I ORMLAŃSKOKATOLICKIEGO NA CMENTARZU ŁYCZAKOWSKIM WE LWOWIE

ICS.

JÓZEF WÓLCZAŃSKI

KATALOG GROBÓW DUCHOWIEŃSTWA RZYMSKOKATOLICKIEGO, GRECKOKATOLICKIEGO

I ORMLAŃSKOKATOLICKIEGO NA CMENTARZU ŁYCZAKOWSKIM WE LWOWIE

Geneza Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie sięga doby zabo­

ru austriackiego *. Znany z pseudoreformatorskich poczynań na grun­

cie kościelnym cesarz Józef II, w dniu 11 grudnia 1783 r. wydal dekret, opublikowany przez Gubernium Galicyjskie 21 stycznia 1784 r., zarządzający zamknięcie wszystkich cmentarzy przykościelnych. W myśl cesarskiego rozporządzenia zarządy miast miały obowiązek w okre­

sie czterech tygodni wydzielić poza murami miejskimi odrębne par­

cele na miejsce pochówków. Decyzje austriackiej administracji nie spotkały się jednak z przychylnym przyjęciem, bowiem kolejny de­

kret cesarski z 9 września 1784 r. określał sankcje karne za zwłokę w realizacji poprzedniego rozporządzenia 1 2

W stołecznym Lwowie — podobnie jak na prowincji — wykona­

nie poleceń Józefa II napotkało na przeszkody głównie natury reli- gijno-obyczajowej, a w mniejszej mierze technicznej. Godziły one bo­

wiem w odwieczną tradycję grzebania zmarłych w poświęconej zie­

mi okalającej kościoły, a z drugiej strony wywoływały negatywne sko­

jarzenia z pochówkami za miastem ofiar masowych epidemii bądź

1 Podstawowa literatura przedmiotu: J. B i a ł y n i a - C h o ł o d e c k i , Cmen­

tarz Łyczakowski, „Tygodnik Ilustrowany” z 4 XI 1911 nr 44; Ł. C h a r e - wi e ż o wa , Cmentarze Lwowa, „Ilustrowany Kurier Codzienny” z 2 XI 1936 nr 305; W. C i e s i e l s k i , Pomnikowe rysy cmentarzy lwowskich, Lwów 1890;

J. M a r k o w s k i , Cmentarz Łyczakowski opisie pomnikowych rysów, Lwów 1890; A. M e d y ń s k i , Ilustrowany przewodnik po Cmentarzu Łyczakowskim, Lwów 1937; S. S. N i c i e j a, Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786-1986, Wroclaw 1988; M. O p a ł e k , Na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, „Ilustrowany Kurier Codzienny” z 2 XI 1930 nr 305; W. P y ł y p i u k , Pieta w kamni, Lviv 1995.

2 A. M e d y ń s k i , dzcyt., s. 4; S. S. N i c i e ja, dz. cyt., s. 9.

324 KS. JÓ ZEF WÓLCZAŃSKI

~... t2)

pozbawionych z różnych przyczyn katolickiego pogrzebu. Dopiero M 1786 r. w większych dzielnicach Lwowa erygowano cmentarze- / ° czakowski - funkcjonujący do chwili obecnej, Gródecki - zaŁy' nięty w 1875 r., Stryjski - zamknięty w 1893 r. i Żółkiew ski^' zamknięty w 1856 r. Po definitywnym zamknięciu i całkowitym r kwidowaniu trzech z ostatnich wymienionych nekropolii, zorgani?

wano w 1888 r. istniejący i czynny do dziś Cmentarz Janowski 3 Za oficjalną datę powstania Cmentarza Łyczakowskiego przyjmn je się rok 1786. Metryka ta jednoznacznie wskazuje, iż należy 0 do najstarszych zachowanych nekropolii w skali europejskiej. Nato*

miast wśród najsłynniejszych polskich cmentarzy w granicach II Rze' czypospolitej do roku 1939 plasuje się na drugim miejscu, tuż no Cmentarzu na Rossie w Wilnie (1769).

Cmentarz Łyczakowski z biegiem lat i stuleci nabierał coraz bar­

dziej monumentalnego charakteru. Usytuowany na malowniczym, pa.

górkowatym terenie o urozmaiconej powierzchni rozrósł się do wiel- kości ok. 40 ha. Dzięki starannej opiece kolejnych zarządców przed 1939 r. oraz wyjątkowemu kunsztowi rzeźbiarzy i architektów wzboga­

cających owocami swego talentu jego krajobraz, cmentarz nabył nie­

powtarzalnego krajobrazowo-parkowego charakteru. Cały jego obszar podzielono na ponad 80 pól, o stałej numeracji utrzymanej do na­

szych czasów. Zapełniły je z czasem tysiące mogił ziemnych, grobow­

ców, kaplic rodowych i pomników nagrobnych o wyszukanych moty­

wach ikonograficzno-architektonicznych. Powolną zagładę cmentarza, trwającą aż do chwili obecnej — o czym później — przyniósł rok 1945, otwierający epokę władzy sowieckiej, a u progu lat dziewięćdziesią­

tych — przemiany połączone z narodzinami państwa ukraińskiego * i * * 4.

Cmentarz Gródecki usytuowany był na terenach dawnych koszar wojsko­

wych; grzebano na nim mieszkańców dzielnicy Gródeckiej. Cmentarz Stryjski rozciągał się przy trakcie biegnącym ze Lwowa do Stryja. Pomimo zamknięcia go w 1893 r. grzebano mimo to ciała zmarłych, ale jedynie w rodzinnych gro­

bowcach do wybuchu I wojny światowej. W czasie inwazji rosyjskiej na Lwów i Galicję Wschodnią na początku I wojny światowej, Rosjanie grzebali na tym cmentarzu swoich żołnierzy. Wreszcie na jego terenie, po usunięciu pomników i grobów, urządzono słynny miejski Park Stryjski służący mieszkańcom Lwowa przez cały okres międzywojenny do chwili obecnej, a na pozostałym terenie wybudowano domy mieszkalne jeszcze przed 1939 r. Z kolei Cmentarz Żół­

kiewski zwany Paparówką służył początkowo jako miejsce grzebania ofiar epi­

demii, następnie pełnił funkcję zwykłego cmentarza. W kilkanaście lat po zam­

knięciu go, na jego terenie częściowo wzniesiono dworzec kolejowy Lwów- Podzamcze, częściowo zaś pozostawiono na pastwę losu. Zob. A. M e d y ń ­

sk i, dz. cyt., s. 5; S. S. N i c i e j a , dz. cyt., s. 10.

4 S. S. N i c i e j a , dz. cyt., s. 15—42; Informacje własne autora.

GROBY DUCHOW NYCH N A ŁYCZAKOWIE 325 (31

kolwiek od samego początku na Cmentarzu Łyczakowskim grze- J zmarłych z różnych narodowości, wystarczy wymienić choćby 1,3110 aków Niemców, Polaków, Ukraińców, Węgrów, a po 1945 r.

AuStr i Żydów, to jednak w odróżnieniu od pozostałych lwowskich R°S^tarzv cieszył się on szczególną sławą. Miejsce to było niejako Rezerwowane najpierw dla wyższych rangą urzędników i wojsko­

wych w służbie austriackiej administracji, arystokracji oraz ziemiań- galicyjskiego, mężów nauki i kultury oraz duchowieństwa, aż nartyjno-wojskowych dygnitarzy sowieckich najnowszej doby. Nie P° L za to bynajmniej zamknięcia bram cmentarnych dla przedsta-

° . • ii niższych warstw społecznych, ale tych ostatnich grzebano tam Tosunkowo niewielu, albo ich nazwiska „gubiły się” w towarzystwie znanych znakomitości.

Niemałą grupę wśród spoczywających na Cmentarzu Łyczakow- kim stanowi duchowieństwo diecezjalne i zakonne oraz członkinie zakonów i zgromadzeń zakonnych żeńskich trzech obrządków kato­

lickich- łacińskiego, greckokatolickiego i ormiańskokatolickiego. Każda z wymienionych tu społeczności na swój sposób organizowała i urzą­

dzała miejsce spoczynku dla zmarłych spośród jej szeregów. I tak zakony oraz zgromadzenia zakonne, tak męskie jak żeńskie, wzno­

siły z reguły okazałe grobowce, mające pomieścić dziesiątki zmarłych.

Niektóre spośród zgromadzeń zakonnych żeńskich grzebały zmarłe członkinie w wyraźnie wyodrębnionych i oznakowanych kwaterach mieszczących szeregi mogił ziemnych. Zdarzały się niekiedy wolno stojące pojedyncze nagrobki, ale nie wiadomo, czym kierowano się przy ich wznoszeniu. Być może miały one podkreślać wyjątkowe za­

sługi zmarłego, choć po upływie wielu dziesiątków lat od śmierci złożonych pod nimi szczątków zakonników trudno niekiedy dociec skali ich osiągnięć.

Jak wynika z wyników kwerendy archiwalnej oraz z badań prze­

prowadzonych metodą autopsji, Cmentarz Łyczakowski jako miejsce wiecznego spoczynku dla swych członków obrały 3 zakony męskie:

bernardyni (w grobowcu złożono 24 zmarłych), dominikanie (26 za­

konników oraz 1 kapłan diecezjalny, członek III Zakonu Domini­

kańskiego), oraz karmelici (25 zmarłych). Ponadto swoje grobowce posiadają 2 zgromadzenia zakonne męskie: misjonarze św. Wincen­

tego a Paulo (10 zmarłych) i zmartwychwstańcy (13). Oprócz tego znajduje się tam kilka mogił z nagrobkami kamiennymi ku czci za­

konników różnych wspólnot, o trudnej niekiedy do ustalenia przy­

należności zakonnej. Zachowały się natomiast informacje archiwalne

o wznoszonych grobowcach dwu innych wspólnot zakonnych, a mia-

nowicie redemptorystów i salezjanów, ale prawdopodobnie wvh ’ II wojny światowej przeszkodził w ukończeniu budowy, a tyj,)Uck mym nikt ze zmarłych z owych wspólnot zakonnych nie został f*'

żony w ich murach. zio-

Znacznie obszerniejsze zestawienie dotyczy żeńskich zakonów • zgromadzeń zakonnych. Na Cmentarzu Łyczakowskim zlokalizowan * miejsca pochówku sióstr benedyktynek obrz. łacińskiego (49 osób?

sióstr benedyktynek obrz. ormiańskokatoiickiego (24), sióstr fran •’

szkanek od Adoracji Najśw. Sakramentu (45), sióstr józefitek Ofi!

sióstr Rodziny Maryi — marianek (41), sióstr miłosierdzia św. Win centego a Paulo (95), sióstr nazaretanek (16), sióstr Notre Damé (7), sióstr opatrznościanek (41), sióstr Sacré Couer (65), sióstr ser canek (19) i sióstr służebniczek NMP - obrz. greckokatolickiego.' Duchowieństwo diecezjalne w dziedzinie grzebania swoich zmar­

łych było gorzej zorganizowane. Musi zdumiewać fakt, że jedynie Cerkiew unicka archidiecezji lwowskiej zdobyła się na wybudowanie grobowca dla członków Kapituły Metropolitalnej. W jego wnętrzu znalazły również schronienie doczesne zwłoki trzech arcybiskupów- -metropolitów z XIX w. Inny greckokatolicki hierarcha bp chełm ski Michał Kuziemski (1809-1879) zwolniony z urzędu przez cara w 1871 r. i osiadły w Galicji, został po śmierci pogrzebany w grobow­

cu rodziny Kowalskich. Kanonicy kapituł łacińskiej i ormiańskiej grze­

bani byli w pojedynczych grobach bądź grobowcach rodzinnych. Nie ma natomiast wśród grobów Cmentarza Łyczakowskiego ani jednego miejsca pochówku arcybiskupów-metropolitów ani biskupów pomoc­

niczych lwowskiego Kościoła rzymskokatolickiego; pierwszym z nich tradycyjnie przysługiwało prawo pogrzebu w podziemiach katedry bądź innej świątyni (ze zwyczajem tym zerwał abp Józef Bilczewski zm.

20 marca 1923 r. pochowany na własną prośbę wśród najuboższych na Cmentarzu Janowskim we Lwowie), drudzy natomiast najczęściej awansowali na wyższe godności lub przechodzili do innych diecezji.

Episkopat łaciński reprezentują jedynie dwa nazwiska: abp Jan Mar­

celi Gutkowski (1776-1863) — rządca diecezji podlaskiej, wskutek represji władz carskiej Rosji osiadły od 1842 r. we Lwowie oraz bp Adam Jasiński (1812-1862) - ordynariusz diecezji przemyskiej, zmar­

ły podczas pobytu we Lwowie. Obaj zostali wyróżnieni monumen­

talnymi nagrobkami o podobnych cechach architektonicznych dłuta tego samego artysty Pawła Eutele. Najliczniej reprezentowany jest episkopat ormiańskokatolicki, bo leżą tam prochy aż pięciu dostoj­

ników. Ostatni z nich - abp Józef Teodorowicz (1864-1938) w do­

wód wybitnych zasług dla Kościoła i Ojczyzny spoczął na sąsiedzkim

3 2 6 KS. JÓ ZEF WÓLCZAŃSKI

[4]

GROBY DU CHOW NYCH N A ŁYCZAKOWIE 327 [5]

tarzu O rlą t, skąd je d n a k eksh u m o w an o jego szczątki w d o b ie Cnl tacii n ek ro p o lii p row adzonej przez czynniki sow ieckie i zło- de w grobowcu rodziny Kłosowskich na C m entarzu Łyczakowskim.

ż°f>° ¿ i t a w iększość zm arłych z szeregów duchow ieństw a diece- f p c o trzech obrządków katolickich Galicji - M ałopolski W schod-

• została pogrzebana w osobnych grobach ziemnych lub w rodztn- ii grobowcach. C harakterystyczne, iż na C m en tarz Łyczakowski

" w o ż o n o ciała zm arłych naw et z dalekiej prow incji, choć musiały PrZ\ wne istnieć ku tem u w ażne powody, np. rodzinny grobow iec, w śród nagrobków w zniesionych ku czci zm arłych z grona ducho-

>ństwa diecezjalnego w yróżniają się bardzo nieliczne g atu n k iem Hnhreao m ateriału użytego na bud u lec (grobow iec ks. infułata dr Henryka hr. B adeniego i jeg o m atki Cecylii z M ierów hr. B adento- :) bądź solidnością i o k azałością zew nętrznej sylwetki (grobow iec rodzinny ks. E ustachego Jełow ickiego, ks. A lojzego Jo u g an a i m .).

Przeważają wszakże nagrobki skrom ne, co dobrze koresponduje z ideą ewangelicznego ubóstw a. N ad er rzadko n ap o tk ać m ożna oryginalną, a zarazem pięk n ą rzeźbę zdobiącą grób kapłański; w yjątkiem w tym względzie m ogą stanow ić m iejsca pochów ku np. ks. Stanisław a So­

kołowskiego (1886-1931) - proboszcza parafii św. M ikołaja we Lwo­

wie i znanego filantropa oraz ks. Z ygm unta G orazdow skiego (1 8 4 5 - -1920) - Sługi B ożego, proboszcza tejże parafii o ra z założyciela Zgrom adzenia S ióstr Jó zefitek .

Jaki jest sta n m aterialny grobów duchow ieństw a k atolickiego na Cm entarzu Łyczakow skim ? N ie tru d n o się dom yśleć, że i o n e p o ­ dzieliły tragiczny los całej n e k ro p o lii w latach pow ojennych. W olno zaryzykować tw ierdzenie, że proces dew astacji i profanacji grobów katolickiego duchowieństwa zapoczątkowany w 1945 r. a trwający nie­

przerw anie po chwilę o b ecn ą je st zaaw ansow any w dużo w iększym stopniu niż w przypadku grobów osób cywilnych. O ile bowiem tymi ostatnim i opiekow ała się ro d zin a b ądź znajom i p ozostali w e Lw o­

wie po zakończeniu II w ojny św iatow ej, to miejsca p ogrzebu d u ­ chownych zostały p o zostaw ione sam ym sobie. Zdarzały się przypad­

ki przeradzające się w sw oistą tradycję roztaczania w yjątkow ej, peł­

nej pietyzm u pieczy nad m ogiłam i kapłanów bądź sió str zakonnych, których posługa religijna szczególnie wpisała się w świadom ość zbio­

rową lub indyw idualną potom nych. Tego rodzaju tro sk ę o bserw uje się w stosunku do grobu w spom nianego już ks. Zygm unta G orazdow ­ skiego, czy ks. K arola C sesznaka (1882-1944) - wykładowcy ka­

techetyki i pedagogiki na W ydziale Teologicznym U n iw ersytetu Ja n a

K azim ierza w e Lwowie o ra z o p ie k u n a Sodalicji M ariańskich. S to ­

328 KS. JÓZEF WÓLCZAŃSKI

[6]

sunkowo dobrze zachowały się zbiorowe grobowce zakonne a kiedy grobowce rodowe, mieszczące również prochy duchownych ?e pewne nietypowe parametry tych budowli, trudnych do adaptacji ? ' celów prywatnych, uchroniły je przed zmianą „lokatorów” i vvia< 'a cieli. W ogromnej jednak większości przypadków groby duchown stawały się łatwym łupem pospolitych hien cmentarnych profana' cych zwłoki w poszukiwaniu kosztowności, wyrafinowanych wandr i szowinistów niszczących wszelkie ślady kultury zachodniej, w J u ze szczególną zaciekłością polskiej, wreszcie snobizujących się na za*

siedziałych o bogatej tradycji lwowian nowobogackich i różnych decv dentów. Raz po raz znikały i znikają marmurowe płyty nagrobne rzeźby i krzyże, a wnętrza grobowców nadal opróżniane są w bar’

barzyński sposób z resztek trumien i kości, po czvm, po zatarciu wszelkich pierwszych śladów, służą zgoła innym użytkownikom.

W tej sytuacji jawi się pilna potrzeba podjęcia zdecydowanych działań na rzecz ochrony pozostałych bodaj resztek zabytkowych gro bów nie tylko duchowieństwa ale i innych warstw społecznych. W su>

sunku do tych pierwszych można np. rozwinąć akcję mobilizowania opinii w szeregach zakonów i zgromadzeń zakonnych na terenie Pol- ski, aby te zorganizowały okresowe wyjazdy swych delegatów do Lwo­

wa, by ci podjęli na miejscu prace ratunkowo-restauratorskie. Musi zdumiewać bezczynność i apatia tych wspólnot zakonnych, które po­

zostawiły groby członków swych społeczności we Lwowie, a dziś nie czynią nic, aby zainteresować się ich losami! Czyż nie zawstydzają ich w tej mierze ludzie świeccy pokonujący choćby raz w roku na Uroczystość Wszystkich Świętych trudy podróży z różnych zakątków Polski celem uporządkowania grobów swoich bliskich? Trzeba wszakże gwoli sprawiedliwości w tym miejscu powiedzieć o jedynym chlub­

nym wyjątku; mianowicie w 1995 r. przemyskie siostry opatrznościanki przeprowadziły własnym sumptem renowację grobowca zakonnego na Cmentarzu Łyczakowskim. Jednak, jak wiadomo, „jedna jaskółka wiosny nie czyni”.

Trwająca na naszych oczach dewastacja i profanacja Cmentarza Łyczakowskiego jest o tyle niezrozumiała, że jego kompleks mocą uchwały Rady Miejskiej Lwowa z 10 lipca 1990 r., został uznany za

„muzeum historyczno-kulturalne”. Niestety, mimo tego życie bieg­

nie własnym torem. Oto bowiem instrukcja O zasadach utrzymania terytorium m uzeum historyczno-kulturalnego Cm entarz Łyczakow ski za­

twierdzona na posiedzeniu Rady Miejskiej Lwowa z 17 września 1992 r. nr 488 praktycznie otwiera szerokie pole do spekulacji. W pa­

ragrafie 4 pierwszego rozdziału stwierdza się: N a p o la ch 7 0 -8 6 po-

g r o b y d u c h o w n y c h n a ł y c z a k o w i e 329 [7]

projektow anie i wznoszenie grobowców, p o wniesieniu opłaty z#olicH piuzeum . W paragrafie 8 rozdziału 2 zapisano: W wypadku, do kaSya0.obne p o m n iki i grobowce znajdują się w stanie ruiny i w prze- ia f nikt się n im i nie zajm uje, a ich właściciele są dla dyre-

& & ' eum nieznani - podlegają one realizacji (czyt.: zagospodaro- M l __ j w.) za pozw oleniem m iejskiego ko m itetu wykonawczego.

wanlL n ia n e wyżej opłaty pobierane przez dyrekcję muzeum zostały WSK one na sumę 41982000 karbowańców, czyli 233 dolarów USAA okr . zepa dowodzić, że cytowane wcześniej uchwały Rady Miejskiej nowią wybieg prawny, choć doprawdy trudno zrozumieć je w kon­

a c i e istnienia rzekomego muzeum! Czyż bowiem jakiekolwiek mu- te m na świecie legalizuje proces dewastacji własnych dóbr? D e fa c to ieU ma więc żadnych przeszkód w rujnowaniu zabytków przeszłości tylko dlatego, iż stanowią one bezpański, a więc łatwy kąsek dla hochsztaplerów i lokalnych szowinistów.

prezentowane opracowanie ma za cel utrwalenie w świadomości współczesnego pokolenia miejsca pochówku duchowieństwa katolic­

kiego trzech obrządków archidiecezji lwowskich na Cmentarzu Ły­

czakowskim we Lwowie. W dotychczasowej historiografii owej ne­

kropolii brak jakiegokolwiek szkicu poświęconego tej właśnie pro­

blematyce. Stanisław Nicieja w pomnikowej monografii o Cmenta­

rzu Łyczakowskim wymienia zaledwie kilkanaście, i to zapewne przy­

padkowych, nazwisk duchownych, natomiast najnowsze ukraińskie wy­

dawnictwo albumowe Wasyla Pyłypiuka Pieta w k a m n i (Lviv 1995) ogranicza się jedynie do fotografii rzeźby i architektury cmentarnej, nie wspominając żadnego nazwiska z grona duchowieństwa.

Opracowanie niniejsze składa się z czterech części. Część P*er_

wszą zawiera rejestr duchowieństwa w przeważającej większości die­

cezjalnego, choć występują sporadycznie nazwiska zakonników, po­

grzebanych w osobnych mogiłach. Mamy tu na myśli zarówno groby ziemne, jak również grobowce, w tym niekiedy rodzinne. Wyjątek stanowi w tym rozdziale zbiorowy grobowiec Kapituły Metropolital­

nej obrządku greckokatolickiego. Druga część obejmuje wykaz człon­

ków zakonów i zgromadzeń zakonnych męskich, grzebanych w gro­

bowcach naziemnych odpowiednio dostosowanych do liczebności wspól­

noty oraz jej rangi społecznej. W trzeciej części zaprezentowano ka­

talog członkiń zakonów i zgromadzeń zakonnych żeńskich. W tym 5 O zasadach utrzymania terytorium muzeum historyczno-kulturalnego Cmen­

tarz Łyczakowski (kopia uchwały Rady Miejskiej Lwowa z 17 IX 1992 r„ nr

488 w posiadaniu autora).

330 KS. JÓ ZEF WÓLCZAŃSKI

18]

przypadku napotyka się zarówno na grobowce naziemne, jak też u tery grobów ziemnych, specjalnie oznakowanych symbolami rer nymi oraz identyfikatorami przynależności wspólnotowej. W CJ ^ ' tej części ujęto nazwiska pięciu duchownych pogrzebanych na tarzu Obrońców Lwowa - sekcji Łyczakowskiego. Świadomie na6*1 miast zrezygnowano - zwłaszcza w części pierwszej - z o k re śl/0' przynależności obrządkowej duchowieństwa. W stępne bowiem Us,'a lenia nie przynoszą w tej dziedzinie pewności, a szczegółowe bad3

nia są utrudnione z braku źródeł. Qa'

W poszczególnych częściach przyjęto układ alfabetyczny tak do zapisu poszczególnych zespołów, jak i wewnątrz nich. Wykazy t°

ujęto w formie tabel, zawierających kilka rubryk: liczba porządkowa w księgach cmentarnych, numer pola, nazwisko i imię zmarłego, wiek oraz data śmierci lub pogrzebu. Wybitniejszym jednostkom poświe­

cono kilka szczegółowych uwag w formie przypisów.

Podstawowym, a tym samym niezastąpionym, choć zapewne nie­

kompletnym, źródłem w opracowaniu niniejszego katalogu okazały się księgi cmentarne Cmentarza Łyczakowskiego, przechowywane obec nie w Derżawnym Archiwie Lwiwskoji Obłasti we Lwowie w liczbie kilkunastu tomów formatu in folio. Wpisy do poszczególnych tomów prowadzone były według numeracji pól. Jednak źródło to wymagało niejednokrotnie weryfikacji metodą autopsji w granicach Cmentarza Łyczakowskiego, co pozwoliło ustalić poprawne dane. Owe peregry­

nacje po lwowskiej nekropolii podjęte przez piszącego te słowa mia­

ły i tę zaletę, że prowadziły nieraz do odkryć nieznanych grobów duchowieństwa, których nie rejestrowały księgi cmentarne. Trzeba bo­

wiem dodać, iż wprowadzono je dopiero w 1885 r., a Cmentarz Ły­

czakowski - przypomnijmy - funkcjonuje od 1786 r. Autor ma więc świadomość fragmentaryczności niniejszego opracowania spo­

wodowanego brakiem źródeł sprzed 1885 r., ale żywi nadzieję na przydatność historyczną nawet niekompletnego ujęcia.

g r o b y d u c h o w n y c h n a ł y c z a k o w i e 331 [9]

I Kapłani diecezjalni i zakonni pogrzebani w pojedynczych grobowcach i mogiłach

Nazwisko i imię T at Data

LP- Pole

śmierci pogrzebu

1 3

4 L

5 6

"Î75"

135 424 68 37 157 229 428 184 237 429 366 a

237 4 4 17

6 75 3 3 19 51 13 59 b

64 64 35 44

Aksentowicz Grzegorz Persjan

Aksentowicz Jakub Persjan 6

Axentowicz Julian Aleksiewicz Jan Baczyński Dionizy Baczyński Kornel Badeni Henryk 7 Balicki Longin Bartoszewski Jan 8 Barwik Adam Bażański Porfiry Bem Jakub Beń Mikołaj Berestecki Jan Bialikiewicz Karol Bielecki Michał

80 68 70 72 59 68 51 85 81 50 55 69 54

1885 1878 14 VI 1890 21 IX 1917 27 XII 1933 23 I 1943 1928 15 XII 1920

8 XII 1938 29 XII 1920

1841

18 IX 1939

4 I 1944 30 III 1937

13 XI 1925

6 Inne źródła - poza księgami cmentarnymi - podają nazwiska obu du­

chownych w wersji: Axentowicz. Aksentowicz Persjan Jakub (1798-1878), szam- belan papieski, kanonik gremialny Kapituły Metropolitalnej obrządku ormtan- skokatolickiego we Lwowie. S. S. N i c i e j a, dz. cyt., s. 321.

t Badeni Henryk (1884-1943), dr teologii, święcenia kapłańskie w 1908 r.

we Lwowie, kapłan archidiecezji lwowskiej obrz. łac., protonotariusz apostol­

ski, oficjał Sądu Arcybiskupiego, egzaminator synodalny, dziekan Kapituły Me­

tropolitalnej we Lwowie. SchematismusLepoliensis ntiis 1939, Leopoli 1939, s. 10; S. B i z u ń , Historia krzyżem znaczona. Wspomnie­

nia z życia Kościoła katolickiego na Ziemi Lwowskiej 1939-1945. Opracowa­

nie, wstęp, przypisy i indeksy oraz wybór aneksów i fotografii J. W ó l c z a ń ­ ski, Lublin 1994 2, passim.

8 Bartoszewski Jan (1852-1920), święcenia kapłańskie w 1875 r. w obrząd­

ku greckokatolickim, wykładowca teologii pastoralnej z językiem wykładowym ruskim na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Lwowskiego, później prowa­

dził także zajęcia z pedagogiki i homiletyki w tymże języku. Od 1885 r. prof.

zwyczajny w roku akad. 1888/89 i 1893/94 dziekan fakultetu. Publikował swe prace w j. ruskim. J. K r a c i k , Bartoszewski Jan; w: Słownik Polskich Teolo­

gów Katolickich, t. 1, red. H. E. W y c z a w s k i , Warszawa 1981 s. 117-118.

332 KS. JÓZEF WÓLCZAŃSKI

[10]

1 2 3 4 5

322 42 Bielikowicz Antoni 52 1872

13 43 Bieliński Kazimierz _ _

- 60 Biliński Emilian — 11 II 1909

- 71 a Bobrowicz Łukasz 9 — ₁₉₁₄

135 6 Bobykiewicz Teofil — —

154 7 Bocian Józef 47 23 XI 1936

- - Bodarski Józef 61 14 II 1932

301 b 35 Bodjański Bohdan 54 3 II 1923

33 68 Bodnareskul Jan _ _

54 28 Bonitenko Piotr 54 _ 1 XII lQd/)

176 4 Borącz Dominik 70 1878

78 75 Bugno Józef 27 5 XII 1917

— - Chodynicki Ignacy, o. 61 1847

251 74 Cieślik Antoni 10 1 1 59 — 3 II 1937

413 63 Ciołek W. Tadeusz,

alumn 22 ' 5 XI 1917

70 16 Csesznak Karol 11 62 8 V 1944 367 21 Curzytek Kazimierz 75 29 III 1916 114 69 Czajkowski Marian 50 30 V 1888 114 69 Czajkowski Wincenty 12 73 21 VII 1935 367 21 Czarnota Szymon SJ 54 18 I 1920

— — Czosnakiewicz Edward 13 85 1913

Bobrowicz Łukasz ( t 1914), duchowny greckokatolicki, kapelan wojsko­

wy, pogrzebany w tyle za ogrodzeniem cmentarzyka „Żelaznej Kompanii” - uczestników powstania 1830/31. A. M e d y ń s k i , dz. cyt., s. 98.

10 Cieślik Antoni (1878-1937), dr prawa kanonicznego, wiceolicjał Sądu Arcy­

biskupiego obrz. łac. we Lwowie, sędzia i egzaminator synodalny, dyrektor Instytutu Głuchoniemych we Lwowie, kanonik gremialny Kapituły Metropoli­

talnej obrz. łac. we Lwowie. Schematismus 1937 s. 10.

11 Csesznak Karol (1882-1944), święcenia kapłańskie w 1905 r. w Insbruc- ku, kapłan archidiecezji lwowskiej obrz. łac., katecheta gimnazjalny we Lwowie, duszpasterz akademicki, założyciel Sodalicji Mariańskiej dla studentek (1913), w 1925-1939 wykładowca katechetyki i pedagogiki z polskim językiem wykłado­

wym na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, w 1926-1939 redaktor serii: Biblioteka Przekładów „Veritas”. L. G r z e b i e ń , Csesznak Karol, w: Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 5, red. L. G r z e ­ b i e ń , Warszawa 1983 s. 246.

12 Czajkowski Wincenty (1862-1935), święcenia kapłańskie w 1884 r. w ob­

rządku łacińskim we Lwowie, sędzia i egzaminator synodalny, wizytator nauki religii w szkołach, prałat domowy Ojca św., dziekan-infułat Kapituły Metro­

politalnej obrz. łac. we Lwowie. Schematismus 1935 s. 10.

13 Czosnakiewicz Edward (1828-1913), święcenia kapłańskie w 1850 r., in- kardynowany do diecezji płockiej, uczestnik powstania styczniowego; po jego

GROBY DUCHOW NYCH N A ŁYCZAKOWIE 333 [Ul

1 2 3 4 5 6

' 3~~ Dawidowicz Bogdan 14 75 21 I 1933 5 Delkiewicz Józef 15 90 4 II 1912

16 Dembiński Stefan 16 81 1921

59 b Dobrowolski Jan 66 27 VII 1910 2>¿

*7 16 Dubiel Walenty 17 73 17 II 1941 J '

60 Dunin-Borkowski

Stanisław SJ 18 70 1934

_ Dykiel Jan 47 1932

72 80 Dzerowicz Julian ? 20 IV 1943

82 59 b Dziędzielewicz Józef 72 16 IV 1941 171 59 b Eiselt Jan 19 75 14 II 1922

^ d k iT o śia d ł we Lwowie. Pogrzebany na tzw. „górce powstańców 1863/64”.

rntnloeus universi venerabilis cleri saecularis et regularis archidioecesis Leo- poliensis rit.lat. pro Anno Domini 1911, Leopoli 1911 s. 217; S. S. N i c i e ja, dz. cyt., s. 301.

14 Dawidowicz Bogdan (1858-1933), święcenia kapłańskie w 1882 r. w ob­

rządku ormiańskokatolickim we Lwowie, dyrektor Zakładu im. Torosiewicza 11901-1905) i banku „Mons Pius” (1905-1912, 1920-1925), członek Rady Miej­

skiej we Lwowie (1902-1907), prałat-prepozyt Kapituły Metropolitalnej obrz. or- miańskokatolickiego, znawca i wykładowca przez szereg lat od 1906 r. filologii orientalnej w Uniwersytecie Lwowskim, członek Komisji Orientalistycznej Pol­

skiej Akademii Umiejętności, tajny szambelan papieski. C. L e c h i c k i , Ko­

ściół ormiański h > Polsce. (Zarys historyczny), Lwów 1928 s. 156.

15 Delkiewicz Józef (1822-1912), kapłan obrządku greckokatolickiego, od 1861 r. suplent przy katedrze historii Kościoła na Wydziale Teologicznym Uni­

wersytetu Lwowskiego, w latach 1864-1890 profesor historii Kościoła tamże, w 1867/68 rektor uniwersytetu, rzecznik postulatów posłów ruskich w Sejmie Galicyjskim w sprawie języka wykładowego na uczelni, przeciw stanowisku Po-

t j Inn fi Kn7Ímipr7n we Lwowie 1918—

1933, Lwów 1934 s. 20.

i* Dembiński Stefan (1840-1921), święcenia kapłańskie w 1864 r. w obrz.

łac, profesor gimnazjum, literat, uczestnik powstania styczniowego, pogrzeba­

ny na tzw. „górce powstańców 1863/64”. Catalogiis 1911 s. 215; S. S. N i ­ c ie ja , dz. cyt, s. 306.

17 Dubiel Walenty (1868-1941), święcenia kapłańskie w 1896 r. we Lwowie w obrz. łac, proboszcz parafii św. Antoniego we Lwowie (1921-1941), wizy­

tator nauki religii w szkołach. Schematismus 1939 s. 24.

18 Dunin-Borkowski Stanisław SJ (1864-1934), syn Witolda Franciszka i Ka­

zimiery z Fredrów, członek Zakonu Ojców Jezuitów. Szereg lat pracował w Se­

minarium Duchownym we Wrocławiu; jego zainteresowania naukowe obejmo­

wały zagadnienia etyki, socjologii, psychologii, estetyki, teologii, historii Kościoła, filozofii oraz pedagogiki. Dzięki licznym rozprawom pedagogicznym oddziaływał na formację katolickiej młodzieży w Niemczech. Pogrzebany został w tzw. II kapli­

cy rodowej Dunin-Borkowskich z linii gródeckiej. S. S. N i c i e ja, dz. cyt, s. 226.

19 Eiselt Jan (1847-1922), święcenia kapłańskie w 1869 r. w obrz. łac, ho-

334 KS. JÓZEF WÓLCZAŃSKI [12]

1 2 3 4 5 6

269 8 Felisiak Jacek 83 1 I 1905

488 75 Figol Jan 52 4 VIII 1933

798 63 Fiałkowski Jan 77 2 IV 1915

858 63 Fiałkowski Jan ? 1928

61 4 Fiałkowski Ludwik 82 18 I 1912

22 12 Filarski A lb e rt* 20 67 26 VII 1898 298 57 Formaniosz Michał 70 27 VII 1884

168 5 Gałecki Julian 64 26 IV 1864

—

73 Garguliński

Apolinary OFMObs 34 1894

205 72 Gerstmann Adam 21 67 27 VII 1940

592 9 Gliwa Józef 64 2 IV 1828

—

4 Głąb Jakub 22 55 1923

259 43 Głodziński Antoni 52 16 IX 1914

401 2 Gojdan Dymitr

18 I 1858

6 71 a Gola Wojciech Ignacy OP 88 26 XII 1884

— 73 Gorazdowski Z ygm unt23 * 75 1 I 1920

norowy asesor Konsystorza Metropolitalnego obrz. łac. we Lwowie, emeryto­

wany katecheta szkół średnich w Stanisławowie. Catalogus 1911 s. 151, 215.

20 Filarski Albert (1831-1898), święcenia kapłańskie w 1854 r. we Lwowie w obrz. łac., wicerektor Seminarium Duchownego we Lwowie, od 1865 r.

wykładowca teologii moralnej na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Lwo­

wskiego, od 1869 r. profesor zwyczajny tamże, kilkakrotny dziekan fakultetu, rektor uczelni 1873/74. Nie pozostawił spuścizny pisarskiej. J. M a n d z i u k , Filarski Wojciech, w: Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 1, red. H. E.

W y c z a w s k i , Warszawa 1981 s. 471.

21 Gerstman Adam (1873-1940), święcenia kapłańskie 1896 r. w Innsbruc- ku dla archidiec. lwowskiej obrz. łac., w 1907 r. mianowany profesorem nad­

zwyczajnym teologii pastoralnej z językiem wykładowym polskim na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Lwowskiego, w latach 1910-1940 profesor zwy­

czajny tamże. W roku akad. 1920/21 przeniósł się na katedrę teologii moral­

nej. Jako znakomity erudyta zastępczo wykładał inne dyscypliny: prawo kano­

niczne, liturgikę, sztukę kościelną, apologetykę i prowadził okresowo semina­

rium homiletyczne. W latach 1911-1939 zasiadał w senacie akademickim jako dziekan, prodziekan bądź delegat Wydziału Teologicznego, w latach 1927/28 i 1932/33 był rektorem uczelni. Zajmował się też problematyką reorganizacji studiów teologicznych w Polsce, uczestniczył w pracach gremiów katechetycz­

nych i pastoralnych, był ekspertem ze strony kościelnej przy zawieraniu kon­

kordatu Rzeczypospolitej ze Stolicą Apostolską. Wydział Teologiczny, s. 110—

112; K. P i ę t k a , Gerstmann Adam , w: Słownik Polskich Teologów Katolic­

kich, t. 5, red. L. G r z e b i e ń , Warszawa 1983 s. 434-436.

22 Głąb Jakub (1868-1923), święcenia kapłańskie w 1893 r. we Lwowie w obrz. łac., katecheta szkół realnych we Lwowie. Catalogus 1911 s. 18.

23 Gorazdowski Zygmunt (1845-1920), święcenia kapłańskie w 1871 r. w obrz. łac. we lwowie, długoletni proboszcz parafii św. Mikołaja we Lwowie,

Grobowiec ks. Zygmunta Gorazdowskiego. Fot. ks. Józef Wólczański.

336 KS. JÓ ZEF W ÓLCZAŃSKI [14]

1 2 3 4 5

134 19 Górol Teodor 48 22 III 1918

408 21 Grabowski Honorat 29 —

323 19 Grobelski Jan 68 16 IV 1926

224 72 Gromnicki Eugeniusz 84 7 V 1936 477 46 Guglewicz Ksenofont ? 26 XII 1918 157 a 19 Gurgula Włodzimierz 44 19 XII 1918

_

4 Gutkowski Marceli

Jan, abp 24 88 2 X 1863

27 68 Gyurkovich Adam 25 37 6 V 1934 29 68 Hankiewicz Habdank

Jan 78 1898

29 68 Hankiewicz Habdank

Michał 45 17 VII 1895

119 33 Hanuszczak Mikołaj 61 29 III 1944

183 59 Hausmann Jan 78 8 II 1904

639 40 Hołodyński Włodzimierz 30 9 VII 1896

44 31 Hrehorowicz Aleksander 59 ?

___ ___

Hryniewiecki Modest

M ichał26 65 1 IV 1823

20 XI 1937

sekretarz Instytutu Ubogich Chrześcijan we Lwow.e twóca „Domu Pracy dla bezrobotnych i Taniej Kuchni Ludowej oraz ZakładuSw. K J e fc d ta me uleczalnych i wyzdrowieńców, założyciel Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św.

Józefa we Lwowie. Dnia 5 X 1988 r. otwarto proces beatyfikacyjny Sługi Bo­

żego. D. S iu ta , Wezwany do miłosierdzia. Zygmunt Gorazdowski i jego dzie­

ło, Tàrnôw 1984; Informacja własna autora.

24 Gutkowski Jan Marceli (1775-1863), dominikanin, biskup podlaski; 3 VII 1826 r. prekonizowany na to biskupstwo 1 października t. r. p r^ ją ł sakrę osiem dni później objął rządy w diecezji. Był m^znym obrońcą praw Kościoła przed ingerencją władzy świeckiej w organizację życia religijnego, 2

aresztowany pfzez władze carskié i deportowany do Ozieran na Białorusc Dma 19 V 1842 r. zrezygnował z rządów diecezją podlaską, osiadając we >

18 IX 1856 r. mianowany arcybiskupem tytularnym Marcianopolis. Jego g zdobi pomnik wyobrażający postać biskupa w stroju pontyfika^ym ujętaw edy- kule szafiastym. Inskrypcja mocno uszkodzona i trudna do odczytania w ca łości. P. N i / e c k i , Biskupi Kościoła w Polsce. Słownik biograficzny, Warszawa 1992 s. 74-75; Informacje własne autora.

« Gyurkovich Adam (1897-1934), święcenia kapłańskie w 1920 r w o b z . łac we Lwowie. W latach 1922-1926 starszy asystent przy katedrze sztuki kościelnej na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwo­

wie katecheta w IV Gimnazjum im. Jana Długosza i w Prywatnym Gimna­

zjum Sacré Coeur tamże. Od jesieni 1932 r. kapelan si&tr termehtanek we wie. Wydział Teologiczny, s. 138; K. P i ę t k a , Gyurkovich Adam, w.

Polskich Teologów Katolickich, t. 5 s. 535-536 (błąd w określeniu mi j

^ H r y n ie w ie c k i Modest Michał (1758-1823), święcenia kapłańskie przyjął

[15] G RO BY DU CH O W N Y C H N A ŁYCZAKOWIE 337

1 2 3 4 5 6

311 73 Huzar Eugeniusz 64 1 X 1918

98 49 Idee Jan

19 IX 1925

163 46 Ilewicz Piotr 56 20 III 1918

186 4 Issakowicz Mikołaj

Izaak, abp 27 77 29 IV 1901

113 11 Iwanicki Aleksander

Władysław 69 14 I 1935

— —

Iwanicki Franciszek 28 101 17 V 1916

703 21 Iwanowicz Jan 55 20 VII 1887

123 9 Jakubowicz Mikołaj 64 4 VIII 1885 41 16 Janicki Franciszek 62 5 XII 1942

291 60 Jankiewicz Jarosław

1935

238 16 Jarek Józef 69 3 II 1933

877 63 Jaremowicz Eustachy

15 VI 1913 337 16 Jaremowicz Wincenty

19 III 1878 893 63 Jarymowicz Konstanty 68 21 IV 1915

—

16 Jarzębiński Franciszek O P 72 11 V 1884 - 22 Jasiński Adam, bp 29 50 2 III 1862

w 1789 r. w Zakonie Ojców Bazylianów we Lwowie. Na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Lwowskiego kierował katedrą dogmatyki, w roku akad. 1921/22 pełnił funkcję rektora; był członkiem towarzystw naukowych. Pozostało po nim wiele opracowań z dogmatyki w rękopisach w języku ruskim, natomiast dru­

kiem wydał tylko jedną pracę. W latach 1922-1923 sprawował obowiązki pro­

wincjała oo. bazylianów. J. Z b u d n i e w e k , Hryniewiecki Modest Michał, w:

Słownik Teologów Katolickich, t. 2 s. 76.

27 Issakowicz Izaak Mikołaj (1824-1901), święcenia kapłańskie w 1848 r.

we Lwowie w obrządku ormiańskokatolickim; proboszcz i dziekan w Stanisła­

wowie, sakrę biskupią przyjął 27 VIII 1882 r.; zreorganizował sieć parafialną archidiecezji lwowskiej obrz. ormiańskokatolickiego, konsekrował kościoły w Łyś- cu i Tyśmiennicy, dbał o wzrost liczby kapłanów, ogłosił szereg listów paster­

skich o tematyce pastoralno-teologicznej i patriotycznej. Znany był jako zna­

komity mówca i autor homilii ogłoszonych drukiem; posiadał obywatelstwo honorowe 9 miast galicyjskich i doktorat honońs cansa przyznany mu na wniosek Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Na jego grobie wzniesiono pomnik ukazujący insygnia władzy biskupiej oraz tablicę epitafijną. U stóp pomnika wierni przez cały rok składają kwiaty i palą znicze.

C. L e c h ic ki, dz. cyt., s. 136-143; Informacja własna z autopsji autora.

28 Iwanicki Franciszek (1815-1916), święcenia kapł. w 1840 r. w obrz. łac., inkard. do archidiecezji lwowskiej, proboszcz par. Wołków — dekanat Skałat, uczestnik powstania listopadowego i styczniowego, odznaczony orderem Fran­

ciszka Józefa i tytułem honorowego asesora Konsystorza Metropolitalnego obrz.

łac. we Lwowie, jubilat 75-kapłaństwa. Pogrzebany na tzw. „górce powstańców 1863/64”. Catalogas 1911, passim; S. S. N i c i e ja , dz. cyt., s. 301.

29 Jasiński Adam (1812-1862), święcenia kapłańskie w 1836 r. we Lwowie

w obrządku łacińskim, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, kanonik Kapituły

Grobowiec ks. Adama Jasińskiego. Fot. ks. Józef Wólczański.

GROBY DUCHOWNYCH NA ŁYCZAKOWIE 339

[17]

1 2 3 4 5 6

" u f Jaszowski B ła ż e j30 66 22 IV 1921 5 70 Jełowicki Eustachy 31 43 15 III 1930

122 53 Jougan Alojzy 32 88 21 X 1942

64 2 Jurkiewicz Józef 70 1 I 1931

—

Kajetanowicz Kajetan 33 83 1900

— ^

1j7^I^ o iita ln e j, rektor Seminarium Duchownego tamże. Sakrę biskupa prze- 'skieao przyjął 23 IX 1860 r. we Lwowie. Rozwinął sieć parafialną diecezji, Obywał wizytacje kanoniczne, przeprowadził restaurację katedry i rezydencji,

°sponiagał ubogich i uczącą się młodzież. Pomnik nagrobny ukazuje postać bi- skupa w° stroju pontyfikalnym w postawie stojącej. P. N i t e c k i , dz. cyt., s. 93.

30 Jaszowski Błażej (1856-1921), święcenia kapłańskie w 1880 r. w obrz.

jaa we Lwowie, od 1890-1894, jako adiunkt wykładał na Wydziale Teologi­

cznym Uniwersytetu Lwowskiego zastępczo dogmatykę, Stary Testament, teo­

logię moralną i prawo kanoniczne, 1894-1896 analogicznie prawo kanoniczne j pedagogikę. W 1896 r. otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego, w 1899 r. prof. zwyczajnego; 1902/03, 1909/10 dziekan fakultetu, 1910/11 rek­

tor uczelni; egzaminator prosynodalny, kanonik honorowy Kapituły M etropoli­

talnej i prałat papieski. H. E. W y c z a w s k i , Jaszowski Błażej, w: Słownik polskich Teologów Katolickich, t. 2 s. 193-194.

31 Jełowicki Eustachy (1886-1930), święcenia kapłańskie w 1909 r. w obrz.

tac. we Lwowie, 1910 r. — doktorat z teologii; proboszcz w Trembowli, gdzie wybudował okazały kościół parafialny w stylu wczesnochrześcijańskich bazylik rzymskich i rozwinął wszechstronną działalność duszpasterską. W 1919 r. uzy­

skał habilitację w Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, a rok później powołano go, jako wykładowcę, na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu War­

szawskiego. Nie zdołał jednak objąć katedry, bowiem zmarł podczas operacji we Lwowie na zapalenie wyrostka robaczkowego. W pogrzebie uczestniczyli m. in. abp ormiańskokatolicki Józef Teodorowicz i bp pomocniczy archidiec.

lwowskiej obrz. łac. Franciszek Lisowski. Ciało zmarłego złożono w rodzinnym grobowcu, który i dziś nosi ślady pamięci ze strony mieszkających we Lwowie Polaków. K. P i ę t k a , Jełowicki Eustachy, w: Słownik Polskich Teologów Ka­

tolickich, t. 5 s. 598 (błąd w pisowni nazwiska); W. S z e t e l n i c k i , Trembow­

la. Kresowy bastion wiary i polskości, Wrocław 1992, passim.

32 Jougan Alojzy (1855-1942), święcenia kapłańskie w 1878 r. w obrz. łac.

we Lwowie, po habilitacji w 1901 r., w latach 1903-1908 profesor historii i wy­

mowy kościelnej na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Lwowskiego, w roku akad. 1906/07 dziekan fakultetu. Był długoletnim prezesem Związku Księży Katechetów, wiceprezesem Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Kapłanów, kura­

torem Lwowskiego Towarzystwa Rękodzielników „Skała”, redaktorem i współ­

pracownikiem czasopism katolickich oraz autorem podręczników do historii Kościoła, liturgiki, dogmatyki dla szkół średnich, jak również kilkuset arty­

kułów i recenzji. Pogrzebany w grobowcu rodzinnym, z którego po II wojnie światowej wandale skradli marmurowe tablice epitafijne, usiłując nawet we­

drzeć się do wnętrza budowli. K. P i ę t k a , Jougan Władysław Alojzy, w: Słow­

nik Polskich Teologów Katolickich, t. 5 s. 616-619; S. B i z u ń, dz. cyt., passim;

Informacja z autopsji autora.

33 Kajetanowicz Kajetan (1817-1900), święcenia kapłańskie w obrz. ormiań-

Grobowiec ks. Kajetana Kajetanowicza. Fot. ks. Józef Wólczański.

g r o b y d u c h o w n y c h n a ł y c z a k o w i e 341

1 2 3

s""" Kalisz Bernard 268

62 21 Kałysa Anastazy 32 Karchun Spyridion 28 45 Kiernik Edward

Kieroński A leksander34 16 Kiszakiewicz Józef 276

401

8 Klimek Mikołaj 21 Klita Roch, br.

69 Klass Wilhelm 45 35 Kniażyński Piotr

16 50 Knopiński Julian Adam 619 35 Kobierski Andrzej 428 73 Kois Józef

20 32 Kominek Józef 1043 60 Kondzielewicz

Wawrzyniec

89 64 Kopystiański Roman 6 Korytko Sylwester 350 60 Kosiński Antoni

2 Kostelnyk Hawryło 35 36 64 Kostruba Teofil

4 5 6

_ 6 III 1920 54 23 III 1904 62 17 III 1931 _ 4 II 1909

90 1922

81 1953

73 10 XII 1887 74 21 IV 1934

46 1885

64 22 I 1925

54 — 22 II 1939

50 27 XII 1932 58 7 V 1901 83 11 X 1933

31 III 1938

64 — 28 IX 1942

76 2 IV 1964 60 8 XI 1907 62 20 IX 1948

— 6 III 1943

«knkatolickim we Lwowie, w ipuuw uaa i \ •

stvtucii dla młodzieży ormiańskiej Zakładu Naukowego im. Torosiewicza; kie­

row ał nim 35 lat. W 1880 r. mianowany prepozytem Kapituły Metropolitalnej ormiańskiej we Lwowie. Znany był jako znakomity organizator i filantrop.

Pogrzebany w jednej mogile wespół z ormiańskim dobroczyńcą Józefem To- rostewiczem. Przy ich grobie zawsze gromadzą się ludzie. C. L e c h i c k i , dz.

cyt s 134, 138; Informacja z autopsji autora.

34 Kieroński Aleksander (1832-1922), święcenia kapłańskie w 1855 r. w obrz łac., sybirak, pogrzebany na tzw. „górce powstańców 1863/64 . Calalogits s. 215; S. S. N i c i e j a , dz. cyt., s. 306.

35 Kostelnyk Hawryło (1886-1948), święcenia kapłańskie w 1913 r. w obrz.

»reckokatolickim, dr teologii, radca Konsystorza Metropolitalnego we Lwowie, proboszcz cerkwi Preobrażeńskiej tamże, redaktor tygodnika „Nywa . W la­

tach II wojny światowej władze sowieckie użyły go do likwidacji Cerkwi unic­

kiej; został narzucony na administratora archidiec. lwowskiej obrz. greckoka­

tolickiego. Stanął też na czele Grupy Inicjatywnej zawiązanej 28 V 1945 r.

we Lwowie, celem zerwania unii z Rzymem. Przewodniczył obradom tzw. pseu- dosoboru lwowskiego 8-10 III 1946 r. we Lwowie, w czasie którego anulo­

wano unię a przystąpiono do prawosławnego patriarchatu moskiewskiego wraz ze wszystkimi konsekwencjami prawno-dogmatycznymi. Zginął zamordowany prawdopodobnie przez NKWD we Lwowie blisko cerkwi Preobrażeńskiej. Je­

go grób jest przedmiotem troski wielu wyznawców prawosławia we Lwowie.

S. B i z u ń, dz. cyt., s. 289; Informacja z autopsji autora.

342 KS. JÓ Z E F WÓLCZAŃSKI

[ 20 ]

1 2 3 4 5

76 80 Kostrzewa

Leon OFMConv. _ 19 I 1943

123 b 2 Kosztyła Andrzej 81 25 III 1946

827 59 König Feliks 33 18 XI 1881

473 66 Kraśnicki Antoni 66 2 X 1924

247 82 Kruczek Marcin 90 _ 22 VII io-,

420 2 Kruczkowski Szymon 64 25 X 1872 iy41

233 18 Krzeczkowski Makary 70 25 X 1932

-

Kucharski Jan 68 1874

590 9 Kudasiewicz Romuald 69 4 VI 1925

31 45 Kulczycki Franciszek 52 — 14 II 1919

62 21 Kulik Besarion Wasyłyj 55 13 IX 1930 916 63 Kurmanowicz Michał 77 18 IX 1909

8 58 Kuziemski Michał,

bp unicki chełmski 70 5 XII 1879

-

Laskowski Jan 52 1894

254 44 Lechman Józef 74 8 XII 1943

323 73 Lenkiewicz Zygm unt36 68 18 V 1913

— 19 Lepkij Onufry 67 10 IX 1905

387 21 Leśniewicz Antoni 52 — 16 XI 1940

828 64 Lewicki Jan 46 — 25 VI 1937

— - Lewicki Benedykt Rudolf 68 1851

71 b 24 Lewicki R udolf37 86 25 IV 1919 178 b 6 Leżohubski Teodozy

27 III 1919

— — Lickendorf Florenty OP 38 53 1888

36 Lenkiewicz Zygmunt (1845-1913), święcenia kapł. w 1867 r. w obrz. łaciń­

skim, dr teologii, kustosz Kapituły Metropolitalnej obrz. łac. we Lwowie, asesor Konsystorza, delegat Konsystorza do Rady Szkolnej Krajowej, komisarz Kon- systorza d/s szkól gimnazjalnych i realnych we Lwowie, 1912/13 r. rektor Semi­

narium Duchownego obrz. łac. we Lwowie. s. 10; Archiwum Archidiecezji Lwowskiej w Lubaczowie, Dzienniczek Sługi Bożego Józefa wskiego Arcybiskupa Lwowskiego o. /., Lwów 1900-1921 s. 223 nn., mps, bsygn.

37 Lewicki Rudolf (1833-1919), święcenia kapłańskie w obrz. łac. we Lwo­

wie, dr teologii, prałat papieski, dziekan-infułat Kapituły Metropolitalnej obrz.

łac. we Lwowie, oficjał Sądu Archidiecezjalnego, od 1865 r. adiunkt, a od 1873 r. prof. nadzwyczajny teologii pastoralnej na Wydz. Teologicznym Uniwer­

sytetu Lwowskiego; 1883-1898 członek Rady Szkolnej Krajowej. W 1886 r.

zrezygnował z profesury obejmując kanonię. B. K u m o r , Lewicki R udolf w:

Słownik Polskich Teologów K a to lickich , t. 2 s. 521-522; Catalogas 1911 s. 10.

38 Lickendorf Florenty OP (1835-1888), ukończył studia w Warszawie, ucze­

stniczył w powstaniu 1863 r. na Lubelszczyźnie, więziony w cytadeli zamoj­

skiej. Zwolniony po kilku miesiącach osiadł w klasztorze we Lwowie, gdzie przez kilka lat sprawował funkcję przeora. Słynął jako dobry organizator i zna­

komity mówca. S. S. N i c i e ja , dz.cyt., s. 315; A. M e d y ń s k i , cyt., s. 67.

G ro b o w ie c ks. T e o d o z e g o L e ż o h u b sk ie g o . F o t. k s. Jó z e f W ó lc z a ń sk i.

KS. JÓ Z E F WÓLCZAŃSKI

[ 22 ]

1 2 3 4 5 6

5 70 Lubomęski Zenon 39 76 24 XI 1914 105 52 Ludkiewicz Michał 39 13 VIII 1905 178 78 Łopatyński Damian

— 56 Łaszowskij Wiaczesław 69 1974

488 75 Łucki (Łucyk?) Piotr 50 15 VI 1922 310

542 64 63

Łukan Roman Łysiak Leon

36

32 8 IX 1900

30 XI 1943

506 59 Maksymiak Dmytro 46

20 XII 1943

419 2 Malinowski Ludwik 50 1872

- 7 Manasterski A n to n i40

12 V 1890

16

Mańkowski Piotr 70 4 IV 1933

122 54 Mazurak Andrzej 66 7 I 1896

452 45 Mazurkiewicz Józef 68

-

Michniewski Aleksander41 72 1904

87 33 Mielnicki Józef

- 60 Mikuła Michał 87 1969

108 69 Mokrzycki Jeremiasz 57 12 III 1888

838 45 Mokrzycki Wacław 67

26 XII 1908

167 2 Mosing K arol42 71 1886

257 59 b Mudrak Jan 74 15 XI 1910

324 32 Mynarski Franciszek 72

6 V 1933

278 50 Mu rdza Władysław 48 29 VII 1939

47 59 b Myszkowski Tytus 43 78 - 7 II 1939

Lubomęski Zenon (1838-1914), święcenia kapłańskie w 1863 r w obrz łac. we Lwowie, prałat-scholastyk Kapituły Metropolitalnej obrz. łac. we Lwo­

wie, prałat domowy Ojca św., asesor Konsystorza i Sądu Archidiecezjalnego egzaminator prosynodalny, dziekan lwowski, proboszcz parafii przy Bazylice Metropolitalnej we Lwowie. Catalogiis 1911, passim.

40 Manasterski Antoni (f 1890), kanonik gremialny Kapituły Metropolitalnej obrz. łac. we Lwowie. S. S. N i c i ej a, dz. cyt., s. 353.

41 Michniewski Aleksander (1832-1904), uczestnik powstania styczniowego po­

grzebany na tzw. „górce powstańców 1863/64”. S. S. N i ci e j a, dz. cyt., s. 303.

42 Mosing Karol (1815-1886), duchowny obrz. łac. archidiecezji lwowskiej, infułat, prałat domowy Ojca św., kanonik gremialny Kapituły Metropolitalnej tam­

że, dyrektor Zakładu Głuchoniemych tamże. S. S. N i c i e j a, dz. cyt., s. 353.

43 Myszkowski Tytus (1861-1939), inkardynowany do diec. przemyskiej obrz greckokatolickiego, w latach 1898-1902 adiunkt na Wydziale Teologicznym Uni­

wersytetu Lwowskiego, w 1903 r. mianowany profesorem nadzwyczajnym, w 1908 r. prof. zwyczajnym Starego Testamentu i dialektów semickich. Od li­

stopada 1918 r. tj. od wybuchu wojny polsko-ukraińskiej zawiesił wykłady, w maju 1919 r. odmówił złożenia ślubowania na rzecz państwa polskiego wsku­

tek czego opuścił uniwersytet. Wykładał zaś w Akademii Duchownej dla gre­

kokatolików we Lwowie. W. H a h n, Kronika Uniwersytetu Lwowskiego t 2 (1898/99-1909/10), Lwów 1912 s. 299; Wydział Teologiczny, s. 105.

[231

GROBY DUCHOW NYCH N A ŁYCZAKOWIE 345

1 '325

368 344 76 352 138 367 807 269 204

36 444 268 382 382 418 192 100 333 647 1

2 3 4 5 6

9 ^ Nabielec Walenty 44 53 16 XI 1938 12 Narajewski Stanisław 45 83 26 II 1943 50 Nanassy Władysław (?) 76 6 XI 1934 58 Neczaj (Nyczaj?) Michał 67 19 IV 1879 75 Nestorowicz Leon 61 30 VI 1933 53 Niedźwiecki Piotr 71 27 XI 1918 21 Nikolka Szczepan 78 13 III 1878 80 Obrizków Andrzej 77 19 VII 1923 8 Ochęduszko Urban 66 18 I 1905 69 Odrowąż de Małuja

Jakub

1 Ogonowskij Omelian 61 28 X 1894

52 Ogórek Józef 74 19 VII 1917

19 Okulicki Wawrzyniec 68 24 VI 1919 8 Olbrucht Izydor 43 27 XII 1870

21 Olbrycht Gerard — 1937

59 Oleniacz Stanisław 46 45 10 VII 1945 2 Ostrawski Andrzej 73 1 V 1871 61 Ostrowski Wawrzyniec

61 Paliwoda M arceli47 55 10 VII 1895 16 Panek Benedykt 66 31 VII 1870 75 Pańkowski Mikołaj 56 23 III 1920

50 Pawlewicz Julian Józef

1858

2 1 Pawłowski Mikołaj 66 4 V 1900

44 Nabielec Walenty (1886-1938), święcenia kapłańskie w 1913 r. w obrz.

łac. we Lwowie, dr filozofii, katecheta w V Gimnazjum im. Stanisława Żółkiew­

skiego we Lwowie. Schematismus 1937 s. 115.

43 °Narajewski Stanisław (1860-1943), święcenia kapłańskie w 1888 r. w obrz.

łac we Lwowie, w 1894 r. uzyskał habilitację w Uniwersytecie Lwowskim, w latach 1894-1897 adiunkt, od 1897 r. zastępca profesora, w 1899 r. prof. nad­

zwyczajny, w 1902 r. prof. zwyczajny teologii moralnej na Wydziale Teologi­

cznym Uniwersytetu Lwowskiego; okresowo wykładał prawo kanoniczne i so­

cjologię; trzykrotny dziekan fakultetu, 1922/23 rektor uczelni. L. G r z e b i e ń , Narajewski Stanisław, w: Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 6 s. 529.

46 Oleniacz Stanisław (1900-1945), święcenia kapłańskie w 1923 r. w obrz.

łac. we Lwowie, senior kolegium wikarych przy Bazylice Metropolitalnej tamże, sekretarz Kapituły Metropolitalnej, kierownik Oddziału Handlowego Ligi Kato­

lickiej we Lwowie. Schematismus 1939 s. 22; J. W ó l c z a ń s k i , Ksiądz Szcze­

pan Szydelski (1872-1967). Polityk i działacz społeczny, Kraków 1992 s. 259.

47 Paliwoda Marceli (1840-1895), święcenia kapłańskie w 1864 r. w obrz.

łac. we Lwowie, od 1866 r. adiunkt, od 1872 r. docent, od 1877 r. prof.

nadzwyczajny, od 1884 r. prof. zwyczajny prawa kanonicznego na Wydziale

Teologicznym Uniwersytetu Lwowskiego, w 1892/93 rektor uczelni. B. K u m o r ,

Paliwowa Marceli, w; Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 3, s. 292.

Grobowiec ks. Omeliana Ogonowskiego. Fot. ks. Józef Wólczański.

[25] GROBY DUCHOWNYCH NA ŁYCZAKOWIE 347

1 2 3 4 5 6

""306^ ~~5 Pechnik Aleksander 48 80 19 II 1935 250 5 Petruszewicz Antoni 93 24 IX 1913

345 5 Piasecki Andrzej - 1868

345 5 Piasecki Leon 64 31 X 1935

212 ? Pilecki Emil 34 23 III 1892

340 9 Piotrowicz Wiktor 64 13 IV 1931

228 83 Pochorecki Jan 65

13 VII 1940

270 75 Podolski Edward 49 87 25 VI 1919

279 56 Pomykacz Paweł 53 8 VIII 1922

91 77 Popiel Teodor 49 25 III 1937

194 21 Proskórnicki Michał 67 17 XII 1932

241 35 Prypłeś Stefan 43 4 X 1923

351 19 Puchalik Feliks 82 3 X 1914

22 Puszet Ksawery

Franciszek 50

21 V 1874 (?)

863 63 Pyłypeć Piotr 66 16 III 1943

63 767 Pyłypeć Andrzej 28 18 VIII 1915 77 2 Robota Gabryel, o. 56

154 2 Rodecki Michał 53 27 I 1878

171 59 b Rolny Piotr 78 29 IX 1907

32 57 Romaszkan

Grzegorz, abp 51 73 11 XII 1881

48 Pechnik Aleksander (1854-1935), święcenia kapłańskie w 1887 r. w obrz.

łac. w Tarnowie, wcześniej pracował w zawodzie nauczycielskim, od 1898 r.

zatrudniony w IV Gimnazjum we Lwowie, dr filozofii; prezes Związku Księży Katechetów, długoletni redaktor „Gazety Kościelnej” oraz „Miesięcznika Kate­

chetycznego i Wychowawczego”, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Teo­

logicznego we Lwowie, autor podręczników teologicznych dla szkół średnich i kilkuset artykułów z różnych dziedzin wiedzy. L. G r z e b i e ń , Pechnik Alek­

sander Józef, w: Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 6 s. 660-643.

49 Podolski Edward (1835-1919), święcenia kapłańskie w 1861 r. w obrz.

łac., inkardynowany początkowo do diec. kieleckiej; uczestnik powstania sty­

czniowego. Wobec groźby więzienia zbiegł do Krakowa, a później do Rzymu i Paryża. Od 1868 r. inkardynowany do archidiec. lwowskiej; w latach 1870- 1883 redaktor i wydawca „Przeglądu Lwowskiego”, przemienionego później na jezuicki „Przegląd Powszechny”, twórca Drukarni Katolickiej we Lwowie, proboszcz parafii św. Marcina we Lwowie. B. K u m o r , Podolski Edward, w:

Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 3 s. 389-390.

50 Puszet Franciszek Ksawery (1809-1874?), święcenia kapłańskie w 1850 r.

w obrz. łac. we Lwowie, dr obojga praw, kanonik Kapituły Metropolitalnej obrz. łac. we Lwowie, rektor Seminarium Duchownego tamże, zastępca pro­

fesora prawa kanonicznego na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Lwow­

skiego. Wydział Teologiczny, s. 27; Informacja z autopsji autora.

51 Romaszkan Grzegorz (1809-1881), święcenia kapłańskie w 1834 r. w obrz.

ormiańskokatolickim, kanonik gremialny Kapituły Metropolitalnej i dyrektor

348 KS. JÓ ZEF WÓLCZAŃSKI

[26]

1 2 3 4 5 6 ^

- 73 Rozłucki Wołodymir 39 10 VI 1903

110 1 Ru dowieź Jan 62 6 VIII 1928

— —

Sarnicki Klemens OSBM 8 X 1909

68 c 57 Sawyćkyj Józef 68 31 XII 1943

397 1 Sądel Wojciech 52 4 XII 1928

886 60 Scherff Ludwik 70 29 I 1931

- —

Scherff Zygmunt 45 13 I 1919

—

53 Sembratowicz Mirosław 62 1964

-

52 Semczyszyn Dmytro 71 1966

387 21 Semen Dawid OFMConv. 66

30 I 1939

80 17 Seredyński Piotr

1039 60 Sieńkiewicz Józef 41 17 III 1903

133 4 Skórny Tadeusz 43 4 XII 1915

76 58 Skorobohaty Emanuel 54 1900

159 52 Słupnicki Michał 62 11 X 1908

459 19 Smoliński Stefan 85 14 V 1881

136 16 Sokołowski Kazimierz 54 14 XI 1937 526 4 Sokołowski Stanisław 52 65 29 VIII 1931 526 4 Sokołowski Mateusz 72 14 I 1941

184 59 b Solecki Jan 57 22 II 1918

470 63 Steciak Jan

1938

250 5 Stefanowicz Aleksander 86 24 V 1933 174 4 Stefanowicz Cyryl

Samuel, abp 53 105 8 XII 1858 298 26 Stetkiewicz Jerzy

3 XII 1941

364 b 50 Stocko Aleksander 86

8 II 1940

17 2 Stroński Tadeusz 54 44 17 X 1943

banku Mons Pius, 30 IV 1876 r. został arcybiskupem ormiańskiej lwowskiej archidiecezji, członek Rady Miejskiej Lwowa; dbał o sytuację materialną du­

chowieństwa i stan kościołów. C. L e c h i c k i , dz. cyt., s. 135-136.

52 Sokołowski Stanisław (1864-1931), święcenia kapłańskie w 1890 r. w obrz.

łac. we Lwowie, prałat papieski, proboszcz parafii św. Mikołaja, znany filan­

trop. Parafianie wznieśli mu okazały grobowiec z pomnikiem Chrystusa Dobrego Pasterza. Aktualnie tablica epitafijna została z grobowca usunięta i pochowa­

no w nim dwoje Ukraińców: Marię i Petra Bałko ( t 1981 i tl982). A. M e ­ d y ń s k i , dz. cyt., s. 90; Informacja z autopsji autora.

53 Stefanowicz Samuel Cyryl (1752-1858), święcenia kapłańskie w 1778 r.

w obrz. ormiańskokatolickim we Lwowie, 1 VII 1832 r. przyjął sakrę bisku­

pią, obejmując arcybiskupstwo lwowskie; pomnożył szeregi duchowieństwa, od­

bywał wizytacje i wydawał listy pasterskie; za jego rządów archidiecezja po­

większyła się o Bukowinę. Na jego grobie wzniesiono pomnik w stylu neogo­

tyckim, ukazujący leżącą postać hierarchy w stroju pontyfikalnym. C. L e c h i ­ cki , dz. cyt., s. 124-130; Informacja z autopsji autora.

54 Stroński Tadeusz (1899-1943), święcenia kapłańskie w 1929 r. w obrz.

G ro b o w ie c k s. S a m u e la S te fa n o w ic z a . F o t. k s. Jó z e f W ó lc z a ń sk i.

350 KS. JÓ ZEF WÓLCZAŃSKI {28]

1 2 3 4 5 6

51 Strzeszkowski Piotr 70

10 70 Szaflarski Justyn 80 13 XI 1901

1292 59 Szałay Jan 82 7 IV 1910

530 21 Szczyrek Józef 79 4 VI 1934

419 75 Szczyrba Teodor 42 31 V 1940

_ ₇₄ Szpitkowskij Stanisław 88 5 IX 1969 57 Szulakiewicz Michał 39 28 XI 1875 341 10 Szwedzicki Jakub 70 19 III 1886

30 57 Szymonowicz

Michał Grzegorz, abp 53 75 14 VI 1875 _ ₂₁ Szypytka Mateusz, o. 70 19 VII 1969 181 1 Świderski A ndrzej56 74 5 IX 1915

387 21 Tabaka Wojciech 37 27 II 1946

13 36 Thbiński Longin 33 12 VI 1897

16 68 Tchórznicki Jan 89 7 I 1892

251 13 Tomaszewski Edward?

Toroński Aleksander 61 14 II 1899 _ ₃ Truszkowski Z ygm unt57 73 6 XI 1949 400 21 Trybalski Ambroży

OFMConv. 84 9 V 1933

308 a 19 Turkiewicz Jan 64 — 15 XII 1936

985 60 Tworowski Franciszek 73 26 III 1895

607 9 Tylko Józef 68 10 V 1924

531 60 Tymczak Paweł ? 1919

87 56 Walii (?) Edward 58 1 II 1876

tac. we Lwowie, w latach 1938-1943 wikariusz i katecheta w Cieszanowie w 1943 r objął parafię Skomorochy. Zamordowany 12 X 1943 r. przez Ukrain skich nacjonalistów; zwłoki poćwiartowano, a głowę odcięto. Jego pogrzeb we

^ielot^ięczną manifestacją protestu Polaków przeciw^eskalacj, ukra­

ińskich mordów w Małopolsce Wschodniej. S. B i z u n , s. 190

55 Szvmonowicz Grzegorz Michał (1800-1875), święcenia kapłańskie w 1824 r.

w o t o ^ S T k o k a to lic k im we Lwowie, od 1857 r. biskup pomocniczy ar- chidiec lwowskiej 9 XII 1858 r. arcybiskup metropolita lwowski ormiansko- katolicki Odrestaurował katedrę, za jego rządów erygowano we Lwowie Za­

kład Naukowy im Torosiewicza dla młodzieży ormiańskiej; uczestniczył w So-

“ e W y 3 Ł I- W okresie jego nsąddw zmniejszyło sj, t a t a wiernych i duchowierislwa archidiecezji. C. L e c h i c k i , dz. cyt., $. 1. _ ■

5« Świderski Andrzej (1841-1915), święcenia kapłańskie w 1864 r. w obrz.

łac. we Lwowie, kanonik gremialny Kapituły Nktropohtalnej obre. tec^ we - wie, asesor Konsystorza, egzaminator prosynodalny, dziekan dekanatu Szcze rZ^C T m s z k o S iyZygmunt0 (1876-1949), kapelan Wojska Polskiego po II woj- nie światowej proboszcz parafii św. Marii Magdaleny we Lwowie. ^ H l e ­

b o w i c z , Kościół w niewoli. Kościół rzymskokatolicki na Białorusi i Ukraim

po II wojnie światowej, Warszawa 1991 s. 120. Grobowiec ks. Grzegorza Szymonowicza. Fot. ks. Józef Wólczański.