Załącznik do Uchwały Nr XLV/327/2021 Rady Gminy Krasne z dnia 30 listopada 2021r.
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych
w Gminie Krasne
na lata 2021-2025
Spis treści
WSTĘP ……….……… 2
RODZIAŁ I. MERYTORYCZNE UZASADNIENIE OPRACOWANIA STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH ……… 3
RODZIAŁ II. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ W GMINIE KRASNE ………..……… 5
2.1. Charakterystyka Gminy Krasne ……….. 5
2.2. Kwestie społeczne ……….……….. 17
2.3. Diagnoza problemów społecznych - badania ankietowe mieszkaoców Gminy Krasne ... 37
2.4. Analiza SWOT ……….. 43
RODZIAŁ III. STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE KRASNE NA LATA 2021-2025 ……….……… 46
3.1. Misja i prognoza zmian w zakresie objętym strategią ……….……….. 46
3.2. Realizacja strategii ……….……….. 48
Cel strategiczny 1: Poprawa jakości życia osób niepełnosprawnych i starszych ……….….. 48
Cel strategiczny 2: Rozwój systemu wsparcia rodzin zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym ……….……….. 50
Cel strategiczny 3: Aktywizacja i integracja grup zagrożonych wykluczeniem społecznym ……….. 52
Cel strategiczny 4: Dynamizacja rozwoju społeczeostwa obywatelskiego Gminy ………..54
3.2.2. Monitoring i ewaluacja ………..……….. 55
3.2.3. Źródła finansowania ……….. 56
WSTĘP
Politykę społeczną zazwyczaj definiuje się, jako "działalność państwa, podmiotów samorządowych i pozarządowych organizacji zmierzającą do kształtowania odpowiednich warunków pracy i bytu, pożądanych struktur społecznych oraz stosunków społeczno- kulturowych, w których przy aktywności ludzi będzie możliwe zaspokojenie potrzeb społeczeństwa na poziomie możliwym w danym okresie"1. Definicja ta wskazuje na główny cel polityki społecznej państwa - utrzymywanie rozwoju społecznego i gospodarczego.
Podstawowym dokumentem planistycznym w sferze polityki społecznej na poziomie lokalnym jest Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych. Strategia ta jest dokumentem określającym najważniejsze kierunki interwencji w stosunku do zdiagnozowanych problemów społecznych występujących na terenie gminy i wskazuje priorytetowe kierunki działań oraz wytyczne dla ich realizacji. Opracowanie Strategii jest punktem wyjścia do opracowania szczegółowych programów, których realizacja ma przyczyniać się do rozwiązywania problemów społecznych oraz wyrównania szans społecznych mieszkańców gminy.
Artykuł 17 ust.1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz.U.
z 2020 r. poz. 1876t.j.) nakłada na gminę obowiązek opracowania i realizacji strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka.
Z kolei art. 16b wyżej wymienionej Ustawy określa kluczowe elementy, które powinna zawierać strategia rozwiązywania problemów społecznych w Gminie.
Dokument ten powinien składać się w szczególności z:
1. diagnozy sytuacji społecznej gminy,
2. prognozy zmian w zakresie objętym strategią, 3. określenia:
a) celów strategicznych projektowanych zmian, b) kierunków niezbędnych działań,
c) sposobu realizacji strategii oraz jej ram finansowych, d) wskaźników realizacji działań.
Niniejsza Strategia została opracowana na lata 2021-2025.
1Loranty K., Bezpieczeństwo społeczne Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2004, s. 98.
RODZIAŁ I. MERYTORYCZNE UZASADNIENIE OPRACOWANIA STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
1.1. Podstawa prawna Strategii
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Krasne na lata 2021- 2025 jest zgodna z dokumentami strategicznymi z zakresu polityki społecznej opracowanymi na poziomie europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym. Poniżej zaprezentowano opis podstawowych dokumentów strategicznych stanowiących podstawę i punkt odniesienia do powstania niniejszej Strategii.
1.1.1. Dokumenty europejskie
Głównym programem społeczno-gospodarczym Unii Europejskiej jest Strategia Europa 2020.
Jest to długookresowy program na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju.
Podkreśla się w nim znaczenie współdziałania państw członkowskich na rzecz wychodzenia z kryzysu oraz wdrażania reform, w odpowiedzi na wyzwania związane z globalizacją, starzeniem się społeczeństw oraz rosnącą potrzebą racjonalnego wykorzystywania zasobów.
W Strategii Europa 2020 wyodrębniono trzy priorytety:
1) wzrost inteligentny, czyli rozwój oparty na wiedzy i innowacjach,
2) wzrost zrównoważony, czyli transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej, efektywnie korzystającej z zasobów i konkurencyjnej,
3) wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu, wspieranie gospodarki charakteryzującej się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniającej spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną.
1.1.2. Dokumenty krajowe
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Krasne na lata 2021-2025 uwzględnia także zapisy następujących dokumentów krajowych:
Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju - Polska 2030,
Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020,
Krajowa Strategii Rozwoju Regionalnego 2030,
Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020,
Narodowy Program Zdrowia na lata 2016 – 2020,
Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2014-2020,
Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2030,
Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2030.
1.1.3. Dokumenty regionalne i lokalne
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Krasne na lata 2021-2025 uwzględnia zapisy dokumentów regionalnych i lokalnych, takich jak:
Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego;
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Powiatu Rzeszowskiego;
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na terenie Gminy Krasne;
Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Krasne;
Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Krasne.
RODZIAŁ II. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ W GMINIE KRASNE 2.1. Charakterystyka Gminy
2.1.1. Położenie
Gmina Krasne zlokalizowana jest w centralnej części województwa podkarpackiego.
Zajmuje powierzchnię 3910 ha. Graniczy z gminami:
Łańcut i Czarna na wschodzie,
Chmielnik od południa,
Trzebownisko od północy,
a od strony zachodniej z miastem Rzeszów.
W większości jest to pagórkowaty teren, od południa porośnięty lasami, przechodzący na północy w płaskie doliny Starego Wisłoczyska, poprzecinany licznymi potokami i ciekami, które wijąc się między wzniesieniami stanowią atrakcje turystyczno-rekreacyjną. Około 7 proc. powierzchni gminy należy do strefy chronionego krajobrazu.
Przez terytorium gminy Krasne przebiegają sieci transportowe o najwyższej randze w układzie krajowym i europejskim. Gwarantuje to doskonałe skomunikowanie gminy z pobliskim portem lotniczym w Jasionce i resztą kraju. Przez teren gminy przebiega międzynarodowa linia kolejowa nr E30, autostrada A4 oraz droga krajowa nr 94, będąca alternatywą dla autostrady A4.
Na terenie gminy występują częściowo eksploatowane złoża gazu ziemnego. Kopalnia gazu Krasne i związana z nią sieć gazociągów kopalnianych oraz odwiertów eksploatacyjnych jest objęta ochroną prawa górniczego. Na terenie wsi Krasne występują złoża torfu, które nie są eksploatowane. Ze względu na ich wysoką wartość przyrodniczą, powstał zamiar utworzenia tam rezerwatu przyrody.
Na tle 13 gmin powiatu rzeszowskiego, pod względem obszaru, Krasne okazuje się gminą średniej wielkości, lecz pod względem gęstości zaludnienia znajduje się w czołówce.
Ustalając hierarchię gmin z punktu widzenia osiągniętego poziomu rozwoju gospodarczego, wyposażenia w infrastrukturę, gmina Krasne jest gminą o wysokim poziomie rozwoju, stwarzającą dogodne warunki dla zamieszkania i pracy oraz realizowania wszelakich inwestycji, stawiającą na rozwój i nowe możliwości.
W skład gminy Krasne wchodzą cztery sołectwa:
Sołectwo Ludność Powierzchnia (ha)
Krasne 5 061 1 340
Malawa 3 515 1 270
Palikówka 1 208 705
Strażów 1 945 595
Razem 11 729 3 910
2.1.2. Ludność
Liczba mieszkańców gminy w dniu 31 grudnia 2020 r. wynosiła 11729 osób (wzrost o 215 osób w stosunku do 31 grudnia 2019 r.). Odnotowano również już kolejny raz dodatni przyrost naturalny: liczba urodzeń w roku 2020 wynosiła 131 (wzrost w stosunku do roku 2019 o 18) a liczba zgonów 116 (wzrost w stosunku do 2019 r. o 35).Gęstość zaludnienia wynosi: 294,5 os./km2.
Patrząc na wykres można stwierdzić, że najwięcej mieszkańców gminy Krasne jest w wieku między 15 a 64 rokiem życia. Najmniej natomiast jest dzieci i młodzieży do 14 roku życia.
Odnosząc się do analizy zaprezentowanych powyżej danych, należy stwierdzić, że dominującą grupę ludności na terenie Gminy stanowią osoby w wieku produkcyjnym.
61,2% mieszkańców gminy Krasne jest w wieku produkcyjnym, 21,3% w wieku przedprodukcyjnym, a 17,6% mieszkańców jest w wieku poprodukcyjnym.
Gmina Krasne ma dodatni przyrost naturalny wynoszący 34. Odpowiada to przyrostowi naturalnemu 2,98 na 1000 mieszkańców gminy Krasne. W 2019 roku urodziło się 115 dzieci, w tym 53,0% dziewczynek i 47,0% chłopców. Współczynnik dynamiki demograficznej, czyli stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów wynosi 1,01 i jest znacznie większy od średniej dla województwa oraz znacznie większy od współczynnika dynamiki demograficznej dla całego kraju.
Mieszkańcy gminy Krasne zawarli w 2019 roku 64 małżeństw, co odpowiada 5,6 małżeństwom na 1000 mieszkańców. Jest to znacznie więcej od wartości dla województwa podkarpackiego oraz znacznie więcej od wartości dla Polski. W tym samym okresie odnotowano 1,0 rozwodów przypadających na 1000 mieszkańców. 31,0% mieszkańców gminy Krasne jest stanu wolnego, 58,0% żyje w małżeństwie, 1,6% mieszkańców jest po rozwodzie, a 8,8% to wdowy/wdowcy.
2.1.3. Oświata
Na terenie gminy Krasne funkcjonuje Publiczny Żłobek. Został on utworzony przez Gminę Krasne. Do jego głównych zadań należy:
1. Zapewnienie dziecku opieki w warunkach bytowania zbliżonych do warunków domowych;
2. Zagwarantowanie dziecku właściwej opieki pielęgnacyjnej oraz edukacyjnej przez prowadzenie zajęć zabawowych z elementami edukacji z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb dziecka;
3. Prowadzenie zajęć opiekuńczo-wychowawczych i edukacyjnych, uwzględniających rozwój psychomotoryczny dziecka, właściwych do wieku dziecka;
4. Zapewnienie dzieciom bezpieczeństwa oraz odpowiednich warunków sanitarno- epidemiologicznych;
5. Prawidłowe żywienie dzieci zgodnie z wymaganiami dla danej grupy wiekowej wynikających z aktualnych norm żywienia dla populacji polskiej, opracowanych przez Instytut Żywności i Żywienia im. Prof. Dr med. Aleksandra Szczygła w Warszawie;
6. Współpraca z rodzicami oraz wspomaganie rodzin w wychowaniu dziecka i zapewnienie mu prawidłowego rozwoju;
7. Organizowanie opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym, w szczególności z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności dziecka stosowanie do zgłaszanych przez rodziców potrzeb;
8. Wyrabianie u dziecka umiejętności życia w grupie i kształtowanie`` postaw;
9. Tworzenia i realizacja programów dydaktyczno-wychowawczych w oparciu o nowoczesne metody pracy z dzieckiem.
Publiczny Żłobek w Krasnem zapewnił w okresie od stycznia do marca 2020 r. - 40 miejsc dla dzieci. W związku z realizacją projektu „Maluch+” od kwietnia 2020 r.
zwiększono liczbę miejsc do 48. Pomimo pandemii COVID – 19, żłobek pracował w zaostrzonym reżimie sanitarnym cały rok, z wyłączeniem okresu zawieszenia zajęć od 16.03. – 14.05.2020 r, zgodnie z wytycznymi Wojewody Podkarpackiego i SANEPID-u.
Żywienie dzieci odbywało się w formie cateringu. Stawka dzienna wyżywienia w żłobku wynosiła – 10,50 zł. W celu zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków opieki w żłobku zatrudniono 13 pracowników – 12,25 etatu. Wydatki z tytułu funkcjonowania żłobka wyniosły 698 659,21 zł. Roczny koszt utrzymania w przeliczeniu na 1 dziecko wyniósł 15 188.24 zł (łącznie z wyżywieniem i opłatą stałą). Roczny koszt utrzymania dziecka, po pomniejszeniu kosztów wyżywienia i opłaty stałej wyniósł 9 872,18 zł., w tym sfinansowany z programu „Maluch +” 2 330,43 zł i środków gminnych 7 541,75 zł.
W ramach programu „Maluch+” gmina pozyskała w 2020 r. dotację w łącznej wysokości 107 200,00 zł, w tym na funkcjonowanie istniejących miejsc – 64 800,00 zł oraz na utworzenie dodatkowych 8 miejsc – 42 400,00 zł.
Jednocześnie na terenie gminie Krasne działa kilka przedszkoli oraz szkół :
1. Zespół Szkolno-Przedszkolny w Krasnem, w skład którego wchodzi: Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Krasnem, Gminne Przedszkole w Krasnem;
2. Zespół Szkół w Malawie, w skład którego wchodzi: Szkoła Podstawowa im. Wojska Polskiego w Malawie, Gminne Przedszkole w Malawie;
3. Zespół Szkół w Strażowie, w skład którego wchodzi: Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Strażowie, Gminne Przedszkole w Strażowie;
4. Szkoła Podstawowa im. Władysława Broniewskiego w Palikówce;
5. Gminne Przedszkole w Palikówce.
Na terenie gminy nie funkcjonują szkoły niepubliczne.
Zgodnie ze stanem na dzień 30 września 2020 roku we wszystkich szkołach było zatrudnionych łącznie 188 nauczycieli:
- dyplomowanych - 126, - mianowanych – 23, - kontraktowych – 33, - stażystów – 6.
W roku szkolnym 2018/2019 do szkół na terenie Gminy Krasne uczęszczało 1079 uczniów, w roku szkolnym 2019/2020 uczęszczało 990 uczniów.
Liczba uczniów zmniejszyła się o 104 w związku z zakończeniem cyklu kształcenia w klasach gimnazjalnych i zmniejszeniem się liczby uczniów w szkołach podstawowych.
W roku szkolnym 2018/2019 szkoły opuściło dwa roczniki absolwentów: trzecia klasa gimnazjum i ósma klasa szkoły podstawowej. Liczba oddziałów w szkołach podstawowych zmniejszyła się o 1. W roku szkolnym 2018/2019 w Szkole Podstawowej w Malawie funkcjonowały dwie klasy mistrzostwa sportowego, do których uczęszczało 28 uczniów, w roku szkolnym 2019/2020 funkcjonował jeden oddział do którego uczęszczało 8 uczniów.
W roku szkolnym 2019/2020 do szkół na terenie Gminy Krasne uczęszczało 990 uczniów, w roku szkolnym 2020/2021 uczęszczało 1020 uczniów.
W roku szkolnym 2019/2020 edukację w szkołach podstawowych zakończyło 88 absolwentów. W Szkole Podstawowej w Malawie zakończyła działalność klasa mistrzostwa sportowego, do których uczęszczało 8 uczniów.
W Szkole Podstawowej w Krasnem funkcjonowały dwa oddziały klas sportowych – 38 uczniów. Na realizację zadań w zakresie specjalnej organizacji nauki wydatkowano w 2020 r.
kwotę 665 321,39 zł. W ramach wydatkowanej kwoty zorganizowano w szkołach podstawowych zajęcia dla: dwóch uczniów posiadających orzeczenie o nauczaniu indywidualnym, oraz 26 uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – wydatkowano kwotę 573 408,75 zł oraz w przedszkolach dla 6 dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – wydatkowano kwotę 81 912,64 zł.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami do klas, do których uczęszczają uczniowie z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na Autyzm, w tym Zespół Aspergera, zatrudnia się dodatkowo nauczyciela wspomagającego. W roku szkolnym 2019/2020 zatrudniono 4 nauczycieli wspomagających, a w roku szkolnym 2020/2021 - 8 nauczycieli wspomagających. Średnia liczebność oddziałów od 1 września 2020 r przedstawia się następująco: SP w Krasnem – 19,52 uczniów; SP w Malawie – 19,12 uczniów; SP w Strażowie – 19,22 uczniów; SP w Palikówce – 11,60 uczniów.
Liczba dzieci w wieku od 3 – 6 lat wzrosła o 36 w stosunku do poprzedniego roku szkolnego. Liczba oddziałów wzrosła o 1. Średnio do jednego oddziału przedszkolnego od 1 września 2020 roku uczęszczało 24,08 dzieci. Oddział może liczyć maksymalnie 25 dzieci. W ramach oddziałów przedszkolnych funkcjonowało 7 oddziałów zerowych do których uczęszczało 138 uczniów. Gmina Krasne zapewniła w roku szkolnym 2020/2021
miejsce dla wszystkich chętnych dzieci w wieku od 3 do 6 lat zamieszkałych na terenie gminy. Do Niepublicznego Przedszkola Muzycznego Polsko-Angielskiego „Music Garden”
uczęszczało 19 dzieci.
2.1.4. Kultura i sport
Na terenie gminy Krasne działa Gminny Ośrodek Kultury i Biblioteka (GOKiB).
Ośrodek realizuje zadania własne Gminy w zakresie:
1. tworzenia, upowszechniania i ochrony kultury, 2. wychowania, edukacji, rekreacji i kultury fizycznej, 3. zaspokajania potrzeb czytelniczych społeczeństwa.
Do szczegółowego zakresu działania ośrodka należy:
1. w zakresie tworzenia, upowszechniania i ochrony kultury:
a. rozpoznanie, rozbudzanie i zaspokajanie potrzeb oraz zainteresowań kulturalnych przez organizowanie różnorodnych form edukacji kulturalnej i wychowania przez sztukę,
b. tworzenie warunków dla rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego oraz zainteresowania wiedzą i sztuką,
c. gromadzenie, dokumentowanie, tworzenie, ochrona, archiwizowanie i udostępnianie dóbr kultury,
d. prowadzenie działalności instruktorsko-metodycznej w formie opieki merytorycznej nad działalnością kulturalną w środowisku wiejskim,
e. udzielanie pomocy inicjatywom społeczno-kulturalnym,
f. organizowanie wystaw, wernisaży spotkań, lekcji edukacyjnych dla młodzieży szkolnej,
g. organizowanie zajęć świetlicowych w formie świetlic wiejskich.
2. w zakresie upowszechniania czytelnictwa :
a. gromadzenie i opracowywanie materiałów dotyczących własnego regionu oraz Gminy,
b. udostępnienie zbiorów bibliotecznych na miejscu, wypożyczanie do domu oraz prowadzenie wypożyczeni międzybibliotecznych,
c. prowadzenie działalności informacyjnej - bibliograficznej oraz popularyzacja książek i czytelnictwa,
d. współdziałanie z bibliotekami innych sieci, instytucjami naukowymi i oświatowo- wychowawczymi.
3. w zakresie wychowania, edukacji, rekreacji i kultury fizycznej:
a. utrzymanie i eksploatacja powierzonych Ośrodkowi urządzeń i obiektów sportowo rekreacyjnych zgodnie z ich przeznaczeniem,
b. przygotowanie i realizacja całorocznego kalendarza imprez,
c. współdziałanie z klubami sportowymi, oraz innymi podmiotami realizującymi zadania w zakresie sportu i rekreacji na terenie Gminy w realizacji kalendarza imprez,
d. rozpowszechnianie turystyki,
e. prowadzenie działalności w zakresie rozbudowy, modernizacji, remontów i wyposażenia powierzonych Ośrodkowi obiektów i urządzeń.
Gminny Ośrodek Kultury i Biblioteka w Krasnem w 2019 r. realizował swoje cele statutowe poprzez działalność kół zainteresowań oraz grup i zespołów. Placówki i biblioteki znajdują się w Krasnem, Malawie, Palikówce i Strażowie. W GOKiB w Krasnem działają następujące formacje:
1. dwie grupy teatralne "A PROPOS", "PACYNKA"; które biorą udział w licznych prestiżowych konkursach,
2. pracownia malarska, 3. rękodzieło artystyczne, 4. zajęcia muzyczne,
5. dwie grupy taneczne dziecięce "GWIAZDECZKI",
6. dwie grupy mażoretek „Contorto’ , zespół tańca nowoczesnego, 7. Gminna Orkiestra Dęta,
8. Kapela Ludowa "MALAWIANIE", która propaguje regionalne dziedzictwo kulturowe, 9. Biblioteki - wiodąca w Krasnem oraz w Malawie, Palikówce, Strażowie, które realizują
zadania rozpowszechniania czytelnictwa, 10. Crasnovia – zajęcia sportowo – rekreacyjne.
GOKiB Krasne działa aktywnie nie tylko w czasie roku szkolnego, ale także na wakacjach i feriach zimowych. Organizuje wakacyjne zajęcia sportowe dla dzieci i młodzieży z Gminy Krasne – zapewnia młodzieży dostęp do obiektu- boisk do piłki nożnej, siatkowej, koszykowej, bilarda i zajęć sportowych. W zimie organizowane są turnieje sportowe dla dzieci.
W Ośrodku Sportowo -Rekreacyjnym prowadzone są również zajęcia z Karate, Jogi, Zumby i Piłki Nożnej.
Na terenie gminy Krasne działają także kluby sportowe:
1. Klub Sportowy „Crasnovia” w Krasnem;
2. Ludowy Klub Sportowy „Strumyk” w Malawie (działalność szkoleniowa w piłce nożnej);
3. Klub Sportowy „Rzemieślnik” w Strażowie (działalność szkoleniowa w piłce nożnej) 4. Klub Sportowy „Palkovia” w Palikówce;
5. SPZ WJM Gmina Krasne (działalność szkoleniowa w koszykówce dziewcząt i chłopców oraz udział w rozgrywkach).
2.1.5 Pomoc społeczna
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych. Pomoc społeczna ma więc pomagać osobom i rodzinom w pokonywaniu trudnych sytuacji życiowych, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości, ale również ma wspierać osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka, zapobiegać trudnym sytuacjom i aktywizować świadczeniobiorców, korzystających z pomocy.
Jednostką organizacyjną, która na szczeblu gminnym odpowiada za pomoc społeczną, jest ośrodek pomocy społecznej, w przypadku Gminy Krasne jest to Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej.
Zgodnie ze statutem Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnem, Ośrodek realizuje zadania:
1. Zadania własne i zlecone Gminie ustawą o pomocy społecznej;
2. Powierzone i przyjęte do realizacji na podstawie innych ustaw.
Celem działania Ośrodka jest:
1. wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienia im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka, 2. umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których
nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne środki, możliwości iuprawnienia, 3. zapobieganie sytuacjom, o których mowa w pkt 1 i 2 przez podejmowanie działań
zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.
Zadania w zakresie pomocy społecznej obejmują w szczególności:
1. przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustawą świadczeń;
2. pracę socjalną;
3. prowadzenie i rozwój niezbędnej infrastruktury socjalnej;
4. analizę i ocenę zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej;
5. realizację zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych;
6. rozwijanie nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb.
W wykonywaniu zadań Ośrodek współpracuje z działającymi na terenie gminy instytucjami, organizacjami społecznymi, fundacjami, stowarzyszeniami, Kościołem Katolickim, pracodawcami oraz osobami fizycznymi i prawnymi, które w swoich statutowych celach i zadaniach zajmują się pomocą społeczną, ochroną poziomu życia osób i rodzin oraz innymi instytucjami spoza terenu gminy, które wykonując swoje zadania mogą przyczynić się do rozwiązania problemu interesanta pomocy społecznej.
Pomoc społeczna nie jest w stanie w pełni zaspokoić potrzeb wszystkich wymagających wsparcia, jednakże pracownicy socjalni i inni pracownicy GOPS podejmują aktywne działania na rzecz udzielenia wsparcia wszystkim potrzebującym i jednoczesnej aktywizacji beneficjentów.
W skład Ośrodka wchodzą następujące samodzielne stanowiska pracy i komórki organizacyjne:
1. kierownik,
2. główny księgowy, 3. starszy księgowy,
4. samodzielne stanowiska pracowników socjalnych, 5. starszy specjalista pracy socjalnej,
6. główny specjalista, 7. asystent rodziny,
8. Referat świadczeń rodzinnych: stanowiska urzędnicze, 9. Świetlica Środowiskowa.
2.1.6. Bezpieczeństwo publiczne i przeciwpożarowe
Ogółem na terenie gminy strażaków mężczyzn w wieku do 65 jest 101 osób, kobiet – 12. Ogółem na terenie gminy ratowników mogących brać udział w działaniach ratowniczych jest – 69 . W gronie strażaków wyróżnia się jeszcze członków wspierających, honorowych. Ogółem na terenie gminy druhów strażaków jest 150 osób.
Pomimo podejmowanych działań nie udaje się na trwale utworzyć na terenie gminy drużyn młodzieżowych poniżej 18 roku życia. Każda jednostka posiada obiekt o różnym stopniu funkcjonalności tym samym możliwości działania są różne dla jednostek z terenu gminy. Jednostki włączone do KSRG muszą spełniać wymogi: 2 boxy garażowe ogrzewane,
zaplecze magazynowe, zaplecze sanitarne i socjalne. Jednostka OSP Palikówka spełnia wymagania (w ostatnim okresie wykonano generalny remont całości obiektu) , OSP Strażów w stopniu niezbędnym wymagalnym.
Na terenie gminy Krasne, o bezpieczeństwo mieszkańców dba dzielnicowy.
Najbliższy Posterunek Policji znajduje się w Rzeszowie.
2.1.7. Współpraca z organizacjami pozarządowymi
W Programie Współpracy na 2020 r. na realizację zadań publicznych przez organizacje pozarządowe przewidziano kwotę 335 000,00 zł, natomiast faktycznie wykorzystano kwotę 276 000,00 zł, w tym jako dotację na:
1) realizację zadań z zakresu kultury fizycznej i sportu, udzielonej w trybie uchwały Nr IV/24/2011 Rady Gminy Krasne z dnia 24 stycznia 2011 r. w sprawie warunków i trybu finansowania rozwoju sportu 214 000,00 zł:
Klub Sportowy „Crasnovia” w Krasnem– 50 000,00 zł;
Ludowy Klub Sportowy „Strumyk” w Malawie (działalność szkoleniowa w piłce nożnej) – 71 000,00 zł;
Klub Sportowy „Rzemieślnik” w Strażowie (działalność szkoleniowa w piłce nożnej) – 54 000,00 zł;
Klub Sportowy „Palkovia” w Palikówce – 23 000,00 zł;
SPZ WJM Gmina Krasne (działalność szkoleniowa w koszykówce dziewcząt i chłopców oraz udział w rozgrywkach) –1 600,00 zł;
2) przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom społecznym, udzieloną w formie konkursów, o których mowa w art. 13 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – 62 000,00 zł:
Stowarzyszenie Przyjaciół Załęża – 55 000,00 zł
Fundacja Przestrzeń Lokalna – 7 000,00 zł
W ramach zawartych umów o dotację w 2020 r. Gmina Krasne sprawowała kontrolę prawidłowości wykonywania zadań przez organizacje, w tym wydatkowania przekazanej dotacji. Kontrola była przeprowadzana zarówno w toku realizacji zadań, jak i po jego zakończeniu. Podczas kontroli nie stwierdzono uchybień. Wszystkie dotacje zostały wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem i zawartymi umowami.
Wspólnie z organizacjami pozarządowymi, w 2020 roku, udało się również zorganizować inne wydarzenia. Należą do nich:
1. Realizacja II etapu „Uniwersytetu Samorządności” w Domu Kultury i Remizy w Palikówce w ramach PPOW 2017-2020;
2. 76. rocznica Akcji „Kośba” Rzeszów – Krasne;
3. Akcja sadzenia drzew miododajnych na terenie Gminny;
4. Uroczystość Złotych Godów.
2.2. Kwestie społeczne
2.2.1. Diagnoza problemów społecznych w ujęciu działania instytucji pomocy społecznej Pomoc społeczna jest jednym z instrumentów polityki społecznej państwa. Jej zadania wynikają z Ustawy z dnia 12 marca 2004 roku2. Do głównych celów pomocy społecznej należy zaliczyć podejmowanie takich działań, dzięki którym osoby bądź rodziny są w stanie przezwyciężyć takie sytuacje życiowe, którym nie są w stanie podołać przy pomocy własnych możliwości czy środków lub wykraczają one znacznie poza ich uprawnienia.
Na terenie Gminy Krasne zadania z zakresu pomocy społecznej realizowane są przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnem. Na podstawie art. 7 ustawy o pomocy społecznej osobom i rodzinom udziela się świadczeń społecznych w szczególności z powodu:
1) ubóstwa, 2) sieroctwa, 3) bezdomności, 4) bezrobocia,
5) niepełnosprawności,
6) długotrwałej lub ciężkiej choroby, 7) przemocy w rodzinie,
8) potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi,
9) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności,
10) bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych,
11) trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, 12) trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego,
13) alkoholizmu lub narkomani,
14) zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej 15) klęski żywiołowej lub ekologicznej.
2Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej, ((Dz. U. 2020 Nr 64, poz. 1876 z późn. zm.).
2.2.2. Działania z zakresu pomocy społecznej realizowane przez GOPS
Zadania w zakresie pomocy społecznej, rodzaje świadczeń, zasady i tryb ich udzielania oraz organizację pomocy społecznej określa ustawa z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej oraz akty wykonawcze do tej ustawy.
W ramach zadań własnych i zleconych realizowanych przez Gminę ustala się prawo do świadczeń pieniężnych i niepieniężnych. Świadczenia pieniężne polegają m.in. na przyznawaniu i wypłacaniu zasiłków, a świadczenia niepieniężne wykonuje się m.in. poprzez organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym, specjalistycznych w miejscu zamieszkania, dożywianie dzieci w szkole oraz pobyt w domu pomocy społecznej.
Świadczenia pieniężne:
1. Zasiłek stały - świadczenie o charakterze obowiązkowym (a więc przysługujące każdemu, kto spełnia określone ustawą warunki i w ustawowo określonej wysokości), finansowane z budżetu państwa. Udzielany osobom pełnoletnim, niezdolnym do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnym do pracy (nieposiadającym uprawnień emerytalno–rentowych) i spełniającym kryteria dochodowe. Świadczenie jest zróżnicowane pod względem wysokości, zależnie od dochodu osoby samotnie gospodarującej lub dochodu na osobę w rodzinie, jego wysokość stanowi, bowiem różnicę między owym kryterium a dochodem osoby samotnie gospodarującej lub dochodem na osobę w rodzinie.
2. Zasiłek okresowy - przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego. Przyznanie zasiłku okresowego, podobnie jak zasiłku stałego, uzależnione jest od spełnienia kryterium dochodowego.
Jego beneficjentem może być osoba samotnie gospodarująca i rodzina.
Zasiłek nie może być jednak niższy niż 50 % różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby oraz między kryterium dochodowym rodziny a jej dochodem.
3. Zasiłek celowy - jest to świadczenie fakultatywne przyznawane na podstawie art. 39-41 ustawy o pomocy społecznej w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej.
W ramach tej formy pomocy ośrodek przyznaje pomoc w formie zasiłków celowych i celowych specjalnych. Świadczenie ma charakter jednorazowy. Pomoc w formie zasiłków celowych przeznaczona była głównie na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także pogrzebu.
Świadczeniami niepieniężnymi z pomocy społecznej są:
1. Praca socjalna - to działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych. Ułatwia jednostkom, grupom, środowiskom adaptację w zmieniających się warunkach życia. Celem ostatecznym jest umożliwienie osobom i rodzinom kierowania własnym postępowaniem oraz zdobycie niezależności w zabezpieczeniu warunków niezbędnych dla prawidłowej egzystencji godnej człowieka.
2. Składka zdrowotna - opłacana za osoby korzystające z pomocy w formie zasiłku stałego niepodlegające ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu.
3. Składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe – przyznawane osobom, które zrezygnują z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem.
4. Sprawienie pogrzebu – pochówek realizowany jest przez gminę w przypadku osób samotnych, bezdomnychlub w przypadkach gdy najbliższa rodzina nie ma możliwości sprawienia pogrzebu we własnym zakresie np. z powodów finansowych lub osobistych.
Sprawienie pogrzebu odbywa się w sposób ustalony przez gminę, zgodnie z wyznaniem zmarłego.
5. Usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania - udzielane osobom, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy innych osób. Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
Usługi te są odpłatne w części lub całości, jeżeli dochód osoby zainteresowanej przekracza kryterium dochodowe.
Zgodnie z art. 50 Ustawy o pomocy społecznej, osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona, przysługuje pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych.
Usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być przyznane również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, a także wspólnie niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić.
Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem.
Ośrodek Pomocy Społecznej, przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, termin i miejsce świadczenia. Rada gminy określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
Rodzaje specjalistycznych usług opiekuńczych, kwalifikacje osób świadczących te usługi oraz warunki i tryb ustalania i pobierania opłat za specjalistyczne usługi świadczone osobom z zaburzeniami psychicznymi określa w drodze rozporządzenia minister właściwy ds. zabezpieczenia społecznego.
6. Ośrodki wsparcia- osobom, które ze względu na wiek, chorobę, lub niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych, mogą być przyznane usługi opiekuńcze świadczone w ośrodkach wsparcia, o których mowa w art. 51 ustawy. Ośrodki wsparcia są jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej dziennego pobytu. Mogą być w nich prowadzone miejsca całodobowe okresowego pobytu.
Ośrodkiem wsparcia jest środowiskowy dom samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi, dzienny dom pomocy społecznej, dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schronisko i dom dla bezdomnych oraz klub samopomocy.
7. Rodzinne domy pomocy – zadaniem rodzinnych domów pomocy jest zapewnienie całodobowej opieki nie mniej niż trzem i nie więcej niż ośmiu seniorom. Służyć mają one pomocą szczególnie osobom wymagającym wzmożonej opieki ze względu na znaczne ograniczenie w codziennym funkcjonowaniu, wynikające z podeszłego wieku,
8. Mieszkania chronione – przygotowują osoby w nich przebywające, pod okiem specjalistów, do prowadzenia samodzielnego życia lub zastępują pobyt w placówce zapewniającej całodobową opiekę. Skorzystać z nich mogą osoby, które ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebują wsparcia w funkcjonowaniu w codziennym życiu, ale nie wymagają usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki (np. osoby z zaburzeniami psychicznymi, osoby opuszczające rodzinę zastępczą, placówkę opiekuńczo-wychowawczą, zakład dla nieletnich lub cudzoziemcy),
9. Domy pomocy społecznej – przeznaczone są dla osób wymagających całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogących samodzielnie funkcjonować w życiu codziennym i którym nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych. Domy pomocy społecznej, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone dzielą się na: domy dla osób w podeszłym wieku, osób przewlekle somatycznie chorych, osób
przewlekle psychicznie chorych, dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie, dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie oraz osób niepełnosprawnych psychicznie.
10. Schronienie, posiłek, niezbędne ubranie – udzielane osobom tego pozbawionym.
W 2018 roku Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnem udzielił pomocy i wsparcia 240 rodzinom (w tym 13 rodzin korzystało ze świadczeń z powodu uzależnień), w 2019 roku 201 rodzinom (22 z powodu uzależnień), natomiast w 2020 roku 200 rodzinom (10 z powodu uzależnień).
Z danych GOPS w Krasnem wynika, że liczba klientów zgłaszających się po różne formy pomocy w 2020 roku zmniejszyła się w stosunku do ubiegłych lat.
Pomoc Ośrodka Pomocy Społecznej
2018 r. 2019 r. 2020 r.
Liczba rodzin ogółem 240 201 200
Rodziny korzystające ze świadczeń z powodu problemów uzależnień 32 22 10
Udzielone świadczenia w 2020 roku, w formie zadań własnych i zleconych, przedstawiają się następująco:
Świadczenia przyznane na podstawie ustawy o pomocy społecznej w ramach zadań zleconych, zadań własnych (bez względu na ich rodzaj, formę, liczbę oraz źródło finansowania) otrzymały łącznie:
W ramach pracy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnem świadczono pomoc w formie specjalistycznego poradnictwa. Rodziny korzystały nieodpłatnie z porad psychologa, pedagoga, radcy prawnego, terapeuty uzależnień. Z tej formy pomocy w 2020 r.
skorzystało 57 osób dorosłych i 9 dzieci.
87
206
290
240
64
189
241
201
66
166
262
200
0 50 100 150 200 250 300 350
świadczenia niepieniężne świadczenia pieniężne praca socjalna ogółem
Rodzaje pomocy udzielanej przez OPS Ilość rodzin
2018 2019 2020
Świadczeniami realizowanymi przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnem w roku 2020 objętych zostało łącznie:
1) 40 rodzin w formie zasiłku stałego 2) 29 rodzin w formie zasiłku okresowego 3) 143 rodziny w formie zasiłku celowego
4) 72 rodziny w formie zasiłku celowego na zakup żywności w ramach ,,Wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania”
5) 59 uczniów w formie dożywiania dzieci w szkołach w ramach ww. Programu
Pomoc w formie usług opiekuńczych świadczona była w 31 rodzinach.
Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi świadczone były w 1 rodzinie.
W domach pomocy społecznej przebywało 24 mieszkańców gminy. Dla mieszkańców gminy Krasne został utworzony Dzienny Dom Pomocy w Krasnem w celu kontynuacji działań realizowanych w ramach trwałości projektu "Złota jesień – każdy z nas będzie seniorem". Dzienny Dom Pomocy funkcjonuje przez cały rok we wszystkie dni robocze od poniedziałku do piątku, 8 godzin dziennie, od godziny 07:00 do godziny 15:00. W ramach działalności DDP prowadzone są działania stacjonarne dla max. 20 osób, natomiast w 2020r.
osób skierowanych do DDP było 13. Do podstawowych kategorii świadczeń realizowanych w ramach DDP należą:
zaspokajanie potrzeb życiowych m.in. poprzez zapewnienie miejsca do bezpiecznego i godnego spędzania czasu,
usługi fizjoterapeutyczne wyznaczane indywidualnie na podstawie zdiagnozowanych schorzeń i potrzeb,
usługi opiekuńcze i pielęgnacyjne, w tym pomoc w utrzymywaniu higieny osobistej,
dwa posiłki (drugie śniadanie i obiad) w siedzibie DDP,
dostęp do materiałów dydaktycznych, prasy, książek i środków przekazu, możliwość brania udziału w wycieczkach i w wydarzeniach kulturalnych,
pomoc w rozwinięciu i wzmacnianiu aktywności oraz samodzielności życiowej,
transport Uczestników (jeśli nie mają możliwości dowozu przez rodzinę),
kreowanie modelu zachowań prozdrowotnych ze szczególnym propagowaniem różnych form zajęć ruchowych (siłownia zewnętrzna, dostęp do gier itp.),
prowadzenie indywidualnych i grupowych terapii zajęciowych i aktywizacja,
zapewnienie Uczestnikom pomocy w adaptacji,
prowadzenie działalności kulturalno - oświatowej i edukacyjnej,
możliwość korzystania z 5 komputerów wraz z oprogramowaniem, w które jest wyposażony DDP,
udział w imprezach kulturalno- towarzyskich oraz wycieczkach.
Tutejszy Ośrodek realizuje także zadania wynikające z ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych, z ustawy z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, z ustawy z dnia 11 lutego 2016r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, z ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. o karcie dużej rodziny. W roku 2020 pomocą w formie zasiłków rodzinnych i dodatków do zasiłku rodzinnego objętych było 368 rodzin. Z jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka skorzystało 87 rodzin, natomiast ze świadczenia rodzicielskiego 38 rodzin. Ze świadczeń w formie zasiłku pielęgnacyjnego korzystało 220 osób, ze świadczeń pielęgnacyjnych 39 osób, ze specjalnego zasiłku opiekuńczego 14 osób, natomiast zasiłek dla opiekuna pobierało 3 osoby.
Ze świadczeń z funduszu alimentacyjnego skorzystało 45 osób uprawnionych do alimentów.
Do świadczenia wychowawczego uprawnionych było 1598 rodzin. W roku 2020 Ośrodek przyznał 146 Kart Dużej Rodziny. Świadczenie Dobry Start otrzymało 1687 dzieci.
2.2.3. Dane o korzystających z pomocy i wsparcia w Gminie Krasne. Przyczyny kwalifikujące do świadczeń z pomocy społecznej
Dane przedstawione w poniżej tabeli wskazują, że w ostatnich latach w Gminie Krasne liczba osób korzystających z pomocy GOPS pozostaje na podobnym poziomie przez ostatnie lata. Najczęstszymi powodami udzielania pomocy społecznej są niezmiennie od kilku lat ubóstwo, długotrwała choroba, bezrobocie oraz niepełnosprawność.
Powody przyznawania pomocy społecznej (liczba rodzin)
2018 r. 2019 r. 2020 r.
Niepełnosprawność 98 88 95
Bezrobocie 81 62 72
Osoby dotknięte klęską żywiołową 0 1 0
Ubóstwo 132 110 112
Bezradność opiekuńczo-wychowawcza 32 16 32
Osoby dotknięte długotrwałą chorobą 128 98 131
Alkoholizm 32 22 10
Inne 0 1 (bezdomność) 3 (bezdomność)
2.2.4. Ubóstwo
Ubóstwo jest stanem warunków bytowych, które uniemożliwiają zaspokajanie podstawowych potrzeb rodziny oraz jej funkcji życiowych. Bardzo trudno jednak dokonać szczegółowego podziału na przyczyny i konsekwencje ubóstwa, ponieważ są one ze sobą dość spójne i wzajemnie na siebie wpływają. Można tutaj zaliczyć takie czynniki jak dezintegracja rodziny, zepchnięcie na margines społeczny, brak równości w zakresie dostępu dzieci i młodzieży do różnych dóbr, np. edukacji (tzw. nierówny start), rozwój przestępczości oraz niepełnosprawność czy patologie społeczne.
W takiej sytuacji, gdy działalność organów państwowych nie jest prowadzona w sposób prawidłowy i odpowiedzialny, dochodzi do sytuacji, w której dane osoby nie dążą do poprawy swojej sytuacji materialnej. Może to wywoływać również bierność i życiową niezaradność całych grup społecznych. Do grupy ryzyka w zakresie ubóstwa należą przede wszystkim rodziny niepełne i wielodzietne, osoby żyjące w tzw. kręgach patologii społecznej, osoby niepełnosprawne, będące mniejszością lub posiadające zbyt niskie kwalifikacje zawodowe. Do tych grup koniecznie należy zaliczyć również migrantów i osoby starsze.
Dane GOPS w Krasnem wskazują, że najwięcej rodzin korzystających z pomocy społecznej z powodu ubóstwa było w 2018 roku – 132. W 2019 roku liczba ta spadła do 110, a w 2020 roku wzrosła do 112.
2.2.5. Niepełnosprawność
W ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych znajduje się definicja osoby niepełnosprawnej.
Na jej podstawie można stwierdzić, że jest to taka jednostka, której stan psychiczny, fizyczny i umysłowy trwale lub okresowo znacznie utrudnia, ogranicza lub wręcz uniemożliwia prawidłową realizację i wywiązywanie się z ról społecznych. W szczególności jest to związane z gotowością do wykonywania pracy zawodowej. Osobą niepełnosprawną jest również ta osoba, która otrzymała orzeczenie o całkowitej lub częściowej niezdolności do wykonywania pracy. Również dzieci mogą posiadać orzeczenie do niepełnosprawności, jeśli nie ukończyły jeszcze 16 roku życia.
W 2018 roku wśród ubiegających się o pomoc z powodu niepełnosprawności było 98 rodzin, w 2019 roku - 88 rodzin, a w 2020 roku - 95 rodziny. Widać więc, że w ostatnim roku ta liczba wzrosła o 7 w porównaniu do roku ubiegłego.
2.2.6. Długotrwała lub ciężka choroba
Długotrwała choroba dotyczy tych osób, które borykają się z ciężkim schorzeniem i przez długi czas pozostają pod opieką lekarza-specjalisty. Ich choroba najczęściej jest nieuleczalna. Istnieje tylko i wyłącznie możliwość zminimalizowania jej objawów, żeby poprawić ich funkcjonowanie. W nomenklaturze można spotkać się również z pojęciem ciężkiej choroby. Mowa o niej w sytuacji, kiedy zagraża ona życiu człowieka.
W 2018 roku w Gminie Krasne wśród ubiegających się o pomoc z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby było 128 rodzin. W 2019 roku liczba ta zmniejszyła się do 98 rodzin. Natomiast w 2020 liczba bardzo mocno wzrosła – do 131 rodzin.
2.2.7. Bezrobocie
Kolejnym problemem, który pojawia się w Gminie Krasne jest bezrobocie. Jest to taki stan, w którym osoby będące w wieku produkcyjnym są zdolne do wykonywania pracy, jednak pomimo jej poszukiwań nie są w stanie znaleźć zatrudnienia. Można więc uznać, że bezrobocie jest efektem braku równowagi pomiędzy podażą na pracę, a jej popytem. Mają na nie wpływ czynniki płacowe i pozapłacowe. Te pierwsze związane są z wykorzystywaniem mechanizmu regulacji rozmiaru bezrobocia płacą realną. Te drugie natomiast wynikają z ograniczeń popytu na pracę i są spowodowane m.in. postępem technologicznym, niedorozwojem instytucji przeciwdziałających bezrobociu, zbyt małą ilością środków finansowych oraz restrukturyzacją gospodarki. Bezrobocie może być spowodowane również czynnikami zwiększającymi podaż na pracę. Zalicza się tu niski poziom życia, wzrost demograficzny oraz polityka społeczno-gospodarcza prowadzona przez państwo.
Warto zauważyć, że bezrobocie niesie za sobą wiele negatywnych konsekwencji, zarówno dla osoby pozostającej bez pracy (pogorszenie jej sytuacji materialnej oraz niekorzystny wpływa na jej kapitał społeczny), jak i dla gospodarki kraju. Bezrobocie prowadzi do utraty produkcji, państwo zostaje obciążone finansowo, ponieważ następuje wzrost wydatków na świadczenia socjalne, a także słabnie kapitał ludzki.
Dane GOPS w Gminie Krasne wskazują, że w 2018r wsparciem objętych było z powodu bezrobocia 81 rodzin. W 2019 roku liczba ta zmniejszyła się do 62. Niestety, w 2020 roku udzielono wsparcia 95 rodzinom z powodu bezrobocia.
W gminie Krasne na 1000 mieszkańców pracuje 180 osób. 47,9% wszystkich pracujących ogółem stanowią kobiety, a 52,1% mężczyźni. Bezrobocie rejestrowane w gminie Krasne wynosiło w 2020 roku 8,4% (8,8% wśród kobiet i 8,0% wśród mężczyzn).
W 2019 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gminie Krasne wynosiło 4 304,89 PLN, co odpowiada 83.10% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w Polsce. Wśród aktywnych zawodowo mieszkańców gminy Krasne 1 449 osób wyjeżdża do pracy do innych gmin, a 584 pracujących przyjeżdża do pracy spoza gminy - tak więc saldo przyjazdów i wyjazdów do pracy wynosi -865.
45,2% aktywnych zawodowo mieszkańców gminy Krasne pracuje w sektorze rolniczym (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo), 25,6% w przemyśle i budownictwie, a 14,3% w sektorze usługowym (handel, naprawa pojazdów, transport, zakwaterowanie i gastronomia, informacja i komunikacja) oraz 0,6% pracuje w sektorze finansowym (działalność finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomości).
W gminie Krasne w roku 2020 w rejestrze REGON zarejestrowanych było 1 212 podmiotów gospodarki narodowej, z czego 1 015 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. W tymże roku zarejestrowano 99 nowych podmiotów, a 35 podmiotów zostało wyrejestrowanych. Na przestrzeni lat 2009-2017 najwięcej (111) podmiotów zarejestrowano w roku 2014, a najmniej (76) w roku 2012. W tym samym okresie najwięcej (103) podmiotów wykreślono z rejestru REGON w 2011 roku, najmniej (35) podmiotów wyrejestrowano natomiast w 2020 roku.
Według danych z rejestru REGON wśród podmiotów posiadających osobowość prawną w gminie Krasne najwięcej (75) jest stanowiących spółki handlowe z ograniczoną odpowiedzialnością. Analizując rejestr pod kątem liczby zatrudnionych pracowników można stwierdzić, że najwięcej (1 176) jest mikro-przedsiębiorstw, zatrudniających 0 - 9 pracowników.
0,3% (4) podmiotów jako rodzaj działalności deklarowało rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, jako przemysł i budownictwo swój rodzaj działalności deklarowało 30,9% (374) podmiotów, a 68,8% (834) podmiotów w rejestrze zakwalifikowana jest jako pozostała działalność.
Wśród osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w gminie Krasne najczęściej deklarowanymi rodzajami przeważającej działalności są Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (23.5%) oraz Przetwórstwo przemysłowe (18.5%).
2.2.8. Uzależnienia
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), uzależnienie to psychiczny i fizyczny stan wynikający z interakcji między żywym organizmem a substancją chemiczną (do których należą: alkohol, narkotyki, nikotyna, leki) charakteryzujący się zmianami i innymi reakcjami takimi jak: konieczność przyjmowania danej substancji w sposób ciągły lub okresowy w celu
doświadczania jej wpływu na psychikę lub by uniknąć objawów towarzyszących odstawieniu substancji.
O alkoholizmie mówi się wówczas, gdy dana osoba ma problem z nadużywaniem napojów alkoholowych, które negatywnie wypływają na jej zdrowie oraz przyczyniają się do pojawienia się problemów socjalnych i wpływają na pojawienie się patologii społecznych.
Alkoholizm jest silnie skorelowany z występowaniem przestępczości, wypadkami drogowymi oraz tymi, które mają miejsce w zakładzie pracy. Nadużywanie alkoholu przez jednego z rodziców wpływa negatywnie na kształtowanie się więzi rodzinnych i zaburzy pełnienie ról rodzicielskich. Może również skutkować pojawieniem się przemocy domowej w rodzinie.
Prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych i narkomanii należy do zadań własnych Gminy. W Gminie Krasne działania te realizowane są poprzez Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii (opracowywany corocznie).
Głównym celem Programu jest ograniczenie szkód zdrowotnych i zaburzeń życia rodzinnego, wynikających ze spożywania alkoholu oraz innych substancji psychoaktywnych.
Jako strategiczne kierunki programu wyznaczono:
1. Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży.
2. Zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu i narkotyków.
3. Organizowanie form pomocy dla rodzin alkoholików, w szczególności ochrona przed przemocą w rodzinie.
4. Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych działających na rzecz profilaktyki rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii oraz edukację zdrowotną.
5. Inne działania związane z realizacją Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w Krasnem w 2021 r.
6. Zapewnianie możliwości działania Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zgodnie z ustawowymi kompetencjami.
Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na mocy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi inicjuje działania w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, integracji społecznej osób
uzależnionych od alkoholu oraz podejmuje czynności zmierzające do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego.
Do głównych zadań Komisji należy:
1) Opracowanie założeń i celów programowych gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii;
2) Inicjowanie działań w zakresie założeń i celów gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii;
3) Podejmowanie działań zmierzających do poddania się leczeniu odwykowemu osób uzależnionych od alkoholu;
4) Prowadzenie kontroli w zakresie obrotu napojami alkoholowymi;
5) Opiniowanie wniosków o udzielenie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych.
W 2020 roku odbyło się łącznie 3 posiedzenia Komisji. Przeprowadzono także 10 rozmów i złożono 7 wniosków do sądu o leczenie odwykowe. Komisja wydała również 3 postanowienia opiniujące lokalizację punktów sprzedaży napojów alkoholowych.
2018 2019 2020
Ilość posiedzeń Komisji 9 7 3
Posiedzenie komisji interwencyjno- motywującej
5 3 3
Przeprowadzone rozmowy 18 7 10
Wnioski do sądu o leczenie 14 10 7
Kontrole punktów sprzedaży napojów alkoholowych
1 kontrola w 3 punktach
2 kontrole w 9 punktach
0
Postanowienia opiniujące lokalizację punktów sprzedaży napojów
alkoholowych
183 9 3 3 3
Inne 2018: Szkolenie dla sprzedawców napojów alkoholowych 21 punktów przeszkolonych
2019: - 2020: -
W 2018 roku z pomocy społecznej z powodu alkoholizmu korzystały 32 rodziny.
W 2019 liczna ta zmniejszyła się do 22 rodzin, a w 2020 roku do 10 rodzin. W celu
3dot. zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży
przeciwdziałania alkoholizmowi na terenie gminy podejmowane są różnorodne działania i inicjatywy. Działa m.in. Świetlica Środowiskowa Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnem, która funkcjonuje jako placówka wsparcia dziennego w formie opiekuńczej.
Oferta Świetlicy skierowana jest do dzieci i młodzieży z terenu Gminy Krasne z rodzin dysfunkcyjnych, w szczególności dotkniętych problemem alkoholowym, przemocą, trudną sytuacją rodzinną, niedostosowaniem społecznym oraz z problemami dydaktyczno- wychowawczymi; zaburzeniami zachowania, trudnościami w nauce w kontaktach z rówieśnikami, trudnościami w nawiązywaniu konstruktywnych relacji z osobami dorosłymi.
Na zajęcia mogą uczęszczać również dzieci z rodzin wielodzietnych oraz takie, które nie mają powyższych problemów a w świetlicy nabywają pozytywnych nawyków i wzorców. Zajęcia na Świetlicy odbywają się w wymiarze 6 godzin tygodniowo.
W Gminie Krasne funkcjonuje również Punkt Informacyjno-Konsultacyjny działający przy GOPS w Krasnem, w którym dyżurują 4 specjaliści: prawnik, psycholog, pedagog /socjoterapeutka/, specjalista terapii uzależnień. W związku z tym odbywają się następujące konsultacje:
Konsultacje psychologiczne – z zakresu zaburzeń emocjonalnych, psychicznych i osobowościowych. Pomoc osobom z rodzin z problemem alkoholowym, w tym ofiarom przemocy, poradnictwo dla rodziców dzieci z trudnościami wychowawczymi. Osoby potrzebujące wsparcia a niemieszczące się w wyżej wymienionych grupach również mogą liczyć na pomoc.
Konsultacje prawne – w zakresie prawa rodzinnego i opiekuńczego, zabezpieczenia społecznego oraz podstawowa pomoc w zakresie prawa karnego świadczona osobom, które mają trudności lub wykazują potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych. Prawnik może pomóc np. w wyjaśnieniu obowiązujących przepisów, napisać pismo procesowe, doradzać podczas postępowania procesowego, a przede wszystkim w oparciu o regulacje prawne poszukiwać takiego rozwiązania, które będzie najkorzystniejsze dla osoby.
Konsultacje pedagogiczne– możliwość uzyskania przez rodziców i opiekunów informacji na temat metod wychowawczych i opinii jak skutecznie oraz mądrze wychowywać i czerpać satysfakcję z procesu wychowania. Rodzice otrzymują propozycje sposobów pracy z dzieckiem, metody i odpowiednie narzędzia pedagogiczne oraz rozwiązania, które pozwolą im skorygować popełniane niedociągnięcia wychowawcze i zmienią dotychczasowe zachowania dziecka. Również konsultacje dla dzieci i młodzieży z problemami wychowawczymi i uczenia się.
Konsultacje terapeuty uzależnień – jest to pomoc jakiej udziela się osobom uzależnionym i współuzależnionym, mająca na celu motywowanie do podjęcia walki z nałogiem.
2018 2019 2020 Liczba osób korzystających z pomocy Punktu 51 32 35
osoby z problemem alkoholowym 10 4 6
osoby z problemem przemocy 7 7 5
2.2.9. Bezradność opiekuńczo - wychowawcza
W sytuacji, kiedy rodzina nie jest w stanie wypełniać w prawidłowy sposób swoich funkcji pojawia się wiele negatywnych konsekwencji. Należy do nich zaliczyć zaniedbywanie nauki przez dzieci, trudności z realizowaniem obowiązku szkolnego, demoralizacja oraz niskie poczucie własnej wartości. W tej sytuacji często konieczne staje się udzielenie rodzinie specjalistycznego wsparcia. W momencie, kiedy będzie go brakowało, a rodzina będzie dalej przeżywała trudności w sprawowaniu opieki nad dziećmi i w ich wychowaniu, może zaistnieć konieczności umieszczenia ich w pieczy zastępczej.
W celu wsparcia tychże działań uchwalono na terenie gminy Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2020-2023. Głównym założeniem programu jest tworzenie warunków sprzyjających wspieraniu rodziny oraz jej prawidłowego funkcjonowania.
Cele szczegółowe programu to:
1) Zapobieganie powstawania sytuacji kryzysowych wymagających interwencji oraz rozwiązywania już istniejących.
2) Zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych.
3) Poprawa jakości opieki sprawowanej przez biologicznych rodziców.
W celu realizacji zadań wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w 2020 r. w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Krasnem zatrudniony był 1 asystent rodziny. Wynagrodzenie asystenta jest częściowo finansowane w ramach „Programu asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej”.
W przypadku powzięcia przez Ośrodek informacji o rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, Kierownik Ośrodka przydziela rodzinie asystenta rodziny. Praca z rodziną prowadzona jest również w przypadku czasowego umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej. Wówczas prowadzone są działania w kierunku powrotu dziecka z pieczy zastępczej do rodziny biologicznej.
Podstawą działania asystenta rodziny jest plan pracy z rodziną, opracowywany i realizowany we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym.
Opracowany przez asystenta plan pracy z rodziną określa zakres działań, mających na celu przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, jak również zawiera terminy realizacji zaplanowanych działań oraz przewidywane efekty.
2018 2019 2020
Liczba rodzin 14 14 10
Liczba dzieci 29 26 20
Aby praca z rodziną przynosiła efekty stosowane są wielokierunkowe formy pomocy.
Między innymi Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnem zatrudnia specjalistów, tj. psychologa, pedagoga, prawnika i terapeutę uzależnień w ramach Punktu Informacyjno- Konsultacyjnego, którzy swoimi działaniami wspierali rodziny.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnem w 2020 roku zgłosił pięcioro dzieci z rodzin o niskich dochodach na kolonię w Ośrodku Wypoczynkowo Rehabilitacyjnym Caritas w Myczkowcach.
We wszystkich rodzinach była jednocześnie prowadzona praca wspierająca w rozwiązywaniu problemów opiekuńczo-wychowawczych, socjalnych, w tym w prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz planowaniu wydatków, a także innych obowiązkach, jakie powinni wypełniać rodzice względem swoich dzieci.
W roku 2020 w instytucjonalnej pieczy zastępczej przebywało 7 dzieci, 5 dzieci natomiast przebywało w rodzinnej pieczy zastępczej. Łączna kwota współfinansowanych kosztów za pobyt dzieci w pieczy zastępczej wyniosła 124 946,62 zł tj. 38 204,76 zł z tytułu odpłatności za pobyt w rodzinie zastępczej, natomiast 86 741,86 zł z tyt. odpłatności za pobyt w placówce opiekuńczo-wychowawczej.
Gminny Program Wspierania Rodziny realizuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnem przy udziale:
1. Urzędu Gminy w Krasnem.
2. Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Krasnem.
3. Punktu Informacyjno-Konsultacyjnego w Krasnem.
4. Zespołu Interdyscyplinarnego do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.
5. Placówek oświatowych z terenu Gminy Krasne.
6. Placówek Ochrony Zdrowia.
7. Organizacji pozarządowych i instytucji kościelnych.
8. Komisariatu Policji nr. I w Rzeszowie.
9. Kuratorów Sądowych.
10. Sądów – Wydziały: Karny, Rodzinny i Nieletnich.
11. Poradni Psychologiczno – Pedagogicznych w Rzeszowie.
12. Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Rzeszowie.
13. Powiatowego Urzędu Pracy w Rzeszowie.
14. Poradni leczenia uzależnień.
W 2018 roku bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych w GminieKrasne zgłaszały32 rodziny, w 2019 roku liczba ta spadła do 16 rodzin, a w 2020 wzrosłaponownie do 32 rodzin.
Gmina zapewnia wsparcie rodzinom przeżywającym trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo –wychowawczych poprzez działania wspomagające rodziców, mających problemy w wypełnianiu obowiązków rodzicielskich, tak, aby zapobiec doprowadzeniu do sytuacji, w której dziecko, ze względu na jego dobro, zostałoby umieszczone w pieczy zastępczej.
2.2.10. Przemoc w rodzinie
Przemoc w rodzinie (zwana także potocznie przemocą domową), definiuje się jako jednorazowe albo cyklicznie powtarzające się, umyślne działanie lub zaniechanie działań koniecznych do ochrony zdrowia i życia, naruszające prawa lub dobra osobiste osób najbliższych (małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, osoba pozostająca we wspólnym pożyciu), a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących narażające te osoby w szczególności na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
W związku z tym, działania państwa i prowadzonej przez nie polityki prorodzinnej mają za zadanie tworzyć warunki do pełnego rozwoju i prawidłowego funkcjonowania rodziny. Poza tym, narzędzia, które się proponuje samorządom mają na celu zapobieganie występowaniu postaw i zachowań aspołecznych, takich, które grożą patologią, w tym również stosowaniem przemocy domowej. Dlatego też, zgodnie z ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie utworzono Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Krasne. Program jest przeznaczony dla mieszkańców Gminy, w szczególności rodzin i osób dotkniętych problemem przemocy oraz do pracowników instytucji zobligowanych do przeciwdziałania zjawisku przemocy. Głównym założeniem programu jest przyczynienie się do ograniczenia skali problemów i skutków przemocy domowej. Istotnym jest podejmowanie kompleksowych działań ukierunkowanych
