Rok Polski : kalendarzyk z opisem obyczajów : rysunki Edmunda Bartłomiejczyka, tekst Stanisława Dzikowskiego

(1)

K A LEN D A RZY K

R O K P O L S K I

(2)

" . j o

-

■

(3)

R O K

P O L S K I

ic p 5

R Y S U N K I

ST. N O A K O W S K IE G O

p r o ł. P o lit e c h n ik i W a rszaw sk iej

W Y D A Ł

POLSKI BIAŁY KRZYŻ

(4)

• I /

1 p

'Ż !X //- - '

c : - z . /

Z/fyW^/^ZWU

Pontfau/fJtU

j/

<4

Z

6 !V,

^) hi ?

Jbi

Hu>n, \ ■ ?^>53S

e>J

✓ M M

f c w w h i

JćlfZ %>/ ^Z,

(5)

DO CZYTELNIKÓW.

Kalendarzyk ten w zasadzie ma iść w świat sze

roki za bory, za lasy, za góry, za morza, ma do

trzeć i zapukać w okienka wszędzie, gdzie są osiedla polskie, gdzie pod obcemi niebami żyją i pracują nieraz ciężko nasi ku pożytkowi swemu, a na dobrą chwalę imienia polskiego.

Kalendarzyk ten ma być również w rękach żoł

nierzyka naszego, obrońcy granic, czci, życia 1 mie

nia naszego.

Kalendarzyk ten ma przynieść oderwanym cał

kiem od ojczyzny, lub tylko od miejsc ukochanych rodzinnych, trochę wizji ojczyzny, tym szczególniej, dla których polskość na obczyźnie skupia się jedy

nie w fałdach flagi o barwach biało-czerwonych, to wesoło rozwiewanej przez wietrzyki obce, lub szar

panej przez wichry obce.

Kalendarzyk ten ma być jak łagodny powiew ojczyzny, przynoszący zapachy pól naszych, w sztu

kę polską zaklęte.

Ą polskość najczystsza skupia się przecież w ar

chitekturze polskiej, jeżeli bowiem matka-natura stworzyła wspaniałe, najrozmaitsze ramy, wśród któ

rych żyją ludy—góry, rzeki, pola, lasy, morza—to

człowiek pejzaż swój rodzimy przybrał w szatę ar-

(6)

chitektoniczną na jaką klimat i budulec mu pozwo

liły, zwyczaje, religja, hlstorja ukształtowały, a włas

ne poczucie piękna stworzyć dopomogło.

I przybrała się Polska nasza we własne szaty, przez dzieci jej w ciągu tysiącletniego z górą bytu historycznego stworzone, a Idealnie dopasowane do potrzeb materjalnych i duchowych życia polskiego.

Inne ludy mają inną swoją architekturę może bogatszą, może piękniejszą, może ciekawszą, ale dla nas jednak obcą, nie tak wymowną i zrozumia

łą, bo z innej, ‘nie z polskiej duszy wysnutą.

Zrozumiejmy dobrze i zapamiętajmy sobie, że architektura, podobnie jak inne sztuki piękne razem z poezją 1 muzyką, jest najsubtelniejszym kwiatem zbiorowej duszy’ narodu. I patrząc się na dorobek nasz w dziedzinie architektury nie potrzebujemy uważać się za kopciuszka ludów, przeciwnie—z ra

dością i dumą stwierdzić możemy, że szaty archi

tektoniczne Starej Polski i miejmy niezłomną na

dzieję—obecnej i przyszłej były i będą przepiękne.

W istocie w architekturze naszej, począwszy od najskromniejszych do zamożnych zagród wieśnia

czych, słomą poczciwą lub dachówką krytych, ze stodółką i stajenką — do dworków i dworów zie

miańskich, w obudowie miasteczek, miast i stolic naszych, (Kraków, Poznart, Wilno, Lwów, Warsza

wa), nie mówiąc już o niezliczonych, a tak wdzięcz

nych i miłych kościołach, kościółkach naszych drewnianych lub murowanych, wreszcie w figurach i krzyżach przydrożnych, którymi lud polski tak obficie i pięknie oblicze poważne a dobrotliwe

(7)

niby Częstochowskiej matki swej, Polski, upięk

szył — skupione są skarby przeczyste duszy pol

skiej. Cały ten dorobek architektoniczny dopaso

wany jest idealnie do potrzeb duchowych i mater- jalnych narodu polskiego i tylko na polskiej gle

bie mógł być zrodzony.

I jeżeli gdzieś daleko na obczyźnie, lub nawet u nps, tutaj bliżej, kalendarzyk ten przypomni wam jakiś zakątek miły polski, jeżeli na chwilę tylko wzbudzi błogie uczucie obcowania z ojczyzną, to cel jego będzie dopięty.

A jeżeli wizerunek którykolwiek czy kościółka, czy ołtarza, czy dworku, przez łańcuch skojarzo

nych wspomnień, doprowadzi was do wizji dalekich cmentarzyków, czy cmentarzy naszych, na których śpią wasi najbliżsi i najdrożsi, albo do świetlanych wspomnień schludnych domostw w Polsce, w któ

rych mieszkają wasi blizcy i drodzy, to zamykajac kalendarzyk, westchnięcie za spokój wszystkich dusz zmarłych rodaków i zmówicie .Zdrowaś Mar- ja“, albo inną własną modlitwę, za szczęście całej Polski naszej najmilszej.

9.VI.1924.

Stanisław Noakowski.

(8)

Brama miejska.

(9)

____________________________________________

S T Y C Z E Ń

1

c

N.RoK.Obrz. P.

2 P f Im ienia Jezus 3 S Genowefy 4 N Eugenjusza J) 5 P Telesfora P M.

6

W

Trzech króli 7 S Lucjana M.

8 C Seweryna Op 9 P t Marcjany P. M.

10 s Agatono P.

11 N Honoraty P. © 12 P Arkadjusza M.

13 W Weroniki P.

14 S Hilarego B. Feliksa 15 C Pawła 1 pustelnika 16 P t Marcela P. M.

17 S Antoniego Op.

18 N Stoi. św. Piotra 19 P Henryka B W.

20 W Fabjana i Sebast.

21 S Agnieszki P. M.

22 C Wincentego 23 P t /.ailub. N. M. P.

24 S Tymoteusza B. M.

25 N Nauir. iw. Pawia [*£■

26 P Polikarpa B. M.

27 W Jana Złotoustego 26 S Flawjana M., 29 C Franciszka Sal. B.

30 P t M artyny P. M.

31 S Piotra Nolaski W

(10)

Komnata na Zamku Wawelskim z komin

kiem i fragmentem Arrasu Jagiellońskiego.

(11)

* --- K

L U T Y

1 N Ignacego B. M . J) 2 P O czysz. N. M. P.

3 W Błażeja B. M.

4 Ś A n d rze ja B M.

5 C A g a ty P .M . A lb in a 6 P t D o ro ty P. M . 7 S R om ualda Op, i* 7/' 8 N Janaz M a tth y W .©

9 P A p o lo n ji P. M . 10 W S c h o la s ty k i P.

11 ś N. M . P. z Lourdes 12 C E u la ljl P., Modestn 13 P f G rzegorza P.

14 S W a len te g o M.

15 N t Mięs. Faustyna (£

16 P J u lja n y P. M . 17 W Donata M . 18 S Symeona B. M.

19 C Konrada W.

20 P t Leona B. W.

21 S Feliksa B. W.

22 N f S to i. ś. P io tra . © >tz y kin u .. / ’ 23 P Piotra D amiana

24 W Macieja Op.

25 S i Popielec. Cezar.

26 C A leksandra B. W.

27 P t Leandra B. W.

28 S . f Romana Opata

(12)

Kościółek wiejski z kapliczką w murku

ogrodzenia.

(13)

M A R Z E C

1 N 2 P 3 W 4 S 5 C 6 P 7 S

Wstęp. A lbina D Heleny ces.

Kunegundy ces.

Such de. Kazimierza Euzebjusza M.

f Such dz. Perpetny Such. dz. Tomasza 8 . N

9 P 10 W 11 S 12 C 13 P 14 S

S Winc. Kadł. © Franciszki Rzym.

40 Męczenników Konstantyna W Grzegorza W ielk.

f K rystyny P. M f M atyldy Królowej 15 N

16 P 17 W 18 S 19 C 20 P 21 S

Głucha Klemen.

Hilarego B. M.

Patryka B. W.

Cyryla .leroz.

Józefa Obi. N. M. P.

t Eufem ji M.

f Benedyktyna Op.

22 N 23 P 24 W 25 S 26 C 27 P 28 S

Środp. K atarzyny©

Pelagji Teodozji M.

Gabrjela Arch.

Z w iast. N. N. P.

Emanuela M. Tekli f Jana Damas W.D.

t Jana Kapistr. W.

29 N '30 P 31 W

Biała Eustazego©

Kwiryna N.

BalbinyP. K ornelji

Ąvl

(14)

Dwór wiejski na Mazowszu

(15)

K W I E C I E Ń

1 s Teodory M. Hugona .'2 C Franciszka z Pauli

3 P t M. li.Boi. Ryszarda (J

4 S f Izydora B.W.D.

5 N Palm. Wincen. J) 6 P Wiel. Wilhelma Op 7 W Wisi. Epifanjusza 8 S Wtel Dyonizego B 9 C Wiel. Marjl Kleof.

10 P Wiel. Michała deS.

11 s t Wiel. Leona P. W- 12 N Zmart. Chr. P. © 13 P WielK. Hermen.

14 W Justyna M.

15 S A nastazji M. Teod.

16 C Benedykta W.

17 P f Amiceta P. M.

18 S Bogumiła W.

19 N Pmew. Tymona ig.

20 P Sulpicjusza M.

21 W Feliksa M. Anzel.

22 S Sotera i Kaja P. M.

23 C Wojciecha B. M.

24 P t Fidelisa M.

25 S Marka Ewangelisty 26 N 6'r. Chr. Kleta ®

27 P Teofil! B. Zyty P, Urn'* (r,^~

28 W Pawła od Krzyż. W 29 S Piotra M. Roberta 30 C

—

Katarzyny Senoń.

(16)

Wnętrze kościoła z ołtarzem barokowym

(17)

M A J

1 p f Filipa Jakóba Op.

2

s

Anastazego B.W.I).

3 N Konstyt. 3 m aja f y t c h n d ź s t a - 4 P Florjana M.

- 5

w

Piusa P.W. Ireny - 6

s

Jana w Oleju Op. Ew.

- 7

c

Domiceli P. M 8 p f S ta n isła w a B. M.

9

s

Grzegorza B. W. D

i n d * ' - ' - i Ą Z Z Z »

>10 i ni™ . ' 10 N Antonina B. W. ©

ł l p Mamerta B. W.

12

w

Pankracego M.

13

s

Serwacego B. W.

14 c Bonifacego M . 15 p f Zofjl wdowy M.

16 s Jana Nepomucena 17 N Paschalisa W.

18 P Kr z. dz. Feliksa M 19 W Ara. dz. Piotra 20 s Ara. dz. Bernardyna 21 c W nieb. PańsHie 22 p + Julji P.M. Helen.

23

s

Dezyderego B. M.

24 N Joanny Wincent ® 25

t 26 P

W Grzegorza P. W.

Filipa Nerejusza W fo J U t / i r d ł h . ilb l/y y 27

s

Bedy W. D. Jana

28

c

Augustyna B. W.

29 p tM a rji Magdaleny 30

s

Feliksa P. M.

31 N Z iel.Ś w . Anieli D

•

(18)

Fragment miasta polskiego. Ratusz w sty

lu Odrodzenia z attyką, wykuszem i wieżą z ortem. Domy sąsiednie ze skarpami

i attykami polskiemi.

(19)

C Z E R W I E C

1

P

Św .Jakóba Strep.

2 W Marcelina M.

3

s

t Such. rfa Erazma 4

c

Franciszka W.

5 p •{• such.dr. Bunifac.

6

s

f Suck.de. Norbert.

7

N

Tr. iw. Roberta © 8 P Medurda B.

< 9

w

Felicjana M.

10

s

Małgorzaty Wd.

u n

c

Boże Ciało Barnab.

-12 13 p

s

f Jana W.

Antoniego W.

14

N

Bazylego B.W.D.I|£

15 P Wita M. Modesta

16 W Bennona BW . •J ‘ ^ u-’

17

s

Innocentego M.

18

c

Efrema, Marka M.

19 p f Serca Jee. Juljany 20

s

Sylwerjusza P M 21

N

Alojzego W.

0 22 P Paulina B. W.

23 W Agrypiny 24

s

Nar. św. Jana Unra.

•» 25

c

Prospera B. W.

>■ tfjcAł*** "y®

26 p Jana i Pawła M. m.

27

s

Władysława W.

J 28

N

Ireneusza B.M. Y J 29

p

Piotra i P aw ła Op ^/5^k^«

30

w

Emilji M. Lucyny

1. 11 M>"1‘ ■■■" *' i"* ’ ' ' — *

(20)

Kościółek gotycki z wieżą zwieńczoną

attyką polską późniejszą.

(21)

a___________________________________ u

L I P I E C

1 s N.Jl. P. J. Teodoryka 2 C Nawiedz. N. M. P.

3 P f Leona Anatatolj.

4 S Prokopa Op.

- c 5 N Antoniego W. J) fi P D om iniki i Łu cji 7 W Cyryla i Metodego 3 S E lżbiety W, Kiljana 9 C Weroniki P. Zenona 10 P fA m a lii/B ra c iM m . Z 11 s Piusa P. M. Pelagji

12 N Jana Gwalberta ©

< 13 P Małgorzaty 14 W Bonawentury Justa (15 S ltozesł. Ap. Henryka

4

^{16 C} If. Szkaplerznej 17 P t Aleksego W.

18 S Szymona i Kamilla 19 N W incent óPaulotf?

2(1 P Czesława Hieron.

21 W Praksedy J u lji 22 S M a rji Magdaleny 23 C Apolinarego B. M.

24 P f K ingi, K rystyny 25 S Jaltóba Apostoła 26 N Anny Matki N. M. P. © 27 P N ata ljl Pantaleona 28 W Inocentego P.

29 S M arty Feliksa M.

30 C Rufina Aldona M.

31 P Ignacego, Heleny

X—•--- K

(22)

Kościółek miejski gotycki (XV w.) z ba

rokowym hełmem późniejszym (XVII w.).

(23)

_____________________________________________

S I E R P I E Ń

1 s Piotra w Ok. Ap.

2 N N .M .P. Anielskiej^) 3 P Znal. rei.św. Szczep.

4 W Dominika W.

. 5 S M. B. Śnieżnej 6 C Przemienien. Pańskie 7 P t Kajetana Donata 8 S Cyrjaka Larga 9 N Romana M. © 10 P Wawrzyńca M.

11 w Zuzanny M.

12 S Klary P.

13 C Hipolita Kasjana 14 P W»<7. Euzebjusza 15 S W n ieb . N. M. P.

16 N Joach. Oj. N.M.P.

17 P Jacka W 18 W Agapita M. Heleny 19 S Juljusza, Alarjana 20 C Bernarda Op.

21 P fJoanny Franciszki 22 S Tymoteusza Hipol.

23 N Filipa Benicjuszaflj*

24 P Bartłomieja Ap.

25 W Ludwika Kr. W.

26 S M. B. Częstochowskiej 27 C Józefa Kalasantego 28 P tA ugustyna B W.D.

29 S żfctgcie ijl. św. Jana 30 N Róży Limańskiej $>

31 P Rajmunda W.

(24)

Fragment miejski. Brama gotycka z koście

łem barokowym.

(25)

W R Z E S I E Ń

1 W Bronisławy Idziego 2 S Stefana Epidjusza 3 c Eufemji Szymona 4 p + Rozalji Róży 5 s Wawrzyńca Just.

6 N

Eugenjusza Petr. $ 7 p Reginy Jana

N arod ź. N. M.

P.

8

w

9 s Gorgon jusza —

10 c Mikołaja Teodora / • t/ Z

11 p

t

Prota i Jacka 12 s

Im. Najiw. Marji 1‘.

13 N

Filipa Eulogjusza "

14 P

Podw. Krzyża Św.

15 W

M. U. Bolesnej

16 s f 8. dz. Korne lego 17 c Lamberta B. M.

18 p f Such. dz. Ireny 19 s f

ó'. dz. Januarego 20 N

Eustachego M $ 21 p Mateusza Ap. Ew.

22 w Tomasza B. W.

23 s Tekli P. M.

24 c

N.M.P. od wyk niew

25 p f Ładysłnwa z Qfeln.

26 s Cyprjana Justyny

27 N

Koźmy Dsmjanaff z ^ ^ z -

28 p Wacława Kr. M 29 w

Michała Arch.

30 s Heronima W. D.

(26)

Typ domów z Kazimierza nad Wisłą, z atty-

ką i podcieniami w stylu Odrodzenia.

(27)

>--- -

P A Ź D Z I E R N I K

1 c 2 P 3 S

■lana z b u k li IV.

f A n io łó w Stróż.

Kandyda Ew alda 4 N

5 P 6 W

* 7 S 8 C r 9 P

10 S

Franciszka Seraf.J) Płacyda M . Brunona Komana .V. M. P. Różańcowej B ry g id y W. P e la g ji fD y o n iz e g o B .A l.

Franci zka Borg.

A

11 N 12 P 13 W 14 S 15 C 16 P 17 S

f M a rty n ja n a Al.

J a d w ig i Wd.

18 N 19 P 20 W 21 S 22 C 23 P 24 S

■Łukasza Ew. $ P io tra z A lk a n ta ry Jana Kantego IV.

U rs z u li P. Al.

K o rd u li A lo d ji fS e w e ryn a Romana R afała Archanioła 25 N

26 P 27 W 28 S 29 C 30 P 31 S X---

Sabiny P. M.

Szymona i Tadeusza N arcyza B W.

Oerm a na Serapiona t O lim p ju s z a Al.

--- r

(28)

Brania cmentarna w miasteczku.

(29)

L I S T O P A D

1

N

2 P W. W. Świętych $ Z>a. Zad. Jerzego Huberta Cezarego Karola Boromeusza Zacharj. Elżbiety f Leonarda W.

Jana Gabrjela M.

8 N 9 P 10 W 11 S 12 C 13 P 14 S

Bohdana (?) Teodora M:

Andrzeja B W.

Marcina B. W.

Pięciu Br. Polaków fStanislawa Kostki Józefata B. M.

15 N 16 P 17 W 18 S 19 C 20 P 21 S

Gertrudy Edmunda B. W.

Grzegorza B. W.

Odona, Romana E lżbiety Wd.

f Feliksa Walezego Ofiarowanie N. M. P.

22 N 23 P 24 W 25 S 26 C 27 P 28 S

Jana od Krzyża W.

Katarzyny P. Al.

Sylwestra Od. t W irgiljego Mansweta B. Al.

29 N

(30)

Kapliczka z wizerunkiem Chrystusa, dźwi

gającego krzyż i widokiem na kościółek

drewniany wiejski.

(31)

G R U D Z I E Ń

1

w

2 S3 C 4 P 5 S

Eligjusza, Natalji Blbjanny P. M.

Franciszka Ksaw.

t Barbary P. M.

Sabby Op.

6 N7 P 8 W9 S 10 C 11 P 12 S

N iep. Pocz N.M. P.

Leokadji M.Walerji N.M.P. Loretańskiej t Damazego P. W.

Aleksandra M.

13 N 14 P 15 W 16 S 17 C 18 P 19 S

Łucji P. M.

Izydora M.

Walerjana Wiktora t S.dz. Euzebjusza Łazarza B. Wiwiny t 5. dz. Gracjana t S. dz. Darjusza 20 N

21 P 22 W 23 S 24 C 25 P 26 S

Teofila M. ® Tomasza Ap.

Zenona Flawjana Wiktorji P.

f Wig. Adama Ewy Boże N a ro d z e n ie S z c z e p a n a M.

27 N 28 P 29 W 30 S 31 C

Jana Ap. Ewang. J) Młodzianków Mm.

Tomasza B. M.

Eugenjusza B. W.

Sylwestra P. W.

/ ) t c 7

/»

_{" 7 /}

*J

t * A l ~

lo57i

Ci.J.C./' ł.ftJh

(32)

OFIARY I ZAPISY NA CZŁONKÓW PRZY JM UJE

ZARZĄD CENTRALNY

POLSKIEGO BIAŁEGO KRZYŻA

WARSZAWA, UL. ŚWIĘTOKRZYSKA Nr. 5

o ra z w s z y s t k ie

KOMITETY KORPUSOWE

I KOŁA OPIEKI

(33)

N O T A T R I

')

5

(34)

(35)

MILKA DANYCH STATYSTYCZNYCH z d z ia ła ln o ś c i PolsK iego B ia łeg o Krzyża

D o d n . 1 - g o l i p c a 1 9 2 - ^ r .

Do Polskiego Białego Krzyża, jako Centrali Sto

warzyszeń podczas wojny należało 292 stowarzy

szeń i kół.

Hurtownia, prowadzona przez Zarząd Centralny, zaopatrywała 468 gospód oraz wysłała na front 23 transporty wagonowe, zawierające 2.733.752 sztuk odzieży oraz 5.683.154,70 klg. żywności na sumę 82.946.05 dolarów.

W ‘czasie inwazji Zarząd Centralny dostarczał dla Armji Ochotniczej odzież, w ilości 39.000 sztuk, żywność 1 mydło, w ilości 6.932 klg. oraz papie

rosy, w ilości 1.100.045 szt. Woreczków z podar

kami wysiano na front 7.016 sztuk.

Komitet Wielkanocno-Owiazdkowy wydał:

w roku 1919 Święcone dla 15.000 żołnierzy . 1919 Gwiazdkę n 220.969 . 1920 Święcone . 55.627 . 1920 Gwiazdkę w 72.000 . 1921 Święcone . 75.127

„ 1921 Gwiazdkę „ 23.127

Rozdawnictwo odzieży 1 żywności z darów ro

daków z Ameryki dla ofiar wojny i żołnierzy, obli

czone w przybliżeniu podług ówczesnych cen i kursu dolara.

W roku na sumę marek poi. ‘lub "dolarów

1?19 . „ 49.180.000 „ 451.192

1920 „ „ 218 532.477 „ 349.652

(36)

1921 na sumę 134.680.775 lub 42.087 1922 „ „ 63.063.725 , 3.562 W roku 1921/22 P. B. K. rozwinął Intensywną działalność dla zakładników, jeńców i repatrjantów, powracających z Rosji.

W punktach odży wczych wydano:

w Baranowiczach 358.281 porcji w Równem 368.654 » w Dęblinie 788 1C2 .

W domu dla Uzdrowieńców dla zakładników, jeńców i repatrjantów korzystało z całkowitego utrzymania 1.176 osób. Dni pensjonarzy było 48.111.

Kuchnia d'a Inteligencji przy ulicy Mazowiec

kiej Nr. 8 wydała 176.021 obiadów po cenie kosztu, oraz 25,176 obiadów ulgowych i bezpłatnych.

Pomoc kulturalno-oświatową dla ludności cy

wilnej P. B. K. okazał organizując sieć blbljoteczek na Pomorzu, w ilości 345 szt. po 100 tomów, umiesz

czonych w szkołach powszechnych w 16 powiatach.

Z bibljot. korzystało w roku 1922—15.620 czytelników . 1923—18.051

Internat dla kształcących się Inwalidów Wojen

nych, przy ul. Dzielnej Nr. 67, w roku 1923/24 pro

wadzony był dla 60 pensjonarzy, którzy korzystali z całkowitego utrzymania.

W roku 1923 Polski Biały Krzyż rozpoczyna pra

cę kulturalno-oświatową w wojsku, którą prowadzi za pośrednictwem swych Komitetów Korpusowych oraz Kół Opieki przy załogach. W roku 1923 praca obejmuje teren 2-ch Korpusów, w roku 1924 roz

szerza się na 4 Korpusy. Sieć organizacyjna obejmuje

(37)

Kom itet Opieki nad Ż ołnierzem Korpusu W arszaw skiego

Koła Opieki w załogach: M odlin, Jabłonna, Puł

tusk, Działdów, Ostrołęka, Łomża, Osowiec, Dęblin, Radom, Nowy Dwór, Ostrów - Komorowo, B iałystok.

W Warszawie fi Kół O pieki: nad 36 p. p., nad 21 p. p., nad 1-szym Dyw. A lt. Kon.,nad 30p.p.,nad przybocz

nymi oddziałam i Prezydenta i nad załogą Marymont.

W stadjum organizacyjnem znajdują się Koła Opieki w załogach: Rembertów, Mińsk Mazowiecki, Garwolin, Zegrze, Ciechanów, Płock.

Komitet Opieki nad Ż ołn ierzem Korpusu Lubelskiego

Koła Opieki w załogach: Zamość, Krasnystaw, Chełm, Puławy, W łodzimierz, Krzemieniec, Łuck, Sarny, Kowel, Równe.

Kom itet Opieki nad Ż ołn ierzem Korpusu G rodzieńskiego

Koła Opieki w załogach: Augustów, Sokółka.

Komitet Opieki nad Ż ołn ierzem w W ilnie Koła Opieki w załogach: Lida, Nowo-W 4lejka;

w stadjum organizacji: Mołodeczno, Święciany, Pod- brodzie.

Kom itet Opieki nad Ż ołn ierzem Korpusu B rzeskiego

Koła Opieki w załogach: Siedlce, Pińsk; w stadjum organizacji; Słonim, Kobryń, Baranowicze, Łuniniec, Nieśwież, Łuków, Biała Podlaska. Bereza Kartuska, Włodawa. Bielsk Podlaski, Prużany.

Koło Opieki nad M arynarzam i w Pucku

(38)

* raca P. B. K. na powyższych terenach obejm u

je: a) Pomoc władzom wojskowym w zwalczaniu analfabetyzmu w wojsku przez organizowanie kom

pletów dla analfabetów i półanalfabetów, opłaca

nie fachowych sił nauczycielskich i dostarczanie pomocy szkolnych; b) Kulturalno-rozrywkowy dział na terenie św ietlic żołnierskich.

Naukę dla analfabetów i półanalfabetów zorga

nizowano:

w roku szkolnym 1922/23 dla 4.738 szeregowych

» w 1923/24 w 4.760

Metodyczny kurs, prowadzony w Lublinie, Rów

nem, Łomży, Białymstoku, Wilnie i Grodnie, celem w ykształcenia wojskowego personelu pedagogiczne

go, dał w rezultacie 163 oficerów i podoficerów, nauczających w oddziałach.

Pomocy szkolnych wydano:

w roku szkolnym 1922/23 zeszytów 15.874, ołówków 5.509, podręczników 1.874, w roku szkolnym 1923/24 zeszytów 85.705, ołówków 10.728, podręczników 2.281, map ściennych 34.

Dla 24 Świetlic Żołnierskich dostarczono bibljo- teczki po 100 książek wartości, w przybliżeniu, 9.600 złotych.

Praca kulturalno-rozrywkowa prowadzona jest na terenie Świetlic Żołnierskich i obejmuje:

Organizowanie i prowadzenie bibljotek i czytelń.

Odczyty i pogadanki. Obchody świąteczne i naro

dowe. Kina i teatry żołnierskie. Chóry. Sporty.

Gry i zabawy towarzyskie.

(39)

D

ą że n ie m P o ls k ie g o B ia łe g o K r z y ż a je s t a b y w k a ż d y m w ię k s z y m s k u p ie n iu , p rz y k a ż d e j w ię k s z e j z a ło d z e p o w s ta ł „ D o m Ż o łn ie r z a " .

W o k re s ie je d n o s ta jn e j, n ie r a z ż m u d  n e j, a je d n a k ta k n ie s ły c h a n ie w a ż n e j p ra c y w w o js k u — ,D o m Ż o łn ie r z a * w i  n ie n d o p o m a g a ć w p rz y g o to w a n iu o b ro ń  c ó w - o b y w a te li, ś w ia d o m y c h sw y c h o b o  w ią z k ó w w o b e c O jc z y z n y — w in ie n d a w ać m ło d z ie ż y n a s ze j, o d e r w a n e j od d o m ó w r o d z in n y c h , c h w ile o d p o c z y n k u i g o d z i

w e j r o z r y w k i.

Z w a ż y w s z y n a d o n io s łe z n a c z e n ie t a  k ie j p la c ó w k i k u ltu ra ln e j, z w ła s z c z a na K re s a c h , g d z ie m o ż e o n a stać się o g n i

s k iem i o s to ją P o ls k o ś c i w ś ró d rzeszy ż o ł

n ie r s k ie j, P o ls k i B ia ły K r z y ż z w ra c a się do c a łeg o s p o łe c z e ń s tw a z p ro ś b ą o w s p ó ł