LUCJAN KRÓLIKOWSKI, ZBIGNIEW STRZELEC
HODOWLA WIERZB KOSZYKARSKICH NA PIASKOWNIACH
Z akład G leb o zn a w stw a In sty tu tu B a d a w czeg o L e śn ic tw a
Zakład Gleboznawstwa Instytutu Badawczego Leśnictwa od przeszło
10 lat prowadzi badania nad sposobami zagospodarowania (zalesienia) piaskowni w Górnośląskim Okręgu Przem ysłowym , tj. terenów po w y eksploatowanym piasku podsadzkowym dla kopalń. Na dnie piaskowni pozostaje piasek przeważnie kwarcowy (około 98%), luźny, równoziar- nisty. Stanowi on surową skałę macierzystą przyszłych gleb, pozbawioną materii organicznej oraz podstawowych składników pokarmowych.
Piasek piaskowni Jęzor ma następujący skład chemiczny: S i02 —
97%, A1203 — 0,23% CaO — 0,35%, F e203 — 0,64%, MgO — 0,30%; P2O5 — 0,03°/c>; straty przy żarzeniu w ynosiły 0,60%, azot ogółem — 0,003%, fosfor przyswajalny — 1,8 mg, a potas przyswajalny — 0,8 mg na 100 g gleby.
Woda jest tutaj przeważnie w nadmiarze. Wskutek często sztucznie wytwarzanej depresji terenowej lub niew łaściw ego rozstawienia i głębo kości rowów m elioracyjnych woda utrzym uje się przez dłuższy czas na powierzchni lub blisko niej, tworząc poważną przeszkodę w zalesianiu piaskowni.
W poprzednich badaniach nad zalesianiem piaskowni zajmowano się w pływ em poziomu wody na rozwój i wzrost różnych gatunków drzew i stwierdzono, że najodpowiedniejszy poziom wody gruntowej waha się w granicach 70— 100 cm od powierzchni [1, 2].
Badano także zachowanie się około 15 gatunków drzew i okazało się, że najlepsze wyniki na piaskowni osiągały olsze, osika, brzoza, miejscami topole i inne. B yły to więc gatunki o znacznych wymaganiach wodnych. Z tej też racji podjęte zostały badania nad uprawą wierzby koszykarskiej na piaskowniach. Pierwsze próby z hodowlą w ikliny, wykonane przy okazji wprowadzania innych gatunków drzew, nie dały zachęcających
328 L. K rólikowski, Z. Strzelec
wyników prawdopodobnie dlatego, że wierzby były przeniesione z zu pełnie odm iennych warunków siedliskowych (Sękocin k/Warszawy).
N egatyw ne wyniki z uprawą w ikliny na piaskowniach otrzymał także T o m a s z e w s k i [3]. Zachęcające jednak rezultaty dały nasze doświadczenia z produkcją w ikliny w 1960 r. na piaskowni Jęzor.
Doświadczenie założone z 10 gatunkami wierzb koszykarskich, otrzy manych w postaci zrzezów ze szkółek Zakładu Dendrologii i Pomologii PA N w Kórniku koło Poznania, a mianowicie: Salix purpurea uralensis
gracilliana, S.daphnoides pruinosa acutif. fern., S. purpurea, S. alba aurea, S. acutif olia, S. daphnoides virescena, S. daphnoides fem., S. daphnoides pomeranica fern., S. purpurea Kościuszko i S. viminalis vitelliana fern. Po 80 sztuk każdego gatunku posadzono na oddzielnych
poletkach (16 m 2 każde) w więźbie 20X 50 cm, stosując przy tym na
W p ływ n a w o żen ia torfem na w zro st w ik lin y :
a — S a l i . x p u r p u r e a u r a l e n s i s g r a c i l . , b — S a l i x d a p h n o i d e s p r u i n o s a a c u t . j e m . , c> — S a l i x p u r p u r e a , d S a l i x a l b a a u r e a , e — S a l i x a c u t i f o l i a , f — S a l i x d a p h n o i d e s v i r e s c e n a , g — S a l i x d a p h n o i d e s f e m i n a , h — S a l i x d a p h n o i d e s p o m e r a n i c a f e r n . , i — S a l i x p u r p u r e a K o ś c i u s z
k o . j — S a l i x v i m i n a l i s v i t e l l i a n a f e m .
połowie każdego poletka nawożenie torfem z torfowisk niskich o pH 6,5. Torf wym ieszany z piaskiem w stosunku 2 : 1 umieszczano w rowkach 30 cm głębokości w warstwie ok. 10 cm grubości. Odpowiada to nawo żeniu 6— 8 ton torfu na ha.
Po pierwszym okresie w egetacyjnym w ystąpiły wyraźne różnice we wzroście i w zewnętrznym wyglądzie wierzb nawożonych torfem i nie nawożonych. W jesieni wszystkie pędy ścięto. Po drugim okresie w ege tacyjnym wyprodukowane now e pędy ścięto i zważono. Rysunek ilustruje w pływ nawożenia torfem na wiklinę.
Wierzba koszykarska na piaskowniach 329
W N IO SK I
Na podstawie przedstawionych w yników można wyciągnąć następu jące ogólne wnioski:
1. Nawożenie piaskowni torfem w płynęło wyraźnie korzystnie na plon masy wszystkich gatunków wierzb z w yjątkiem S. viminalis vitellia-
na fern.
2. Plon wierzb koszykarskich na poletkach nawożonych torfem wzrósł dwukrotnie w porównaniu do nie nawożonych.
3. Najlepsze plony osiągnęły wierzby: S. alba aurea i S. purpurea Kościuszko. Nieco m niejszy plon dała S. purpurea i S. daphnoides vires-
cena. Najm niejszy plon przy torfowaniu piasku wykazała S. daphnoides pomeranica fem.
L IT E R A T U R A
[1] K r ó l i k o w s k i L., S t r z e l e c Z.: W zrost olszy czarnej, olszy szarej, osik i i top oli b erliń sk iej przy różn ych p oziom ach w o d y g ru n to w ej. R oczn. G lebozn. t. X , dodatek.
[2] K r ó l i k o w s k i L., S t r z e l e c Z.: P rób y w p ro w a d zen ia k ilk u odm ian i fo rm sad zon ek top oli przy za lesia n iu p ia sk o w n i. R oczn. G lebozn., t. X , 1961, dodatek.
[3] T o m a s z e w s k i : W ik lin a na n ieu ży tk a ch . W ik lin a P olsk a, nr 4, 1947.
JI. К Р У Л И К О В С К И , 3 . С Т Ж Е Л Е Ц Р А ЗВ Е Д Е Н И Е К О РЗИ Н О Ч Н О Й И В Ы В П Е С О Ч Н И Ц А Х О т д е л П о ч в о в е д е н и я Н а у ч н о - И с с л е д о в а т е л ь с к о г о И н с т и т у т а Л е с н о г о Х о з я й с т в а Р е з ю м е На очень бед н ы х п еск а х — п есч ан ы х карьеров Е нзор п ров едено и ссл ед о вания к ультур 10 сортов в при введении органического вещ ества — т ор ф а н и з к и х тор ф янник ов, в которы х pH равн ялось 6,5. Т ор ф см еш анны й вм есте с п ес ком вв еден о 10 см с слое на дно каналиков на глуби не 30 см. Р езул ьт ат ы и ссл е дован ий в 2-л ет н и х вегетац и он н ы х п ер и о д а х в целости подтвердились для в сех сортов ив. О собенно больш и е у р о ж а и дала S a li x alba aurea и S a li x p u r p u r e a К остю ш ко, а совсем п л о х и е у р о ж а и дал а S a l i x d a p h o id e s po m e r a n ic a fe m . 22 R o c z n i k i G l e b o z n a w c z e
330 L. K rólikowski, Ż. Strzelec
L . K R Ó L I K O W S K I , Z . S T R Z E L E C
O SIER C U L T U R ES ON S A N D P IT S
I n s t i t u t e o f F o r e s t R e s e a r c h , D i v i s i o n o f S o i l S c i e n c e S u m m a r y
On poor sands of sa n d -p its (colliery) in v e stig a tio n s had b een m ade about cu ltu res of 10 k in d s d iffe r e n t w illo w s w ith m a n u rin g organ ic su b sta n ces of p eat. A c id ity o f peat, is 6,5 pH.
The p ea t had b een m in g led to g e th e r w ith sand and had b een digged to 10 cm h orizon on th e tren ch b ottom of 30 cm depth. T he resu lts of in v e stig a tio n s a fte r
2 v e g e ta tio n p eriod s had b een con firm ed n ea rly for all k in d s of w illo w .
E sp e c ia lly great crops had S a li x a lb a a u r e a an d S a li x p u r p u r e a K ościu szk o. A nd a v e r y sm all crop has sh ow n S a li x d a p h n o id e s p o m e r a n ic a fem .
