33. Temat: Estry
Cele lekcji: Poznanie pojęć: estry, grupa estrowa. Wyjaśnienie mechanizmu reakcji estryfikacji. Poznanie nazw oraz wzorów strukturalnych, półstrukturalnych i sumarycznych estrów. Poznanie właściwości i zastosowań estrów.
1. Co to są estry?
1. Estry to grupa związków organicznych, które są pochodnymi kwasów i alkoholi.
2. Co to jest grupa estrowa?
2. W cząsteczce estru znajduje się grupa funkcyjna nazywana grupą estrową:
3. Jak otrzymać estry?
D.37/177 Reakcja etanolu z kwasem etanowym Instrukcja:
- Do probówki nalej po 1 cm3 etanolu i kwasu etanowego.
- Dodaj kilka kropel stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI).
- Roztwór ostrożnie wymieszaj bagietką. Probówkę umieść w zlewce z gorącą wodą.
- Po chwili przelej ciecz z probówki do zlewki z zimną wodą.
- Sprawdź zapach otrzymanej substancji.
- Podaj obserwacje i sformułuj wniosek.
Obserwacje: Otrzymany produkt nie rozpuszcza się w wodzie - tworzy na jej powierzchni tłustą plamę (fot. 132.). Unosi się intensywny zapach.
Wniosek: zaszła reakcja chemiczna zgodnie z równaniem:
Jest to reakcja estryfikacji, której produktami są ester i woda.
4. Jak się tworzy nazwy estrów?
Nazwy estrów (tabela 16.) składają się z dwóch wyrazów. Pierwszy wyraz jest związany z nazwą kwasu
karboksylowego, od którego pochodzi ester, z końcówką -an, drugi wyraz określa alkil pochodzący od alkoholu, np.:
nazwa
kwasu karboksylowego
nazwa alkoholu
nazwa alkllu
nazwa estru
kwas metanowy metanol metyl metanian metylu CH3COOH
kwas etanowy
C4H9OH butanol
butyl CH3COOC4H9
etanian butylu C2H5COOH
kwas propanowy
C2H5OH etanol
etyl C2H5COOC2H5
propanian etylu
5. Jak ustalić nazwę systematyczną estru na podstawie jego wzoru?
Podaj nazwę estru o wzorze CH3COOC2H5. Napisz nazwę kwasu, od którego pochodzi ester.
CH3COOC2H5
fragment cząsteczki fragment cząsteczki etanolu kwasu etanowego
C2H5OH CH3COOH alkil - etyl
etanian etylu nazwa estru.
6. Jak ogólnie zapisać wzór estrów?
R1 - alkil pochodzący od kwasu karboksylowego, R2 - alkil pochodzący od alkoholu.
7. Jak zapisać ogólne równanie reakcji estryfikacji?
8. Jakie właściwości mają estry?
Estry niższych kwasów karboksylowych (tabela 17.) są bezbarwnymi, lotnymi cieczami, słabo rozpuszczalnymi w wodzie, o przyjemnym kwiatowym lub owocowym zapachu. Są dobrymi rozpuszczalnikami.
Estry kwasów organicznych o dłuższych łańcuchach węglowych występują w przyrodzie w postaci substancji, które wyglądem przypominają tłuszcz lub wosk, np. pszczeli.
Estry są dobrymi rozpuszczalnikami i ulegają reakcji spalania.
9. Reakcja spalania estru etanianu butylu:
Zapoznaj się z zastosowaniami estrów – podręcznik str. 181.
Czas na wykonanie notatki do 7.04.2020 Zobacz film "Otrzymywanie octanu etylu"
https://www.youtube.com/watch?v=D5X7xiw6c4s
