Dr. W łodzimierz Dąbrowski:
Zbiór
praw konstytucyjnych i administracyjnych
W ojew ód ztw a Śląskiego
T om 2
Nakładem U rzędu W ojewódzkiego _ 1923
Tłoczono w D rukarni W ojew ódzkiej w K atow icach.
W s t ą p .
Dnia 10. października 1922 r. oddałem do prasy I. to m ' „Zbioru praw konstytucyjnych i administracyj
nych W ojewództwa Śląskiego". Dzieło to opuściło pra
sę dnia 21. listopada 1922 r.
W ojew ództw o Śląskie znajduje się w stadium bez
ustannej ewolucji na polu ustaw odaw czem . Dlatego tom I. „Zbioru" b y łb y bardzo rychło liezupełnym i przedaw nionym , jeśli nie zostałoby w ydanem w k ró t
kim czasie uzupełnienie. Z resztą stw ierdzić należy iż tom I. nie w y c zerp a ł tem atu. P rzyspieszono w ydanie w tym celu, ab y ogółowi jak najszybciej dać przy n aj
mniej te przepisy praw ne, z któ rym i spoty ka się naj
częściej. W drugim tomie znajduje się rów nież szereg ustaw i rozporządzeń, zaw ierających przepisy organi
zacyjne naczelnych w ładz i urzędów R zeczypospolitej Polskiej, po|d k tó ry c h zarząd przeszło W ojew ództw o Śląskie.
W przedm ow ie do tom u pierw szego „Zbioru p ra w “ zaznaczyłem , iż w obec przejściow ego znaczenia rozpo
rządzeń T ym czasow ej R ady W ojew ódzkiej i koniecz
ności zatw ierdzenia tych rozporządzeń p rzez Sejm Ślą
ski odstąpiono od przedrukow ania ich w tym tomie i zacytowano' jedynie nagłówki.
W tomie drugim nastąpił przedruk tych rozporzą
dzeń T ym czasow ej R ady W ojew ódzkiej,, k tó re zatw ier
dził Sejm Śląski w raz ze zmianami przez niego doko- nanemi.
W e w szystkich w ypadkach, w k tó ry ch n astąp iły zm iany lub uzupełnienia przepisów praw nych lub ob
jaśnień um ieszczonych w pierw szym tomie zacytow ano odnośną stronicę- I. tom u „Zbioru". P rze z to zysk ał zbiór niewątpliwie na w artości. Um ieszczono rów nież w spólny „Spis" tom u I. i II.
Katow ice, dnia 1. stycznia 1923.
A u t or .
Prawo konstytucyjne.
1.
{Dz. Ust. R. P . Nf. 100; poz. 914, z dnia 20. list. 1922).
Dekret
o zwołanie Sejmu i Senatu.
Na m ocy art. 3. ustaw y przechodnie) z dnia 18.
jnaia 1921 r. do U staw y K onstytucyjnej z dnia 17. m arca 1^21 r. w spraw ie tym czasow ej organizacji w ład zy zwierzchniej R zeczypospolitej \vyivane na skutek de
kretu z dnia 18. sierpnia 1922 r. o zarządzeniu w ybo ró w do Sejmu i S enatu R zeczypospolitej Polskiej (Dz. U.
R. P. Nr. 66, polz. 593) — Sejm i S enat zw ołuję do miasta stołecznego W a rsza w y na dzień 2*\ listopada
1922 roku.
Dan w W arszaw ie, dnia 17. listopada 1922 r.
Naczelnik P ań stw a:
J. Piłsudski.
P re z y d e n t Ministrów:
Juljan Nowak.
2.
Obwieszczenie
w sprawie sprostowania omyłek w ustawie z dnia 17.
marca 1921 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. Ust. Rz. P. Nr. 44, poz. 267).
Na m ocy uchw ały Sejm u U staw odaw czego z dnia 26. w rześnia 1922 r. należy sprostow ać co następuje:
1) W art. 66 w w ierszu 4 po w y ra zie: „zespolone"
należy w staw ić: „w m iarę możności".
2) W art. 72 w w ierszu 2 zam iast: „drugiej instancji"
winno by ć: „pierw szej instancji".
M arszałek: Trąmpczyński P re z y d e n t Ministrów: Juljan Nowak
M inister S praw W ew nętrznych: A Kamieński Minister S p raw Zagranicznych: G. Narutowicz Minister S karbu: Jastrzębski
M inister S praw W ojskow ych: Sojsnkowski M inister Spraw iedliw ości: Wl Makowski Minister W yzn ań Religijnych
i O świecenia P ublicznego: Dr. Kumaniecki
Minister Rolnictw a i D óbr P aństw ow y ch: J. Raczyński Kierownik M inisterstw a P rzem y słu i Handlu:
Henryk Strassburger Minister Kolei Żelaznych: Ludwik Zagórny-Marynowskl Kierownik Ministerstwa Poczt i Telegrafów:
Moszczyński Minister R obót P ublicznych: Łopuszański
Minister P ra c y i Opieki Społecznej: L. Darowski Minister Zdrow ia Publicznego: Chodźko
(Dz. Ust. Rz. P. Nr. 101, poz. 935 z dn. 24. listoip. 1922 r.) ( U w a g a : P a trz I. tom „Zbioru" stro n a 19 i 20).
Protokuł
przekazania w ładzy przez Marszałka Sejmu Macieja Rataja
Prezydentowi Sejmu Rzeczypospolitej Stanisławowi Wojciechowskiemu.
D ziało się dnia 20. grudnia 1922 r. o godz. 19 min.
30 w pokojach reprezentacyjnych Sejm u w W arszaw ie.
O b e c n i : M arszałek Sejm u — Maciej R ataj, jako za
stępca P re z y d e n ta Rzeczypospolitej, P re z y d e n t R zeczypospolitej — S tanisław
W ojciechowski,
W icem arszałek Sejmu — Jędrzej M oraczew- ski, w zastępstw ie M arszalka Sejmu, M arszałek S e n a tu — W ojciech T rąm pczyński P rez es R ady M inistrów — W ła d y sła w Si
korski, G enerał Dywizji.
P rez es R ady M inistrów odczytuje proto kuły Zgro
madzenia N arodow ego z dnia 20. grudnia 1922 r„ stw ier
dzające w y b ó r S tanisław a W ojciechow skiego na P re zydenta R zeczypospolitej i złożenie przez Niego p rz y sięgi, poczem M arszałek Sejmu, zastęp ujący w m yśl art. 40 K onstytucji zm arłego P re z y d e n ta R zeczypospo
litej — w ładzę sk ład a w ręce now oobranego P rez y d en ta R zeczypospolitej S tanisław a W ojciechow skiego, k tó ry w ładzę tę obejmuje.
Na tem protokuł niniejszy zakończony, a następnie po odczytaniu, przez obecnych podpisany i pieczęcią"
R zeczypospolitej Polskiej- o patrzony został.
S. Wojciechowski M. Rataj (L. S.) W. Trąmpczyński Moraczewski Jędrzej
Sikorski.
R ada M inistrów, stosow nie do art. 24 ustaw y z dn.
27. lipca 1922 r. o regulam inie Zgrom adzenia N arodo-
R. P. Nr. 66, poz. 596), ogłasza protokuł przekazania w ład zy P rezydentow i R zeczypospolitej S tanisław ow i W ojciechowskiem u.
W arszaw a, dnia 20. grudnia 1922 r.
P rez es R ady Ministrów: W ł. Sikorski.
(Dz. Ust. Rz. P. Nr. 114; poz. 1029 z 21. XII. 22.)
4.
Ustawa*)
z dnia 26. w rześnia 1922 r.
o zasadach powszechnego s a m o r z ą d u w o j e w ó d z k i e g o , a w szczególności województwa lwowskiego,
tarnopolskiego i stanisławowskiego.
R ozdział 1.
Postanowienia ogólne.
Art. 1.
W ojew ództw a utw orzone w drodze ustaw odaw czej, są jednostkam i sam orządow em i (art. 65 u staw y k o n sty tucyjnej).
P raw o stanow ienia w spraw ach, należących do za
k re su działania tego sam orządu, przysługuje obieral
nym sejmikom wojewódzkim (art. 67 ustaw y k o n sty tu cyjnej).
Art. 2.
U staw y państw ow e określą, jakie sp ra w y w chodzą w zakres sam orządu w ojew ódzkiego, zw łaszcza z dzie
dziny kulturalnej, gospodarczej, komunikacji, ochrony zdrow ia, opieki nad ubogimi, adm inistracji sam orządo
w ej i skarbow ości publicznej.
*)■ P o r ó w n a j : Tom I. „Zbioru p ra w “ str. 35.
Art. 3.
W spraw ach p rzekazanych sam orządow i w ojew ódz
kiemu, sejmiki m ają praw o uchw alać u staw y w grani
cach postanow ień ustaw konstytucyjnych oraz ustaw państwowych.
U staw y wojew ódzkie, uchw alone przez sejmiki, na
bierają m ocy obow iązującej na obszarze w ojew ództw a przez sankcję P rez y d en ta Rzeczypospolitej, zaopatrzo ną w k o n trasygnatę P re z e sa R ady M inistrów i w łaści
wego Ministra, oraz ogłoszenie w dzienniku urzędow ym województwa.
Na podstaw ie ustaw wojewódzkich mogą sejmiki uchwalać postanow ienia natu ry adm inistracyjnej.
§ 4.
O rdynację w y b o rczą sejm ików wojew ódzkich u- chwali Sejm R zeczypospolitej.
O w ażności w yborów i w yboru poszczególnych po
słów do sejmiku orzeka Sąd N ajw yższy.
A rt. 5.
P rez y d en t Rzeczypospolitej zwołuje sejmik p rz y najmniej raz na rok, odracza go i rozwiązuje.
W razie rozw iązania sejmiku nowe w y b o ry będą zarządzone najpóźniej w term inie trzechm iesięcznym .
Art. 6.
P ostanow ienia art. 21 ustaw y konstytucyjnej, od
noszące się do posłów na Sejm, odnosić się będą także do posłów sejmiku z tą zm ianą, że praw a, przyznane w artykule temu Sejmowi, służyć będą sejmikom, a nie
tykalność poselska przysługiw ać będzie posłom na sej
mik tylko w czasie trw ania obrad sejmiku.
P ostanow ienia art. 22 u staw y konstytucyjnej, odno
szące się do posłów na Sejm, odnosić się będą także do posłów na sejmik w stosunku ich do sam o
rządu i do w ładz sam orządow ych w w ojew ództw ie, w którem na sejmik posłują.
Art. 7.
Dla przygotow ania i w ykonania uchw ał sejmiku oraz dla spraw ow ania adm inistracji w zakresie sam o
rządu wojew ódzkiego pow ołane będą w yd ziały w oje
wódzkie, których skład określi ustaw a szczegółow a.
Art. 8.
W ojew oda reprezentuje na sejmiku R ząd R zeczypo
spolitej, ma praw o brać udział w jego obradach oso
biście lub przez delegow anych urzędników , p rzedk ład ać wnioski ustaw odaw cze, zaw iesić każdą uchw ałę sejmi
ku, nie podlegającą sankcji P re z y d e n ta R zeczypospoli
tej, oraz uchw ały w ydziału w ojew ódzkiego, jeżeli zd a
niem jego sprzeciw iają się ustawom .
W razie zaw ieszenia uchw ały sejm iku lub w ydziału w ojew ódzkiego, w ojew oda p rzedło ży bezzwłocznie:
spraw ę w łaściw em u Ministrowi, a Minister, jeżeli godzi się ze zdaniem w ojew ody, przed ło ży ją do decyzji Naj
w yższem u T rybunałow i Adm inistracyjnem u.
Postępow anie N ajw yższego T rybunału A dm inistra
cyjnego w tych spraw ach określi osobna ustaw a p ań
stw ow a.
Rozdział II.
Postanowienia szczegółow e, odnoszące się do woje
wództw: lwowskiego, tarnopolskiego i stanisławow
skiego.
Art. 9.
S am orząd wojewódzki w ojew ództw a lwowskiego, stanisław ow skiego i tarnopolskiego obejm uje:
1) spraw y w yznań religijnych.
2) spraw y oświecenia publicznego, z w yjątkiem uni
w e rsy tetó w i szkół z niemi zrów nanych, 3) sp raw y dobroczynności publicznej,
4) spraw y zdrow otności publicznej, z w yjątkiem po
licji sanitarnej,
5) spraw y budow lane tudzież dróg publicznych w o
jewódzkich, pow iatow ych i gminnych oraz dróg żela
znych lokalnych,
6) spraw y ag rarn e z w yłączeniem reform y rolnej i w szystkie środki, służące do popierania rolnictwa,
7) poparcie przem ysłu i handlu,
8) zastosow anie ustaw P ań stw a w spraw ie regulacji wód, m elioracji i w y z y sk an ia sił w odnych,
9) zastosow anie ustaw P ań stw a o organizacji i ad
ministracji gmin i powiatów,
10) budżet dochodów i w ydatków sam orządu w o
jewódzkiego i zam knięcie rachunkow e,
11) w reszcie inne spraw y, k tó re mu przekaże Sejm Rzeczypospolitej.
Art. 10.
W każdem z tych trzech w ojew ództw sejmik składa się z dwóch izb, z których jedną tw orzą posłow ie kurji ruskiej.
Obie izby obradują i uchw alają osobno pod kierun
kiem w ybranego przez nie przew odniczącego lub jego zastępcy.
W spraw ach spólnych uchw ała zapada za zgodą obu izb.
W spraw ach, obchodzących tylko jedną kurję, w y starcza uchw ała tylko jednej w łaściw ej izby.
Upraw nienia, zastrzeżone sejm ikom wojewódzkim w art. 6 ust. 1 niniejszej ustaw y, przysługiw ać będą w łaściw ej izbie sejmiku.
Art. 11.
Sposób i porządek obrad sejmiku wojew ódzkiego, oraz djety jego członków na czas trw ania obrad określi ustaw a regulam inow a, uchw alona p rzez sejmik.
Art. 12.
Sejmik w ojew ódzki lwowski skład a się ze stu człon
ków, z których po pięćdziesiąt przy p ad a na każdą izbę.
Sejmiki w ojew ódzkie: stanisław ow ski i tarnopolski składają się każdy z sześdziesięciu członków , z k tórych po trzydziestu p rzypada na każdą izbę.
Art. 13.
Na cele sam orządu pomienionych w ojew ództw Sejm Rzeczypospolitej przeznaczać będzie co rocznie kw otę, odpow iadającą w ydatkow i, k tó ry na te sam e cele w in
nych w ojew ództw ach ponosi P aństw o.
Z kw oty tej będą pokryw ane przedew szystkiem w y datki w spólne w ojew ództw a; ew entualna nadw yżka bę
dzie rozdzielona pom iędzy obie izby do ich rozp o rzą
dzenia; ew entualny niedobór zaś będzie p o k ry ty przez obie izby.
Zasiłki, przeznaczane na pokrycie szkód, w y rz ą dzonych działaniam i wojennemi, nie będą p rzy oblicze
niu tej kw oty brane w rachubę.
Art. 14.
W ydatki na cele sam orządu jednej tylko kurji po
k ry w a każda izba osobno, nakładając na ludność swej kurji dodatki do podatków państw ow ych bezpośrednich lub podatki bezpośrednie.
Art. 15.
O ile obie izby zam ierzają nałożyć na cele ogólne podatek pośredni lub opłatę, nie dającą się rozłożyć w edle przynależności do kurji opodatkow anych, to m u
szą się porozum ieć i n ałożyć zgodnie podatek taki na w szystkich m ieszkańców w ojew ództw a.
Art. 16.
Nadwyżkę, pozostałą po pokryciu w ydatków w spól
nych (art. 13 i art. 15 niniejszej ustaw y), rozdziela się pom iędzy obie izby sejm iku w edle stosunku liczbow e
go kurji ruskiej do ogółu ludności danego w ojew ództw a.
Tę sam ą zasadę stosuje się przy rozdziale kwot, przeznaczonych na pokrycie ew entualnego niedoboru, w ynikłego z w ydatków wspólnych.
Art. 17.
Zasady składania i prow adzenia k a ta stru podatko
wego dla obu izb sejmiku wojew ódzkiego określi osobna ustawa.
Art. 18.
W ydziały wojew ódzkie (art. 7) składać się będą z wojewody lub jego zastępcy, jako przew odniczącego, oraz z 8 członków i tyluż zastępców , w y b ran y ch po po
łowie oddzielnie przez każdą izbę sejm iku w ojew ódzkie
go, tudzież z czterech członków i tyluż zastępców , m ia
nowanych z pośród obyw ateli obu kurji przez w oje
wodę.
Art. 19.
W ydział dzieli się na dwie sekcje narodow e, które obradują pod przew odnictw em w ojew ody lub jego za
stępcy. W spraw ach ogólnej n atu ry obie sekcje w ydzia
łu wojew ódzkiego będą obradow ać i uchw alać razem . W spraw ach obchodzących tylko jedną kurję, k ażd a sekcja będzie obradow ać i uchw alać oddzielnie.
Art. 20.
W ydziałom wojew ódzkim dodani będą urzędnicy od
powiednio wykwalifikow ani, służbow o podlegli w ojew o
dzie, jako przew odniczącem u w ydziału wojew ódzkiego, i przez niego m ianowani. P rz y m ianowaniu należy obok kwalifikacji urzędow ej uwzględniać narodow ość k an dy datów, tak, aby skład urzędów w y działów w ojew ódz
kich odpow iadał rzeczyw istym potrzebom narodow oś
ciowym.
Podobnie postępow ać należy p rzy obsadzaniu in
nych urzędów i posad na obszarze pom ienionych w o
jewództw, a w e w ładzach centralnych w tych działach, które są instancją państw ow ą spraw Kościoła grecko
katolickiego i szkolnictw a ruskiego.
Art. 21.
Na obszarze pom ienionych w ojew ództw ani P ań stwo, ani żadne ciało sam orządow e publicznie nie m oże prow adzić kolonizacji.
Art. 22.
W ładze i sądy państw ow e, posługując się w w e- w nętrznem sw em urzędow aniu językiem polskim, nie
mniej w ładze sam orządow e odpow iadać będą na poda
nia stron w ich języku t. j. polskim względnie ruskim, przyjm ow ać będą zeznania w obu językach ustnie do protokułów i w przeprow adzeniu rozpraw .
W ładze sam orządow e określą sam e swój język w e
w nętrznego urzędow ania.
Art. 23.
Język w yk ład ow y w szkołach, utrzym yw anych przez jedną z izb sejmiku w ojew ódzkiego, określi taż izba.
Art. 24.
Sejm R zeczypospolitej Polskiej uchwali utw orzenie uniw ersytetu ruskiego i zapew ni mu potrzebne środki finansowe ze S k arb u P aństw a. U niw ersytet ten, zo rga
nizow any autonomicznie, zgodnie z przepisam i, doty- czącem i szkół akadem ickich, podlegać będzie bezpośre
dnio Ministrowi W yznań Religijnych i O św iecenia P u
blicznego. *
Al t. 25.
U staw y w ojew ódzkie i w szelkie ogłoszenia urzędo
w e publikowane będą w języku polskim i języku ruskim w dzienniku urzędow ym w ojew ództw a.
U staw y, rozporządzenia i inne ak ty państw ow e, n a
bierające m ocy pow szechnie obowiązującej przez ogło
szenie w Dzienniku U staw R zeczypospolitej Polskiej, będą podaw ane do w iadom ości w spom nianych w oje
w ództw w dzienniku urzędow ym w ojew ództw a, tak że w przekładzie na język ruski, o ile m ożności w tym s a mym czasie.
Art. 26.
S am orząd pom ienionych w ojew ództw zostanie w p ro w adzony w życie najpóźniej w 2 lata po ogłoszeniu ni
niejszej ustaw y.
W tym że czasie przystąpi Rząd do założenia uniw er
sy te tu ruskiego.
Rozdział III.
Postanowienia końcowe.
Art. 27.
W ykonanie tej ustaw y poleca się Ministrowi S praw W ewnętrznych.
Art. 28.
U staw a niniejsza nabiera mocy obowiązującej z dniem ogłoszenia.
Termin w ejścia jej w życie w w ojew ództw ach, po
siadających już sam orząd wojew ódzki, określi osobna ustawa.
M arszalek:
(—) Trąmpczyński.
P re z y d e n t Ministrów (—) Juljan Nowak.
M inister S praw W ew n ętrznych:
(—) A. Kamieński.
(Dz. Ust. Rz. P. Nr. 90; poz. 829 z dnia 25. 10. 1922).
5.
(Dz. U. R. P. Nr. 62; posz. 400).
Ustawa
z dnia 14. lipca 1920 r.
o przelaniu praw skarbowych państw niemieckich oraz praw członków niemieckich domów panujących na
Skarb Państwa Polskiego.
A. P r a w a z a p i s a n e w k s i ę g a c h w i e c z y s t y c h .
Art. 1.
Na podstaw ie w ersalskiego tra k ta tu pokoju z dnia 28. czerw ca 1919 r. sądy w pisują z urzędu do'
f & r —
w ieczystych b. dzielnicy pruskiej w e w szystkich w y p ad kach, w których korona, R zesza Niemiecka, państw a niemieckie, instytucje R zeszy lub państw niemieckich oraz b. cesarz niemiecki i inni członkow ie niemieckich domów panujących są lub po 11. listopada 1918 r. byli wpisani jako w łaściciele lub m ający p ra w a rzeczow e, w ich m iejsce S karb P a ń stw a Polskiego!.
Art. 2.
Jeżeli po dniu 11. listopada 1918 r. osoby praw ne lub fizyczne wym ienione w art. 1. zbyły albo obciążyły nieruchom ość lub jeżeli po 11. listopada 1918 r. praw o rzeczow e, zapisane na imię w ym ienionych art. 1. osób, na ich w niosek lub za ich zgodą zostało odstąpione, w y kreślone albo uległo jakiejkolwiek innej zmianie, w ów czas sąd przyw róci taki stan w księgach w ieczystych, jakiby istniał, g d yby osoby, w ym ienione w artyku le \, nie były staw iły wniosku lub w y ra ziły swej zgody, po
trzebnej do zm iany ksiąg w ieczystych.
O ile na hipotekę, dług gruntow y lub rentow y, k tó rych w ierzycielem w edług treści księgi w ieczystej jest lub po U . listopada 1918 r. b y ła którakolw iek z osób.
wym ienionych w art. 1, udzielony został list hipotecz
ny, gruntow y lub rentow y, w ów czas sąd w y staw i z urzędu now y list na rzecz S karbu . P ań stw a Polskiego.
Jeżeli do urzędu hipotecznego nadejdzie list hipo
teczny, gruntow y lub rentow y, i jeżeli z niego tylko w ynika, iż którakolw iek z osób, w ym ienionych w art.
1 jest w ierzycielem hipoteki, długu gruntow ego lub rentow ego albo po li. listopada 1918 r. nim była, n a tenczas sąd wpisze S karb P ań stw a Polskiego jako w ie
rzyciela hipoteki, względnie długu gruntow ego lub ren towego. P rze p isy ustępu 1 niniejszego a rty ' ‘ «zy~
w róceniu daw niejszego stanu w pisów należy (. >owie- dnio stosow ać i do treści listu.
Art. 3.
Osoby, dotknięte zmianami w pisów w księgach w ie
czystych, dokonanem i na podstaw ie art. 2, nie m ogą
rościć sobie żadnych pretensji do S karbu P ań stw a Polskiego.
W yjątek stanow i w ypadek, gdy w łaściciel nierucho
mości, któregoby dotkną? art. 2 lub jego praw n y po
przednik całkow icie lub częściowo w yko nał zobow ią
zanie, płatne już p rzed dniem 11 listopada 1918 roku.
Z sądowem dochodzeniem w tych w ypadkach w y s tą pić jednak m ożna tylko w przeciągu sześciu m iesięcy od dnia w ejścia w życie niniejszej ustaw y.
Art. 4.
W w ypadkach, w których został udzielony list na hipotekę, dług gruntow y lub rentow y, ulegające całko
wicie lub częściow o w ykreśleniu n a podstaw ie art. 2, z listu pow yższego mogą być podnoszone przeciw ko Skarbowi P a ń stw a Polskiego tylko takie roszczenia, które w ynikają z w pisów w księgach w ieczystych.
Art. 5.
Skarb P ań stw a Polskiego, w pisany na podstaw ie art. 1. jako właściciel nieruchomości, może żądać usu
nięcia z nieruchom ości tych osób. które na podstaw ie umowy, zaw artej z jedną z osób, w art. 1 w ym ienio
nych, przebyw ają po w eiściu w życie niniejszej u staw y na tejże nieruchom ości.
B. P r a w a , z a p i s a n e w i n n y c h r e j e s t r a c h p u b l i c z n y c h .
Art. 6.
P rzepisy arty k u łó w 1 do 5 stosuje się odpowiednio do rejestru okrętow ego.
Art. 7.
W e wszelkich rejestrach publicznych b. dzielnicy pruskiej, w który ch korona, R zesza Niemiecka, państw a niemieckie, instytucje R zeszy lub państw niemieckich, oraz były cesarz niemiecki i inni członkow ie niem iec
kich domów panujących są lub byli zapisani po 11 H-
Zbiór praw konst. i admin. Tom II. 2
stopada 1918 r., są d y w pisują z urzędu w ich m iejsce S karb P a ń stw a Polskiego.
P rze p isy art. 2 i 3 m ają odpowiednie zastosow anie.
C. R z e c z y r u c h o m e . Art. 8.
O soby m ające w posiadaniu tz e c z y ruchom e, k tó re w czasie m iędzy 11. listopada 1918 r. a 10. sty czn ia 1920 r. b y ły w łasnością korony, R zeszy Niemieckiej, p aństw niemieckich, instytucji R zeszy lub p ań stw nie
mieckich, byłego cesarza niem ieckiego i innych człon
ków niemieckich dom ów panujących i znajdow ały się w pow yżej określonym czasie w obrębie b. dzielnicy pruskiej, przyznanej P olsce w ersalskim tra k ta te m po
koju z dnia 28. czerw ca 1919 r., są obow iązane w y dać je Skarbow i P ań stw a Polskiego1. O sobne rozpo rząd ze
nie ustali, k tó re w ładze pow ołane będą do odbioru po
w yższych przedm iotów .
W inni niezastosow ania się do niniejszego przepisu ulegną k arze w ięzienia lub grzyw ny do 100.000 mk.
D. P r z e p i s k o ń c o w y . Art. 9.
W ykonanie niniejszej u staw y pow ierza się M inistro
wi b. D zielnicy Pruskiej.
M a r s z a ł e k : Trąmpczyński.
Obywatelstwo, przynależ- ność, stan cywilny
(Dz. U. R. P. Nr. 7; poz. 44).
Ustawa
z dnia 20. stycznia 1920 r.
o obyw atelstw ie Państwa Polskiego.
Art. 1.
Obywatel polski nie m oże być jednocześnie obyw a
telem państw a innego.
Art. 2.
Z chwilą ogłoszenia ustaw y niniejszej praw o oby watelstwa polskiego słu ży każdej osobie bez różnicy płci, wieku, w yznania i narodow ości, k tó ra:
1) jest osiedlona na obszarze P aństw a Polskiego, o ile jej nie słu ży obyw atelstw o innego państw a. Za osiedlonego w P aństw ie Polskiem w znaczeniu niniej
szej ustaw y jest uw ażany, kto:
a) jest zapisany lub m a praw o być zapisanym do ksiąg stałej ludności b. K rólestw a Polskiego;
?•
b) ma praw o sw ojszczyzny w jednej z gmin na ob
szarze P ań stw a Polskiego, stanow iącym po
przednio część składow ą P ań stw a A ustriackie
go lub Węgierskiego';
c) miał już przed 1-szym stycznia 1908 r. z ty tu łu o by w atelstw a niemieckiego stałe m iejsce za
m ieszkania na obszarze P ań stw a Polskiego, sta now iącym poprzednio część składow ą P ań stw a P ruskiego ;
d) był zapisany do gminy miejskiej lub wiejskiej, albo do jednej z organizacji stanow ych na zie
miach b. C esarstw a R osyjskiego, jakie w chodzą w skład P ań stw a Polskiego;
2) urodziła się na obszarze P ań stw a Polskiego, o ile nie służy jej obyw atelstw o innego1 P a ń stw a ;
3) ponadto której na m ocy tra k ta tó w m iędzynaro
dowych obyw atelstw o polskie przysługuje.
Art. 3.
O byw atele państw innych pochodzenia polskiego oraz ich potom kowie uznani będą za obyw ateli P ań stw a Polskiego, skoro po pow rocie do Polskiego P a ń stw a w urzędzie adm inistracyjnym m iejsca sw ego zam ieszkania złożą dow ody pochodzenia polskiego w ra z z ośw iad
czeniem, że chcą b y ć obyw atelam i polskimi i zrzekają się obyw atelstw a innego państw a.
Art. 4.
O byw atelstw o polskie nab y w a się:
1) przez urodzenie.
2) przez uprawnienie, uznanie lub przysposobienie, 3) przez zamążpójście,
3) przez nadanie,
5) przez przyjęcie urzędu publicznego lub przyjęcie do służby wojskowej w P aństw ie P o V -^ m , o ile nie uczyniono przeciw nego zastrzeżenia.
Art. 5.
P rz e z urodzenie dzieci ślubne nabyw ają obyw atel
stw o ojc dzieci nieślubne — obyw atelstw o m atki.
Dzieci rodziców niewiadom ych, urojdzone lub znale
zione na obszarze P a ń stw a Polskiego, uw ażane będą za obywateli polskich, oj ile nie w ykaże się ich inne obywatelstwo.
Art. 6.
Przez uprawnienie, uznanie lub przysposobienie dziecko, liczące nie więcej niż *18 lat, nabyw a obyw a
telstwo ojca lub m atki, względnie innej osoby, uznającej lub przysposabiającej.
Art. 7.
Przez zam ążpójście nabyw a obyw atelstw o polskie cudzoziemka, poślubiająca obyw atela polskiego.
Art. 8.
Nadanie o b y w atelstw a polskiego nastąpić m oże na prośbę osoby, pragnącej je uzyskać, jeżeli w y każe:
1) że prow adziła nieposzlakow any try b życia#
2) że p rzeb y w a stale przynajm niej od 10 lat w g ra
nicach P ań stw a Polskiego,
3) że posiada środki utrzym ania lub zarobkow ania dla' siebie i swojej rodziny,
4) że posiada znajom ość języka polskiego.
Za m ałoletnich oraz inne osoby, ograniczane w zdolności do działań praw nych, w noszą prośbę o n a
danie im o b yw atelstw a polskiego ich praw ni zastępcy.
Art. 9.
W w y pad kach w yjątkow ych, zasługujących 'Ha szczególne uwzględnienie, o byw atelstw o polskie mo|że być nadane osobom, nie odpow iadającym poszczegól
nym w arunkom z pośród w ym ienianych w art. 8, zwłaszcza na o bszarze b, C esarstw a Rosyjskiego, jaki wchodzi w sk ład P ań stw a Polskiego. W żadnym jednak razie obyw atelstw o polskie nie m oże być nadane oso
bom, ukaranym przez sąd y polskie za przestępstw a, pociągające za sobą ograniczenie praw , dopóki te o g ra
niczenie trw a, tudzież osobom, znajdującym się w stanie upadłości.
I '
Art. 10.
O byw atelka polska, k tó ra przez zam ążpójście z a cudzoziem ca u traciła obyw atelstw o polskie, odzyskuje je, jeżeli po ustaniu tego m ałżeństw a i osiedleniu się w Polsce zło ży odpowiednie ośw iadczenie w urzędzie adm inistracyjnym m iejsca sw ego zam ieszkania.
Art. 11.
U tra ta obyw atelstw a polskiego następuje:
1) przez nabycie obcego obyw atelstw a;
2) przez przyjęcie urzędu publicznego lub w stąpie
nie do służby w ojskow ej w państw ie obcern bez zgody R ządu Polskiego.
Osoby, obow iązane do czynnej służby w ojskow ej, nabyć mogą obyw atelstw o obce nie inaczej, jak po w y jednaniu na to zezw olenia od Ministra S praw W ojsko
w ych, w przeciw nym razie w obec P ań stw a Polskiego nie przestaną b y ć uw ażane za obyw ateli polskich.
Art. 12.
O nadaniu i utracie o byw atelstw a polskiego roz
strz y g a Minister S praw W ew nętrznych, po zasiągnięciu w w ypadkach nadaw ania o byw atelstw a opinji gm iny, w której dana osoba jest zam ieszkała, tudzież w łaści
wego urzędu adm inistracyjnego.
Minister S p raw W ew nętrznych jest w ładny p rz e
k azać upraw nienia, w ynikające z niniejszego artyk ułu, w ładzom adm inistracyjnym TI. instancji.
Art. 13.
Nadanie i u tra ta o b yw atelstw a polskiego, o ile ina
czej nie zastrzeg a postanow ienie Ministra S praw W e
w nętrznych rozciąga się na żonę nabyw ającego lub tra cącego obyw atelstw o polskie, tudzież na jego dzieci, w wieku do lat 18.
Art. 14.
U staw a niniejsza w chodzi w życie z dniem jej ogło
szenia.
W ykonanie u staw y niniejszej poleca się M inistrowi Spraw W ew nętrznych.
M arszałek: Trąmpczyński P re z y d e n t M inistrów: L. Skulski.
Minister S praw W ew nętrznych: S. Wojciechowski
Ogłaszanie ustaw
1.
(Dz. Ust. Śl. Nr. 1; poz. 1 z dnia 19, czerw ca 1922).
Rozporządzenie
z dnia 17. czerw ca 1922 r.
w przedimiocie w ydaw ania Dziennika U staw Śląskich.
Na m ocy ustępu 3 art. 40 U staw y K onstytucyjnej z dnia 15. lipca 1920 .r, zaw ierającej statu t organiczny W ojew ództw a Śląskiego (Dz. Ust. Rz. P. z 1920 r. Nr.
73, poz. 497) uzupełnionego u staw ą z dnia 30. lipca 1921 ro k u (Dz. Ust. Rz. P. z 1921 r. Nr. 69 poz. 449), stan o wię w porozum ieniu z T ym czasow ą R adą W ojew ódzką, co następuje:
Art. 1.
W Dzienniku U staw Śląskich będą ogłaszane:
1. R ozporządzenia, k tóre W ojew oda i T ym czasow a R ada W ojew ódzka w ydadzą na m ocy ustaw y R ze
czypospolitej Polskiej z dnia 30. lipca 1921 r. w u- zupełnieniu art. 40 U staw y K onstytucyjnej z dnia 15. lipca 1920 r. (Dz. Ust. z 1921 r. Nr. 69, poz. 449);
2. ustaw y Sejm u Śląskiego;
3. powszechnie obow iązujące rozporząd zenia W oje
wody i R ady W ojew ódzkiej, w ydane na podstaw ie istniejących ustaw ;
4. ośw iadczenia W ojew ody i R ady W ojew ódzkiej, które w m yśl obow iązujących przepisów w D zien
niku U staw Śląskich um ieszczone b y ć winny.
W razie wątpliwości, czy dane rozporządzenie jest powszechnie obow iązujące i czy jako takie m a b y ć u- mieszczone w Dzienniku U staw Śląskich, ro z strzy g a sprawę R ada W ojew ódzka.
Art. 2.
U staw y, rozporządzenia i inne akty, w art. 1. w y mienione, uw aża się jako praw nie ogłoszone w D zien
niku U staw Śląskich z dniem w yjścia tego num eru Dziennika U staw , w k tó ry m są um ieszczone. T en dzień ma być w yraźnie w odnośnym dzienniku w ym ieniony.
Art. 3.
Moc obow iązującą ogłoszonych w Dzienniku U staw Śląskich aktów , w art. 1. w ym ienionych, zaczyna się, o ile w nich inaczej nie postanow iono, po upływ ie dni 14-tu po dniu ich ogłoszenia.
Art. 4.
Dziennik U staw Śląskich w ydaje W ojew oda.
Art. 5.
Każdy num er Dziennika U staw w y słan y będzie bezpłatnie po jednym egzem plarzu w ładzom central
nym, wojewódzkim urzędom adm inistracyjnym , i bibli
otekom uniw ersyteckim . Art. 6.
W arunki pren u m eraty Dziennika U staw ustala W o
jewoda.
Art. 7.
R ozporządzenie niniejsze w chodzi w życie z dniem ogłoszenia, w tych zaś częściach W ojew ództw a Śląskie
go, w któ ry ch suw erenność przejdzie n a P olskę dopiero
po ogłoszeniu niniejszego rozporządzenia, z dniem zm iany suw erenności.
Art. 8.
W ykonanie niniejszego rozporządzenia porucza się W ojewodzie.
Wojewoda Śląski:
J. Rymer.
2,
(Dz. Ust. Śl. Nr. 29; poz. 109; z dnia 23. paźdz. 1922).
Ustawa
z dnia 20. października 1922 r.
w sprawie wydawania Dziennika Ustaw Śląskich.
Art. 1.
Zatw ierdza się rozporządzenie W ojew ody z dnia 17. czerw ca 1922 r. w przedm iocie w y daw ania Dzien
nika U staw Śląskich (Dz. Ust. Sl. Nr. 1. poz. 1) z nastę- pującemi zmianami.
Art. 2.
Uchwalone, przez Sejm Śląski ustaw y podpisuje M arszałek Sejm u Śląskiego i p rz esy ła W ojew odzie do opublikowania.
Art. 3.
Każdy poseł na Sejm Śląski, biuro Sejmu, jakoteż i każd y członek R ady W ojew ódzkiej otrzym ują b ezp łat
nie każd y num er D ziennika U staw Śląskich.
Art. 4.
W ykonanie niniejszej u staw y poleca się W ojew o
dzie.
Niniejsza u staw a wchodzi w życie z dniem jej ogło
szenia.
M a r s z a ł e k : (—) W olny.
NP >> '
3.
Ustawa
z dnia 26. w rześnia 1922 r.
o ogłoszeniach dokonywanych w Orędowniku R zeszy Niemieckiej i w Orędowniku Państwa Pruskiego.
Art. 1.
Ogłoszenia, k tó re w edług przepisów niemieckich i pruskich albo w edług postanow ień statu tó w lub um o
wnych w inny b y ć dokonyw ane przez um ieszczenie w Orędowniku R zeszy Niemieckiej (D eutscher R eichsan- zeiger) lub w O rędow niku P ań stw a P ruskiego (P reus- sischer S taatsanzeiger), będą um ieszczane w gazecie rządowej „Monitor P olski11.
Art. 2.
W ykonanie niniejszej u staw y poleca się P re z y d e n towi M inistrów \w porozum ieniu z w łaściw ym i mini
strami.
Art. 3.
U staw a niniejsza d o tyczy spraw , niezastrzeżonych ustawodawstwu śląskiemu, i w chodzi w życie z dniem ogłoszenia.
Marszałek:
Trąmpczyński.
P re z y d e n t M inistrów:
Juljan Nowak.
,
(Dz. Ust. Rz. P. Nr. 87, poz. 780 z dnia 17. 10. 1922 r.)
Organizacja i kompetencja władz
1.
A.
a)Ministerstwa w Warszawie.
1. Prezydium Rady Ministrów
K rakow skie Przedm ieście I. 46—48.
2. Ministerstwo Spraw W ewnętrznych ul. Nowy Ś w iat 69.
3. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ul. Miodowa.
4. Ministerstwo Skarbu ul. R y m arsk a 5.
5. Ministerstwo Spraw W ojskowych Zamek.
6. Ministerstwo Sprawiedliwości ul. D ługa 7.
7. Ministerstwo W yznań Religijnych i Oświecenia Pu
blicznego ul. B agatela 12.
8. Ministerstwo Rolnictwa i Dóbr Państw ow ych ul. S en ato rsk a 15.
9. Ministerstwo Przem yślu i Handlu ul. E lektoralna 2.
10. Ministerstwo Kolei Żelaznych ul. Nowy Ś w iat 14.
11. Ministerstwo P oczt i Telegrafów pi. Napoleona 8.
12. Ministerstwo Robót Publicznych ul. Kredytowa 9.
13. Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej pl. D ąbrow skiego 1.
14. Ministerstwo Zdrowia Publicznego Aleja B elw ederska 3.
b) Prezydent Rzeczypospolitej: Belweder.
r .
B. Inne władze centralne.
1. Główny Urząd Ziemski ul. Szkolna 11
2. Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej ul. Leszno 5.
3. Główny Urząd Statystyczny Aleje Jerozolim skie 32.
4. Główny Urząd Likwidacyjny ul. Foksal 3.
5. Najwyższa Izba Kontroli Państwa ul. D anilow iczow ska 18.
6. Główna Komenda Policji ul. Nowy Św iat 67.
7. Generalna Dyrekcja Monopolu Tytuniowego ul. Chm ielna 36.
8. Generalna Dyrekcja Loterji Państwowych ul. N owy Św iat 70.
9. Polska Krajowa Kasa Pożyczkow a ul. B ielańska 10—12.
10. Sąd NajwyżiSzy P lac Krasińskich.
U. Najw yższy Trybunał Administracyjny ul. Miodowa.
12. Urząd Emigracyjny ul. K rólew ska 23.
13. Główny Urząd Probierczy ul. Złota 22.
14. Urząd Patentowy Aleje Jerozolim skie 36.
15. Nadzwyczajny Komisarjat do spraw walki z epi
demiami
ul. B elw ederska 1—5.
i
Podstawy prawne.
I. D E K R E T
Rady R egencyjnej o tym czasowej organizacji Władz Naczelnych w Królestwie Polskiem.
Z dnia 3. stycznia 1918 (Dz. P ra w Kr. Pol. Nr. 1; poz. 1.) A rt. 23.
Do Ministra Sprawiedliwości należą w szelkie sp ra w y, dotyczące zarządu w ym iaru spraw iedliw ości i z tym zarządem zw iązane, a w tej liczbie przygotow anie, ob
jęcie, a następnie kierow nictw o więzieniami.
Art. 24.
Do Ministra Spraw W ewnętrznych należą przy g o to wanie, a następnie objęcie i prow adzenie w szelkich spraw , w chodzących w zakres ogólnego zarządu k rajo w ego i dozoru nad sam orządem m iejscowym , policji wszelkiego rodzaju, służby zdrow ia, budow nictw a i od
budow y kraju, koncesjow anie i za rz ą d sił w odnych, zaw iadyw anie dróg lądow ych, poęzt, telegrafów i tele
fonów, oraz w szelkich wogóle środków komunikacji, niepozostających pod zarządem w ojskow ym , albo Mi
nistra P rzem y słu i Handlu, sp raw y naturalizacji pań
stw ow ej, staty sty k i ogólnej, zarządu ubezpieczeń pań
stw ow ych, nadzór nad prasą, w reszcie sp raw y natu ry w ew nętrznej, dla innych m inisterstw niezastrzeżone.
Art. 25.
Do Ministra Skarbu należy przygotow anie, a na
stępnie objęcie i zarząd w szelkich spraw w chodzących w zakres skarbow ości państw ow ej oraz polityki finan
sowej państw a, podatków , cel, spraw budżetow ych, kredytow ych, m onetarnych i em isyjnych, nadzór nad zakładam i kredytow ym i i asekuracyjnym i, oraz w szel
kiego rodzaju stow arzyszeniam i kredytow ym i.
Art. 26.
Do Ministra Oświaty i W yznań należy zarząd szkolnictwa wszelkich stopni i typów , opieka nad n a uką, literatu rą i sztuką, nad archiwam i, bibliotekam i publicznemi, czytelniam i, m uzeami i teatram i oraz w y konywanie wszelkich praw i opieki P ań stw a w sp ra wach w yznaniow ych.
Art. 27.
Do Ministra Rolnictwa i Dóbr Koronnych należą sprawy rolnictwa, leśnictw a, spółek rolniczych, zarów no w ytw órczych, jak i handlow ych oraz zarząd wszelkiego rodzaju dóbr państw ow ych, lub znajdujących się pod administracją rządow ą.
Art. 28.
Do Ministra Przem ysłu i Handlu należy organizacja przemysłu, nadzór nad w ykonaniem ustaw przem ysło wych i handlow ych i ochrona h an d lu ; sp ra w y górnictw a, miary i w agi; spraw y przem ysłow ych i handlow ych to
w arzystw akcyjnych, spółek i sto w arzy szeń ; zarząd kolei i dróg wodnych, niepozostających pod zarządem wojskowym.
Art. 29.
Do Ministra Opieki Społecznej i Ochrony Pracy n a
leżą spraw y dobroczynności publicznej, opieki państw o
wej nad ofiaram i w ojny, spraw y stosunków robotni
czych, opieki nad em igracją robotniczą, sp raw y inspek
cji fabrycznej oraz przygotow anie praw odaw stw a o- chrony p racy i ubezpieczeń społecznych.
II. D E K R E T
R ady R egencyjnej o utw orzeniu Ministerstwa Zdrowia Publicznego i Opieki Społecznej i M inisterstw a O chro
ny P racy .
z dnia 30. października 1918 (Dz. P raw Kr. Pol. Nr. 14) poz. 31.)
III. D E K R E T
o utw orzeniu Ministerstwa Spraw Zewnętrznych, Spraw W ojskowych, Komunikacji i Aprowizacji.
z d. 30. paźdz. 1918 (Dz. P ra w Kr. Pol. Nr. 14; poz. 30.) Art. 1.
W uchyleniu odnośnych postanow ień art. 20 D ek re
tu z dnia 3. stycznia 1918 r. o tym czasow ej organizacji W ładz Naczelnych (Dz. P ra w Nr. 1; poz. 1) — p rz e
k ształc a się istniejący p rzy P rezy d en cie M inistrów de
p artam ent S praw P olitycznych na M inisterstwo S praw Z ew nętrznych, zaś Komisje W ojskow ą — na M inister
stw o S praw W ojskow ych.
Art. 3.
Z zakresu kom petencji M inisterstwa P rzem y słu i Handlu określonej w art. 28 D ekretu z dnia 3. stycznia 1918 roku (Dz. P ra w Nr. 1, poz. 1), w y łąc za się sp raw y środków komunikacji z jednoczesnem przekazaniem tych spraw M inisterstwu Komunikacji, które się niniej- szem tw orzy.
IV. D E K R E T
o utw orzeniu Ministerstwa Robót Publicznych.
z dn. 16. stycznia 1919 (Dz. P ra w P . P. Nr. 8; poz. 118.) Art. 1.
Zostaje utw orzone M inisterstwo Robót Publicznych.
Art. 2.
Do zakresu działania M inisterstw a Robót P ublicz
nych należą następujące sp raw y ;
1) budownictwo wodne, m elioracje, w spółdziałanie w melioracjach rolnych i opiniowanie odnośnych planów, budowa dróg w odnych śródziem nych, p rzy stani rzecz
nych, portów i w iększych na nich roboty konserw acyj
ne, wreszcie nadzór nad gospodarką organów sam o
rządnych i instytucji publicznych i pry w atn y ch w tej dziedzinie;
2) budow a i utrzym anie dróg kołow ych i mostów, tudzież nadzór nad gospodarką w tej dziedzinie o rga
nów sam orządnych o charak terze publicznym ;
3) budow a i przebudow a wszelkich budynków p ań stwowych z w yjątkiem kolejowych, górniczych i s tra tegicznych. nadzór nad gospodarką budow laną o rga
nów sam orządnych i instytucji o ch arak terze publicz
nym;
4) osadnictw o ludzkie (zabudowanie, regulacje i u- rządzenia techniczne, użyteczności publicznej m iast, wsi i zdrojowisk, polityka budow lana) tudzież odbudowa osad, zniszczonych w ojną lub klęskam i elem entarnem i;
5) pom iary i badania kraju pod względem p rz y ro dniczym, badania m ateriałów budow lanych i t. p. tu dzież w ydaw anie przepisów budow lanych w interesie dobra i bezpieczeństw a publicznego;
6) sp raw y ogólne adm inistracji i policji technicznej z w yjątkiem sp raw kolejow ych, górniczych, przem y sło
wych i żeglugi, sp ra w y w ydaw ania zezw oleń admini
stracyjno-technicznych, w reszcie przygotow anie u sta w odaw stw a w pow yższych spraw ach technicznych;
7) w spółdziałanie z M inisterstwem W yznań Religij
nych i O św iecenia Publicznego w organizacji szkolnic
twa zaw odow ego i technicznego.
Art. 3.
Dziedziny w art. poprzedzającym wym ienione, zo
stają w y jęte z kom petencji M inistrów P ra c y i Opieki Społecznej, S praw W ew nętrznych i Komunikacji, w zglę
dnie kom petencja tych M inisterstw zostaje odpowiednio ograniczona.
Zbiór praw konst. i acłmin. Tom II. 3
Art. 4.
W ew nętrzną organizację M inisterstw a R obót P u blicznych tudzież organizację podległych mu urzędów technicznych porucza się Ministrowi R obót Publicznych.
A rt. 5.
T w o rzy się P ań stw o w ą R adę Techniczną, w skład której m ają w ejść reprezentanci fachow ych instytucji, stow arzy szeń technicznych, w yższych szkół technicz
nych, przedstaw iciele organizacji sam orządnych.
V. D E K R E T
o utw orzeniu Ministerstwa Poczt i Telegrafów z dnia 5. lutego 1919 r. (Dz. P ra w P. P. Nr. 13; poz. 142.)
Art. 1.
Zostaje utw orzone M inisterstwo P o czt i Telegrafów . Art. 2.
Z zakresu kom petencji M inisterstw a S p raw W ew nętrznych określonej w art. 24 d ekretu o tym czasow ej organizacji w ładz naczelnych (Dz. P raw , rok 1918, Nr. 1, poz. 1) w y łąc za się sp ra w y poczt i telegrafów i telefo
nów i przekazuje M inisterstwu P o czt i Telegrafów . D an w W arszaw ie, dnia 5. lutego 1919 r.
VI. D E K R E T
N aczelnika P ań stw a z dnia 8. lutego 1919 r. (Dz. P raw P. P . Nr. 14; poz. 172).
Na wniosek R ady Ministrów rozszerzam kom peten
cję M inisterstw a R obót Publicznych na w szelkie ro b o ty techniczne z zakresu budow nictw a i konserw acji dróg w odnych oraz na spraw y żeglugi.
W szelkie spraw y, objęte pow yżej określonym za
kresem działania w ydzielam z kom petencji M inisterstw a
Komunikacji i zarząd zam zm ianę n azw y tego Minister
stw a na „Ministerstwo Kolei Żelaznych".
Naczelnik P ań stw a:
J. Piłsudski.
P re z y d e n t M inistrów:
I. J. Paderewski.
VII. U S T A W A z dnia 29. kwietnia 1919 r.
0 organizacji i zakresie działania Ministerstwa Robót Publicznych (Dz. P ra w P. P . Nr. 39; poz. 283).
VIII. U S T A W A z dnia 6. lipca 1920 r.
o organizacji Urzędów Ziemskich.
Zadania Urzędów Ziemskich.
Art. 1.
Zadaniem U rzędów Ziemskich jest przeprow adzenie 1 utrwalenie nowego ustroju rolnego w m yśl zasad u- chwały Sejmu z 10. lipca 1919 r. (Dz. Urz. Min. Roi. i Dóbr P aństw . Nr. 13) na całym obszarze R zeczypospo
litej Polskiej.
Główny Urząd Ziemski.
Art. 2.
Na czele U rzędów Ziemskich stoi G łów ny U rząd Ziemski, k tó ry w ykonuje kierow nictw o i nadzór w e wszystkich spraw ach, dotyczących ustroju rolnego.
Art. 5.
P rez esa Głównego Urzędu Ziemskiego mianuje Na
czelnik P a ń stw a n a w niosek P re z y d e n ta Ministrów.
Prezes Głównego U rzędu Ziemskiego m a w spraw ach służbow o-państw ow ych ch a rak ter Ministra i bierze u- dział w posiedzeniach R ad y M inistrów w spraw ach, do-
3*
tyczących zakresu działania G łównego U rzędu Ziem
skiego.
2.
(Dz. U. R. P . Nr. 74; poz. 429).
Statut Urzędów Miar.
Na zasadzie art. 18-ego d ek retu o m iarach (Dz.
P raw . r. 1919 N r.-15, poz. 211) w ydaję następujący S ta tu t U rzędów Miar.
I. Główny Urząd Miar.
P ersonel Głównego U rzędu Miar sk ład a się z d y rek to ra, urzędników 'etatow ych technicznych i biuro
w ych, m echaników i rzem ieślników oraz służby niższej (oficjalistów).
Art. 1.
W G łów nym U rzędzie Miar w spółpracow ać mogą urzędnicy nieetatow i jako urzędnicy kontraktow i. U rzę
dnicy ci nie mogą pełnić funkcji, zw iązanych z punktem A 1 art. 5-ego niniejszego statutu.
Podział i ty tu ły urzędników Głównego- U rzędu Miar ustanow i zgodnie z dekretem o m iarach i statutem ni
niejszym etat Głównego U rzędu Miar, ustanow iony od- dzielnem rozporządzeniem M inistra P rze m y słu i Handlu.
Art. 2.
U rzędników kategorii V a—VII w łącznie mianuje Minister P rzem y słu i Handlu na przedstaw ienie d y re k to ra Głównego U rzędu Miar, p ozostałych — d y re k to r Głównego U rzędu Miar. Uwalnianie urzędników n astę
puje w tym sam ym trybie. U rzędnicy ko ntraktow i i oficjaliści są przyjm ow ani i zwalniani przez d y re k to ra Głównego U rzędu Miar.
Art. 3.
K ierownictwo ogółem czynności Głównego U rzędu Miar oraz zarząd jego laboratoriam i, biurami, w a rs z ta
tem, kasą, biblioteką i zbioram i należą do d y re k to ra Głównego U rzędu Miar. Do niego rów nież należy w y dawanie odpowiednich regulam inów i rozporządzeń w e wszelkich spraw ach adm inistracyjnych U rzędu.
Dyrektor m a praw o m ianow ać oraz odw oływ ać od
powiedzialnych zastępców z pośród w yższy ch urzędni
ków legalizacji narzędzi m ierniczych do w ykon yw ania poszczególnych funkcji, każdorazow o zaw iadam iając swą władzę przełożoną.
Art. 4.
D yrektor G łównego U rzędu Miar podlega bezpo
średnio Ministrowi P rze m y słu i Handlu.
Art. 5.
Do kom petencji Głównego U rzędu Miar należy:
A. 1) Przechow anie w zofców państw ow ych m iar pod
staw ow ych i ich głów nych kopji.
2) P rzygotow yw anie w zorców norm alnych dla o krę
gowych urzędów m iar i ich porów nyw anie p er
iodyczne oraz spraw dzanie p rz y rząd ó w dla tych urzędów, określanie kategorji p ra cy spraw dzania, przekazyw anej różnym urzędom m iar; legalizo
wanie narzędzi m ierniczych, k tó ry ch spraw dzanie zarezerw ow ane będzie dla G łównego U rzędu Miar; nadzór n ad techniczną stro ną działalności urzędów m iar wszelkich stopni; w ykonyw anie studjów, badań i dośw iadczeń, dotyczących w a runków dopuszczalności now ych narzędzi m ier
niczych do obrotu, podlegającego legalizacji i zmian, pożądanych w narzędziach dotychczas sto sow anych.
3) Spraw dzanie i uw ierzytelnianie narzędzi m ierni
czych dla celów fiskalnych p aństw a: cła, ak cy zy i t. p.
4) W zorcow anie, spraw dzanie i uw ierzytelnianie n a
rzędzi m ierniczych dla potrzeb nauki i techniki z dokładnością, przechodzącą zak res środków podw ładnych urzęd ów m iar, i wogóle — n arzęd zi
m ierniczych: geodezyjnych, rysunkow ych i w a r
sztatow ych, narzędzi dla pom iarów technicznych, mechanicznych, fizycznych i elektrycznych.
5) W ykonyw anie i ogłaszanie prac naukow o-m etro- logicznych.
B. 1) Ogólny nadzór nad w ykonyw aniem w P ań stw ie ustaw y o m iarach i odnośnych przepisów w y k o naw czych.
2) Zwierzchni zarząd okręgow em i urzędam i m iar, nadzór ogólny nad działalnością w szystkich u rzę
dów m iar i rozgraniczanie okręgów ich działal
ności ;
zaop atryw anie urzędów m iar w e w zorce norm al
ne i wogóle w szelkie pom oce dla czynności legali
zacji, w ydaw nictw o przepisów , w yjaśnień i sp ra w ozdań, dotyczących działalności urzędów m iar.
3) P rzedstaw ianie do zatw ierdzenia M inistra P rz e m ysłu i Handlu w niosków o utw orzenie now ych urzędów m iar lub zam ykanie istniejących.
W reszcie G łów ny U rząd Miar w y k o n y w a czyn ności, przekazane mu przez dek ret o m iarach z dn.
8. lutego 1919 r.. i czynności, k tóre będą mu p rz e kazane w drodze dalszych rozporządzeń.
Art. 6.
G łów ny U rząd Miar w ładny jest znosić się bezpor średnio w bieżących spraw ach ze w szystkiem i u rzę
dam i państw ow em i za w yłączeniem W ład z y N ajw yż
szej i R ady Ministrów.
II. Urzędy podwładne Głównemu Urzędowi Miar.
Art. 7.
P ersonel U rzędów Miar okręgow ych lub miejsco
w ych skład a się z następujących urzędników etato w y ch : nadinspektorów legalizacji narzędzi m ierniczych, inspek
torów i starsz y ch kontrolerów , pom ocników inspektorów , starsz y ch legalizatorów , legalizatorów S kontrolerow i se k re ta rz y U rzędów Miar, urzędników biurow ych i eks-
pedjentów, pomocników legalizatorów i kancelistów starszych, aplikantów legalizacji, kancelistów i typistów oraz urzędników nieetatow ych i oficjalistów.
Art. 8.
Urzędników kategorii V-a—VII w łącznie mianuje Minister P rze m y ślu i H andlu na w niosek d y re k to ra G łó
wnego U rzędu Miar, p o zostałych — d y re k to r G łównego Urzędu Miar. D o niego należy rów nież przyjm ow anie urzędników nieetatow ych z w ynagrodzeniem m iesięcz- nem do 900 mk. Oficjalistów mianuje, względnie p rz y j
muje, nadinspektor w łaściw ego okręgu.
Art. 9.
Do d y re k to ra G łównego U rzędu Miar należy w y d a
wanie rozporządzeń, dotyczących sposobu prow adzenia spraw w urzędach m iar i w ew nętrznej organizacji urzę
dów.
Art. 10.
Do nadinspektorów legalizacji narzędzi m ierniczych należy: nadzór ogólny nad w ykonyw aniem w obrocie publicznym i wogóle przez osoby p ry w a tn e ustaw y o miarach w okręgu, zw ierzchni za rzą d m iejscowemi u rzę
dami m iar w okręgu, nadzór nad dokładnością używ a
nych przez nie w zorców norm alnych i bezpośrednie kie
rownictwo urzędam i okręgowem i.
N adinspektorowie m ają praw o w y zn aczy ć i odwo
ływać odpow iedzialnych zastępców do w ykonyw an ia poszczególnych swoich funkcji z pośród urzędników le
galizacji narzędzi m ierniczych nie niżej kategorii VIII, każdorazowo zaw iadam iając sw ą w ładzę przełożoną.
Art. 11.
U rzędy m iar w ykonyw ują te czynności legalizow a
nia i uw ierzytelniania narzędzi m ierniczych, k tó re im są przekazane przez G łów ny U rząd Miar.
Art. 12.
U rzędy m iar są urzędam i państw ow em i. G łów ny Urząd Miar m oże dozw alać gminom miejskim i ziem skim
na urządzenie i utrzym yw anie na k o szt w fasny kom u
nalnych urzędów miar. U rzędy te podlegają przepisom ustaw y niniejszej, narów ni z urzędam i państw ow em i.
O płaty za czynności tych urzędów należą do u trzy m u jących je gmin. Na ty ch sam ych zasadach m ogą o trz y m ać pozw olenie na otw arcie podobnych instytucji to w a rzy stw a naukow e, techniczne, zak ład y naukow e, za
rządy kolejowe i t. p. Pozw olenia takie są odwołalne.
Przepisy przechodnie.
Art. 13.
Instytucje, k tóre uprzednio u zy sk ały praw o legali
zow ania narzędzi m ierniczych lub sp raw dzania (uwie
rzytelniania) takow ych dla celów, przew idzianych w art. 13-ym d ekretu o m iarach (Dz. P ra w r. 1919 Nr. 15 poz. 211), w inny w term inie m iesięcznym od d aty ogło
szenia niniejszego statu tu w yjednać zezwolenie, w m yśl art. 12 niniejszego statutu, na dalsze prow adzenie tych czynności, a w razie nieuzyskania zezw olenia przerw ać je przed upływ em dalszych dwuch miesięcy.
W arszaw a, dnia 7 sierpnia 1919 r.
Minister P rze m y słu i Handlu Hącia.
3.
(Dz. Ust. R. P. Nr. 50; poz. 308).
Rozporządzenie
Ministra Robót Publicznych o organizacji Zarządu rzek żeglownych.
Na zasadzie art. 3 ustaw y z dnia 29. kw ietnia 1919 r.
(Dz. P r. Nr. 39, poz. 283) zarząd zam w porozum ieniu z Ministrem b. Dzielnicy P ruskiej co następuje:
Art. 1.
Dla w ykonania ustaw y z dnia 9. lipca 1919 r. (Dz.
Pr. Nr. 59, poz. 356) zostaje utw orzona Generalna D y rekcja regulacji rzek żeglownych, k tó ra stanow i oddział M inisterstwa R obót Publicznych i podlega bezpośrednio Ministrowi, względnie podsekretarzow i stanu.
Art. 2.
Do zak resu działania G eneralnej D yrekcji regulacji rzek żeglow nych należy:
1) opracow anie generalnych projektów regulacji rzek żeglow nych tudzież budow y portów rzecznych, han
dlowych, drzew nych, zimowisk, ładow ni i innych urządzeń potrzebnych dla żeglugi,
2) zatw ierdzanie szczegółow ych projektów i naczelny nadzór techniczny nad w ykonaniem robót regula
cyjnych.
Art. 3.
D ziałalność G eneralnej D yrekcji regulacji rzek że
glownych obejmuje narazie następujące przestrzenie rzek:
a) W isłę od zbiegu m ałej W isły z P rzem szą aż do jej nowego ujścia do m orza B ałtyckiego w Schiewen- horst na d ł u g o ś c i ... 932 km.
b) dopływ y W isły a to:
1) P rzem szę od zbiegu Białej i Czarnej P rzem szy pod Niwka do jej ujścia do
W i s ł y ... 23,7 „
2) Dunajec od N. S ącza 109,5 „
3) W isłokę od J a s ła . . . . 105 „
4) San od ujścia O sław y 280 „
5) W ieprz od ujścia B y strzy cy . 127 „ 6) Bug od ujścia R aty do połączenia z
Narwią i B ug-N arew do ujścia do
W isły pod Modlinem 618 „
7) Narew od ujścia Supraśli do połą
czenia z Bugiem . . . . 296 „
8) B iebrzę u. . .
9) Nidę od połączenia z C zarną Nidą do u j ś c i a ...
c) Kanał Augustowski
173 97 103 Art. 4.
O pracow anie szczegółow ych projektów i w y k o n a
nie robót oraz inspekcję żeglugi i spław u porucza się czterem D yrekcjom O kręgow ym regulacji rzek żeglo
w nych, w k tórym to celu w yszczególnione w art. 3 p rz e
strzenie rzek żeglow nych rozdziela się na następujące okręgi wodne, a mianowicie:
1) O k r ą g 1 - s z y (pomorski), dla którego D yrekcji miejsce służbow e będzie później ustalone, obejmie dolną \ W isłę od jej ujścia w Schiew enhorst do ujścia D rw ęcy (222 km.) z kierow nictw am i budow y w Tczewie. C hełm nie, G rudziądzu i Toruniu.
O krąg p o w yższy podlega na czas przejściow y b ez
pośrednio M inisterstwu b. Dzielnicy P ruskiej, które je
dnak w e w szystkich spraw ach personalnych i organi
zacyjnych, budżetow ych i w ażniejszych robót technicz
nych zarząd zenia w ydaje po porozumieniu się z Mini
sterstw em R obót Publicznych.
2) O k r ą g 2 -g i z siedzibą D yrekcji w W arszaw ie obejmie W isłę od ujścia D rw ęcy do ujścia Bugu (162 km.) z kierow nictw am i budow y w e W łocław ku (do uj
ścia S krw y ) i w Płocku od S k rw y doi Bugu, dalej rzekę Bug do ujścia R aty z kierow nictw am i w W yszkow ie od W isły do ujścia Muchawca i w D orohusku od M uchawca do R aty, rzekę N arew z kierow nictw em w P ułtu sku o raz ( B iebrze z kanałem Augustowskim z kierow nictw em w
Augustowie.
3) O k r ą g 3-c i z siedzibą D yrekcji w W arszaw ie obejmie W isłę od ujścia Bugu do ujścia Sanu (266 km .) z kierow nictw am i budow y w W arszaw ie od Bugu do ujścia Pilicy, w P uław ach od ujścia Pilicy do ujścia II- żanki i w Sandom ierzu od ujścia Iłżanki do ujścia Sanu.
Do tego okręgu należeć będzie rów nież W ieprz i podległe dotąd bezpośrednio M inisterstw u kierow nictw o budowy portu na Saskiej Kępie pod W arszaw ą.
4) O k r ą g 4-t y z siedzibą D yrekcji w K rakow ie obejmie W isłę od ujścia Sanu do ujścia P rze m sz y (280 km.) z kierow nictw am i budow y w T arnobrzegu dla Wisły do ujścia W isłoki, w Szczucinie od ujścia W isłoki do ujścia Dunajca, w Krakow ie od ujścia D unajca do ujścia P rze m sz y w ra z z P rzem szą, w Nisku dla Sanu od ujścia W isłoki do W isły, w P rzem y ślu dla Sanu od ujścia W isłoki do ujścia O sław y, w D ębicy dla W isłoki do ujścia Jasiółki i w Tarnow ie dla D unajca do ujścia Popradu.
Art. 5.
Z akres działania D yrekcji okręgow ych regulacji rzek żeglow nych i kierow nictw budow y unorm ują oso
bne instrukcje.
Art. 6.
R ozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
W arszaw a, dnia 8. czerw ca 1920 r.
M inister R obót P ublicznych:
Kędzior.
4.
(Dz. P . P . P . Nr. 19; poz. 56).
Ustawa
o Polskiej Krajowe* Kasie Pożyczkowej.
Art. 1.
Zanim na m ocy uchw ały sejm owej nie zostanie po
wołany do życia Bank Poflski P olska K rajow a Kasa Pożyczkow a, założona i prow adzona aż do 11. listo
pada 1918 r. przez okupacyjną w ładzę niemiecką, jest
jedyną em isyjną instytucją bankow ą P a ń stw a Polskiego, k asą centralną urzędów państw ow ych i m iejscem p rz e
chow yw ania depozytów , znajdujących się pod opieką państw a.
Art. 2.
Sum a m arek polskich, w ypuszczonych przez Pol
ską K rajow ą Kasę P ożyczkow ą do 11. listopada 1918 r., w ynosi 880.150.867 m arek 50 fenigów. Za pew ność ak tyw ów , w jakich zo stała um ieszczona w y k a zan a w yżej sum a, odpow iada P ań stw o Niemieckie. D alszą emisję m arek polskich P o lska K rajow a K asa P o ży czk o w a p ro w adzi na rachunek P a ń stw a Polskiego pod nadzorem rządu, a specjalnie M inistra Skarbu, na zasadach, w y szczególnionych w następnych punktach.
Art. 3-
Suma biletów Polskiej Krajowej K asy P o życzk o
wej, w ypuszczonych po 11. listopada 1918 r., nie m oże p rzew yższać 500 miljonów m arek.
Art. 4.
Marki polskie są środkiem praw ny m płatniczym w całem państw ie i przyjm ow ane są przez w szystkie urzędy, w edług w artości nom inalnej. W tych dzielni
cach kraju, w k tórych praw nie obiegają jeszcze ruble lub korony, stosunek m arek polskich do ty ch pieniędzy p rz y zapłatach skarbow ych ustanaw iany będzie perio
dycznie przez Ministra Skarbu.
Art. 5.
Polskiej Krajowej' K asie P ożyczkow ej nie wolno w y d a ć ani jednego biletu, niezabezpieczonego całkow i
cie złotem , licząc 2784 m arki za 1 kilogram złota, albo następującem i w artościam i:
a) wekslam i, złożonem i do> dyskonta albo na za
bezpieczenie k re d y tu w rachunku bieżącym , przyczem w eksle m uszą mieć conajmniej 2 pod
pisy i ży ro jednego z banków polskich, posia
dającego w kasie k re d y t; do term inu płatności
weksli nie może brakow ać w ięcej nad 4 m ie
siące;
b) tow aram i, złożonem i na zabezpieczenie p o ży czek, udzielanych w stosunku połow y w artości szacunku rynkow ego;
c) polskiemi, papieram i procentow em i i dyw idendo- wemi, na za sta w k tórych K asa udziela pożyczek w edług norm, oznaczonych przez zarząd i za
tw ierdzonych przez M inistra S karbu;
d) polskiemi papieram i procentow em i, nabytem i na w łasny rachunek Kasy, do sum y nie p rz e w y ż
szającej 10 miljonów m arek;
e) banknotam i rosyjskiem i i austryjackiem i, naby- w anem i przez Kasę na w łasn y rachunek, do su
m y nie przew yższającej 10 miljonów m arek; dal
sze nabyw anie w ym ienionych banknotów m oże być zarządzone tylko przez M inistra S karbu;
f) banknotam i rosyjskiem i i austrjackiem i, zastaw ia- nemi w Kasie w edług norm, oznaczonych przez zarząd i zatw ierdzonych przez M inistra S karbu;
g) banknotam i memieckiemi, wym ienionem i na m ar
ki polskie podług uznania zarządu do sum y 10 miljonów m arek; dalsze zw iększenie tej sum y zależy od decyzji Ministra S karbu;
h) nabyw anem i n a w łasny rachunek K asy pienię
dzmi, czekam i i w ekslam i tych państw , k tó ry ch pieniądze nie b y ły praw nym śrc^łkiem płatni
czym w P olsce podczas okupacji.
Art. 6.
W szelkie pożyczki udzielane są tylko w m arkach polskich i mają być spłacone w tej lub w przyszłej pol
skiej w alucie w edług kursu, k tó ry obow iązyw ać będzie dla konw ersji w szelkich zobow iązań płatniczych.
Art. 7.
P ożyczki udzielane są na term in nie dłuższy nad 6 miesięcy. Stopę procentow ą i prow izyjną oznacza zarząd.
