30. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, Musia³ Ewa, 2004: Dzia³alnoœæ miêdzyresortowego Zespo³u do spraw Infrastruktury Geoinformacyjnej 2001-2003 (Activities of Interdepartmental Task Force for Geoinformation Infrastruc-ture 2001-2003). Roczniki Geomatyki 2 (2): 237-244. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2004: Cele edukacyjne w szko³ach geodezyjnych (Educational goals in schools of survey-ing). Roczniki Geomatyki 2 (3): 110-115. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2005: Implikacje dyrektywy INSPIRE (Implications of the INSPIRE Directive). Roczniki
Geomatyki 3 (3): 19-25. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2006: Technologie i infrastruktury informacji przestrzennej w zastosowaniu do zarz¹dzania kryzysowego (Spatial information technologies and infrastructures for crisis management). Roczniki
Geo-matyki 4 (1): 19-27. Warszawa., PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2006: Zakres tematyczny dziedziny geoinformacji jako nauki i technologii (Themes of GI science and technology). Roczniki Geomatyki 4 (2): 15-27. Warszawa., PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2007: Standardy otwarte w geomatyce (Open standards in geomatics). Roczniki Geomatyki 5 (2): 7-9. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2007: Aktualne problemy polityki geoinformacyjnej pañstwa w kontekœcie INSPIRE. (Current problems in national geoinformation policy in the context of INSPIRE). Roczniki Geomatyki 5 (6): 53-61. Warszawa, PTIP.
Chrobak Tadeusz, GaŸdzicki Jerzy, 2007: Dziedzictwo kulturowe jako element geoprzestrzeni (The cultural heritage as an element of geospace). Roczniki Geomatyki 5 (8): en 7-12, pl 13-17. Warszawa, PTIP. GaŸdzicki Jerzy, 2007: Infrastruktury informacji przestrzennej oraz ich relacje wzglêdem dziedzictwa
kultu-rowego (Spatial information infrastructures and their relationships to cultural heritage). Roczniki
Geoma-tyki 5 (8): 33-40. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, Pyka Krystian, 2008: Geoinformacja w kszta³towaniu przestrzeni (Geoinformation in spatial planning). Roczniki Geomatyki 6 (3): en 7-12, pl 13-18. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2008: Implementacja dyrektywy INSPIRE w Polsce: stan aktualny, problemy i wyzwania (Implementation of the INSPIRE Directive in Poland: the current state, problems and challenges). Roczniki
Geomatyki 6 (3): 21-30. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2009: Aspekty rozwoju eksportowej dzia³alnoœci geodezyjnej (Geodetic export activities: aspects of development). Roczniki Geomatyki 7 (1): pl 7-12, en 13-17. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2009: Studia wy¿sze w dziedzinie geoinformacji: aspekty modernizacji w Polsce (Tertiary studies in geoinformation aspects of modernization in Poland). Roczniki Geomatyki 7 (3): en 7-12, pl 13-18. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2009: Opinie na temat koncepcji utworzenia kierunku studiów w dziedzinie geoinformacji. (Comments on the proposed programme of full-time geoinformation studies). Roczniki Geomatyki 7 (3): 135-158. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2009: Druga faza programu prac INSPIRE: stan w Europie i wyzwania dla Polski (Second phase of INSPIRE work programme: status in Europe and challenges for Poland). Roczniki Geomatyki 7 (6): 61-72. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2010: Punkty widzenia architektury INSPIRE (Viewpoints on INSPIRE architecture).
GaŸdzicki Jerzy, 2010: Leœna mapa numeryczna podstaw¹ leœnej infrastruktury informacji przestrzennej w Polsce (Digital forest map as a base for forest spatial information infrastructure in Poland). Roczniki
Geomatyki 8 (7): 7-9. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2010: Wyzwania wynikaj¹ce z interdyscyplinarnoœci INSPIRE (Challenges of INSPIRE interdisciplanarity). Roczniki Geomatyki 8 (8): 41-51. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2011: Aspekty koncepcyjne regionalnych systemów informacji przestrzennej w Polsce (Conceptual aspects of regional spatial information systems in Poland). Roczniki Geomatyki 9 (5): en 7-16, pl 17-27.Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2011: Aspekty koncepcyjne regionalnych systemów informacji przestrzennej w Polsce (Conceptual aspects of regional spatial information systems in Poland). Roczniki Geomatyki 9 (5): en 29-33, pl 35-39. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2011: Prawo Unii Europejskiej kszta³tuj¹ce INSPIRE (European Union law shaping INSPIRE). Roczniki Geomatyki 9 (6): 7-18. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2012: Trendy rozwojowe w dziedzinie informacji geoprzestrzennej (Geospatial informa-tion development trends). Roczniki Geomatyki 10 (3): 7-16. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2012: Globalne aspekty zarz¹dzania informacj¹ geoprzestrzenn¹ (Global aspects of geospa-tial information management). Roczniki Geomatyki 10 (6): 7-16. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2013: U¿ytecznoœæ spo³eczna produktów geoinformacyjnych (The social usability of geoinformation products). Roczniki Geomatyki 11 (2): pl 7-10, en 11-14. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2013: Infrastruktura informacji przestrzennej w œwietle doœwiadczeñ wdro¿eniowych w Polsce (Spatial Information Infrastructure in light of implementation experience in Poland). Roczniki
Geomatyki 11 (3): 7-13. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2014: Spo³eczna odpowiedzialnoœæ autonomicznych uczelni na przyk³adzie kszta³cenia geodetów i kartografów w Polsce (Social responsibility of autonomous higher education institutions in Poland: the case of education in geodesy and cartography). Roczniki Geomatyki 12 (2): en 143-152, pl 153-162. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2016: Kataster nieruchomoœci na tle infrastruktury informacji przestrzennej (Real estate cadastre within the spatial information infrastructure in Poland). Roczniki Geomatyki 14 (3): 295-303. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, 2017: Informacja geoprzestrzenna w Polsce: rozwój i nowe wyzwania (Geospatial informa-tion in Poland: development and new challenges). Roczniki Geomatyki 15 (2): 139-145. Warszawa, PTIP. GaŸdzicki Jerzy, 2017: Wybrane problemy w zakresie informacji geoprzestrzennej w Polsce (Selected
geo-spatial information issues in Poland). Roczniki Geomatyki 15 (3): 283–292. Warszawa, PTIP.
GaŸdzicki Jerzy, Gotlib Dariusz, Ja¿d¿ewska Iwona, Zwoliñski Zbigniew, 2018: Aktualne aspekty edukacji geoprzestrzennej w Polsce (Current aspects of geospatial education in Poland). Roczniki Geomatyki 16 (3): 235–240. Warszawa, PTIP.
Wszystkie wymienione publikacje s¹ dostêpne na stronie czasopisma PTIP Roczniki Geo-matyki www.rg.ptip.org.pl.
Dane autorów / Authors details: dr hab. Marek Baranowski, prof. IGiK https://orcid.org/ 0000-0003-1402-4196 marek.baranowski@igik.edu.pl mgr in¿. Ewa Musia³
ewamusial@ptip.org.pl Przes³ano /Received 12.02.2019
Zaakceptowano / Accepted 19.03.2019 Opublikowano / Published 30.03.2019
