PARLAMENT EUROPEJSKI Dokument z posiedzenia PROJEKT REZOLUCJI. zamykającej debatę na temat oświadczeń Rady i Komisji

(1)

RE\863412PL.doc PE459.779v01-00

PL

Zjednoczona w różnorodności

PL

PARLAMENT EUROPEJSKI 2009 - 2014

Dokument z posiedzenia

4.4.2011 B7-0242/2011

PROJEKT REZOLUCJI

zamykającej debatę na temat oświadczeń Rady i Komisji zgodnie z art. 110 ust. 2 Regulaminu

w sprawie wniosków, jakie należy wyciągnąć dla bezpieczeństwa jądrowego Europy po awarii w elektrowni atomowej w Japonii

Rebecca Harms, Daniel Cohn-Bendit w imieniu grupy politycznej Verts/ALE

(2)

RE\863412PL.doc PE459.779v01-002/7RE\863412PL.doc PE459.779v01-00

PL

B7-0242/2011

Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie wniosków, jakie należy wyciągnąć dla bezpieczeństwa jądrowego Europy po awarii w elektrowni atomowej w Japonii

Parlament Europejski,

– uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności art. 153 (zagadnienia społeczne), 168 (ochrona zdrowia), 192 (środowisko naturalne) i 194 (energetyka),

• uwzględniając dyrektywę Rady 2009/7/Euratom z dnia 25 czerwca 2009 r. ustanawiającą wspólnotowe ramy bezpieczeństwa jądrowego obiektów jądrowych,

• uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 178/2002 z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności,

• uwzględniając katastrofę jądrową w japońskiej elektrowni atomowej Fukushima 1, – uwzględniając art. 110 ust. 2 Regulaminu,

A. mając na uwadze, że poważna awaria jądrowa w elektrowni atomowej Fukushima 1, która nastąpiła w wyniku potężnego trzęsienia ziemi i wywołanego przez nie tsunami, ma dalekosiężne konsekwencje i wpływa na zdrowie, środowisko naturalne oraz skażenie żywności, a także że jej wszystkie skutki będzie można ocenić dopiero za kilka lat, B. mając na uwadze, że tragiczne wydarzenia w Fukushimie po raz kolejny dowodzą, iż

energia jądrowa jest zawsze obarczona ryzykiem, choć brak ryzyka jest jednym z

podstawowych warunków akceptacji wykorzystania tego rodzaju energii, zważywszy na poważne konsekwencje ewentualnych wypadków; mając na uwadze, że testy warunków skrajnych w żadnym wypadku nie doprowadzą do wyeliminowania ryzyka jądrowego, C. mając na uwadze, że w obliczu bieżącej katastrofy jądrowej w Japonii UE i jej państwa

członkowskie winny koniecznie dążyć do gospodarki w pełni racjonalnie wykorzystującej energię ze źródeł odnawialnych,

D. mając na uwadze, że MAEA i Euratomowi powierzono sprzeczne zadania, gdyż z jednej strony są one zobowiązane do promowania technologii jądrowej, a z drugiej odpowiadają za ustanowienie norm bezpieczeństwa jądrowego odpowiednio na świecie i w UE,

E. mając na uwadze, że ludzie na świecie zakładają, iż WHO, która jest międzynarodową organizacją zajmującą się zdrowiem publicznym, ustanowi wskazówki i normy w zakresie zdrowia we wszystkich obszarach opieki zdrowotnej; mając na uwadze, że porozumienie WHA 12-40 zawarte dnia 28 maja 1959 r. między WHO a MAEA w zasadzie

uniemożliwia WHO udostępnianie podstawowych informacji, podejmowanie odpowiednich działań i wypełnianie przypisanej jej roli w zakresie zdrowia i

(3)

PL

promieniowania,

F. mając na uwadze, że niektóre państwa członkowskie i państwa ościenne zbudowały – lub planowały budowę – elektrowni atomowych na obszarach, na których występuje poważne zagrożenie ruchami sejsmicznymi i powodziami,

1. wyraża pełną solidarność z narodem japońskim dotkniętym trzęsieniem ziemi i tsunami oraz katastrofą jądrową i składa najszczersze kondolencje rodzinom ofiar tej potrójnej klęski; wyraża uznanie dla mobilizacji, odwagi i determinacji narodu japońskiego, pracowników elektrowni atomowej w Fukushimie oraz dla władz za ich reakcję na katastrofę;

2. zauważa, że poważna awaria atomowa, która miała miejsce w Fukushimie, to ostatni z wielu wypadków i problemów związanych z wykorzystaniem energii jądrowej, które występują co roku na całym świecie – w tym w EU, we wszelkiego rodzaju elektrowniach jądrowych i niezależnie od cech konstrukcyjnych reaktora (np. wypadek w elektrowni jądrowej Three Mile Island-2 w Stanach Zjednoczonych, w Czarnobylu na Ukrainie, w Windsccale w Wielkiej Brytanii, w elektrowniach Tihange i Fleurus w Belgii, w reaktorach Civaux 1 i Blayais 2 we Francji, w Phillipsburgu, Krümmel i Brunsbüttel w Niemczech, w reaktorze Kozłoduj 5 w Bułgarii, Paks na Węgrzech, Forsmark i Barseback 2 w Szwecji, Kashiwazaki w Japonii, itp.);

3. zauważa, że chociaż trzy z sześciu reaktorów w elektrowni atomowej Fukushima nie pracowały podczas trzęsienia ziemi dnia 11 marca 2011 r., to ich zużyte pręty paliwowe w basenach chłodzących zostały poważnie uszkodzone, co podwyższyło skażenie

radioaktywne; zwraca również uwagę, że podobne wydarzenia miały już miejsce w Europie (np. w elektrowni w Paks na Węgrzech w 2003 r.);

4. uznaje, że dopóki będą działać elektrownie atomowe i zakłady przemysłowe oparte na technologii jądrowej, zawsze będziemy narażeni na pewne zagrożenia; ponieważ nie można całkowicie wykluczyć ewentualności wystąpienia poważnych wypadków w przyszłości, uznaje poza tym, że byłoby nierozsądnym uważać, tylko na podstawie niskiego prawdopodobieństwa czy wyników testów warunków skrajnych, że niepożądane wypadki nie będą mieć miejsca w przyszłości;

5. w tym kontekście wzywa państwa członkowskie i państwa ościenne UE do porzucenia planów związanych z bardzo ryzykowną technologią opartą na energii jądrowej, zaś te kraje, które już stosują ten rodzaj energii, do bezzwłocznego rozpoczęcia procedury stopniowego wycofywania się z jej wykorzystania; wyraża przekonanie, iż należy zatem:

• powstrzymać się od budowania wszelkich nowych elektrowni atomowych, w tym zrezygnować z realizacji planowanych projektów i bieżących budów;

• w procesie stopniowego wycofywania się z użycia energii jądrowej natychmiast zamknąć reaktory i inne urządzenia związane z technologią jądrową, które stanowią duże zagrożenie, innymi słowy wszelkie reaktory i pozostałą infrastrukturę związaną z energią jądrową zbudowane w regionach, w których obserwuje się ruchy sejsmiczne lub w rejonach nadbrzeżnych narażonych na podwyższanie się poziomu morza lub wystąpienie tsunami, wszystkie reaktory bez (dwustopniowej) lub (pełno)ciśnieniowej

(4)

PL

obudowy bezpieczeństwa, wszelkie reaktory wodne wrzące (BWR) z pojedynczym systemem chłodzenia i zbiornikiem składowania zużytych prętów paliwowych poza obudową, jak również wszelkie instalacje jądrowe wybudowane przed 1980 r.;

• natychmiast zakazać przetwarzania zużytych prętów paliwowych w UE;

• opracować do końca 2011 r. strategię przeniesienia wszystkich zużytych prętów paliwowych ze zbiorników basenowych do magazynów suchych, gdy tylko spadnie ich temperatura;

• natychmiast zakazać produkcji i wykorzystania paliwa jądrowego w postaci mieszanki tlenków (MOX);

6. ponadto zwraca się do Komisji, by narzuciła państwom członkowskim i krajom ościennym UE wprowadzenie pełnej odpowiedzialności cywilnej podmiotów

eksploatujących elektrownie jądrowe za wypadki i długofalowe zarządzanie odpadami oraz wprowadzenie licencji na zarządzanie odpadami jądrowymi w odniesieniu do wszelkich szkód wynikających z ich działalności, w tym zanieczyszczenia terenu, wód i ekosystemów morskich;

7. wzywa Komisję i państwa członkowskie do bezzwłocznego nakreślenia planów wdrażania i stanowczych działań prowadzących do powstania gospodarki opartej na mało

ryzykownych źródłach energii, uwzględniających konkretne cele pośrednie, pozwalające na urzeczywistnienie do 2050 r. założenia powstania gospodarki niemal w 100%

racjonalnie wykorzystującej energię ze źródeł odnawialnych; nalega, by wytyczne energetyczne na 2050 r. uwzględniały to założenie;

8. w procesie dążenia do gospodarki opartej na racjonalnym wykorzystaniu energii wzywa do przyjęcia i wdrożenia ambitnych ramowych przepisów prawnych w zakresie

racjonalnego wykorzystania energii i oszczędności energii, by ograniczyć całkowite zużycie energii w UE o co najmniej 20% w 2020 r., 33% do 2030 r. oraz 50% do 2050 r.

w porównaniu do bieżących danych w tym zakresie;

9. w dążeniach ku gospodarce opartej niemal w 100% na odnawialnych źródłach energii w perspektywie do 2050 r. wzywa do podwyższenia prawnie wiążącego celu w zakresie energii odnawialnej na rok 2020 do 30% oraz do wyznaczenia nowego celu pośredniego w wysokości 45%, który należałoby osiągnąć do 2030 r., tak by wykorzystać właśnie te źródła energii;

10. przypomina, że we wniosku z 2008 r. ustanawiającym wspólnotowe ramy bezpieczeństwa jądrowego Komisja nie skorzystała z możliwości zaproponowania przyjęcia wspólnych norm gwarantujących wysoki poziom bezpieczeństwa jądrowego¹; przypomina, że wniosek ten naruszał postanowienia traktatu Euratom, który nie przewiduje uprawnień współlegislacyjnych dla Parlamentu Europejskiego; ubolewa nad faktem, że instytucje UE nie przyjęły wówczas wiążących norm bezpieczeństwa²; co więcej, ubolewa nad faktem,

1 COM(2008)0790.

2 Sprawozdanie na temat wniosku w sprawie dyrektywy Rady (Euratom) ustanawiającej wspólnotowe ramy bezpieczeństwa jądrowego – sprawozdawca: Gunnar Hökmark – A6-0236/2009 – z dnia 3 kwietnia 2009 r.

(5)

PL

że państwa członkowskie nie wzięły nawet pod uwagę opinii Parlamentu Europejskiego z kwietnia 2009 r.¹, zgodnie z którą zasady bezpieczeństwa MAEA powinny mieć charakter wiążący, a nie dobrowolny;

11. z zadowoleniem przyjmuje planowany przez Komisję przegląd istniejących przepisów prawnych i uregulowań dotyczących bezpieczeństwa elektrowni jądrowych; wzywa Komisję do przedstawienia tego przeglądu przy uwzględnieniu postanowień Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej; w tym kontekście zwraca się do Komisji o to, by narzuciła państwom członkowskim i krajom ościennym UE wdrożenie spójnych, wiążących i skutecznych norm bezpieczeństwa, które odzwierciedlają nowoczesne rozwiązania prawne i praktyczne, jak również uwzględniają najlepsze dostępne technologie (BAT) we wszystkich elektrowniach jądrowych do czasu ostatecznego zamknięcia tych zakładów;

12. głęboko ubolewa nad faktem, że wnioski Rady Europejskiej z dnia 25 marca 2011 r. nie były dostatecznie dobitne, jeśli chodzi o tak zwane jądrowe testy warunków skrajnych, a w szczególności nad nadaniem im wyłącznie dobrowolnego charakteru;

13. przyjmuje do wiadomości propozycję Komisji dotyczącą wprowadzenia obowiązku oceny całkowitego ryzyka i wpływu („testy warunków skrajnych”) we wszystkich elektrowniach jądrowych; w tym kontekście zwraca się do Komisji, by wraz z Europejską Grupą

Wysokiego Szczebla ds. Bezpieczeństwa Jądrowego i Gospodarowania Odpadami (ENSREG) narzuciła państwom członkowskim i krajom ościennym UE:

• przeprowadzenie najpóźniej do końca 2011 r. przeglądu norm bezpieczeństwa obowiązujących we wszystkich działających już i planowanych elektrowniach

atomowych, w tym w zakresie odpadów radioaktywnych i basenów na zużyte paliwo;

w tym kontekście wzywa do stosowania przejrzystej, wyczerpującej i niezawisłej procedury prowadzącej do sporządzenia obowiązkowej oceny całkowitego ryzyka i bezpieczeństwa (testy warunków skrajnych);

• przyjęcie kryteriów, parametrów i ogólnego zarysu w pełnej współpracy z

niezależnymi ekspertami uznanymi przez wszystkie zainteresowane strony; Parlament Europejski i opinia publiczna winni mieć pełen dostęp do wszelkich dokumentów wykorzystywanych w tych testach, powinni być również regularnie informowani; w tym kontekście wzywa Komisję, by przedstawiła najpóźniej do 15 kwietnia ścisły i konkretny harmonogram oraz listę niezależnych podmiotów i ekspertów, którzy będą zaangażowani w tworzenie precyzyjnych kryteriów przeprowadzania testów

warunków skrajnych;

• takie testy warunków skrajnych winny opierać się na probabilistycznych analizach bezpieczeństwa i analizach zagrożeń projektów (PSA, PRA), ale również na analizach konkretnych przypadków (analizy deterministyczne); analizy takie mają wykazać, że dowolna elektrownia jądrowa wytrzyma nawet splot rzadkich wydarzeń, w tym błąd człowieka,

• każda elektrownia jądrowa, która nie uzyska pozytywnego wyniku w testach, w tym

1 Zob. przypis 2.

(6)

PL

związanych z zagrożeniem katastrofą lotniczą czy atakiem terrorystycznym, i nie będzie można wykluczyć ryzyka wycieku substancji radioaktywnych i skażenia środowiska (PSA poziom 2) oraz napromieniowania ludzi (PSA poziom 3), zostanie zamknięta najpóźniej do 1 stycznia 2012 r.;

• wprowadzenie zakazu przedłużania powyżej 30 lat okresu eksploatacji elektrowni jądrowych, niezależnie od wyników testów warunków skrajnych;

14. ubolewa nad faktem, że Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA), zarząd elektrowni jądrowej w Fukushimie oraz tokijska spółka energetyczna – TEPCO nie informują opinii publicznej, przekazują nieprecyzyjne informacje i wykazują się

opieszałością w podawaniu faktów do wiadomości, jak również ciągle bagatelizują skalę katastrofy w Fukushimie;

15. co więcej, ubolewa nad dwojaką, wzajemnie się wykluczającą rolą MAEA, która zarazem promuje energię jądrową, jak i określa światowe normy w zakresie bezpieczeństwa jądrowego; wzywa państwa członkowskie MAEA do zadbania o to, by agencja była w pełni niezależna od przemysłu jądrowego; co więcej, wzywa Zgromadzenie Ogólne ONZ do zdecydowania się na jasny rozdział zadań agencji w zakresie promowania energii jądrowej i bezpieczeństwa jądrowego;

16. zauważa znaczenie rozpowszechniania opartych na faktach, niezależnych informacji w zakresie bieżących i przyszłych skutków awarii w elektrowniach jądrowych, np. w elektrowni Fukushima 1 oraz elektrowni w Czarnobylu, dla zdrowia i dla środowiska naturalnego; przyznaje, że dwoista funkcja MAEA oraz porozumienie zawarte między WHO a MAEA w 1959 r. (porozumienie WHA 12-40) nie pozwoliły na skuteczne przekazywanie takich informacji; wzywa państwa członkowskie WHO do odstąpienia, w głosowaniu na kolejnym posiedzeniu Zgromadzenia Ogólnego WHO, od zawartego między WHO a MAEA porozumienia WHA 12-40, które uniemożliwia tej organizacji wychodzenie z inicjatywą w zakresie działań pozwalających zrealizować jej cele, czyli utrzymaniem dobrego stanu zdrowia i poprawą zdrowia obywateli;

17. z głębokim zaniepokojeniem odnotowuje pojawiające się z dnia na dzień po awarii w elektrowni Fukushima 1 informacje o wzrastającym, poważnym zanieczyszczeniu powietrza, gleb, wód, żywności i produktów spożywczych;

18. wzywa rząd Japonii do poszerzenia strefy zamkniętej na regiony, gdzie pomiary wykazały wysokie napromieniowanie; co więcej, wzywa do większej przejrzystości informacji o poziomie napromieniowania i skażenia oraz do regularnego przedstawiania opinii publicznej przejrzystych danych i informacji w zakresie dalszych zagrożeń, w szczególności jeżeli chodzi o skażenie żywności i produktów spożywczych nie tylko jodem i cezem, lecz również innymi cząsteczkami radioaktywnymi, takimi jak stront i pluton;

19. na mocy unijnych przepisów dotyczących skażenia żywności w przypadku katastrofy jądrowej wzywa Komisję i państwa członkowskie do natychmiastowego określenia maksymalnych dopuszczalnych poziomów promieniowania w UE, co zagwarantuje ochronę najbardziej narażonym grupom społecznym i będzie zgodne z postępem

naukowym w dziedzinie oceny poziomu narażenia na promieniowanie i konsekwencji dla

(7)

PL

zdrowia; poza tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do zadbania o to, by główną zasadą przewidzianą w przepisach w tej dziedzinie był wysoki poziom ochrony zdrowia ludzkiego, nie zaś ochrona interesów komercyjnych czy rynku wewnętrznego;

20. wzywa Komisję do uchylenia postanowień przewidzianych w jej rozporządzeniu wykonawczym nr 297/2011 z dnia 25 marca, które zezwalają na import skażonej

żywności i produktów spożywczych pochodzących z niektórych japońskich prowincji, o maksymalnym poziomie skażenia określonym w rozporządzeniu nr 3954/87, a w ich miejsce do wprowadzenia zakazu importu pewnych kategorii żywności i produktów spożywczych, sprowadzanych ze skażonych regionów Japonii; jednocześnie należy określić sposób rekompensowania strat finansowych japońskich rolników i rybaków w związku z wprowadzeniem powyższego zakazu;

21. wzywa do wprowadzenia zakazu importu pewnych kategorii żywności i produktów spożywczych importowanych ze skażonego regionu Japonii, przy jednoczesnym

określeniu sposobu rekompensowania finansowych strat japońskich rolników i rybaków w związku z wprowadzeniem takiego zakazu;

22. wzywa Komisję i państwa członkowskie do finansowania niezależnych programów naukowych w skażonej strefie, czy to w okolicy Czarnobyla, czy też Fukushimy, by pogłębić wiedzę na temat krótko- i długofalowych skutków napromieniowania ludzi i skażenia środowiska naturalnego; wzywa do podania do wiadomości publicznej pełnych wszelkich wyników takich programów;

23. wzywa Komisję i państwa członkowskie do natychmiastowej, gruntownej zmiany kierunku polityki energetycznej, najpóźniej do 2050 r., co doprowadzi do powstania europejskiej gospodarki opartej na racjonalnie wykorzystywanych odnawialnych źródłach energii;

24. wzywa Komisję, państwa członkowskie, Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR) i inne banki publiczne do zamrożenia publicznego finansowania syntezy jądrowej, w tym międzynarodowego eksperymentalnego reaktora termojądrowego (ITER) oraz rozszczepienia jądrowego, za wyjątkiem wycofywania się z eksploatacji elektrowni jądrowych;

25. w oparciu o zasady demokracji, zaangażowanie Parlamentu Europejskiego, przejrzystość i pełny dostęp opinii publicznej do informacji wzywa UE i jej państwa członkowskie do potraktowania energii jądrowej w oparciu o Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej na takich samych zasadach jak każde inne źródło energii; dlatego wzywa do uchylenia traktatu Euratom;

26. wzywa Komisję do rozdziału zadań w zakresie polityki energetycznej, w tym promowania energii jądrowej i zadań w zakresie bezpieczeństwa; wzywa do przekazania kompetencji w zakresie bezpieczeństwa dyrekcji generalnej ds. środowiska naturalnego i zdrowia;

27. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji, Radzie, rządom i parlamentom państw członkowskich, Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej (Euratom) i Europejskiej Grupie Wysokiego Szczebla ds. Bezpieczeństwa Jądrowego i Gospodarowania Odpadami (ENSREG).e